Ha Yini U Vika Swiendlo Leswo Biha?

“LOYI a paluxaka mhaka yo karhi u tiendla nala wa vanhu,” i xivulavulelo xa le Afrika Vupela-dyambu. Sweswo hi leswi humeleleke eka Olu loko a hehle buti wa yena leswaku u ve ni vuxaka bya rimbewu ni xaka ra le kusuhi ku nga sesi wa yena. Buti wa yena u te: “Wa hemba!” U be Olu hi tihanyi, a n’wi hlongola endlwini ya ka vona, ivi a hisa swiambalo swa Olu hinkwaswo. Vaaka-tiko va yime na buti wa yena. Leswi a a nga ha amukeleki emutini, Olu u boheke ku famba. Endzhaku ka loko swi xiyiwile leswaku nhwanyana loyi u tikile, vanhu va swi vonile leswaku Olu a a vulavula ntiyiso. Buti wa yena u paluxe xidyoho xa yena, ivi Olu a a tlhela a amukeriwa. Swilo a swi ta va swi ve hi ndlela leyi hambaneke. Olu a a ta va a dlayiwile.

Kahle-kahle, lava va nga n’wi rhandziki Yehovha a va swi lavi leswaku swidyoho swa vona swi paluxiwa. Mboyamelo wa munhu i ku ala ku tshinyiwa ivi a hlundzukela loyi a n’wi tshinyaka. (Ringanisa Yohane 7:7.) A swi hlamarisi leswi vo tala va rhungaka milomu loko swi ta eku paluxeni ka swidyoho swa van’wana eka lava nga ni mfanelo yo va lulamisa.

Ku Tlangela Nkoka Wa Ku Tshinyiwa

Hambiswiritano, exikarhi ka vanhu va Yehovha ku ni langutelo leri hambaneke malunghana ni ku tshinya. Vavanuna ni vavasati lava chavaka Xikwembu va ri tlangela swinene lunghiselelo leri Yehovha a ri endleke leswaku a pfuna lava dyohaka evandlheni ra Vukreste. Va languta ndzayo yoleyo tanihi xikombiso xa tintswalo ta yena ta rirhandzu.—Vaheveru 12:6-11.

Leswi swi nga ha kombisiwa hi xiendlakalo lexi humeleleke evuton’wini bya Hosi Davhida. Hambileswi a a ri wanuna la lulameke ku sukela evuntshweni bya yena, ku ve ni nkarhi lowu a nga wela exidyohweni lexikulu. Xo sungula, u endle vuoswi. Kutani, hi ku ringeta ku pfala xidyoho xa yena, u lunghiselele leswaku nuna wa wansati loyi a dlayiwa. Kambe Yehovha u paluxe xidyoho xa Davhida eka muprofeta Natani, loyi hi xivindzi a vulavuleke na Davhida hi ku kongoma hi mhaka leyi. Hi ku tirhisa xifaniso lexi nga ni matimba swinene, Natani u vutise Davhida leswaku ku fanele ku endliwa yini hi wanuna la fuweke loyi a nga ni tinyimpfu to tala kambe a teka xinyimpfana lexi ngo va xin’we ntsena, xifuwo xa risima swinene xa wanuna la nga xisiwana a xi dlaya leswaku a tsakisa munghana wa yena. Davhida, loyi khale a ri murisi, u hlundzukile swinene. U te: “L’a endliseke ŝeŝo o fanekele hi ku fa!” Kutani Natani u tirhisele xifaniso lexi eka Davhida, a ku: “Munhu loyi hi wena!”—2 Samuwele 12:1-7.

Davhida a nga n’wi hlundzukelanga Natani; naswona a nga ringetanga ku tisirhelela kumbe ku tirihisela. Ematshan’weni ya sweswo, ndzayo ya Natani yi khumbe ripfalo ra yena hilaha ku enteke. Hi ku tisola, Davhida u te: “Nḍi dyohele Yehova.”—2 Samuwele 12:13.

Ku paluxa ka Natani xidyoho xa Davhida, loku landzeriweke hi ndzayo leyi humaka eka Xikwembu, ku veke mihandzu leyinene. Hambileswi Davhida a nga sirheleriwangiki eka vuyelo bya xidyoho xa yena, u hundzukile ivi a vuyelelana na Yehovha. Xana Davhida u titwe njhani hi ndzayo yoleyo? U tsarile: “L’a lulameke, loko a nḍi ba, ti ta v̌a tintŝalo; loko a nḍi laya, ma ta v̌a mafura e nhlokweni ya mina; nhloko ya mina a yi nga ma ali.”—Pisalema 141:5.

Ni le sikwini ra hina, malandza ya Yehovha ma nga ha katseka exidyohweni lexikulu, hambi ku ri lama tshembekeke malembe yo tala. Hi ku xiya leswaku vakulu va nga va pfuna, vo tala va teka goza ku sungula va ya eka vona leswaku va kuma mpfuno. (Yakobo 5:13-16) Kambe minkarhi yin’wana mudyohi a nga ha ringeta ku pfala xidyoho xa yena, hilaha Hosi Davhida a endleke hakona. Xana hi fanele hi endla yini loko hi twa hi xidyoho lexikulu evandlheni?

Xana I Vutihlamuleri Bya Mani?

Loko vakulu va twa hi xidyoho lexikulu, va ya eka munhu loyi a xi endleke leswaku va n’wi nyika mpfuno ni ndzulamiso lowu lavekaka. I vutihlamuleri bya vakulu ku tengisana ni vanhu vo tano evandlheni ra Vukreste. Hi ku hitekela xiyimo xa rona xa moya, va pfuna ni ku tsundzuxa munhu wihi na wihi loyi a tekaka goza leri nga riki ra vutlhari kumbe leri hoxeke.—1 Vakorinto 5:12, 13; 2 Timotiya 4:2; 1 Petro 5:1, 2.

Kambe ku vuriwa yini hi loko u nga ri nkulu kambe u twa hi xidyoho xin’wana lexikulu lexi endliweke hi Mukreste un’wana? Swiletelo swi kumeka eNawini lowu Yehovha a wu nyikeke tiko ra Israyele. Nawu a wu vula leswaku loko munhu a ri mbhoni eka swiendlo swa vugwinehi, ku lwisana ni nawu, ku dlaya kumbe vugevenga byin’wana lebyikulu, a ku ri vutihlamuleri bya yena ku swi vika ni ku humesa vumbhoni bya leswi a swi tivaka. Levhitika 5:1 yi ri: “Loko munhu a hlambanyile a ri mboni, kutani loyi a nga mboni l’a hlambanyisiweke loko a nga v̌uri leŝi a ŝi v̌oneke, kumbe leŝi a ŝi tiv̌aka, o ta rwala nanḍu wa yena.”—Ringanisa Deteronoma 13:6-8; Estere 6:2; Swivuriso 29:24.

Hambileswi va nga riki ehansi ka Nawu wa Muxe, Vakreste namuntlha va nga kongomisiwa hi misinya ya milawu leyi nga eka wona. (Pisalema 19:7, 8) Kutani loko u twa hi xidyoho lexikulu xa Mukreste-kuloni, u fanele u endla yini?

Ku Tamela Mhaka

Xo sungula, i swa nkoka leswaku ku va ni xivangelo lexi tiyeke xo pfumela leswaku xidyoho lexikulu xi endliwile hakunene. Wanuna wo tlhariha u te: “U nga v̌i mboni e ku lwa ni warikwenu ku nga ri na mhaka; u nga dyelerisa ku yini hi milomu ya wena?”—Swivuriso 24:28.

U nga ha anakanya ku ya hi ku kongoma eka vakulu. A swi hoxanga ku endla tano. Hambiswiritano, hakanyingi ndlela ya rirhandzu i ku ya eka munhu la swi endleke. Kumbexana timhaka a ti hi yona ndlela leyi ti nga ha langutekaka ha yona. Kumbexana vakulu se va vulavurile hi mhaka ya kona. Burisana hi mhaka leyi ni munhu wa kona hi ku rhula. Loko ka ha ri ni xivangelo xo pfumela leswaku ku endliwe xidyoho lexikulu, n’wi khutaze ku ya eka vakulu leswaku va ta n’wi pfuna, ivi u n’wi hlamusela leswaku ha yini ku ri vutlhari ku endla tano. U nga va byeli van’wana mhaka leyi, hikuva sweswo ku ta va ku ri ku hleva.

Loko munhu yoloye a nga va byeli vakulu hi nkarhi wo karhi, wena u fanele u ya va byela. Nkulu un’we kumbe vambirhi va ta bula hi mhaka leyi ni loyi a hehliwaka. Vakulu va fanele va “lav̌isisa timhaka, [va] v̌utisisa ŝinene” ku vona loko xidyoho xi endliwile hakunene. Loko xi endliwile, va ta tamela mhaka hi ku ya hi swiletelo swa Matsalwa.—Deteronoma 13:12-14.

Ku laveka timbhoni leti nga riki ehansi ka timbirhi leswaku ti ta nyikela vumbhoni bya xiendlo xa mudyohi. (Yohane 8:17; Vaheveru 10:28) Loko munhu a ala xihehlo naswona ku ri ni vumbhoni bya wena ntsena, timhaka ti ta tshikiwa emavokweni ya Yehovha. (1 Timotiya 5:19, 24, 25) Leswi swi endliwa hi ku tiva leswaku swilo hinkwaswo swi lo “tla[n]gandla, erivaleni” eka Yehovha ni leswaku loko munhu loyi a ri na nandzu, eku heteleleni swidyoho swa yena swi ta n’wi “kuma.”—Vaheveru 4:13; Tinhlayo 32:23.

Kambe a hi nge munhu yoloye wa kaneta xihehlo naswona wena wo va mbhoni u ri wexe. Xana sweswi u nga ha hehliwa hi leswaku u mulumbeti? E-e, handle ka loko u hleve na lava nga katsekiki emhakeni leyi. A hi rilumbeto ku vika swiyimo leswi khumbaka vandlha eka lava nga ni mfanelo ni vutihlamuleri byo langutela ni ku lunghisa timhaka. Entiyisweni, swi fambisana ni ku navela ka hina ku endla leswinene ni ku tshembeka.—Ringanisa Luka 1:74, 75.

Ku Hlayisa Vutengi eVandlheni

Xivangelo xin’wana xo vika xidyoho hi leswaku swi pfuna ku hlayisa ku tenga ka vandlha. Yehovha i Xikwembu lexi baseke, Xikwembu lexi kwetsimaka. U lava leswaku hinkwavo lava n’wi gandzelaka va basa emoyeni ni le mahanyelweni. Rito ra yena leri huhuteriweke ra tsundzuxa: “Tanihi vana lava nga ni ku yingisa, mi nga landzi ku navela ka n’wina loko biha loku a mi ri na kona mi nga si tiva nchumu. Kambe, leswi loyi a nga mi vitana a hlawulekeke, hlawulekani na n’wina emahanyelweni hinkwawo ya n’wina. Hikuva ku tsariwile va ku: ‘Hlawulekani, hikuva mina ndzi hlawulekile.’” (1 Petro 1:14-16) Vanhu lava endlaka swilo leswi nga tengangiki kumbe swidyoho va nga vanga nthyakiso ni ku nga amukeriwi hi Yehovha evandlheni hinkwaro handle ka loko ku tekiwa goza ro va lulamisa kumbe ro va susa.—Ringanisa Yoxuwa, ndzima 7.

Mapapila ya muapostola Pawulo lama yaka evandlheni ra Vukreste eKorinto ma kombisa ndlela leyi ku vikiwa ka swidyoho a ku tirha ha yona eku basiseni ka vanhu va Xikwembu kwalaho. Eka papila ra yena ro sungula, Pawulo u tsarile: “Mhaka leyi hi yi twaka, hileswaku ku ni vuoswi exikarhi ka n’wina, lebyi ni le xikarhi ka vamatiko byi nga riki kona, lebyi fikaka laha un’wana a hanyaka ni nsati wa tata wa yena.”—1 Vakorinto 5:1.

Bibele a yi hi byeli leswaku muapostola u xi kume eka mani xiviko lexi. Kumbexana Pawulo u byeriwe xiyimo lexi hi Stefanasi, Fortunato na Akayiko, lava sukeke Korinto va ya aEfesa laha Pawulo a a tshama kona. Nakambe, Pawulo a a kume na papila ra ndzavisiso leri humaka evandlheni ra Vukreste eKorinto. Ku nga khathariseki leswaku xiviko a xi huma kwihi, loko timhaka ti vikiwile eka Pawulo hi timbhoni leti tshembekaka, u swi kotile ku nyikela nkongomiso emhakeni leyi. U tsarile: “Hlongolani lowo biha exikarhi ka n’wina.” Munhu wa kona u hlongoriwile evandlheni.—1 Vakorinto 5:13; 16:17, 18.

Xana xitsundzuxo xa Pawulo xi tswale mihandzu leyinene? Ina! Entiyisweni, mudyohi u xiye vubihi bya swiendlo swa yena. Eka papila ra yena ra vumbirhi leri yaka eka Vakorinto, Pawulo u khutaze leswaku vandlha ri “rivalela, [ni ku] chavelela” munhu la hundzukeke. (2 Vakorinto 2:6-8) Xisweswo ku vika xidyoho swi yise eka goza leri vangeke ku basisiwa ka vandlha ni ku kondletela munhu loyi a a onhe vuxaka bya yena ni Xikwembu leswaku a amukeriwa hi Xikwembu.

Hi kuma xikombiso xin’wana eka papila ra Pawulo ro sungula leri yaka evandlheni ra Vukreste eKorinto. Sweswi muapostola u boxa mavito ya timbhoni leti vikeke mhaka. U tsarile a ku: “Vamakwerhu, ndzi byeriwile ta n’wina hi va ka Klowe, va ri ku kanetana ku kona exikarhi ka n’wina.” (1 Vakorinto 1:11) Pawulo a swi tiva leswaku ku kanetana loku, swin’we ni ku fundzha vanhu hi ndlela leyi nga fanelangiki, swi vange mianakanyo ya ku pambuka leyi xungeteke ku herisa vun’we bya vandlha. Hikwalaho ka ku xixima vuhlayiseki bya moya bya vapfumeri-kulobye kwalaho, Pawulo u teke goza hi xihatla ivi a tsalela vandlha ndzayo yo ri lulamisa.

Namuntlha, vunyingi bya vamakwerhu evandlheni emisaveni hinkwayo va tirha hi matimba ku sirheleta ku basa ka moya ka vandlha hi ku tihlayisa ha un’we-un’we va ri ni xiyimo lexinene emahlweni ka Xikwembu. Van’wana va xaniseka hi ku endla tano; van’wana va file leswaku va hlayisa vutshembeki. Entiyisweni ku honisa kumbe ku pfala xidyoho swi ta kombisa ku pfumala ku tlangela matshalatshala lawa.

Mpfuno Eka Lava Dyohaka

Ha yini van’wana lava weleke exidyohweni lexikulu va tshika ku ya eka vakulu va vandlha? Hakanyingi swi vangiwa hi ku va va nga xiyi mpfuno wo ya eka vakulu. Van’wana hilaha ku hoxeke va anakanya leswaku loko vo vula, xidyoho xa vona xi ta paluxeriwa vandlha hinkwaro. Van’wana va tikanganyisa hi ku tekela xidyoho xa vona ehansi. Hambiswiritano, van’wana va ehleketa leswaku va nga tilulamisa handle ka mpfuno wa vakulu.

Kambe vadyohi vo tano va lava mpfuno wa rirhandzu lowu humaka eka vakulu va vandlha. Yakobo u tsarile: “Xana ku ni loyi a vabyaka exikarhi ka n’wina? A a vitane vakulukumba va [vandlha] leswaku va ta n’wi khongelela, va n’wi tota mafurha hi vito ra Hosi; kutani xikhongelo lexi endliwaka hi ku pfumela xi ta hanyisa muvabyi; Hosi yi ta n’wi pfuxa emasangwini, kutani loko a ri ni swidyoho leswi a swi endleke, ú ta rivaleriwa swona.”—Yakobo 5:14, 15.

Mawaku lunghelo ro saseka ro pfuna lava dyohaka leswaku va vuyetela vumoya bya vona! Hi ku tirhisa ndzayo leyi khutazaka leyi humaka eRitweni ra Xikwembu na hi ku va khongelela, vakulu va nga pfuna lava vabyaka emoyeni leswaku va hlakarhela etindleleni ta vona leti hoxeke. Xisweswo, ematshan’weni yo tivona nandzu, vanhu lava hundzukaka hakanyingi va titwa va phyuphyile ni ku ntshunxeka loko va hlangana ni vakulu lava nga ni rirhandzu. Jaha ra le Afrika Vupela-dyambu ri endle vumbhisa ivi ri tumbeta xidyoho xa rona ku ringana tin’hweti to karhi. Endzhaku ka loko xidyoho xa rona xi paluxiwile, ri byele vakulu ri ku: “A ndzi swi navela leswaku un’wana a ta ndzi vutisa hi vuxaka bya mina ni n’hwanyana loyi! Swi ndzi ntshunxile ku paluxa xidyoho xa mina.”—Ringanisa Pisalema 32:3-5.

Xiendlo Xa Rirhandzu Ra Nsinya Wa Nawu

Malandza ya Xikwembu lama khuvuriweke ma “humile eku feni ku ya nghena evutomini.” (1 Yohane 3:14) Kambe loko ma endla xidyoho lexikulu, ma tlhelele endleleni ya ku fa. Loko va nga pfuniwi, va nga ha tlanyala eku dyoheni, va nga naveli ku hundzuka va tlhelela evugandzerini bya Xikwembu xa ntiyiso.—Vaheveru 10:26-29.

Ku vika xidyoho i xikombiso xa ku khathala hi mudyohi. Yakobo u tsarile a ku: “Vamakwerhu, loko un’wana wa n’wina a huma entiyisweni, kutani un’wanyana a n’wi vuyisela endleleni, tsundzukani leswi: Un’wana ni un’wana la vuyiselaka endleleni mudyohi loyi a a lahlekile, ú ta ponisa moya wa munhu loyi eku feni, kutani ú ta funengeta swidyoho leswo tala.”—Yakobo 5:19, 20.

Kutani, ha yini u vika swiendlo leswo biha? Hikuva swi tisa vuyelo lebyinene. Entiyisweni, ku vika xidyoho i xiendlo xa rirhandzu ra nsinya wa nawu wa Vukreste leri kombisiwaka eka Xikwembu, evandlheni ni le ka mudyohi. Loko xirho xin’wana ni xin’wana xa vandlha xi seketela mimpimanyeto leyinene ya Xikwembu hi ku tshembeka, Yehovha u ta katekisa vandlha hinkwaro hilaha ku fuweke. Muapostola Pawulo u tsarile: “[Yehovha u] ta mi tiyisa ku yisa eku heteleleni, mi va lava nga solekiki hi siku ra Hosi ya hina Yesu Kriste.”—1 Vakorinto 1:8.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Swi kombisa rirhandzu ku khutaza Mbhoni leyi dyoheke leswaku yi ya vulavula ni vakulu

[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]

Vakulu va pfuna ku vuyetela la dyoheke etintswalweni ta Xikwembu