Swikombo Swa Mikandziyiso Leyi Nga Eka Xibukwana Xa Nhlengeletano Ya Mahanyelo Ni Ntirho Wa Hina Wo Chumayela
JULY 1-7
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI PISALEMA 57-59
Yehovha U Pfilunganya Lava Kanetaka Vanhu Va Yena
“Ku Ya Fika eMakumu Ka Misava”
14 Stefano u chumayele hi xivindzi loko a nga si dlayiwa hi valala va yena. (Mit. 6:5; 7:54-60) Loko ku va ni “xanisiwa swinene” hi nkarhi wolowo, vadyondzisiwa hinkwavo handle ka vaapostola, va hangalakele emitini hinkwayo ya le Yudiya ni ya le Samariya. Kambe sweswo a swi wu sivelanga ntirho wo chumayela. Filipi u ye emutini wa Samariya a ya “chumayela hi Kreste” naswona ku ve ni vuyelo lebyinene ngopfu. (Mit. 8:1-8, 14, 15, 25) Ku tlula kwalaho, Bibele yi ri: “Lava hangalakeke hikwalaho ka ku xanisiwa loku veke kona endzhaku ka rifu ra Stefano va fambe va ya fika ni le Fenikiya, eKipra ni le Antiyoka, kambe a va chumayela Vayuda ntsena. Hambiswiritano, van’wana va vavanuna lava a va ri na vona, lava a va huma eKipra ni le Kirena, va ye eAntiyoka va fika va vulavula ni vanhu lava vulavulaka Xigriki, va chumayela mahungu lamanene ya Hosi Yesu.” (Mit. 11:19, 20) Hi nkarhi wolowo, nxaniso wu endle leswaku rungula ra Mfumo ri chumayeriwa etindhawini to hambana-hambana.
15 Manguva lawa ku endleke nchumu lowu fanaka ematikweni lawa khale ka wona a ma vumba mfumo wa Soviet Union. Ngopfu-ngopfu hi va-1950, Timbhoni ta Yehovha ta magidi-gidi ti hlongoleriwe eSiberia. Hikwalaho ka leswi a ti hangalaseriwe etindhawini to hambana-hambana, mahungu lamanene ma hambete ma chumayeriwa etikweni leri lerikulu. A swi nga ta koteka leswaku Timbhoni to tala hi ndlela yoleyo ti kuma mali yo hakelela maendzo wolawo, lawa man’wana ya wona a ma lehe mpfhuka lowu ringanaka tikhilomitara ta 10 000, leswaku ti ya chumayela mahungu lamanene! Hambiswiritano, mfumo wa kwalaho wu ti yise etindhawini to hambana-hambana etikweni rero. Makwerhu un’wana u ri: “Hi ku endla tano, valawuri volavo va pfune vanhu va magidi-gidi va timbilu letinene va le Siberia leswaku va chumayeriwa mahungu lamanene.”
Endla Ndzavisiso
“Tiyani, Mi Nga Tsekatsekisiwi”
16 Dyondza ku yima u tiyile. Hosi Davhida u hlamusele ndlela leyi a rhandzaka Yehovha hayona loko a yimbelela a ku: “Mbilu ya mina yi yime yi tiya, Xikwembu xanga.” (Ps. 57:7) Na hina hi nga yima hi tiyile hi tshemba Yehovha hi ku helela. (Hlaya Pisalema 112:7.) Vona ndlela leyi sweswo swi pfuneke Bob loyi hi buleke ha yena eku sunguleni. Loko a tivisiwe leswaku ngati a yi ta va ekusuhi loko yo tshuka hi laveka, u nambe a vula leswaku loko yo va kona, u ta hatla a famba. Hi ku famba ka nkarhi Bob u te: “A ndzi nga kanakani nikatsongo naswona a ndzi nga vileli.”
17 Bob u yime a tiyile hileswi se a a endle xiboho xexo a nga si ya exibedlhele. Xo sungula, a a lava ku tsakisa Yehovha. Xa vumbirhi, u dyondze Bibele ni mikandziyiso leyi humesiweke hi nhlangano leyi vulavulaka hi ku kwetsima ka vutomi ni ngati. Xa vunharhu, a a tiyiseka leswaku Yehovha a a ta n’wi katekisa loko a yingisa nkongomiso Wakwe. Na hina hi nga yima hi tiyile swi nga ri na mhaka leswaku hi langutana ni miringo ya njhani.
JULY 8-14
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI PISALEMA 60-62
Yehovha wa hi sirhelela ni ku hi tiyisa
it-2 E 1118 ¶7
Xihondzo
Leswi Xi Fanekiselaka Swona. Lava va nga ni ripfumelo eka Yehovha naswona va n’wi yingisaka va sirhelelekile, hilaha Davhida a yimbeleleke hakona: “U [Yehovha] vutumbelo bya mina, xihondzo lexi tiyeke lexi ndzi sirhelelaka eka nala.” (Ps 61:3) Lava va swi tivaka leswaku vito ra Yehovha ri yimela yini naswona va ri tshembaka ni ku tlhela va ri yimela hi ku tshembeka, a va chavi nchumu, hikuva: “Vito ra Yehovha i xihondzo xo tiya. Lowo lulama u tsutsumela eka xona naswona u kuma nsirhelelo.”—Swiv 18:10; ringanisa na 1Sa 17:45-47.
it-2 E 1084 ¶8
Tende
Hi ndlela yo fanekisela “tende” ri tlhele ri tirha hi tindlela to hambanahambana. Tende a ku ri ndhawu leyi munhu a wisela eka yona ni ku tlhela ri n’wi sirhelela eka maxelo. (Gn 18:1) Hi ku ya hi ndhavuko wo kombisa malwandla, vayeni a va tshemba leswaku a va ta khathaleriwa ni ku xiximiwa loko va amukeriwa etendeni ra munhu un’wana. Hikwalaho, loko Nhlavutelo 7:15 yi vulavula hi ntshungu lowukulu lowu Xikwembu xi nga ta wu ‘vambela tende ra xona leswaku wu va ehansi ka rona,’ yi kombetela eka nsirhelelo lowukulu. (Ps 61:3, 4) Esaya u vulavula hi malunghiselelo lawa nsati wa Xikwembu wo fanekisela ku nga, Siyoni, a ta ma endlela vana lava a ta va tswala. U byeriwe ku ‘engetela tende ra yena.’ (Esa 54:2) Hikwalaho, u ndlandlamuxela vana vakwe ndhawu leyi sirhelelekeke.
Milawu Ya Xikwembu Ya Hi Vuyerisa
14 Nawu wa Xikwembu a wu hundzuki. Eminkarhini yo nonon’hwa leyi hi hanyaka eka yona, Yehovha hi yena a nga ribye leri tiyeke, leri tshamaka hilaha ku nga riki na makumu. (Pisalema 90:2) U vule leswi malunghana na yena: “Hi mina Yehovha; a ndzi hundzukanga.” (Malakiya 3:6) Nkongomiso wa Xikwembu lowu tsariweke eBibeleni wa tshembeka hi ku helela—a wu fani ni mianakanyo ya vanhu leyi tshamelaka ku cinca ku fana ni maxelo. (Yakobo 1:17) Hi xikombiso, ku hele malembe yo tala vativi va mianakanyo va khutaza leswaku vana va khomiwa bya mandza, kambe endzhaku van’wana va cince mianakanyo ya vona kutani va pfumela leswaku xitsundzuxo xa vona a xi hoxile. Milawu ni nkongomiso wa misava mayelana ni mhaka leyi swi yisiwa hala ni hala onge hiloko swi biwa hi mheho. Hambiswiritano, Rito ra Yehovha ra tshembeka. Hi malembe-xidzana yo tala Bibele yi nyikele ndzayo ya leswaku vana va nga kurisiwa njhani hi rirhandzu. Muapostola Pawulo u tsarile: “Vatatana, mi nga karhati vana va n’wina, kambe hambetani mi va kurisa hi ku tshinya ni nkongomiso wa mianakanyo wa Yehovha.” (Vaefesa 6:4) Vona ndlela leyi swi tsakisaka ha yona ku tiva leswaku hi nga titshega hi nkongomiso wa Yehovha; hikuva a wu nge hundzuki!
Endla Ndzavisiso
Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Vumbirhi Ya Tipisalema
62:11. Xikwembu a xi titshegi hi matimba ya munhu un’wana. Hi xona xihlovo xa matimba. ‘Ntamu i wa xona.’
JULY 15-21
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI PISALEMA 63-65
“Ku Tshembeka Ka wena Ku Tlula Vutomi”
I Mani Loyi A Nga Ta Hi Hambanisa Ni Rirhandzu Ra Xikwembu?
17 Rirhandzu ra Xikwembu i ra nkoka eka wena ku fikela kwihi? Xana u titwa ku fana na Davhida loyi a tsaleke a ku: “Hikuva musa wa wena wa rirhandzu wa antswa ku tlula vutomi, milomu ya mina yi ta ku bumabumela. Hikwalaho ndzi ta ku dzunisa enkarhini wa ku hanya ka mina; ndzi ta tlakusela swandla swa mina evitweni ra wena”? (Pisalema 63:3, 4) Entiyisweni, xana xi kona lexi u nga xi kumaka evuton’wini lexi tlulaka ku rhandziwa hi Xikwembu ni ku va munghana wa xona la tshembekaka? Hi xikombiso, xana ku va ni ntirho wo tihanyisa lowu hakelaka swinene swi tlula ku va ni ku rhula ka mianakanyo ni ntsako leswi u swi kumaka hi ku va munghana lonkulu wa Xikwembu? (Luka 12:15) Vakreste van’wana va boheke ku endla xiboho xa leswaku va landzula Yehovha, loko swi nga ri tano, va dlayiwa. Sweswo swi humelele Timbhoni ta Yehovha to tala etikampeni ta nxaniso ta Manazi hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. A hi vangani lava landzuleke, kambe vamakwerhu lava nga Vakreste va hlawule ku tshama va ri karhi va rhandziwa hi Xikwembu, va tiyimisele ku langutana ni rifu loko swi fanerile. Lava hlawulaka ku tshama va ri karhi va rhandziwa hi Xikwembu hi ku tshembeka va nga tiyiseka leswaku xi ta va nyika vumundzuku lebyi nga heriki, ku nga nchumu lowu misava yi nga ta ka yi nga hi nyiki. (Marka 8:34-36) Kambe a ku katseki vutomi lebyi nga heriki ntsena.
18 Hambileswi swi nga kotekiki ku hanya hilaha ku nga heriki handle ka nseketelo wa Yehovha, ringeta ku anakanya leswaku ku hanya nkarhi wo leha handle ka nseketelo wa Muvumbi a swi ta va njhani. Vutomi bya kona a byi ta va byi nga ri na xikongomelo. Yehovha u nyike vanhu va yena ntirho lowu enerisaka leswaku va wu endla emasikwini lawa ya makumu. Kutani hi nga tiyiseka leswaku loko Yehovha, Muhetisisi Lonkulu wa Swikongomelo, a hi nyika vutomi lebyi nga heriki, hi ta dyondza hi tlhela hi endla swilo swo tala leswi nyanyulaka ni leswi nga swa nkoka. (Eklesiasta 3:11) Ku nga khathariseki leswaku hi ta dyondza swilo swo tala ku fikela kwihi enkarhini wolowo lowu nga riki na makumu, a hi nge ku twisisi hi ku helela “ku enta ka rifuwo ni vutlhari ni vutivi bya Xikwembu.”—Varhoma 11:33.
“Nkhensani Mayelana Ni Hinkwaswo”
Swa fanela leswaku hi khensa Xikwembu. A swi kanakanisi leswaku mikarhi yin’wana u pfa u ehleketa hi swilo swo tala leswi xi ku endleleke swona nileswi xa ha yaka emahlweni xi ku endlela swona. (Det. 8:17, 18; Mint. 14:17) U fanele u anakanyisisa ngopfu hi swilo swo tala leswi Xikwembu xi ku endleleke swona swin’we ni maxaka ya wena. Loko u endla tano, u ta ya u n’wi tlangela swinene Muvumbi wa wena naswona u ta xiya ndlela leyi a ku rhandzaka ha yona.—1 Yoh. 4:9.
Tshama U Ri Karhi U Anakanyisisa Hi Swilo Swa Moya
7 Swi lava matshalatshala lamakulu ku anakanyisisa ni ku dzikisa mianakanyo eka leswi hi swi hlayaka. Hi yona mhaka swi nga swinene ku anakanyisisa hi nkarhi lowu u nga karhalangiki naswona u ri endhawini leyi ku nga riki na pongo, laha ku nga riki na swilo swo tala leswi nga ku kavanyetaka. Loko mupisalema Davhida a xalamukile nivusiku emubedweni wakwe u anakanyisisile. (Pisalema 63:6) Yesu, loyi a a hetisekile, a a ya etindhawini leti nga riki na pongo leswaku a ya anakanyisisa a tlhela a khongela.—Luka 6:12.
Tekelela Yesu—Hi Ku Dyondzisa Hi Rirhandzu
6 Ha swi tsakela ku vulavula hi swilo leswi hi swi rhandzaka naswona loko hi endla tano vanhu va ta vona ntsako ni ku hiseka ka hina. Leswi swi vonaka kahle loko hi vulavula hi munhu loyi hi n’wi rhandzaka. Hakanyingi hi tiyimisele hi ku helela ku byela van’wana leswi hi swi tivaka hi munhu yoloye. Ha n’wi dzunisa, hi n’wi xixima ni ku n’wi yimelela. Hi endla tano hikuva hi lava leswaku vanhu van’wana va n’wi rhandza va tlhela va rhandza timfanelo takwe hilaha na hina hi n’wi rhandzaka hakona.
Endla Ndzavisiso
Xana Wa Phyuphyisa Eka Van’wana?
Swa olova swinene ku mbundzumuxa muako, kambe swa tika ku aka wun’wana. Nsinya wolowo wa nawu wa ku mbundzumuxa ni ku aka wa tirha ni le ka mavulavulelo ya hina. Leswi hi nga vanhu lava nga hetisekangiki, hinkwerhu ka hina hi endla swihoxo. Hosi Solomoni u te: “A nga kona munhu la lulameke emisaveni la hambetaka a endla leswinene naswona a nga dyohiki.” (Eklesiasta 7:20) Swa olova ku vula swihoxo swa munhu un’wana kutani hi n’wi tseketsela. (Pisalema 64:2-4) Hi hala tlhelo, a swi olovi ku tshama hi ri karhi hi vula leswi akaka.
JULY 22-28
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI PISALEMA 66-68
Yehovha U Rhwala Ndzhwalo Wa Hina Siku Ni Siku
Ndlela Leyi Yehovha A Swi Hlamulaka Hayona Swikhongelo Swa Hina
15 Hi ntolovelo swikhongelo swa hina a swi hlamuriwi hi tindlela to hlawuleka. Kambe tinhlamulo leti hi ti kumaka hi tona leti hi ti lavaka leswaku hi tshama hi tshembekile eka Tata wa hina wa le tilweni. Hikwalaho tshama u rindzele ku vona tinhlamulo ta swikhongelo swa wena. Makwerhu waxisati la vuriwaka Yoko a a vona onge Yehovha a nga swi hlamuli swikhongelo swakwe kambe u sungule ku swi tsala ehansi leswi a a swi kombela eka Yehovha. Hi ku famba ka nkarhi, loko a kambisisa leswi a swi tsaleke ebukwini yakwe, u kume leswaku Yehovha u hlamule swikhongelo swakwe swo tala hambi ni leswi se a a swi rivele. Nkarhi ni nkarhi, hi fanele hi tinyika nkarhi ni ku tlhela hi ehleketisisa hi ndlela leyi Yehovha a swi hlamulaka hayona swikhongelo swa hina.—Ps. 66:19, 20.
Ku Khathala Hi Vatswari Lava Nga Voxe
Yehovha u endle leswaku ku va ni tinsimu to kwetsima kumbe tipisalema leti Vaisrayele a va ta ti yimbelela loko va gandzela. Anakanya nchavelelo lowu tinoni ni vana lava nga riki na tatana va wu kumeke loko va yimbelela tinsimu leti huhuteriweke hi Xikwembu, leti a ti va tsundzuxa leswaku Yehovha i “tatana” ni “muavanyisi” wa vona naswona u ta va kutsula. (Pisalema 68:5; 146:9) Na hina hi nga vula marito lama khutazaka lawa mutswari la nga yexe a nga ta tshama a ri karhi a ma tsundzuka. Hambileswi ku hundzeke malembe ya 20, Ruth, la nga mutswari la nga yexe, wa ha ma tsundzuka kahle marito lama khutazaka lawa a byeriweke wona hi tatana un’wana, lama nge: “U ma kurisa kahle majaha ya wena. Hambeta u endla tano.” Ruth u ri: “Marito lawa ma ndzi khutazile swinene.” Hakunene “marito yo tsakisa i murhi lowu nyikaka vutomi” naswona ma nga khutaza mutswari la nga yexe ku tlula ndlela leyi a hi anakanya ha yona. (Swivuriso 15:4, Bibele—Mahungu Lamanene) Xana swi kona swilo leswi u vonaka onge u nga n’wi bumabumela ha swona mutswari la nga yexe?
Tata Wa Vana Lava Nga Riki Na Tatana
“TATA wa [vana] lava pfumalaka vatswari . . . i Xikwembu lexi tshamaka exivandleni lexo hlawuleka.” (Pisalema 68:5, Bibele—Mahungu Lamanene) Marito wolawo lama huhuteriweke ma hi dyondzisa leswaku Yehovha Xikwembu wa khathala hi swilaveko swa swisiwana. Nawu lowu a wu nyikeke Vaisrayele wu swi veka erivaleni leswaku wa khathala hi vana lava feriweke hi mutswari. A hi kambisiseni buku ya Eksoda 22:22-24 laha xiga lexi nge “vana lava nga riki na tatana” xi humelelaka kona ro sungula eBibeleni.
Yehovha U Ku Pfuna Leswaku U Humelela
17 Hlaya Pisalema 40:5. Xikongomelo xa munhu la khandziyaka ntshava i ku fika enhlohlorhini ya yona. Hambiswiritano, loko a ri karhi a yi khandziya ku ni tindhawu to hlayanyana laha a nga kotaka ku yima a vona lomu a sukaka kona. Hilaha ku fanaka, nkarhi ni nkarhi ehleketisisa hi ndlela leyi Yehovha a ku katekisaka hayona hambiloko wa ha ri emaxangwini. Loko siku rin’wana ni rin’wana ri pela tivutise leswi: ‘Xana namuntlha i mikateko yihi leyi Yehovha a ndzi katekiseke hayona? Yehovha u ndzi pfuna njhani ndzi tiyisela hambiloko ndza ha ri endzingweni?’ Tikambele u vona loko ku ri ni nkateko lowu Yehovha a ku katekiseke ha wona.
Endla Ndzavisiso
Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Vumbirhi Ya Tipisalema
68:18—A va ri vamani ‘vanhu lava nga tinyiko’? Lava a ku ri van’wana va vavanuna lava endliweke mahlonga loko ku tekiwa Tiko leri Tshembisiweke. Endzhaku vavanuna volavo va averiwe ku pfuna Valevhi entirhweni wa vona.—Ezra 8:20.
JULY 29–AUGUST 4
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI PISALEMA 69
Ndlela Leyi Leswi A Swi Ta Endleka Evuton’wini Bya Yesu Swi Vuriweke Hayona Ka ha ri Emahlweni Eka Pisalema 69
A Va Langutele Mesiya
17 Mesiya a a ta vengiwa handle ka xivangelo. (Ps. 69:4) Muapostola Yohane u tshahe marito ya Yesu lama nge: “Loko a ndzi nga endlanga mintirho leyi ku nga riki na un’wana la tshameke a yi endla exikarhi ka vona, a va nga ta va na xidyoho; kambe sweswi va ndzi vonile va tlhela va ndzi venga swin’we ni Tata wa mina. Kambe swi endla leswaku ku hetiseka rito leri tsariweke eNawini wa vona, ‘Va ndzi vengile ku nga ri na xivangelo.’” (Yoh. 15:24, 25) Hakanyingi rito leri nge “Nawu” ri vula Matsalwa hinkwawo. (Yoh. 10:34; 12:34) Tibuku ta Tievhangeli ti kombisa leswaku Yesu a a vengiwa hi vanhu, ngopfu-ngopfu vafundhisi va vukhongeri bya Xiyuda. Ku engetela kwalaho, Kreste u te: “Misava a yi na xivangelo xa ku mi venga, kambe yi venga mina, hikuva ndzi nyikela vumbhoni bya yona leswaku mintirho ya yona yi hombolokile.”—Yoh. 7:7.
Hisekela Vugandzeri Bya Ntiyiso
7 Xiendlakalo xin’wana evuton’wini bya Yesu xi nyikele vumbhoni lebyi khorwisaka bya leswaku a a hiseka. A a ha ku sungula vutirheli byakwe hi nkarhi wa Paseka ya 30 C.E. Yesu ni vadyondzisiwa vakwe va ye eYerusalema kutani va vona “lava xavisaka tihomu ni tinyimpfu ni matuva ni vacincisi va mali va ri eswitshan’weni swa vona” etempeleni. Yesu u angule njhani naswona sweswo swi va khumbe njhani vadyondzisiwa vakwe?—Hlaya Yohane 2:13-17.
8 Leswi Yesu a swi endleke a tlhela a swi vula hi nkarhi wolowo swi nambe swi tsundzuxa vadyondzisiwa marito ya vuprofeta ya pisalema yin’wana ya Davhida, lama nge: “Ku hisekela yindlu ya wena swinene ku ndzi dyile.” (Ps. 69:9) Ha yini? Hikuva leswi Yesu a swi endleke a swi ri ni khombo swinene. Phela, valawuri va tempele—vaprista, vatsari ni van’wana—hi vona a va fambisa bindzu ro biha leri a ri endliwa kwalaho. Hi ku paluxa ni ku onha makungu ya vona, Yesu a a tiendla nala wa varhangeri va vukhongeri va le nkarhini wolowo. Hilaha vadyondzisiwa va swi voneke hakona, ‘ku hisekela yindlu ya Xikwembu,’ kumbe ku hisekela vugandzeri bya ntiyiso a ku ri erivaleni. Kambe, ku hiseka i yini? Xana ka hambana ni ku gingiriteka?
g95 10/22 31 ¶4
Xana U Nga Fa Hikwalaho Ka Mbilu Leyi Tshovekeke?
Vanhu van’wana va vula leswaku Yesu u dlayiwe hikwalaho ka mbilu leyi tshovekeke, hilaha a swi profetiwe hakona: “Ndzhukano wu tshove mbilu ya mina naswona xilondza xa kona a xi tshunguleki.” (Pisalema 69:20) Xana marito lawa ma fanele ma twisisiwa hi ndlela leyi ma tsariweke ha yona? Kumbexana swi tano, hikuva loko ku sale tiawaranyana Yesu a nga si fa, u twe ku vava ku tlula mpimo—a a nga vavisekanga enyameni ntsena kambe ni mbilu yakwe a yi karhateka. (Matewu 27:46; Luka 22:44; Vaheveru 5:7) Ku engetela kwalaho, mbilu leyi tshovekeke yi nga tlhela yi hlamusela leswaku hikwalahokayini ku hume “ngati ni mati” endzhaku ka loko Yesu a tlhaviwe hi tlhari loko a ha ku fa. Ku buluka ka mbilu kumbe ka nsiha lowukulu lowu fambisaka ngati, ku nga endla leswaku ngati yi huma hi le xifuveni kumbe hi le ka pericardium—ku nga nhlonge leyi nga ni mati leyi sirhelelaka mbilu. Eka tindhawu ha timbirhi, ku tlhaviwa ku nga endla leswaku ku huma leswi vonakaka onge i “ngati ni mati.”—Yohane 19:34.
it-2-E 650
Ximilana Xa Chefu
Loko swi ta eka Mesiya, swi profetiwe ka ha ri emahlweni leswaku a a ta nyikiwa “ximilana xa chefu” leswaku xi va swakudya. (Ps 69:21) Leswi swi endleke loko Yesu Kreste a nga si hayekiwa emhandzini ya nxaniso, u nyikiwe vhinyo leyi a yi pfanganisiwe ni nyongwa kambe, endzhaku ko yi nantswa, u a rile ku yi n’wa vhinyo yoleyo leyi kumbexana a yi endleriwe ku hunguta switlhavi. Loko ku tsariwa hi ku hetiseka ka vuprofeta lebyi, Matewu (27:34) yi tirhise rito ra Xigriki kho·leʹ (nyongwa), ku nga rito leri fanaka leri kumekaka eka Septuagint ya Xigriki eka Pisalema 69:21. Hambiswiritano, Evhangeli ya Marka yi vulavula hi mira (Mr 15:23), naswona leswi swi endla leswaku ku va ni vonelo ra leswaku “ximilana xa chefu” kumbe “nyongwa” a ku ri “mira.” Kumbexana swi nga endleka leswaku vhinyo yoleyo a yi katsa xidzidziharisi xa mira ni nyongwa.
Endla Ndzavisiso
Tlakusa Mavoko Lama Tshembekeke U Khongela
11 Vanhu vo tala va khongela ntsena loko va kombela xo karhi, kambe rirhandzu leri hi nga na rona hi Yehovha Xikwembu ri fanele ri hi susumetela ku n’wi nkhensa ni ku n’wi dzunisa eka xikhongelo xa le xihundleni ni le mahlweni ka vanhu. Pawulo u tsarile a ku: “Mi nga vileli ha nchumu, kambe eka hinkwaswo hi xikhongelo ni xikombelo swin’we ni ku nkhensa tivisani Xikwembu swikombelo swa n’wina; kutani ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka miehleketo hinkwayo ku ta rindza timbilu ta n’wina ni matimba ya n’wina ya mianakanyo ha Kreste Yesu.” (Vafilipiya 4:6, 7) Ina, ku engetela eka swikhongelo ni swikombelo, hi fanele hi nkhensa Yehovha, hi mikateko ya moya ni ya nyama leyi a hi nyikaka yona. (Swivuriso 10:22) Mupisalema u yimbelerile a ku: “Humesela Šikwembu e ku v̌onga ri nga ganḍelo ra wena, u v̌a u riha ku hlambanya ka wena e ka L’a-nge-henhla-henhla.” (Pisalema 50:14) Naswona miloti ya Davhida leyi humaka embilwini a yi katsa marito lawa lama khumbaka mbilu: “Nḍi ta twarisa v̌ito ra Šikwembu hi tinsimu, nḍi ta ri kurisa hi ku ri ḍunisa.” (Pisalema 69:30) Xana a hi swona leswi hi faneleke hi endla swona eka xikhongelo xo yimela vanhu ni xa le xihundleni?
AUGUST 5-11
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI PSALMS 70-72
“Byela Lava Nga Ta Va Kona” Hi Matimba Ya Xikwembu
Vantshwa—Letelani Matimba Ya N’wina Ya Ku Twisisa!
17 Ku papalata mintlhamu ya Sathana swi ta lava leswaku mi tshama mi hitekile—minkarhi yin’wana swi ta lava xivindzi lexikulu. Phela minkarhi yin’wana mi nga tikuma mi nga vengiwi hi tintangha ta n’wina ntsena, kambe ni hi misava hinkwayo. Mupisalema Davhida u khongerile a ku: “U nṭhembo [wa] mina, wena Hosi Yehova! Nḍi ku ṭhembile nḍa ha ri v̌untŝheni bya mina. Oho Šikwembu! u nḍi dyonḍisile ku sungula v̌untŝheni bya mina, kutani ku fika ŝeŝi, nḍi ṭhama nḍi v̌ula ŝihlamariso ŝa wena.” (Pisalema 71:5, 17) Davhida u tiveriwa xivindzi lexi a a ri na xona. Kambe xana u xi hlakulele rini? Loko a ha ri muntshwa! Ni loko a nga si lwa nyimpi leyi dumeke na Goliyadi, Davhida a a kombise xivindzi lexikulu eku sirheleleni ka mintlhambi ya tata wakwe—a dlaya nghala ni bere. (1 Samuwele 17:34-37) Hambiswiritano, Davhida u dzunise Yehovha hi ku helela hikwalaho ka xivindzi lexi a xi kombiseke, a n’wi vula ‘ntshembo wa mina ku sukela evuntshweni.’ Ku va Davhida a kote ku titshega hi Yehovha swi endle leswaku a hlangavetana ni ndzingo wihi ni wihi lowu a langutaneke na wona. Na wena u ta kuma leswaku loko u titshega hi Yehovha, u ta ku nyika xivindzi ni matimba yo ‘hlula misava.’—1 Yohane 5:4.
Hi Fanele Hi Va Khoma Njhani Vadyuhari?
Mupisalema u khongele a ku: “U nga ndzi cukumeti emalembeni ya vudyuhari; loko matimba ya mina ma hela, u nga ndzi siyi.” (Pisalema 71:9) Xikwembu a xi ma ‘cukumeti’ malandza ya xona lama tshembekaka hambiloko wona ma vona onge a ma ha pfuni nchumu. Mupisalema a nga titwanga a fularheriwe hi Yehovha; ematshan’weni ya sweswo, u vone swi ri swa nkoka leswaku a titshega hi Muvumbi wa yena hambiloko a dyuharile. Yehovha wa va khathalela vanhu vo tano hi ku va pfuna evuton’wini bya vona hinkwabyo. (Pisalema 18:25) Hakanyingi nseketelo wo tano hi wu kuma eka Vakreste-kulorhi.
Tirhela Yehovha Masiku Ya Khombo Ma Nga Si Ta
4 Loko u ri ni ntokoto wa malembe yo tala, u fanele u tivutisa xivutiso lexi, ‘Ndzi ta endla yini hi vutomi bya mina sweswi, tanihi leswi ndza ha riki ni matimba?’ Tanihi Mukreste la nga ni ntokoto, u ni malunghelo lawa van’wana va nga riki na wona. Leswi u swi dyondzeke eka Yehovha u nga swi hundzisela eka vantshwa. U nga tiyisa van’wana hi ku va byela mintokoto leyi u yi kumeke loko u ri karhi u tirhela Xikwembu. Hosi Davhida u khongerile a kombela ku kuma minkarhi yo endla sweswo. U tsarile: “Oho Xikwembu, u ndzi dyondzisile ku sukela evuntshweni bya mina ku ya emahlweni . . . Oho Xikwembu, u nga ndzi tshiki ku fikela emalembeni ya ku dyuhala ni ya ku va mpunga, ku fikela loko ndzi vulavula hi voko ra wena exitukulwaneni lexi taka, eka hinkwavo lava taka, hi matimba ya wena.”—Ps. 71:17, 18.
5 U nga va avela njhani van’wana vutlhari lebyi u byi kumeke emalembeni lama hundzeke? Xana u nga rhamba malandza ya Xikwembu lama ha riki vantshwa ekaya ka wena leswaku mi ta va ni mabulo lama akaka? Xana u nga va kombela leswaku va famba na wena ensin’wini kutani u va komba ntsako lowu u wu kumaka hi ku tirhela Yehovha? Elihu wa le minkarhini ya khale u te: “Masiku hi wona ma faneleke ma vulavula, naswona malembe lamanyingi hi wona ma faneleke ma endla vutlhari byi tiviwa.” (Yobo 32:7) Muapostola Pawulo u khutaze vavasati va Vakreste lava nga ni ntokoto leswaku va khutaza van’wana hi marito ya vona ni hi xikombiso xa vona. U tsale a ku: “Vavasati lava kuleke a va ve . . . vadyondzisi va leswi nga swinene.”—Tito 2:3.
Endla Ndzavisiso
it-1 E 768
Yufrata
Ndzilakano Wa Vaisrayele Endhawini Leyi Va Averiweke Yona. Eka ntwanano lowu Xikwembu xi veke na wona na Abrahama, xi tshembise ku nyika mbewu ya Abrahama tiko “ku sukela enambyeni wa Egipta ku ya enambyeni lowukulu, ku nga nambu wa Yufrata.’’ (Gen 15:18) Xitshembiso lexi xi tlhele xi tshembisiwa tiko ra Israyele. (Eks 23:31; Det 1:7, 8; 11:24; Yox 1:4) Tikronika to sungula 5:9 yi vula leswaku vatukulu van’wana va Rhuveni, emahlweni ka ku va Davhida a fuma va engetele ndhawu leyi a va tshama eka yona ‘‘ku ya fika laha ku sungulaka mananga eNambyeni wa Yufrata.” Hambiswiritano, leswi Yufrata yi nga kwalomu ka mpfhuka wo ringana 800 wa tikhilomitara (500 wa timayili) loko u ta hi le ‘vuxeni bya Giliyadi’ (1 Tikr 5:10), leswi swi nga vula leswaku va ka Rhuveni va engetele ndhawu leyi a va tshama eka yona hi le vuxeni bya Giliyadi ku ya fika laha ku sungulaka Mananga ya Siriya ku nga mananga lama fikaka eYufrata. (RS yi ri “ku ya fika emananga ya Yufrata”; JB, “emasungulweni ya mananga laha ku helelaka nambu wa Yufrata.”) Hikwalaho swi le rivaleni leswaku xitshembiso xa Yehovha xi xiyeke hi nkarhi wa ku fuma ka Davhida na Solomoni loko mindzilakano ya Vaisrayele yi engeteriwe ku ya fika emfun’weni wa Soba wa Muaramu ku ya fika emabuweni ya Yufrata, exiphen’wini lexi tsemakanyaka en’walungwini wa Siriya. (2 Sam 8:3; 1 Tih 4:21; 1 Tikr 18:3-8; 2 Tikr 9:26) Hikwalaho ka vukulu bya wona, a wu tiveka tanihi “ Nambu.’’—Yox 24:2, 15; Ps 72:8.
AUGUST 12-18
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI PSALMS 73-74
Ku Vuriwa Yini Loko Hi Navela Lava Nga Xi Tirheliki Xikwembu?
“Yehovha . . . U Ponisa Lava Hetiweke Matimba”
14 Mutsari wa Pisalema 73 a ku ri Mulevhi. Hikwalaho, a a ri ni nkateko wo tirha endhawini leyi Yehovha a a gandzeriwa eka yona. Nilokoswiritano, u tshame a hela matimba. Hikwalahokayini? U sungule ku navela vanhu vo homboloka ni lava tikurisaka, a nga naveli swilo swo biha leswi a va swi endla kambe a a va navela hikwalaho ka leswi swilo a swi vonaka swi va fambela kahle. (Ps. 73:2-9, 11-14) A va tikomba va hanya eka byandlana naswona a ku nga ri na lexi a xi va karhata. Sweswo swi hete mupisalema matimba lerova a ku: “Kunene ndzi yi basisele swa hava mbilu ya mina ndzi tlhela ndzi hlamba mavoko hi ku pfumala nandzu.” A ku sele katsongo leswaku a tshika ku tirhela Yehovha.
“Yehovha . . . U Ponisa Lava Hetiweke Matimba”
15 Hlaya Pisalema 73:16-19, 22-25. Mulevhi u “nghene endhawini yo kwetsima ya Xikwembu.” Loko a ri kwalaho, kumbexana a ri ni vagandzerikulobye, u kote ku tikambisisa kahle a tlhela a khongela hi mhaka yoleyo. Hikwalaho, u sungule ku swi lemuka leswaku leswi a a swi ehleketa, a swi ta n’wi hoxa ekhombyeni naswona a swi ta onha vuxaka bya yena na Yehovha. U tlhele a swi xiya leswaku lavo homboloka va le ‘ndhawini leyi rhetaka’ naswona va ta “herisiwa.” Leswaku Mulevhi loyi a tsaleke pisalema a tshika ku navela vanhu vo homboloka ni ku hela matimba, a a fanele a va ni langutelo ro fana ni ra Yehovha. Sweswo swi n’wi pfunile leswaku a tlhela a kuma ntsako ni ku rhula. U te: “Laha misaveni ndzi tsakela [Yehovha] ntsena.”
16 Leswi hi swi dyondzaka. A hi fanelanga hi navela vanhu vo homboloka lava vonakaka onge swilo swi va fambela kahle evuton’wini. Ntsako wa vona i wa xinkarhana naswona a va nge hanyi hilaha ku nga heriki. (Ekl. 8:12, 13) Loko hi va navela swi ta endla leswaku hi hela matimba naswona vuxaka bya hina na Yehovha byi nga onhaka. Loko u vona o nge se u sungula ku navela vanhu vo homboloka lava swi tikombaka swi va fambela kahle, endla leswi endliweke hi Mulevhi. Yingisa xitsundzuxo xa rirhandzu lexi humaka eka Xikwembu naswona tihlanganise ni vanhu lava endlaka ku rhandza ka Yehovha. Loko u rhandza Yehovha hi mbilu hinkwayo, u ta kuma ntsako wa xiviri. Naswona u ta tshama endleleni ya ‘vutomi bya xiviri.’—1 Tim. 6:19.
Tekelela Ripfumelo Ra Muxe
5 U nga lwisana njhani ni “ku tiphina hi xidyoho swa nkarhinyana”? U nga rivali leswaku ntsako lowu munhu a wu kumaka hi ku dyoha i wa xinkarhana. Swi vone hi mahlo ya ripfumelo leswaku “misava ya hundza ni ku navela ka yona.” (1 Yoh. 2:15-17) Anakanyisisa hi vumundzuku bya vadyohi lava nga hundzukiki. Va le “[ndhawini] leyi rhetaka . . . va hetiwe hi ku chava ka xitshuketa!” (Ps. 73:18, 19) Loko u ringiwa leswaku u dyoha, tivutise, ‘Xana ndzi lava vumundzuku bya njhani?
U Nga Pfumeleli Nchumu Xi Ku Sivela Ku Amukela Ku Vangama
3 Mupisalema a a pfumela leswaku Yehovha u ta n’wi khoma hi voko ra yena ra xinene kutani a n’wi nyika ku vangama ka xiviri. (Hlaya Pisalema 73:23, 24.) Yehovha u swi endlisa ku yini sweswo? U nyika malandza ya yena lama titsongahataka ku vangama hi ku ma katekisa hi tindlela to hambana-hambana. U ma pfuna leswaku ma twisisa ku rhandza ka yena. (1 Kor. 2:7) Lava va yingisaka rito ra yena va tlhela va n’wi yingisa u endla leswaku va va ni vuxaka lebyikulu na yena.—Yak. 4:8.
4 Yehovha u tlhela a nyika malandza ya yena xuma lexi vangamaka xa vutirheli bya Vukreste. (2 Kor. 4:1, 7) Naswona vutirheli lebyi byi tisa ku vangama. Yehovha u tshembisa lava va tirhisaka lunghelo ra vona ra ntirho leswaku va n’wi dzunisa ni ku vuyerisa van’wana, a ku: “Lava va ndzi xiximaka ndzi ta va xixima.” (1 Sam. 2:30) Vanhu vo tano va amukeleka eka Yehovha, naswona malandza man’wana ya yena ma ta vulavula kahle ha vona.—Swiv. 11:16; 22:1.
5 Ku vuriwa yini hi vumundzuku bya lava va ‘tshembaka Yehovha ni ku hlayisa ndlela yakwe’? Va tshembisiwa: “[Yehovha] u ta ku tlakusa leswaku u dya ndzhaka ya misava. U ta swi vona loko lavo homboloka va herisiwa.” (Ps. 37:34) Va langutele ku kuma ku dzuneka loku nga ringanisiwiki na nchumu ka vutomi lebyi nga heriki.—Ps. 37:29.
Endla Ndzavisiso
it-2 E 240
Levhiyathani
Pisalema 74 yi hlamusela matimu ya ndlela leyi Xikwembu xi poniseke vanhu va xona naswona tindzimana 13 na 14 hi ndlela yo fanekisela, tihlamusela ku ntshunxiwa ka Vaisrayele eEgipta. Laha rito “swivandzana swa le lwandle” [Heb., than·ni·nimʹ, vunyingi bya tan·ninʹ]” ri tirhisiwa tanihi nhlamuselo leyi yelanaka na “Levhiyathani,” naswona ku pfotlosiwa ka tinhloko ta Levhiyathani ku nga ha kombetela eka ku pfotlosiwa ka Faro ni vuthu rakwe hi nkarhi wa ku humesiwa ka Vaisrayele eEgipta. Laha loko vuhundzuluxeri bya Xiaramu byi vulavula hi “tinhloko ta Levhiyathani” hi ndlela yo fanekisela byi kombetela eka “vanhu va Faro lava nga ni matimba.” (Ringanisa na Ezk 29:3-5, laha Faro a fanisiwaka ni “xivandzana lexikulu xa le lwandle” lexi vundzeke exikarhi ka migerho ya Nayili; na Ezk 32:2.) Swi rivaleni leswaku Esaya 27:1 yi tirhisa Levhiyathani (LXX, “dragona”) tanihi mfungho wa mfumo wa matimba, ku nga nhlangano lowu nga kona ematikweni hinkwawo ni lowu lawuriwaka hi loyi a vuriwaka “nyoka” ni “dragona.” (Nhl 12:9) Vuprofeta lebyi hi byi n’wana bya ku pfuxetiwa ka Israyele naswona ku va Yehovha ‘a vulavula hi’ Levhiyathani ku fanele ku katsa Babilona. Hambiswiritano, tindzimana 12 na 13 ti vulavula na hi Asiriya na Egipta. Hikwalaho, swi le rivaleni leswaku Levhiyathani laha yi kombetela eka nhlangano wa matiko hinkwawo kumbe mfumo lowu lwisanaka na Yehovha ni vagandzeri vakwe.
AUGUST 19-25
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI PSALMS 75-77
Mi Nga Tibumi—Hikwalahokayini?
Vana Ni Vuxiyaxiya Loko U Tirhisana Ni Vanhu Vo Hambanahambana
4 Endzhaku ka loko a vule leswaku vo tala va ta va lava tirhandzaka ni ku rhandza mali, u tlhele a vula leswaku va ta va lava titivaka, lava titlakusaka, lava tikukumuxaka hi ku tinyungubyisa ku nga mikhuva leyi kombisiwaka hi vanhu lava tivonaka hikwalaho ka leswi va nga ni vuswikoti byo karhi, va sasekeke, va ganyeke kumbe hileswi va nga ni xikhundla. Vanhu vo tano va ni torha ro lava ku xiximiwa ni ku tekeriwa enhlokweni. Xidyondzi xin’wana xi vule leswi landzelaka hi munhu loyi a tinyungubyisaka: “Munhu wo tano wa tivona naswona u ni manyunyu.” Van’wana va vule leswaku ku tinyungubyisa ko tano ka nyenyetsa lerova hambi lava na vona va tinyungubyisaka swi va hlambisa timbilu loko va swi vona eka van’wana.
5 Yehovha u venga ku tikukumuxa. U venga “mahlo lama titlakusaka.” (Swiv. 6:16, 17) Ku tikukumuxa swi endla hi va ekule ni Xikwembu. (Ps. 10:4) I vusathana. (1 Tim. 3:6) Lexi twisaka ku vava hambi ku ri malandza man’wana ya Yehovha yo tshembeka ma nghene hi moya wa ku tinyungubyisa. Uzhiya hosi ya Yuda, a tshembekile ku ringana malembe yo tala. Bibele yi ri: “Kambe, hi ku hatlisa loko a va ni matimba, mbilu yakwe yi titlakusa kukondza a vanga ku onhaka, lerova a endla hi ndlela leyi pfumalaka ku tshembeka eka Yehovha Xikwembu xakwe, a fika etempeleni ya Yehovha ku ta hisa mirhi ya risuna ehenhla ka alitari ya murhi wa risuna.” Hi ku famba nkarhi Hosi Hezekiya na yena u ngheniwe hi moya wo tikukumuxa swa xinkarhana.—2 Tikr. 26:16; 32:25, 26.
Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Vunharhu Ni Ya Vumune Ya Tipisalema
75:4, 5, 10—Xana rito leri nge “nanga” [rimhondzo] ri vula yini? Timhondzo ta swiharhi i nchumu lowu tiyeke wo lwa ha wona. Hikwalaho, rito leri nge “nanga” ri fanekisela matimba kumbe ntamu. Yehovha u tlakusa tinanga ta vanhu vakwe, a endla leswaku va tlakusiwa kambe ‘u tsema tinanga ta lavo homboloka.’ Ha tsundzuxiwa leswaku hi ‘nga tlakuseli nanga ya hina ehenhla,’ leswi vulaka leswaku a hi fanelanga hi va ni moya wa ku tikukumuxa. Leswi Yehovha ku nga yena loyi a tlakusaka vanhu, swiavelo swa vulanguteri evandlheni swi fanele ku langutiwa tanihi leswi humaka eka yena.—Pisalema 75:7.
Endla Ndzavisiso
Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Vunharhu Ni Ya Vumune Ya Tipisalema
76:10—Xana “vukarhi bya munhu” byi nga n’wi dzunisa njhani Yehovha? Loko Xikwembu xi pfumelela vanhu leswaku va hi karihela hikwalaho ka leswi hi nga malandza ya xona, ku nga va ni vuyelo lebyi tsakisaka. Maxangu wahi na wahi lawa hi nga ha langutanaka na wona, ma nga hi dyondzisa swo karhi. Yehovha u pfumelela leswaku hi xaniseka ntsena loko ku xaniseka koloko ku ta hi dyondzisa swo karhi. (1 Petro 5:10) ‘Vukarhi lebyi seleke bya munhu, Xikwembu xi ta tikhama ha byona.’ Ku vuriwa yini loko hi xaniseka hi kala hi fa? Leswi na swona swi nga dzunisa Yehovha hikuva lava va hi vonaka hi tiyisela hi ku tshembeka va nga ha sungula ku dzunisa Xikwembu.
AUGUST 26–SEPTEMBER 1
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI PISALEMA 78
Ku Nga Tshembeki Ka Vaisrayele—Xilemukiso
“Anakanyani Masiku Lama Hundzeke”—Ha Yini?
Lexi vavisaka, Vaisrayele a va tshamela ku wela exidyohweni xa ku rivala. Xana vuyelo byi ve byihi? “A v̌a ṭhikanga ku ringa Šikwembu, ni ku pfuša Mukwetsimi wa Israel. A v̌a ha ṭhamanga v̌a anakanya v̌oko ra šona, ni loko ri ri siku leri ši v̌a nṭhunšeke e ka nala ha rona.” (Pisalema 78:41, 42) Eku heteleleni, ku rivala ka vona swileriso swa Yehovha swi va vangele ku fularheriwa hi yena.—Matewu 21:42, 43.
Xikombiso lexinene xi vekiwe hi mupisalema loyi a tsaleke: “Nḍi ta ṭunḍuša mitiro ya Yehova, kunene [ndzi] anakanya mahlori ya wena ya khale. Nḍi ta v̌ula mitiro ya wena hikwayo, nḍi ta anakanya mitiro ya wena le’yikulu.” (Pisalema 77:11, 12) Ku anakanyisisa hi ntirho wo tshembeka wa nkarhi lowu hundzeke ni swiendlo swa Yehovha swa rirhandzu swi ta hi nyika nsusumeto lowu faneleke, xikhutazo ni ku tlangela. Nakambe, ‘ku anakanya masiku lama hundzeke’ swi nga hi pfuna leswaku hi susa ku karhala ni ku hi susumetela ku endla hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka ni ku tiyisela hi ku tshembeka.
‘Mi Nga Gunguli’
16 Ku vilela ku endla hi anakanya swinene hi hina ni hi swiphiqo swa hina ivi ku endla hi honisa mikateko leyi hi yi kumaka tanihi Timbhoni ta Yehovha. Leswaku hi hlula mboyamelo wa ku vilela, hi fanele hi tshama hi ri karhi hi anakanya hi mikateko leyi. Hi xikombiso, un’wana ni un’wana wa hina u ni lunghelo lerikulu ra ku byarha vito ra Yehovha. (Esaya 43:10) Hi nga hlakulela vuxaka lebyikulu na yena, naswona ha swi kota ku vulavula ni “Mutwi wa xikhongelo” nkarhi wihi ni wihi. (Pisalema 65:2; Yakobo 4:8) Vutomi bya hina byi ni xikongomelo xa xiviri hikuva hi twisisa mphikamakaneta ya vuhosi bya vuako hinkwabyo hi tlhela hi tsundzuka leswaku hi ni lunghelo ra ku hlayisa vutshembeki eka Xikwembu. (Swivuriso 27:11) Hi nga chumayela mahungu lamanene ya Mfumo nkarhi na nkarhi. (Matewu 24:14) Ku va ni ripfumelo egandzelweni ra nkutsulo ra Yesu Kreste swi endla leswaku hi va ni ripfalo leri baseke. (Yohane 3:16) Hi kuma mikateko yoleyo ku nga khathariseki leswaku hi fanele hi tiyisela swiphiqo swo tanihi kwihi.
Xana Yehovha U Ni Mintlhaveko?
Mupisalema u ri: “A va xandzuka ko tala swinene eka xona emananga!” (Ndzimana 40) Ndzimana leyi landzelaka yi engetela yi ku: “A va ringa Xikwembu hi ku phindha-phindha.” (Ndzimana 41) Xiya leswaku mutsari u hlamusela ndlela leyi a va xandzuka ha yona. Vaisrayele va sungule ku ka va nga ha xiximi va tlhela va xandzuka emananga endzhakunyana ka loko va kutsuriwe aEgipta. Vanhu va sungule ku gungulela Xikwembu, va kanakana loko xi ta swi kota niloko xi tiyimisele ku va khathalela. (Tinhlayo 14:1-4) Buku ya vahundzuluxeri va Bibele yi vula leswaku marito lama nge “a va n’wi pfukela” ma nga ha “hlamuseriwa hi ndlela leyi leyi twalaka leyi nge ‘a va endla timbilu ta vona ti nonon’hwa emahlweni ka Xikwembu’ kumbe a va pfumelanga eka Xikwembu.” Kambe hikwalaho ka tintswalo takwe, Yehovha a a ta va rivalela vanhu vakwe loko va kombisa ku hundzuka. Kambe a va ta tlhelela etindleleni ta vona ta khale kutani va tlhela va xandzuka.—Pisalema 78:10-19, 38.
Xana nkarhi na nkarhi Yehovha a a titwa njhani loko vanhu vakwe lava a va tshamela ku cinca-cinca va xandzuka? Ndzimana 40 yi ri: “A va [n’wi] twisa ku vava.” Vuhundzuluxeri byin’wana byi vula leswaku “a va endla leswaku a va ni gome.” Buku yin’wana ya tinhlamuselo ta Bibele yi ri: “Ndlela leyi Vaheveru a va hanya ha yona a yi twisa ku vava—hilaha mahanyelo ya n’wana la nga yingisiki ni la xandzukeke ma twisaka ku vava hakona.” Tanihi leswi n’wana la nga yingisiki a nga ha vavisaka timbilu ta vatswari vakwe, Vaisrayele lava xandzukeke “a va twisa ni Mukwetsimi wa Israyele ku vava.”—Ndzimana 41.
Endla Ndzavisiso
Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Vunharhu Ni Ya Vumune Ya Tipisalema
78:24, 25—Ha yini manna yi vitaniwa “mavele lama humaka etilweni” ni “xinkwa xa tintsumi”? Marito lawa a ma vuli swona leswaku manna a yi ri swakudya swa tintsumi. A ma ri “mavele lama humaka etilweni” hileswi ndhawu leyi a ma huma eka yona a yi ri etilweni. (Pisalema 105:40) Tanihi leswi tintsumi, kumbe “lava matimba” va tshamaka etilweni, xiga lexi nge “xinkwa xa tintsumi” xi nga ha vula leswaku a a xi huma eka Xikwembu lexi tshamaka etilweni. (Pisalema 11:4) Swi nga ha endleka leswaku Yehovha u tlhele a tirhisa tintsumi leswaku ti nyika Vaisrayele manna.