Swikombo Swa Mikandziyiso Leyi Nga Eka Xiyimiso Xa Mihlangano Xa Mahanyelo Ni Ntirho Wo Chumayela
JULY 2-8
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | LUKA 6-7
“Nyika Hi Ku Swi Rhandza”
(Luka 6:37) ‘Ku tlula kwalaho, tshikani ku avanyisa, kutani mi nga ka mi nga avanyisiwi; tshikani ku gweva, kutani mi nga ka mi nga gweviwi. Hambetani mi rivalela, kutani mi ta rivaleriwa.
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 6:37 eka nwtsty
Hambetani mi rivalela, kutani mi ta rivaleriwa: Kumbe “Hambetani mi ntshunxa, kutani mi ta ntshunxiwa.” Xiga xa Xigriki lexi nge “ku rivalela” hi ku kongoma xi vula “ku tshika nchumu wo karhi wu famba; ku ntshunxa (hi xikombiso, ku ntshunxa xivochwa).” Laha, ri tirhisiwe tanihi rito-fularha ra ku avanyisa ni rito leri nge ku gweva, naswona ri vula ku ntshunxa ni ku rivalela hambiloko ku ri ni xivangelo lexi twalaka xa ku xupula munhu loyi a dyoheke.
Hambetani Mi Endla Leswinene
13 Evhangeli ya Matewu yi tshaha Yesu loko a ku: “Tshikani ku avanyisa leswaku mi nga avanyisiwi.” (Mat. 7:1) Hi ku ya hi Luka, Yesu u te: “Tshikani ku avanyisa, kutani mi nga ka mi nga avanyisiwi; tshikani ku gweva, kutani mi nga ka mi nga gweviwi. Hambetani mi ntshunxa, kutani mi ta ntshunxiwa.” (Luka 6:37) Vafarisi va lembe-xidzana ro sungula a va avanyisa van’wana hi ndlela ya tihanyi, va tirhisa mindhavuko ya vona leyi nga sekeriwangiki eMatsalweni. Vayingiseri va Yesu lava a va endla sweswo a va fanele va ‘tshika ku avanyisa.’ Ematshan’weni ya sweswo a va fanele va ‘hambeta va ntshunxa,’ leswi vulaka ku rivalela van’wana swihoxo swa vona. Muapostola Pawulo u nyikele ndzayo leyi fanaka malunghana ni ku rivalela hilaha swi kombisiweke hakona laha henhla.
14 Loko vadyondzisiwa va Yesu va rivalela, sweswo a swi ta susumetela vanhu leswaku na vona va rivalela. Yesu u te: “Ku avanyisa loku mi avanyisaka ha kona, mi ta avanyisiwa ha kona naswona xipimo lexi mi pimaka ha xona, va ta mi pimela ha xona.” (Mat. 7:2) Ndlela leyi hi khomaka van’wana ha yona yi endla leswaku hi tshovela leswi hi swi byaleke.—Gal. 6:7.
(Luka 6:38) Hanyani hi ku nyika, kutani vanhu va ta mi nyika. Va ta chela eswifuveni swa n’wina mpimo lowunene, lowu gandliweke, lowu hlunguhliweke ni lowu khapakhapaka. Hikuva xipimo lexi mi pimaka ha xona, va ta mi pimela ha xona na n’wina.”
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 6:38 eka nwtsty
Hanyani hi ku nyika: Kumbe “Yanani emahlweni mi nyika.” Riendli ra Xigriki leri tirhisiweke laha ri nga vula “ku nyika” naswona ri kombetela eka xiendlo lexi yaka emahlweni.
eswifuveni swa n’wina: Rito ra Xigriki leri tirhisiweke laha hi ku kongoma ri vula “xifuva xa wansati,” kambe eka ndzimana leyi ri kombetela eka nguvu ya le handle leyi petsiweke. Xiga lexi nge ‘ku chela eswifuveni’ xi kombetela eka mukhuva lowu vanhu van’wana lava a va xavisa exitarateni a va wu toloverile wa ku petsa tinguvu ivi va chela swilo leswi va swi xaveke.
Endla Ndzavisiso
(Luka 6:12, 13) Hi ku famba ka masiku a ya entshaveni ku ya khongela, kutani a hambeta a khongela Xikwembu vusiku hinkwabyo. 13 Kambe loko ri xa a vitana vadyondzisiwa vakwe va ta eka yena, a hlawula va 12 exikarhi ka vona, lava a tlheleke a va vitana vaapostola:
U Nga Endla Yini Leswaku U Va Munhu La Hisekelaka Swilo Swa Moya Hakunene?
Hakanyingi Yesu a a khongela nkarhi wo leha. (Yohane 17:1-26) Hi xikombiso, emahlweni ko hlawula vavanuna va 12 lava a va ta va vaapostola vakwe, Yesu u “[ye] entshaveni ku ya khongela, kutani a hambeta a khongela Xikwembu vusiku hinkwabyo.” (Luka 6:12) Hambileswi swi nga bohiki ku heta vusiku hinkwabyo u khongela, vanhu lava hisekelaka swilo swa moya va landzela xikombiso xa Yesu. Emahlweni ko endla swiboho leswikulu evuton’wini, va heta nkarhi wo tala va khongela eka Xikwembu, va lava nkongomiso wa moya lowo kwetsima leswaku va endla swiboho leswi nga ta va pfuna leswaku va swi hisekela ngopfu swilo swa moya.
(Luka 7:35) Hambiswiritano, vutlhari byi kombisiwa byi ri lebyi lulameke hi vana va byona hinkwavo.”
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 7:35 eka nwtsty
vana va byona: Kumbe “mihandzu ya byona.” Laha vutlhari byi fanisiwa ni munhu naswona byi hlamuseriwa tanihi lebyi nga ni vana. Eka Mt 11:19, vutlhari byi hlamuseriwa tanihi lebyi nga ni “mintirho.” Vana va vutlhari kumbe mintirho ya vutlhari—yi vonake kahle eka Yohane Mukhuvuri na Yesu—loko va kombisa leswaku swihehlo leswi a va hehliwa hi swona a swi ri mavunwa. Kahlekahle Yesu a ku: ‘Langutani mitirho leyinene ni matikhomelo lamanene, kutani mi ta swi xiya leswaku swihehlo leswi i mavunwa.’
Ku Hlaya Ka Bibele
(Luka 7:36-50) Kutani un’wana wa Vafarisi a tshamela ku n’wi kombela leswaku a ta dya swin’we na yena. Hi ku pfumelelana ni sweswo a nghena endlwini ya Mufarisi ivi a vurhama etafuleni. 37 Kutani maswivo, wansati loyi a a tiviwa emutini leswaku i mudyohi a twa leswaku a a tshame eswakudyeni endlwini ya Mufarisi, a ta ni xikutsu xa alabasta xa mafurha yo nun’hwela, 38 kuteloko a yima endzhaku emilengeni ya yena, a rila, a sungula ku tsakamisa milenge ya yena hi mihloti yakwe kutani a yi sula hi misisi ya nhloko yakwe. Kutani, a ntswontswa milenge ya yena hi rirhandzu, a yi tota mafurha yo nun’hwela. 39 Kuteloko a vona leswi, Mufarisi loyi a n’wi rhambeke a tibyela endzeni ka yena a ku: “Wanuna loyi, loko a ri muprofeta, a a ta swi tiva leswaku i mani ni leswaku i wansati wa muxaka muni loyi a n’wi khumbaka, leswaku i mudyohi.” 40 Kambe Yesu a n’wi angula a ku: “Simoni, ku ni leswi ndzi lavaka ku ku byela swona.” Yena a ku: “Mudyondzisi, ndzi byele!” 41 “Vavanuna vambirhi a va kolota mulombisi un’wana; un’wana a a ri ni nandzu wa tidenari ta 500, kambe loyi un’wana ta 50. 42 Leswi a va nga ri na nchumu wa ku n’wi tlherisela wona, u va rivalerile hi ku ntshunxeka havambirhi. Hikokwalaho, hi wihi exikarhi ka vona loyi a nga ta n’wi rhandza hilaha ku engetelekeke?” 43 Simoni a hlamula a ku: “Ndzi ehleketa leswaku hi loyi a n’wi rivaleleke to tala hi ku ntshunxeka.” Yena a ku eka yena: “U avanyise kahle.” 44 Xisweswo a hundzulukela eka wansati, a ku eka Simoni: “Xana wa n’wi vona wansati loyi? Ndzi nghene endlwini ya wena; a wu ndzi nyikanga mati ya milenge ya mina. Kambe wansati loyi u tsakamise milenge ya mina hi mihloti yakwe a yi sula hi misisi yakwe. 45 A wu ndzi ntswontswanga; kambe wansati loyi, ku sukela enkarhini lowu ndzi nga nghena ha wona, a nga tshikanga ku ntswontswa milenge ya mina hi rirhandzu. 46 Nhloko ya mina a wu yi totanga hi mafurha; kambe wansati loyi u tote milenge ya mina hi mafurha yo nun’hwela. 47 Hikwalaho ka leswi, ndza ku byela, swidyoho swa yena, hambileswi swi teleke, swi rivaleriwile, hikuva u rhandze ngopfu; kambe loyi a rivaleriwaka katsongo, u rhandza katsongo.” 48 Kutani a ku eka yena: “U rivaleriwe swidyoho swa wena.” 49 Hikwalaho ka leswi, lava a va vurhame etafuleni swin’we na yena va sungula ku tibyela endzeni ka vona: “Xana i mani wanuna loyi a rivalelaka hambi ku ri swidyoho?” 50 Kambe a ku eka wansati: “Ripfumelo ra wena ri ku ponisile; tifambele hi ku rhula.”
JULY 9-15
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | LUKA 8-9
“Ku Laveka Yini Leswaku Munhu A Va Mulandzeri Wa Yesu?”
(Luka 9:57, 58) Loko va famba egondzweni, un’wana a ku eka yena: “Ndzi ta ku landzela kun’wana ni kun’wana laha u nga ta ya kona.” 58 Kutani Yesu a ku eka yena: “Timhungubye ti ni mincele ni tinyenyana ta tilo ti ni byetlelo, kambe N’wana wa munhu a nga na ndhawu yo veka nhloko yakwe.”
it-2 494
Xisaka
Loko mutsari un’wana a byela Yesu a ku: “Mudyondzisi, ndzi ta ku landzela kun’wana ni kun’wana laha u lavaka ku ya kona,” Yesu u n’wi hlamule a ku: “Timhungubye ti ni micele ni tinyenyana ta tilo ti ni byetlelo, kambe N’wana wa munhu a nga na ndhawu yo veka nhloko yakwe.” (Mt 8:19, 20; Lk 9:57, 58) Laha Yesu a vula leswaku loko munhu a lava ku va mulandzeri wa yena a ta boheka ku tshika ku hanya vutomi bya vulovolovo lebyi a byi tolovelekile hi nkarhi wolowo, kutani a tshembela eka Yehovha hilaha ku heleleke. Nsinya lowu wa nawu wu vonaka kahle eka xikhongelo xa xikombiso lexi a xi dyondziseke vadyondzisiwa vakwe lexi nge: “Hi nyike namuntlha xinkwa xa hina xa siku leri,” ni le ka marito lama nge: “Xisweswo, mi nga tiyiseka, exikarhi ka n’wina loyi a nga swi siyiki swilo leswi nga swa yena hinkwaswo, a nge vi mudyondzisiwa wa mina.”—Mt 6:11; Lk 14:33.
(Luka 9:59, 60) Hiloko a ku eka un’wana: “Vana mulandzeri wa mina.” Munhu yoloye a ku: “Ndzi pfumelele ndzi rhanga hi ku ya lahla tata wa mina.” 60 Kambe a ku eka yena: “Tshika vafi va lahla vafi va vona, kambe wena famba u ya twarisa mfumo wa Xikwembu hinkwako-nkwako.”
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 9:59, 60
lahla tata wa mina: Marito lawa a ma vuli swona leswaku wanuna loyi a ha ku feriwa hi tata wakwe naswona a a kombela ku ya endla malunghiselelo ya nkosi. Loko ku ri leswaku tata wakwe a file hakunene, a ta va a nga ri kona kwalaho a vulavula na Yesu. Khale eMiddle East, loko munhu a lovile endyangwini a lahliwa hi ku hatlisa, hakanyingi a lahliwa hi siku rero. Kutani swi nga endleka leswaku tata wa wanuna yoloye a vabya kumbe a dyuharile kambe a nga fanga. Yesu a ta va a nga n’wi byelanga wanuna yoloye leswaku siya tata wakwe loyi a a vabya naswona a lava ku pfuniwa, kutani swi nga endleka leswaku a ku ri ni swirho swin’wana swa ndyangu leswi a swi ta khathalela tata wakwe. (Mr 7:9-13) Kahlekahle wanuna yoloye a byela Yesu a ku, ‘A ndzi nge ku landzeli ntsena loko tata wa mina a ha hanya. Yimanyana ku kondza tatana a lova ivi ndzi n’wi lahla hi kona ndzi nga ta ku landzela.’ Hambiswiritano, Yesu a swi xiya leswaku wanuna yoloye a nga ri na mhaka ni ku rhangisa Mfumo wa Xikwembu evuton’wini byakwe.—Lk 9:60, 62.
Tshika vafi va lahla vafi va vona: Hilaha swi kombisiweke ha kona eka tinhla leti engetelekeke ta Lk 9:59, tata wa wanuna loyi Yesu a vulavula na yena a nga fanga kambe swi nga endleka leswaku a vabya kumbe a dyuharile. Kahlekahle Yesu a ku: ‘Tshikani vanhu lava feke hi tlhelo ra moya va lahla vafi va vona,’ leswi vulaka leswaku wanuna yoloye a fanele a tshika maxaka yakwe ma khathalela tata wakwe ku kondza a fa kutani a lahliwa. Loko wanuna yoloye a hlawule ku landzela Yesu, a ta va ni ntshembo wo kuma vutomi lebyi nga heriki naswona a nga ta katseka exikarhi ka vanhu lava Xikwembu xi va tekaka va file hi tlhelo ra moya. Nhlamulo ya Yesu yi kombisa leswaku ku va munhu a rhangisa Mfumo wa Xikwembu evuton’wini bya yena ni ku chumayela ha wona, swi ta n’wi pfuna leswaku a va ni vuxaka lebyinene na Yehovha.
(Luka 9:61, 62) Kutani un’wanyana a ku: “Ndzi ta ku landzela, Hosi; kambe ndzi pfumelele ndzi sungula ndzi ya lela vandyangu wa mina.” 62 Yesu a ku eka yena: “A ku na munhu la vekaka voko ra yena eka puluho kutani a languta swilo swa le ndzhaku loyi a fanelekaka kahle emfun’weni wa Xikwembu.”
vona xifaniso eka nwtsty
Ku Rima Hi Puluhu
Hakanyingi a ku rimiwa hi ximun’wana loko swimpfulana swi tsakamisa misava leyi vavuriweke hi dyambu hi ximumu. (Vona Xiengetelo B15.) Mapuluhu man’wana ya khale a ma endliwa hi mhandzi leyi hoxiweke xikomu xo rima hi xona naswona a ma kokiwa hi xifuwo xin’we kumbe ku tlula. Endzhaku ko oko ku rimiwile a ku byariwa mbewu. Ku kombisa leswaku ntirho wa ku rima a wu tolovelekile, eMatsalweni ya Xiheveru ku endliwe swifaniso swo tala ha wona. (Vaa 14:18; Esa 2:4; Yr 4:3; Mk 4:3) Mikarhi yo tala loko Yesu a dyondzisa tidyondzo ta nkoka a endla swifaniso hi swilo leswi fambisanaka ni ta vurimi. Hi xikombiso, leswaku a kandziyisa nkoka wa ku va mudyondzisiwa loyi a tinyiketeleke hi mbilu hinkwayo, u endle xikombiso hi puluhu. (Lk 9:62) Loko munhu loyi a rimaka hi puluhu o kavanyeteka entirhweni wakwe, u ta endla tiforo leti gombonyokeke. Hilaha ku fanaka, loko mudyondzisiwa wa Kreste o kavanyeteka kumbe a honisa vutihlamuleri byakwe, a nga faneleki eMfun’weni wa Xikwembu.
Hambeta U Tirhela Yehovha Hi Mbilu Leyi Heleleke
11 Leswaku hi yi twisisa kahle dyondzo leyi hi yi kumaka exifanisweni xa Yesu xo koma, a hi engeteleni vuxokoxoko byin’wana eka xona. A hi nge murimi u le ku rimeni emasin’wini. Kambe loko a ri karhi a rima, miehleketo yakwe yi le kaya. U ehleketa leswaku a a ta va a tshame ni ndyangu wakwe ni vanghana va tiphina hi swakudya ni vuyimbeleri va tshame endzhutini. Kutani u navela swilo sweswo. Endzhaku ko rima ndzima leyikulu, ku navela koloko ku tinyika matimba swinene lerova a hundzuluka a languta “swilo swa le ndzhaku.” Hambileswi ka ha riki ni ntirho wo tala lowu faneleke wu endliwa kukondza ku byariwa mbewu emasin’wini, murimi yoloye wa kavanyeteka lerova ntirho wakwe a nga ha wu endli kahle. Entiyisweni, muthori wakwe u hela matimba hileswi murimi a tsandzekeke ku tiyisela kukondza a heta ku rima nsimu hinkwayo.
12 Sweswi a hi xiyeni ndlela leyi xiyimo xexo xi nga endlekaka ha yona namuntlha. Murimi a nga fanekisela Mukreste un’wana ni un’wana loyi a tikombaka a tirhela Xikwembu kambe loyi a nga ekhombyeni hi tlhelo ra moya. Hi xikombiso, a hi ehleketeni hi makwerhu loyi a hlanganyelaka hi xitalo ensin’wini. Hambileswi a vaka kona eminhlanganweni ya vandlha ni le nsin’wini, u tshamela ku ehleketa hi swilo swo karhi swa misava leswi a swi rhandzaka swinene. Kutani u swi navela hi mbilu hinkwayo. Endzhaku ko tirhela Xikwembu ku ringana malembe yo hlayanyana, ku navela kakwe ka swilo swin’wana swa misava leyi ku tinyika matimba swinene lerova wa hundzuluka a languta “swilo swa le ndzhaku.” Hambileswi ka ha riki ni ntirho wo tala lowu faneleke wu endliwa ensin’wini, u tshika ku “khoma swi tiya eka rito ra vutomi” kutani wa kavanyeteka naswona a nga ha tirheli Xikwembu hi ku hiseka ku fana ni le ku sunguleni. (Filp. 2:16) Yehovha, “N’wini wa ntshovelo,” wa khunguvanyeka loko un’wana wa vatirhi vakwe a tshika ku tiyisela.—Luka 10:2.
13 Dyondzo leyi hi yi kumaka yi le rivaleni. Hambileswi swi bumabumeriwaka ku ya eminhlanganweni ya vandlha ni le nsin’wini, kambe ku tirhela Yehovha hi mbilu leyi heleleke a swi vuli ku endla swilo sweswo ntsena. (2 Tikr. 25:1, 2, 27) Loko Mukreste o hambeta a swi rhandza hi mbilu hinkwayo “swilo swa le ndzhaku,” ku nga swilo swo karhi swa vutomi swa misava leyi, vuxaka byakwe ni Xikwembu byi nga va ekhombyeni. (Luka 17:32) Kutani, leswaku hi kota ku xi tirhela hi mbilu leyi heleleke, hi fanele hi ‘nyenya swilo swo homboloka kutani hi namarhela swilo leswinene,’ loko hi endla tano hi ta va lava “fanelekaka kahle emfun’weni wa Xikwembu.” (Rhom. 12:9; Luka 9:62) Hikokwalaho, hinkwerhu a hi fanelanga hi pfumelela swilo swa misava ya Sathana leswaku swi hi sivela ku tirhela Xikwembu hi mbilu leyi heleleke, ku nga khathariseki leswaku swi nga ha tikomba swi tsakisa ku fikela kwihi.—2 Kor. 11:14; hlaya Vafilipiya 3:13, 14.
Endla Ndzavisiso:
(Luka 8:3) na Yowana nsati wa Khuza, wanuna la langutelaka Heroda, na Suzana ni vavasati van’wana vo tala, lava a va va tirhela hi leswi nga swa vona.
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 8:3 eka nwtsty
a va va tirhela: Kumbe “a va va khathalela (a va va hlayisa).” Rito ra Xigriki leri nge di·a·ko·neʹo ri nga vula ku khathalela swilaveko swa van’wana hi ku va xavela swakudya, ku va swekela, ku va phamela ni swin’wana swo fana ni sweswo. Ri tirhisiwe hi ndlela leyi fanaka eka Lk 10:40 (“tirha swin’wana”), Lk 12:37 (“tirhela”), Lk 17:8 (“tirhela”) na Min 6:2 (“phakela swakudya”), kambe ri nga ha vula ni mitirho yin’wana yo fana ni yoleyo. Laha ri hlamusela ndlela leyi vavasati lava boxiweke eka ndzimana 2 na 3 va seketeleke Yesu ni vadyondzisiwa vakwe ha yona leswaku va hetisisa xiavelo lexi a va nyikiwe xona hi Xikwembu. Hi ku endla tano, vavasati lava va yise ku dzuneka eka Xikwembu naswona xi kombise leswaku xa wu tlangela ntirho wa vona hi ku endla leswaku rungula ra vona ri tsariwa eBibeleni leswaku hi ta dyondza eka rona. (Swiv 19:17; Hv 6:10) Rito leri fanaka ra Xigriki ri tlhele ri tirhisiwa eka vavasati lava ku vulavuriwaka ha vona eka Mt 27:55 na Mr 15:41.
(Luka 9:49, 50) Yohane a angula a ku: “Muleteri, hi vone munhu un’wana a hlongola madimona hi ku tirhisa vito ra wena naswona hi ringete ku n’wi sivela, hikuva a nga ku landzeli swin’we na hina.” 50 Kambe Yesu a ku eka yena: “N’wina vavanuna mi nga tshuki mi ringeta ku n’wi sivela, hikuva loyi a nga mi kanetiki i wa n’wina.”
Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Luka
9:49, 50—Ha yini Yesu a nga n’wi sivelanga munhu loyi a hlongola madimona, hambileswi munhu yoloye a a nga n’wi landzeli? Yesu a nga n’wi sivelanga munhu yoloye hikuva vandlha ra Vukreste a a ri nga si vumbiwa. Hikwalaho, a a swi nga bohi leswaku munhu yoloye a landzela Yesu leswaku a kombisa ripfumelo evitweni ra Yesu ni ku hlongola madimona.—Mar. 9:38-40.
Ku Hlaya Ka Bibele
(Luka 8:1-15) Endzhakunyana ka sweswo a famba hi muti ni muti ni hi ximutana ni ximutana, a chumayela ni ku vula mahungu lamanene ya mfumo wa Xikwembu. Naswona lava 12 a va ri na yena, 2 ni vavasati van’wana lava hanyisiweke emimoyeni yo homboloka ni le mavabyini, Mariya loyi a vuriwaka Magadala, loyi madimona ya nkombo ma humeke eka yena, 3 na Yowana nsati wa Khuza, wanuna la langutelaka Heroda, na Suzana ni vavasati van’wana vo tala, lava a va va tirhela hi leswi nga swa vona. 4 Kuteloko ntshungu lowukulu wu hlengeletane swin’we ni lava a va ya eka yena va huma emitini, a vulavula hi ku tirhisa xifaniso: 5 “Muhaxi u humile a ya haxa mbewu yakwe. Kambe, loko a ri karhi a haxa, yin’wana ya yona yi wela etlhelo ka gondzo, yi kandziyeriwa, kutani tinyenyana ta tilo ti yi dya hinkwayo. 6 Yin’wana yi wela ehenhla ka ribye lerikulu, kuteloko yi mirile, yi oma hikwalaho ka ku pfumala ndzhongo. 7 Yin’wana yi wela exikarhi ka mitwa, kutani mitwa leyi kuleke swin’we na yona yi yi kamanyeta. 8 Yin’wana yi wela emisaveni leyinene, kuteloko yi mirile, yi humesa mihandzu leyi phindhiweke ka 100.” Loko a ri karhi a vula swilo leswi, a huwelela a ku: “Loyi a nga ni tindleve ta ku yingisa, a a yingise.” 9 Kambe vadyondzisiwa vakwe va sungula ku n’wi vutisa leswi xifaniso lexi xi nga ha vaka xi vula swona. 10 A ku: “N’wina mi nyikiwe ku twisisa swihundla swo kwetsima swa mfumo wa Xikwembu, kambe lavan’wana hinkwavo va byeriwa swona hi ku tirhisa swifaniso, leswaku, hambiloko va languta, va languta va nga voni nchumu naswona, hambiloko va twa, va nga yi kumi nhlamuselo ya kona. 11 Kutani xifaniso xi vula leswi: Mbewu i rito ra Xikwembu. 12 Leyi nga etlhelweni ka gondzo hi lava va tweke, kutani Diyavulosi a ta a susa rito etimbilwini ta vona leswaku va nga pfumeli, va ta ponisiwa. 13 Leyi nga eribyeni lerikulu hi lava loko va ri twa, va amukelaka rito hi ntsako, kambe a va na rimitsu; va pfumela nkarhi wo karhi, kambe hi nguva ya ku ringiwa va wa. 14 Loko ku ri leyi nga wela exikarhi ka mitwa, vona hi lava va tweke, kambe, hi ku hluriwa hi ku karhateka, rifuwo ni ntsako wa vutomi lebyi, va kamanyetiwa hi ku helela naswona a ku na lexi va xi hetisisaka. 15 Loko ku ri leyi nga emisaveni leyinene, hi lava, endzhaku ko twa rito hi mbilu yo xonga, leyinene, va ri hlayisaka ivi va veka mihandzu hi ku tiyisela.
JULY 16-22
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | LUKA 10-11
“Xifaniso Xa Musamariya Wa Musa”
(Luka 10:29-32) Kambe, hi ku lava ku tikombisa a ri la lulameke, wanuna loyi a ku eka Yesu: “Xana kahle-kahle warikwerhu i mani?” 30 Yesu a angula a ku: “Munhu un’wana a a rhelela a suka eYerusalema a ya eYeriko ivi a wela emavokweni ya swigevenga, leswi swi nga n’wi hluvula kutani swi n’wi bukuta, ivi swi famba, swi n’wi siya a ri kusuhi ni ku fa. 31 Kutani, swi hatlana ni leswaku muprista un’wana a a rhelela hi gondzo rero, kambe, loko a n’wi vona, a hundza hi le tlhelweni. 32 Xisweswo, Mulevhi na yena, loko a fika endhawini yoleyo kutani a n’wi vona, a hundza hi le tlhelweni.
vona vhidiyo eka nwtsty
Gondzo Leri Sukaka eYerusalema Ri Ya eYeriko
Gondzo (1) leri kombisiweke eka vhidiyo leyi yo koma swi nga endleka ri fana kahle ni gondzo ra khale leri a ri suka eYerusalema ri ya eYeriko. Gondzo rero a ri lehe mpfhuka lowu tlulaka 20 wa tikhilomitara, ri ri ni xiganga lexi leheke mpfhuka wo ringana khilomitara naswona a ri rhelela ri tlhela ri gonya ku suka eYerusalema ku ya eYeriko. A ri taleriwe hi swigevenga lerova ku kale ku vekiwa masocha leswaku ma rindza vanhu lava a va famba hi gondzo rero. Yeriko ya le Rhoma (2) a yi kumeka egondzweni leri a ri huma emananga ya Yudiya. Muti wa khale wa Yeriko (3) a wu kumeka kwalomu ka tikhilomitara timbirhi ku suka eRhoma.
“A A Nga Vulavuli Na Vona Handle Ko Tirhisa Xifaniso”
14 Xa vumbirhi, tsundzuka xifaniso xa Musamariya wa musa. Yesu u sungule hi ku: “Munhu un’wana a a rhelela a suka eYerusalema a ya eYeriko ivi a wela emavokweni ya swigevenga, leswi swi nga n’wi hluvula kutani swi n’wi bukuta, ivi swi famba, swi n’wi siya a ri kusuhi ni ku fa.” (Luka 10:30) Hikwalaho, Yesu u tirhise gondzo leri ‘sukaka eYerusalema ri ya eYeriko’ leswaku a hlamusela dyondzo yakwe. Loko a rungula xifaniso lexi, a a ri eYudiya laha a ku ri ekusuhi ni le Yerusalema; kutani vayingiseri va yena a va ri tiva gondzo leri a a vulavula ha rona. Gondzo rolero a ri dume hi leswaku ri ni khombo, ngopfu-ngopfu loko munhu a famba a ri yexe. Gondzo rero leri a ri nga tirhisiwi ngopfu a ri jikajika, kutani a ri ri ni tindhawu to tala leti swigevenga swi tumbelaka eka tona.
15 Ku na swin’wana leswi xiyekaka hi ku vulavula ka Yesu hi gondzo leri ‘rhelelaka ri suka eYerusalema ri ya eYeriko.’ Hi ku ya hi xifaniso lexi, muprista wo sungula ni Mulevhi na vona a va famba hi gondzo rero—kambe a va n’wi pfunanga loyi a hlaseriweke. (Luka 10:31, 32) Vaprista a va tirha etempeleni eYerusalema, naswona Valevhi a va va pfuna. Vaprista vo tala ni Valevhi a va tshama eYeriko loko va nga ri ku tirheni etempeleni, hikuva ku suka eYeriko u ya eYerusalema a ku ri 23 wa tikhilomitara. Hikwalaho, a swi kanakanisi leswaku minkarhi yin’wana a va famba hi gondzo rolero. Nakambe xiya leswaku muprista ni Mulevhi a va famba hi gondzo rero loko va ‘suka etempeleni ya le Yerusalema.’ Kutani ku hava ni un’we loyi a nga va yimelelaka vavanuna lava hi ku vula a ku, ‘Va papalate wanuna loyi a vavisiweke hikuva a a vonaka a file, naswona loko a va lo n’wi khumba a swi ta va nyamisa swa nkarhinyana kutani va nga faneleki ku ya tirha etempeleni.’ (Levhitika 21:1; Tinhlayo 19:11, 16) Xana a swi le rivaleni leswaku xifaniso xa Yesu a xi vulavula hi swilo leswi a swi tolovelekile eka vayingiseri vakwe?
(Luka 10:33-35) Kambe Musamariya un’wana loyi a a famba egondzweni rero a ta eka yena kutani loko a n’wi vona, a n’wi twela vusiwana. 34 Kutani a n’wi tshinelela ivi a bohelela timbanga takwe, a ti chela mafurha ni vhinyo. Xisweswo a n’wi khandziyisa xifuwo xa yena, a n’wi yisa endlwini ya vafambi kutani a n’wi khathalela. 35 Kutani hi siku leri tlhandlamaka a humesa tidenari timbirhi, a ti nyika mulanguteri wa yindlu ya vafambi, a ku, ‘N’wi khathalele, naswona xin’wana ni xin’wana lexi u nga ta xi tirhisa handle ka leswi, ndzi ta ku tlherisela xona loko ndzi vuya laha.’
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 10:33, 34 eka nwtsty
Musamariya un’wana: Vayuda a va va tekela ehansi Vasamariya naswona a va nga swi lavi ku tirhisana na vona. (Yh 4:9) Vayuda van’wana a va tirhisa rito leri nge “Musamariya” tanihi xiga xa ku nyefula ni ku rhukana. (Yh 8:48) Un’wana wa varhabi loyi a tshahiweke eka buku leyi nge Mishna u te: “Un’wana ni un’wana loyi a dyaka xinkwa xa Vasamariya u fana ni munhu loyi a dyaka nyama ya nguluve.” (Shebith 8:10) Vayuda vo tala a va nga byi tshembi vumbhoni lebyi a byi nyikeriwa hi Musamariya naswona a va nga swi lavi ku pfuniwa hi yena. Leswi Yesu a ri tiva kahle langutelo ro biha leri Vayuda a va ri na rona, u boxe mhaka ya nkoka eka xifaniso lexi, lexi hakanyingi xi vuriwaka xifaniso xa Musamariya lonene kumbe xa Musamariya wa musa.
a bohelela timbanga takwe, a ti chela mafurha ni vhinyo: Laha dokodela Luka u tsale rungula leri ra xifaniso xa Yesu hi vukheta, a hlamusela ndlela leyi hakanyingi timbanga a ti tshunguriwa ha yona hi nkarhi wolowo. Mafurha ni vhinyo hi swona leswi a swi tirhisiwa ngopfu ekaya ku tshungula timbanga. Mikarhi yin’wana mafurha a ma tirhisiwa hi xikongomelo xo olovisa timbanga (ringanisa na Esa 1:6), naswona vhinyo yi ni matimba yo kota ku dlaya switsongwatsongwana ni tibaktheriya. Nakambe Luka u hlamusela ndlela leyi timbanga a ti boheleriwa ha yona ku endlela leswaku ti ta kota ku hola hi ku hatlisa.
endlwini ya vafambi: Rito leri ra Xigriki hi ku kongoma ri vula “ndhawu leyi vanhu hinkwavo a va amukeriwa eka yona.” Vafambi swin’we ni swifuwo swa vona, a va amukeriwa etindhawini to tano. N’wini wa yindlu ya vafambi a a nyika vafambi swilo leswi va swi pfumalaka naswona a a tlhela a langutela vanhu lava va siyiweke leswaku a va langutela, kutani a hakeriwa.
(Luka 10:36, 37) Xana i mani eka lavanharhu loyi u vonaka a tiendle warikwavo eka munhu loyi a weleke emavokweni ya swigevenga?” 37 A ku: “Hi loyi a n’wi khomeke hi tintswalo.” Kutani Yesu a ku eka yena: “Khoma ndlela kutani u endla tano na wena.”
Musamariya U Tikomba A Ri Muakelani Lonene
Xifaniso xa Yesu xi kombisa leswaku munhu la lulameke hakunene hi loyi a nga yingisiki milawu ya Xikwembu ntsena kambe a tlhela a tekelela timfanelo ta xona. (Vaefesa 5:1) Hi xikombiso, Bibele yi hi byela leswaku “Xikwembu a xi hlawuli.” (Mintirho 10:34) Xana ha xi tekelela Xikwembu emhakeni leyi? Xifaniso xa Yesu lexi tlhontlhaka xi kombisa leswaku vuakelani bya hina byi fanele byi tlula mindzilakana ya tiko, ndhavuko ni vukhongeri. Kahle-kahle, Vakreste va lerisiwa ku “[endlela] hinkwavo leswi nga swinene”—ku nga ri vanhu va swiyimo leswi fanaka swa ntshamisano, swa rixaka, kumbe tiko ntsena, naswona ku nga ri vapfumeri-kulobye ntsena.—Vagalatiya 6:10.
Endla Ndzavisiso
(Luka 10:18) Kutani a ku eka vona: “Ndzi vone Sathana a wile hi le tilweni tanihi rihati.
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 10:18 eka nwtsty
Ndzi vone Sathana a wile hi le tilweni tanihi rihati: Swi lo tlangandla leswaku laha Yesu a vulavula hi ndlela yo profeta, a vona Sathana a hlongoriwa etilweni onge hi loko se swi endlekile. Nhl 12:7-9 yi vulavula hi nyimpi leyi tlhekekeke etilweni naswona yi hlamusela ku hlongoriwa ka Sathana tanihi loku fambisanaka ni ku simekiwa ka Mfumo wa Mesiya. Laha Yesu a vulavula hi ku hluriwa ka Sathana ni madimona yakwe loku a ku ta endleka, Xikwembu a xa ha ku nyika vadyondzisiwa volavo va 70 lava a va nga hetisekanga matimba ya ku hlongola madimona.—Lk 10:17.
Tinhlankulu Ta Buku Ya Luka
10:18—Xana Yesu a a vulavula hi yini loko a byela vadyondzisiwa va 70 a ku: “Ndzi vone Sathana a wile hi le tilweni tanihi rihati”? Yesu a a nga vuli swona leswaku Sathana se u hlongoriwile etilweni. Sweswo swi humelele endzhakunyana ka ku vekiwa ka Kreste tanihi Hosi etilweni hi 1914. (Nhlav. 12:1-10) Hambileswi hi nga ta ka hi nga vuli hi tiyisile, loko Yesu a kombetela eka xiendlakalo xa le nkarhini lowu taka onge hi loko se xi humelerile, handle ko kanakana a a kandziyisa leswaku swi ta humelela.
(Luka 11:5-9) Ku tlula kwalaho, a ku eka vona: “Xana i mani eka n’wina loyi loko a ri ni nakulobye, a nga yaka eka yena exikarhi ka vusiku, a ku eka yena, ‘Nakulorhi, ndzi lombe swinkwa swinharhu, 6 hikuva ka ha ku fika nakulorhi la ndzi endzeleke naswona a ndzi na nchumu xo xi veka emahlweni ka yena’? 7 Kutani loyi a nga endzeni a angula a ku, ‘Tshika ku ndzi karhata. Nyangwa se yi lotleriwile, naswona se ndzi etlele, ni vana va mina lavatsongo va etlele; a ndzi nge pfuki ndzi ku nyika xanchumu.’ 8 Ndza mi byela, Hambiloko a a nga ta pfuka a n’wi nyika xanchumu hikwalaho ka leswi a nga nakulobye wakwe, hakunene hikwalaho ka ku phikelela kakwe ka vurhena u ta pfuka a n’wi nyika swilo leswi a swi lavaka. 9 Hikwalaho ndzi ri eka n’wina, Hambetani mi kombela, mi ta nyikiwa; hambetani mi lava, mi ta swi kuma; hambetani mi gongondza, mi ta pfuleriwa.
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 11:5-9 eka nwtsty
Nakulorhi, ndzi lombe swinkwa swinharhu: Vanhu va le Middle East hi ndhavuko va ni malwandla, va ti karhata swinene leswaku va ma kombisa van’wana hilaha swi kombisiweke hakona exifanisweni lexi. Hambiloko vayeni vo fika va nga languteriwanga exikarhi ka vusiku, n’wini wa muti endla matshalatshala yo va nyika swakudya. A titwa a boheka ku ya pfuxa muakelani wakwe hi nkarhi wolowo leswaku a lomba swakudya.
Tshika ku ndzi karhata: Muakelani wa le xifanisweni lexi a kanakana ku pfuna, ku nga ri hi leswaku a nga ri na xinghana kambe hikwalaho ka leswi se a byi fayile. Tiyindlu ta hi nkarhi wolowo, ngopfungopfu ta swisiwana, hakanyingi a ku ri kamara yin’we leyikulu. Loko nhloko ya ndyangu yi pfuka, a yi ta pfuxa ndyangu hinkwawo ku katsa ni vana.
ku phikelela kakwe ka vurhena: Rito ra Xigriki leti tirhisiweke laha hi ku kongoma ri nga ha vula “ku tikukumuxa” kumbe “ku nga vi na tingana.” Hambiswiritano, laha ri vula ku phikelela hi vurhena. Wanuna wa le xifanisweni xa Yesu a nga khomiwanga hi tingana kumbe a nga tshikanga ku kombela leswi a swi lava hi ku phikelela naswona Yesu u byele vadyondzisiwa vakwe leswaku na vona va fanele va endla hilaha ku fanaka loko va khongela.—Lk 11:9, 10.
Ku Hlaya Ka Bibele
(Luka 10:1-16) Endzhaku ka swilo leswi Hosi yi hlawula van’wana va 70 kutani yi va rhuma hi vambirhi-mbirhi emahlweni ka yona, emutini ni le ndhawini yin’wana ni yin’wana leyi a yi ta ya eka yona hi xiviri. 2 Kutani yi ku eka vona: “Hakunene, ntshovelo i wukulu, kambe vatirhi a hi vangani. Hikokwalaho kombelani N’wini wa ntshovelo leswaku a rhumela vatirhi entshovelweni wa yena. 3 Fambani. Maswivo! Ndza mi rhuma tanihi swinyimpfana exikarhi ka timhisi. 4 Mi nga tameli xipachi, kumbe nkwama wa swakudya, kumbe maphaxani, loko mi xeweta munhu egondzweni mi nga n’wi angarhi. 5 Eka yindlu yin’wana ni yin’wana leyi mi nghenaka eka yona sungulani mi ku, ‘Onge ku rhula ku nga va ni yindlu leyi.’ 6 Naswona loko nakulorhi wa ku rhula a ri kona, ku rhula ka n’wina ku ta va ehenhla ka yena. Kambe loko a nga ri kona, ku ta vuyela eka n’wina. 7 Kutani tshamani endlwini yoleyo, mi dya ni ku nwa swilo leswi va swi lunghiselelaka, hikuva mutirhi u faneriwa hi hakelo yakwe. Mi nga suki endlwini yin’wana mi ya endlwini yin’wana. 8 “Nakambe, emutini wun’wana ni wun’wana lowu mi nghenaka eka wona ivi va mi amukela, dyanani swilo leswi vekiwaka emahlweni ka n’wina, 9 naswona mi hanyisa lava vabyaka eka wona, mi ya emahlweni mi va byela, ‘Mfumo wa Xikwembu wu tshinele eka n’wina.’ 10 Kambe emutini wun’wana ni wun’wana lowu mi nghenaka eka wona kutani va nga mi amukeli, humani mi ya etindleleni to anama ta wona, mi ku, 11 ‘Hambi ku ri ritshuri leri namarheleke milenge ya hina emutini wa n’wina hi ri phumunhela eka n’wina. Nilokoswiritano, hlayisani leswi emianakanyweni, leswaku mfumo wa Xikwembu wu tshinele.’ 12 Ndza mi byela leswaku swi ta tiyiseleka swinene eka Sodoma esikwini rero ku tlula eka muti wolowo. “Khombo eka wena, Korazini! 13 Khombo eka wena, Betsayida, hikuva loko mintirho ya matimba leyi endliweke eka n’wina a yi endliwe eTiri ni le Sidoni, a va ta va va hundzuke khale swinene va tshama engubyeni yo khwaxa ni le nkumeni. 14 Xisweswo swi ta tiyiseleka swinene eTiri ni le Sidoni eku avanyisiweni ku tlula eka n’wina. 15Na wena, Kapernawume, xana swi nga ha endleka u tlakuseriwa etilweni? U ta xikela eHayidesi! 16 “Loyi a mi yingisaka wa ndzi yingisa na mina. Naswona loyi a mi honisaka wa ndzi honisa na mina. Ku tlula kwalaho, loyi a ndzi honisaka u honisa ni loyi a ndzi rhumeke.”
JULY 23-29
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | LUKA 12-13
“Mi Va Risima Ku Tlula Swindzingiri Swo Tala”
(Luka 12:6) Ntlhanu wa swindzingiri swi xavisiwa hi timali timbirhi ta nsimbi ta risima leritsongo, a hi swona ke? Kambe ku hava ni xin’we xa swona lexi rivalekaka emahlweni ka Xikwembu.
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 12:6 eka nwtsty
swindzingiri: Rito ra Xigriki leri nge strou·thiʹon ri vula xinyenyana xin’wana ni xin’wana lexitsongo, kambe hakanyingi a ri kombetela eka swindzingiri, ku nga swinyenyana swo chipa ku tlula hinkwaswo leswi a swi xavisiwa tanihi xixevo.
hi timali timbirhi ta nsimbi ta risima leritsongo: ku nga ti-assarion timbirhi.” Eku sunguleni ka riendzo rakwe ra vunharhu ro ya eGaleliya, Yesu u vule leswaku swindzingiri swimbirhi swi nga xaviwa hi assarion yin’we. (Mt 10:29) Assarion a ku ri muholo lowu munhu a wu kuma loko a tirhe timinete ta 45. (Vona App.B14.) Loko Yesu a hete lembe evutirhelini byakwe bya le Yudiya, Luka u tsale marito lama vuriweke hi Yesu malunghana ni swindzingiri swa ntlhanu leswi nga xaviwaka hi ti-assarion timbirhi. Loko hi pimanisa marungula lawa, hi kuma leswaku swindzingiri swimbirhi a swi ri swa risima lerintsongo lerova vaxavisi a va nyika muxavi xa vuntlhanu lexi a ku ri bazela.
(Luka 12:7) Kambe ni misisi ya tinhloko ta n’wina yi hlayiwile hinkwayo. Mi nga chavi; mi ni risima ro tlula swindzingiri swo tala.
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 12:7 eka nwtsty
ni misisi ya tinhloko ta n’wina yi hlayiwile hinkwayo: Ku vuriwa leswaku nhlayo ya misisi ya munhu yi hundza kwalomu ka 100 000. Ku va Yehovha a tiva vuxokoxoko byo tano, swi kombisa leswaku wa khathala swinene hi valandzeri va Yesu.
(Luka 12:7) Kambe ni misisi ya tinhloko ta n’wina yi hlayiwile hinkwayo. Mi nga chavi; mi ni risima ro tlula swindzingiri swo tala.
Ku Hava Lexi Nga Ta Hi “Hambanisa Ni Rirhandzu Ra Xikwembu”
4 Ndlela yo sungula, Bibele yi swi veka erivaleni leswaku Xikwembu xi teka un’wana ni un’wana wa malandza ya xona a ri wa nkoka. Hi xikombiso, Yesu u te: “Xana swindzingiri swimbirhi a swi xavisiwi hi mali ya nsimbi ya risima leritsongo ke? Kambe ku hava ni xin’we xa swona lexi nga waka ehansi Tata wa n’wina a nga swi tivi. Hambi ku ri misisi ya tinhloko ta n’wina yi hlayiwile hinkwayo. Hikokwalaho mi nga chavi: Mi ni risima ku tlula swindzingiri swo tala.” (Matewu 10:29-31) Xiya leswaku marito wolawo a a ma vula yini eka vayingiseri va Yesu va le ka lembe-xidzana ro sungula.
5 Hi nga ha hlamala leswaku munhu u tikarhatela yini hi ku xava xindzingiri. Phela, esikwini ra Yesu xindzingiri a xi ri xona xo chipa ngopfu eka tinyenyana hinkwato leti a ti dyiwa. Xiya leswaku hi mali yin’we ya nsimbi leyi nga riki ya nkoka ngopfu, muxavi a a kuma swindzingiri swimbirhi. Kambe endzhakunyana Yesu u vule leswaku loko munhu a lava ku xava hi timali timbirhi ta nsimbi, a a kuma swindzingiri swa ntlhanu ku nga ri swa mune. Xinyenyana lexa vuntlhanu a wu bazeriwa hi xona tanihi leswi a xi nga ri xa risima. Kumbexana swivumbiwa sweswo a swi nga ri swa risima ematihlweni ya vanhu, kambe xana Muvumbi wa swona u swi languta njhani? Yesu u te: “Ku hava ni xin’we xa swona lexi rivalekaka emahlweni ka Xikwembu.” (Luka 12:6, 7) Leswi swa hi pfuna leswaku hi twisisa yinhla ya Yesu. Loko Yehovha a nga xi rivali xindzingiri ni xin’we, munhu yena i wa risima ku tlula xindzingiri! Hilaha Yesu a hlamuseleke ha kona, Yehovha u tiva vuxokoxoko hinkwabyo bya hina. Phela, misisi ya tinhloko ta hina yi hlayiwile!
Endla Ndzavisiso
(Luka 13:24) Tikarhateni hi matimba leswaku mi nghena hi nyangwa yo khuma, hikuva ndza mi byela, vo tala va ta lava ku nghena kambe a va nge swi koti,
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 13:24 eka nwtsty
Tikarhateni hi matimba: Kumbe “Hambeta mi tiyimisela.” Xitsundzuxo xa Yesu xi kombisa leswaku swi lava ku tiyimisela hi mbilu hinkwayo leswaku munhu a kota ku nghena hi nyangwa yo khuma. Tibuku to hambanahambana loko ti hlamusela ndzimana leyi ti ri: “Ku tiyimisela hi ku helela; Ku endla matshalatshala hinkwawo.” Riendli ra Xigriki leri nge a·go·niʹzo·mai ri fambisana ni riviti ra Xigriki leri nge a·gonʹ, leri hakanyingi ri kombetela eka mphikizano wa van’wamatsambu. Eka Hv 12:1, riviti leri ri tirhisiwe hi ndlela yo fanekisela ku hlamusela “mphikizano” wa Vakreste wa vutomi. Ri tlhela ri tirhisiwa ku kombetela eka “nyimpi” (Flp 1:30; Kl 2:1) kumbe eka “ku lwa” (1Tm 6:12; 2Tm 4:7). Riendli ra Xigriki leri tirhisiweke eka Lk 13:24 ri vula “mphikizano” (1Ko 9:25), “[ku va munhu a] tikarhata” (Kl 1:29; 4:12; 1Tm 4:10; 6:12), ni ku “lwa” (1Tm 6:12). Tanihi leswi nhlamuselo ya xiga lexi yi fambisanaka ni mphikizano wa matsambu, van’wana va vula leswaku ku tikarhata loku Yesu a vulavuleke ha kona ku nga fanisiwa ni matshalatshala lawa n’wamatsambu a ma endlaka leswaku a ta hlula eka mphikizano, u endla hinkwaswo leswi a nga swi kotaka.
(Luka 13:33) Nilokoswiritano, ndzi fanele ku famba namuntlha ni mundzuku ni mundlwana, hikuva a swi amukeleki leswaku muprofeta a lovisiwa ehandle ka Yerusalema.
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 13:33 eka nwtsty
a swi amukeleki: Kumbe “a hi swinene.” Hambileswi leswi ku nga riki na vuprofeta eBibeleni lebyi vulaka leswaku Mesiya a ta fela eYerusalema, mhaka leyi yi nga ha va yi tekiwe eka Dn 9:24-26. Ku engetela kwalaho, hi ntolovelo loko Vayuda va lava ku dlaya muprofeta, ngopfu ngopfu leswi a ku ri Mesiya a va ta n’wi dlayela emutini wolowo. Swirho swa huvo leyi tlakukeke ya Sanedri swa 71 a swi hlangana eYerusalema xisweswo lava a va hehliwa hi ku va vaprofeta va mavunwa a va tengisiwa kwalaho. Nakambe swi nga endleka leswaku Yesu a a swi tiva leswaku eYerusalema hi kona laha Xikwembu a xi endleriwa kona switlhavelo ni laha xinyimpfana xa Paseka xi dlayeriweke kona. Hinkwaswo swi endleke hilaha Yesu a vuleke hakona. U yisiwe eYerusalema eka huvo ya Sanedri naswona u gweveriwe rifu. U fele ehandlenyana ka muti wa Yerusalema tanihi “xinyimpfana xa Paseka.”—1Ko 5:7.
Ku Hlaya Ka Bibele
(Luka 12:22-40) Kutani a ku eka vadyondzisiwa vakwe: “Hikwalaho ndzi ri eka n’wina, Tshikani ku vilela hi mimoya-xiviri ya n’wina leswaku mi ta dya yini kumbe ku vilela hi mimiri ya n’wina leswaku mi ta ambala yini. 23 Hikuva moya-xiviri i wa risima lerikulu ku tlula swakudya ni miri wu tlula swiambalo. 24 Xiyisisani mawukuwuku leswaku a ma byali mbewu kumbe ku tshovela, naswona a ma na dulu kumbe xitlati, kambe Xikwembu xa ma wundla. Xana n’wina a mi va risima ngopfu ku tlula tinyenyana? 25 Xana i mani eka n’wina loyi hi ku vilela a nga engetelaka xisungunu xin’we empin’weni wa vutomi byakwe? 26 Hikokwalaho, loko mi nga swi koti ku endla xilo lexitsongo, ha yini mi vilela hi swilo leswi seleke? 27 Xiyisisani ndlela leyi makhon’wa ma kulaka ha yona; a ma tirhi hi matimba kumbe ku swula; kambe ndza mi byela, Hambi ku ri Solomoni eku vangameni kakwe hinkwako a nga ambalanga ku fana ni rin’wana ra wona. 28 Kutani, loko Xikwembu xi ambexa ximila xa nhova lexi vaka kona namuntlha kutani mundzuku xi cukumetiwa exitikweni, kunene xi ta mi ambexa hilaha ku tlurisaka, n’wina lava nga ni ripfumelo leritsongo! 29 Tshikani ku lava leswi mi nga swi dyaka ni leswi mi nga swi nwaka, naswona tshikani ku tshama mi vilela; 30 hikuva leswi hinkwaswo i swilo leswi matiko ya misava ma swi lavisisaka hi mapfundza, kambe Tata wa n’wina wa swi tiva leswaku ma swi lava swilo leswi. 31 Nilokoswiritano, hambetani mi lava mfumo wa yena, kutani swilo leswi mi ta engeteleriwa swona. 32 “Mi nga chavi, ntlhambinyana, hikuva Tata wa n’wina u tsakele ku mi nyika mfumo. 33 Xavisani swilo leswi nga swa n’wina naswona mi nyika tinyiko ta tintswalo. Tiendleleni swipachi leswi nga hlakariki, xuma lexi nga dzudzekiki ematilweni, laha khamba ri nga tshineliki ni laha nsumba yi nga dyiki kona. 34 Hikuva laha xuma xa n’wina xi nga kona, hi kona laha timbilu ta n’wina ti nga ta va kona na tona. 35 “Masenge ya n’wina a ma khamiwe ni timboni ta n’wina a ti pfurhe, 36 n’wina kotisani vanhu lava rindzeleke n’wini wa vona loko a vuya enkhubyeni wa vukati, leswaku loko a fika a gongondza va n’wi pfulela xikan’we-kan’we. 37 Ma tsaka mahlonga lawa loko n’wini a fika a ma kumaka ma rindzile! Ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, U ta tikhama a ma vurhamisa etafuleni kutani a fika a ma tirhela. 38 Naswona loko a fika hi ku rindza ka vumbirhi, hambi ku ri ka vunharhu, ivi a ma kumisa xisweswo, ma tsaka! 39 Kambe tivani leswaku loko n’wini wa yindlu a a tiva nkarhi lowu khamba a ri ta fika ha wona, a a ta tshama a rindzile, a a nga ta tshika yindlu yakwe yi ngheneriwa. 40 Na n’wina, tshamani mi lunghekile, hikuva N’wana wa munhu u ta hi nkarhi lowu mi nga ehleketiki leswaku wu nga va wona.”
JULY 30–AUGUST 5
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | LUKA 14-16
“Xifaniso Xa N’wana Wa Vusopfa”
(Luka 15:11-16) Hiloko a ku: “Munhu un’wana a a ri ni vana vambirhi va majaha. 12 Kutani lontsongo eka vona a ku eka tata wakwe, ‘Tatana, ndzi nyike rifuwo leri nga xiavelo lexi nga xa mina.’ Kutani a va avela rifuwo rakwe ro tihanyisa. 13 Endzhaku ka masiku ma nga ri mangani, mufana a hlengeleta swilo hinkwaswo ivi a endzela etikweni ra le kule, a fika a tlanga hi rifuwo rakwe hi ku hanya vutomi bya vusopfa. 14 Loko a tirhise hinkwaswo, ku va ni ndlala leyikulu etikweni rero hinkwaro, kutani a sungula ku pfumala. 15 U kale a ya namarhela un’wana wa vaaki va tiko rero, kutani yena a n’wi rhuma emasin’wini yakwe a ya risa tinguluve. 16 Naswona a a tshama a navela ku dya swiphambati swa makherobu leswi a swi dyiwa hi tinguluve, kambe a ku nga ri na munhu loyi a a n’wi nyika xanchumu.
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 15:11-16
Munhu un’wana a a ri ni vana vambirhi va majaha: Xifaniso xa n’wana wa vusopfa (loyi nakambe a vitaniwaka “jaha leri lahlekeke”) xi hi dyondzisa tidyondzo tin’wana ta nkoka swinene. I xin’wana xa swifaniso swo leha swinene leswi Yesu a vulavuleke ha swona. Xa nkoka swinene lexi a xi hlamuseleke eka xifaniso lexi i vuxaka lebyi mindyangu yi nga na byona. Eka swifaniso swin’wana, Yesu u vulavule hi swilo swo tanihi mixaka yo hambanahambana ya timbewu kumbe misava, kumbe vuxaka lebyi nga kona exikarhi ka n’wini ni mahlonga yakwe. (Mt 13:18-30; 25:14-30; Lk 19:12-27) Kambe eka xifaniso lexi, Yesu u vulavule hi vuxaka lebyikulu lebyi tatana a nga na byona ni vana vakwe. Vo tala lava twaka rungula leri swi nga endleka vatata wa vona a va na musa ni ntwelavusiwana ku fana ni tatana loyi. Xifaniso lexi xi kombisa ntwelavusiwana ni rirhandzu leri Tata wa hina wa le tilweni a nga na rona eka vana vakwe va laha misaveni, lava nga ni vuxaka lebyinene na yena swin’we ni lava a va n’wi fularhelile kutani va thlela va vuya eka yena.
lontsongo eka vona: Hikuya hi Nawu wa Muxe, mativula a a kuma ndzhaka leyi phindiweke ka mbirhi. (Dt 21:17) Kutani loko kuri leswaku n’wana lonkulu eka xifaniso a ri mativula, swivula leswaku ndzhaka ya n’wana lontsongo aku ri hafu ya buti wakwe.
tlangisa: Rito ra Xigriki leri tirhisiweke laha ri nga ha vula “ku hangalasa(swi ya eka tindhawu to hambana).” (Lk 1:51; Min 5:37) Eka Mt 25:24, 26 ku tirhisiwe leringe “ku peperha” laha ri vula ku tlangisa ku tirhisa hi ndlela ya vuphukuphuku.
vutomi bya vusopfa: Kumbe “kutlangisa (ku nga khathali; vutomi bya vuhari).” Rito leri fanaka ra Xigriki ri tirhisiwe eka Ef 5:18; Tit 1:6; 1Pe 4:4. Rito leri ra Xigriki ri nga ha tirhisiwa ku kombetela eka munhu loyi a tlangisaka mali, Tibibele tin’wana ti hlamusela Xiga lexi “tanihi ku hanya vutomi bya vusopfa.”
a ya risa tinguluve: Hikuya hi nawu tinguluve a ti nyamile, hikwalaho loko Muyuda a risa tinguluve a a tsongahatiwe ngopfu. —Lv 11:7, 8.
swiphambati swa makherobu: swiphambati swa makherobu swa hatima, xini xikhambati xo fana ni dzovo xini muhlovo wa ribungwana, loko swi hlamuseriwa hi Xigriki (ke·raʹti·on, “rimhondzo leri ntsongo”) swi ni xivumbeko xo goveka ku fana ni rimhondzo. Se i khale swiphambati swa makherobu swi rikarhi swi tirhisiwa tanihi swakudya swa tihanci, tihomu ni tihonci. Ndlela leyi jaha leri a ri xanisaka hayona yi tikomba kahle loko se ri sungula ku dya swakudya swa tinguluve—Vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 15:15.
(Luka 15:17-24) “Loko a anakanyisise kahle, a ku, ‘Ku ni vanhu vo tala lava thoriweke hi tatana, va ni swakudya swo tala, kambe mina ndza fa laha hi ndlala! 18 Ndzi ta pfuka ndzi ya eka tatana, ndzi ku eka yena: “Tatana, ndzi dyohele tilo swin’we na wena. 19 A ndza ha faneli ku vuriwa n’wana wa wena. Ndzi endle un’wana wa vanhu va wena lava u va tholeke.” ’ 20 Kutani a pfuka a ya eka tata wa yena. Loko a ha ri ekulenyana, tata wakwe a n’wi vona, a va ni ntwela-vusiwana, hiloko a tsutsuma a wela enhan’wini yakwe, a n’wi ntswontswa hi rirhandzu. 21 Kutani n’wana a ku eka yena, ‘Tatana, ndzi dyohele tilo swin’we na wena. A ndza ha faneli ku vuriwa n’wana wa wena. Ndzi endle un’wana wa vanhu va wena lava u va tholeke.’ 22 Kambe tata wakwe a byela mahlonga ya yena a ku, ‘Hatlisani, humesani nguvu yo leha, leyinene eka hinkwato, mi n’wi ambexa yona, kutani mi vehela xingwavila evokweni rakwe ni maphaxani emilengeni yakwe. 23 Mi tisa xinkunzana lexi noneke, mi xi tlhava, hi dya hi tiphina, 24 hikuva n’wana loyi wa mina a a file kutani u tlhele a hanya; a a lahlekile ivi a kumeka.’ Hiloko va sungula ku tiphina.
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 15:17-24
ndzi ku dyoherile: Kumbe “ematihlweni ya wena.” Rito ra Xigriki leri nge e·noʹpi·on, hi ku kongoma ri vula “emahlweni ka; emahlweni ya,” ritirhisiwe hi dlela leyi fanaka eka Septuagint ya 1Sa 20:1. Eka ndzimana leyi Davhida u vutise Yonathani aku: “ndzi dyohe yini emahlweni ka tata wa wena?”
vanhu vo tala lava thoriweke: Loko ri tlhelela ekaya jaha leri ri kunguhate ku kombela tata wa rona leswaku a ri amukela ku nga ri tanihi n’wana wa le ndyangwini kambe tanihi munhu la thoriweke. Munhu la thoriweke a nga ri xirho xa ndyangu, a tekiwa ku fana ni hlonga hikuva a ri munhu wa le handle la thoriweke, hakanyingi munhu la thoriweke a tirha siku rin’we endzhaka nkarhi wo karhi.—Mt 20:1, 2, 8.
a n’wi ntswontswa hi rirhandzu: Kumbe “a n’wi ntswotswa swi huma embilwini.” Rito ra Xigriki leri nge “ntswontswa hi rirhandzu” ri fanisiwa ni riendli phi·leʹo, Leri minkarhi yin’wana ri vulaka “ku ntswotswa” (Mt 26:48; Mr 14:44; Lk 22:47) Minkarhi yo tala ri vula “ku endla nchumu swi huma embilwini” (Yh 5:20; 11:3; 16:27) Loko a n’wi xeweta hi ndlela leyi ya xinghana, tatana loyi eka xifaniso lexi a kombisa ndlela leyi a tiyimisele ha yona ku amukela n’wana wakwe la hundzukeke.
ku vuriwa n’wana wa wena: Matsalwa man’wana lama tsariweke hi voko ma thlela maku: “Ndzi endle un’wana wa vanhu va wena lava u va tholeke,” Ndlela leyi rungula leri ri hlayekaka ha yona namuntlha yi seketela matsalwa yo hlayanyana ya le ku sunguleni lama tsariweke hi voko. Swi dyondzi swin’wana swi vula leswaku ku engeteriwa ka swiga a swi endleriwa leswaku ndzimana leyi yi fambisana na Lk 15:19.
nguvu . . . xingwavila . . . maphaxani: Nguvu leyi a ku ngo va ntsena mpahla ya ntolovelo kambe a ku ri nguvu leyinene eka hinkwato—kumbexana leyi a yi ri ya xiyimo xa le henhla yi tlhela yi hlawuleka leyi a yi hlayiseriwa muendzi la xiximekaka. Loko tatana loyi a ambexa jaha leri xingwavila a kombisa leswaku wa ri tsakela, wa ri rhandza naswona wa ri amukela leswi se ri vuyeke. A swi nga tolovelekanga ku vona hlonga ri mbale xingwavila ni maphaxani. Kutani tatana loyi a swi veka erivaleni leswaku u amukela n’wana wakwe hi mandla mambirhi tanihi xirho xa ndyangu.
(Luka 15:25-32) “N’wana wakwe lonkulu a a ri emasin’wini; loko a fika ekusuhi ni yindlu a twa vuyimbeleri ni ku cina. 26 Hiloko a vitana un’wana wa malandza, a vutisa leswaku swilo leswi a swi vula yini. 27 A ku eka yena, ‘Makwenu u vuyile, kutani tata wa wena u tlhave xinkunzana xo nona, hikuva u vuye a hanye kahle.’ 28 Kambe a kariha naswona a a nga swi lavi ku nghena. Kutani tata wakwe a huma, a sungula ku n’wi khongotela. 29 Hiloko a angula tata wakwe a ku, ‘Se swi endla malembe yo tala ndzi ku tirhela naswona a ndzi si tshama ndzi tlula xileriso xa wena ni kan’we, kambe mina a wu si tshama u ndzi nyika ximbutana leswaku ndzi tiphina ni vanakulorhi. 30 Kambe hi ku hatlisa loko ku fika n’wana wa wena loyi a dyeke rifuwo ra wena ro tihanyisa swin’we ni tinghwavava, u n’wi tlhavele xinkunzana xo nona.’ 31 Kutani a ku eka yena, ‘N’wananga, nkarhi hinkwawo a wu ri na mina, naswona swilo hinkwaswo leswi nga swa mina i swa wena; 32 kambe a hi fanele ku tiphina hi tsaka, hikuva makwenu a a file kutani se wa hanya, naswona a a lahlekile kutani u kumekile.’ ”
Endla Ndzavisiso
(Luka 14:26) “Loko munhu a ta eka mina kambe a nga n’wi vengi tata wakwe ni mana wakwe ni nsati wakwe ni vana vakwe ni vamakwavo va xinuna ni va xisati, ina, hambi ku ri moya-xiviri wakwe, a nge vi mudyondzisiwa wa mina.
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 14:26
venga: EBibeleni, rito “venga” rini tinhlamuselo to hlaya leti hambaneke.Ringa ha vula mintlhaveko yo pfumala xinghana, leyi endlaka leswaku munhu a lava ku twisa van’wana ku vava. Nakambe ringa ha tlhela rivula ku nga n’wi tsakeli munhu wokarhi lerova u nga lavi kutwa nchumu hi ta yena. Hi hala tlhelo ringa ha tlhela vula ku endla onge wan’wi rhandza munhu wokarhi. Hixikombiso, loko ku vuriwa leswaku Yakobo a “venga” Leya a rhandza Rahele, swi vula leswaku a rhandza Rahele ku tlula Leya (Gn 29:31; Dt 21:15.), rito leri ri tirhisiwe hi ndlela leyi fanaka eka tibuku ta khale ta Xiyuda. Hikwalaho, yesu anga vuli swona leswaku valandzeri vakwe vafanele va venga mindyangu ya vona kumbe va vengana hi xi vona, leswi a swita vula leswaku matsalwa lama hinkwawo ma hoxile. (Ringanisa na Mr 12:29-31; Ef 5:28, 29, 33.) Eka rungula leri, rito “venga” ringa ha vula “ku nga rhandzi ku tlula mpimo.”
(Luka 16:10-13) Munhu la tshembekeke eka leswitsongo wa tshembeka ni le ka swo tala, naswona munhu la nga lulamangiki eka leswitsongo a nga lulamanga ni le ka swo tala. 11 Hikokwalaho, loko mi nga kumekanga mi tshembekile mayelana ni rifuwo leri nga lulamangiki, i mani la nga ta mi tamerisa leswi nga ntiyiso? 12 Naswona loko mi nga kumekanga mi tshembekile mayelana ni leswi nga swa un’wana, i mani la nga ta mi nyika leswi nga swa n’wina? 13 Ku hava nandza wa yindlu loyi a nga vaka hlonga ra vini vambirhi; hikuva u ta venga un’wana a rhandza un’wanyana, kumbe u ta namarhela un’wana a n’wi langutela ehansi un’wanyana. A mi nge vi mahlonga ya Xikwembu ni Rifuwo.”
Lavisisa Rifuwo Ra Ntiyiso
7 Hlaya Luka 16:10-13. Mulanguteri wa le xifanisweni xa Yesu u tiendlele vanghana hi xikongomelo xo lava ku vuyeriwa. Kambe, Yesu u khutaze valandzeri vakwe leswaku va tiendlela xinghana na Yehovha hi xikongomelo lexinene. Tindzimana leti landzelaka xifaniso xexo, ti fanisa ku tirhisa “rifuwo leri nga lulamangiki” ni ku tshembeka eka Xikwembu. Yesu a a vula leswaku hi nga swi kota ku “tshembeka” ni ku ri tirhisa hi ndlela leyinene rifuwo rero loko hi ri kuma. Njhani?
8 Ndlela yin’wana leyi xiyekaka leyi hi nga swi kombisaka ha yona leswaku ha tshembeka loko swi ta emhakeni ya rifuwo ra hina, i ku nyikela hi seketela ntirho wo chumayela emisaveni hinkwayo lowu Yesu a vuleke ka ha ri emahlweni leswaku wu ta endliwa. (Mat. 24:14) Xinhwanyetana xin’wana xa le Indiya a xi ri ni xibokisana lexi a xi hoxa mali eka xona naswona a xi hoxa ni leyi vatswari va xona a va xi nyika leswaku xi tixavela tithoyi. Loko xibokisana xexo se xi tele, xi nyikele hi mali yoleyo eka ntirho wa misava hinkwayo. Makwerhu un’wana wa le Indiya u ni masimu ya tikhokhonati. Kutani u seketela hofisi ya vuhundzuluxeri ya le Malayalam hi ku nyikela hi tikhokhonati, u vona swi antswa ku nyikela ha tona ku tlula ku nyikela hi mali. Hakunene lebyi i vutlhari lebyi pfunaka. Hilaha ku fanaka, vamakwerhu va le Greece nkarhi ni nkarhi va nyikela hi mafurha ya mutlhwari, chizi ni hi swakudya swin’wana eBethele ya kwale.
Ku Hlaya Ka Bibele
(Luka 14:1-14) Siku rin’wana loko a nghena endlwini ya un’wana wa vafumi va Vafarisi hi savata a ya dya swakudya, a va n’wi xiyisisa. 2 Kutani waswivo, emahlweni ka yena a ku ri ni munhu un’wana loyi a a ri ni vuvabyi bya xirhumberhumbe. 3 Hikwalaho ka sweswo Yesu a vulavula ni lava a va tiva Nawu ni Vafarisi, a ku: “Xana swa pfumeleriwa ku hanyisa hi savata kumbe e-e?” 4 Kambe vona va miyela. Hiloko a khoma wanuna yoloye, a n’wi horisa ivi a n’wi tshika a famba. 5 Kutani a ku eka vona: “I mani eka n’wina, loyi loko n’wana wa yena kumbe nkunzi ya yena yi wela exihlobyeni a nga ta ka a nga yi kokeli ehandle hi ku hatlisa hi siku ra savata?” 6 A va swi kotanga ku n’wi hlamula eka swilo leswi. 7 Kutani vanhu lava rhambiweke a va byela xifaniso, hi ku vona ndlela leyi a va tihlawulela ha yona tindhawu leti hlawulekeke ngopfu, a ku eka vona: 8 “Loko munhu a ku rhambile enkhubyeni wa vukati, u nga tshami endhawini leyi hlawulekeke ngopfu. Swi nga ha endleka hi nkarhi wolowo a rhambe un’wana wa le henhla ngopfu ku ku tlula, 9 kutani loyi a ku rhambeke swin’we ni loyi un’wana u ta ta eka wena a ku, ‘Nyika munhu loyi ndhawu.’ Hikwalaho u ta suka hi tingana u ya tshama endhawini ya le hansi ngopfu. 10 Kambe loko u rhambiwa, famba u ya vurhama endhawini ya le hansi ngopfu, leswaku loko munhu loyi a ku rhambeke a ta a ku byela a ku, ‘Nakulorhi, tlhandlukela ehenhla.’ Kutani wena u ta xiximiwa emahlweni ka vaendzi-kuloni hinkwavo. 11 Hikuva un’wana ni un’wana loyi a titlakusaka u ta tsongahatiwa kasi loyi a titsongahataka u ta tlakusiwa.” 12 Endzhaku ka sweswo a byela munhu loyi a n’wi rhambeke a ku: “Loko u endla swakudya-nkulu swa siku kumbe xilalelo, u nga vitani vanakuloni kumbe vamakwenu kumbe maxaka ya wena kumbe vaakelani lava fuweke. Swi nga ha endleka na wena va ku rhamba hikwalaho ka leswi u va rhambeke kutani ku ta va ndziho eka wena. 13 Kambe loko u endla nkhuvo, rhamba swisiwana, swigono, lava khutaka, lava feke mahlo; 14 kutani u ta tsaka, hikuva a va na nchumu lexi va nga ku tlheriselaka xona. Hikuva u ta tlheriseriwa swona eku pfuxiweni ka lava lulameke.”