Hi Kume Leswi A Hi Swi Lava

Hi ku vula ka Bert Tallman

Ndzi tsundzuka ndza ha ri xifanyetana loko ha ha tshama le Amerika N’walungu endhawini ya Maindiya lama vuriwaka Ma-blackfoot le Alberta, eCanada. A hi nga tshami kule ni le Tintshaveni ta Rocky ta le Canada ni Tiva ro saseka ra Louise.

NDZI huma endyangwini lowu nga ni majaha ya nkombo ni vanhwanyana vambirhi. Mina ni vamakwerhu a hi tala ku kumeka eka kokwana wa xisati. Kokwana a a tirha hi matimba naswona u hi dyondzise ndhavuko wa khale wa Ma-blackfoot. Hi dyondze ku kha mihandzu ya nhova, ku sweka swakudya swa xintu ni ku byala swimilana exirhapeni. Kokwana wa xinuna na tatana a va tala ku famba na mina loko va ya eku hloteni ni le ku phaseni ka tinhlampfi. A hi hlota timhunti ni timhofu ta le Canada ta mixaka-xaka leswaku hi dya nyama ya kona ni ku kuma madzovo ya kona. Vatswari va hina a va ri vanhu va migingiriko naswona a va wa va pfuka leswaku hi va ni kaya lerinene. A ndzi byi tsakela swinene vutomi bya laha a hi tshama kona.

Swilo swi cincile loko ku lova kokwana wa xisati hi 1963. Leswi a ndzi ri xifanyetana xa malembe ya ntlhanu, mhaka leyi yi ndzi pfilunganyile. Leswi vanhu a va swi vula a swi ndzi chavelelanga nikatsongo. Hambileswi a ndza ha ri ntsongo, ndzi tivutise leswi, ‘Loko Muvumbi a ri kona, u le kwihi? Ha yini vanhu va fa?’ Minkarhi yin’wana loko ndzi ri ni gome a ndzi sungula ku mpfikula. Loko vatswari va mina va ndzi vutisa leswaku swi lo yini, a ndzi va byela leswaku ndzi twa ku vava.

Ku Hlangana Ni Valungu

Loko kokwana wa xisati a nga si lova, a hi nga hlangani ngopfu ni valungu. Minkarhi hinkwayo loko hi va vona, a ndzi twa vanhu va ku: “Valungu lava va ni tihanyi ni makwanga naswona a va na ntwela-vusiwana. A hi vanhu swilo leswi.” Ndzi byeriwe leswaku a hi vangani valungu lava nga ni vumunhu naswona a hi fanelanga hi va tshemba. Hambileswi a ndzi swi navela ku hlangana na vona, kambe a ndzi ri ni vuxiyaxiya hikuva valungu va le ndhawini ya ka hina a va rhandza ku hi hlekula.

Endzhakunyana ka ku lova ka kokwana wa xisati, vatswari va mina va sungule ku va swindzendzele, leswi endleke leswaku ndzi nga ha tiphini hi vutomi. Loko ndzi ri ni malembe ya nhungu, valungu vambirhi va kereke ya Mormon va sungule ku hi endzela ekaya. A va tikomba va ri vanhu lavanene. Vatswari va mina va pfumelelane na vona leswaku ndzi rhurhiseriwa endhawini yo karhi leswaku ndzi ya dyondzisiwa vukhongeri bya vona. Lunghiselelo rero a ri endleriwe ku cinca vana lava hanyaka ematiko-xikaya hi ku va tshamisa ni valungu. Vatswari va mina va vone swi antswa leswaku ndzi ya tshama ni ndyangu wun’wana hikwalaho ka xiyimo xa vona. Leswi swi ndzi tseme nhlana swi tlhela swi ndzi heta matimba hikuva a ndzi va twe va vula leswaku valungu a va tshembeki. A ndzi nga swi lavi ku famba naswona ndzi ringete ku ala. Eku heteleleni, ndzi pfumerile loko vatswari va mina va ndzi tiyisekisa leswaku ndzi ta famba na buti.

Hambiswiritano, loko hi fika eVancouver, le British Columbia va fike va hi hambanisa, mina ndzi yisiwe endhawini leyi nga ekule na yena hi tikhilomitara ta kwalomu ka 100! Leswi swi ndzi hete matimba. Hambileswi ndyangu lowu a ndzi tshama na wona a wu ri ni musa, a ndzi nga ntshunxekanga naswona a ndzi tshama ndzi chuhile. Endzhaku ka tin’hweti ta khume ndzi tlhelele ekaya.

Ku Tlhelela Eka Vatswari Va Mina

Hambileswi xiyimo a xi nga si cinca ngopfu ekaya, a ndzi tsakile leswi ndzi nga muka. Loko ndzi ri ni malembe ya kwalomu ka 12, vatswari va mina va tshike ku nwa byala. Leswi swi ndzi tsakisile, kambe na mina se a ndzi sungule ku tihanyela vutomi byo ka byi nga tivikani hikuva se a ndzi sungule ku tirhisa swidzidziharisi ni ku nwa byala. Vatswari va mina va ndzi khutaze ku nghenela mintlango yo hambana-hambana yo fana ni mphikizano kumbe nkombiso wo gada tinkuzi kumbe tihanci leti tsutsuma-tsutsumaka leswaku ti ta ku wisela ehansi, ku nga ntlango lowu a ndzi wu rhandza swinene. Ntlango lowu a wu lava xivindzi. Ndzi dyondze ku gada tinkuzi to leva ku ringana tisekoni ta nhungu ndzi nga si lahleriwa ehansi, ndzi khomelele ntambhu leyi a yi ri hala nhlaneni wa yona hi voko rin’we.

Loko ndzi ri emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi, vavanuna lava kuleke va rixaka ra ka hina va ndzi dyondzise vukhongeri bya le tikweni ra rikwerhu. Ndzi byi rhandzile tanihi leswi a ndzi nga byi xiximi vukhongeri lebyi vuriwaka bya valungu. A ndzi tibyela leswaku ndhavuko wa Ma-blackfoot a wu vonaka wu khutaza musa ni vululami leswi a swi nga ri kona evukhongerini byo tala lebyi tivulaka bya Vukreste. A ndzi titwa ndzi ntshunxekile loko ndzi ri ni vanhu varikwerhu, a ndzi tsakisiwa hi misavu ni hi vuxaka lebyi a byi ri kona exikarhi ka mindyangu ni vanghana.

Hi nkarhi wolowo, ndzi twe leswaku vanhu varikwerhu a va khomiwe hi ndlela ya tihanyi eka malembe-xidzana lama hundzeke. Ndzi byeriwe leswaku valungu va haxe ntungu wo karhi endhawini ya hina ivi va dlaya tinyarhi leti a hi tihanyisa hi tona. Ku vikiwe leswaku Ndhuna-nkulu wa Vuthu ra le United States, ku nga R. I. Dodge, u te: “Dlayani tinyarhi hinkwato. Ku fa ka tona swi ta endla leswaku Maindiya lawa ya hela.” Ndzi twe leswaku mhaka leyi a yi ma khomanga kahle Ma-blackfoot naswona yi ma endle ma titwa ma nga pfuni nchumu.

Ku engetela kwalaho, varhangeri van’wana va hulumendhe swin’we ni varhangeri va vukhongeri a va endle matshalatshala lamakulu leswaku va cinca vanhu varikwerhu lava a va va teka va ri vanhu lava nga hluvukangiki. A va tibyela leswaku va fanele va cinca vutomi bya vona, ndhavuko wa vona, leswi va swi pfumelaka, mahanyelo hambi ku ri ririmi ra vona leswaku va ta kota ku hanya vutomi bya xilungu. Le Canada, vana van’wana varikwerhu lava nghenaka eswikolweni leswi lawuriwaka hi vukhongeri a va xanisiwa. Vana van’wana va sungule ku tirhisa swidzidziharisi ni byala hi ndlela yo biha, va va ni madzolonga, van’wana va tisunga, ku nga swiphiqo leswi ni namuntlha swa ha riki kona.

Leswaku va balekela swiphiqo leswi, vanhu van’wana varikwerhu va tshike ndhavuko wa rikwavo. Va hlawule ku vulavurisa vana va vona Xinghezi ematshan’weni ya ririmi ra Ma-blackfoot, naswona va ringete ku tekelela mahanyelo man’wana ya valungu. Kambe ematshan’weni ya leswaku va amukeleka, vo tala a va nga hlekuriwi hi valungu ntsena kambe ni hi vanhu varikwavo lava a va va vitana “maapula yo tshwuka”—lama nga tshwuka hala handle kambe endzeni ma ri yo basa.

A swi twisa ku vava ku vona vanhu varikwerhu va xaniseka hi tindlela to tala. Minkarhi hinkwayo a ndzi navela leswaku xiyimo lexi xi cinca eka hina swin’we le ka Maindiya man’wana ya le Canada ni ya le United States.

I Khale Ndzi Ri Karhi Ndzi Lava Tinhlamulo

Leswi a ndza ha ri emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi a ndzi anakanya leswaku vanhu a va nge ndzi tsakeli. Leswi a ndzi titwa ndzi ri xikangalafula a ndzi tala ku hlundzuka. Ndzi sungule ni ku venga valungu. Hambiswiritano, vatswari va mina na hahani va ndzi byele leswaku ndzi tshika ku va ni xikhomela ni ku lava ku rihisela eka valungu; va ndzi khutaze leswaku ndzi kombisa moya wo rivalela ni rirhandzu ni ku honisa lava nga khomiwiki kahle. Endzhakunyana ndzi xiye leswaku leswi a va swi vula a swi fambisana ni milawu leyi kongomisaka ya le Bibeleni. Hi hala tlhelo, a ndzi swi navela ku kuma tinhlamulo ta swivutiso leswi a ndzi ri na swona ku sukela evutsongwanini. Ndzi sungule ku tivutisa nileswaku ha yini hi ri laha misaveni ni leswaku ha yini vuhomboloki byi ya emahlweni. Leswaku vanhu va hanya nkarhinyana kutani va fa a ndzi vona swi nga twali. A ndzi pfilunganyekile.

Minkarhi hinkwayo loko Timbhoni ta Yehovha ti ta ekaya, a va rhumela mina leswaku ndzi ya pfula nyangwa. A ndzi ti xixima hikwalaho ka leswi a ti tikomba ti nga ri na xihlawuhlawu. Hambileswi a ndzi nga swi koti ku veka swivutiso swa mina hi ndlela leyinene, minkarhi hinkwayo a hi va ni mabulo lamanene. Ndzi tsundzuka siku rin’wana loko ku te John Brewster na Harry Callihoo, Mbhoni leyi nga Mu-blackfoot. Hi bule swo tala loko hi ri karhi hi tifambela ebyanyini. Va ndzi nyike buku leyi ndzi nga fika ndzi hlaya hafu ya yona yi nga si ndzi lahlekela.

Ndzi Nghenela Mimphikizano Yo Gada Tinkuzi Ni Tihanci

Ndzi kombele xitsundzuxo eka vakulukumba varikwerhu lava nga ni ntokoto. Hambileswi a ndzi yi tlangela swinene ndzayo leyi a va ndzi nyika yona, kambe a ndzi ti kumanga tinhlamulo leti enerisaka ta swivutiso leswi a ndzi ri na swona malunghana ni vutomi. Loko ndzi ri ni malembe ya 16, ndzi sukile ekaya kutani ndzi nghena hi nhloko eka mimphikizano yo gada tinkuzi ni tihanci. Eswinkhubyanini leswi a ndzi ya eka swona endzhaku ka mimphikizano leyi, a ku nwiwa byala ku tlula mpimo ku tlhela ku tirhisiwa swidzidziharisi hi ndlela yo biha. Ripfalo ra mina ri sungule ku ndzi kingindza tanihi leswi a ndzi swi tiva leswaku swilo sweswo a swi hoxile, naswona a ndzi swi tiva leswaku Xikwembu a xi ma rhandzi mahanyelo ya mina. Minkarhi yo tala a ndzi khongelela leswaku Muvumbi a ndzi pfuna leswaku ndzi endla leswinene ni ku kuma tinhlamulo ta swivutiso leswi a swa ha ndzi karhata.

Hi 1978 loko ndzi ri eCalgary ndzi hlangane na nhwanyana wa rixaka ra rikwerhu la vuriwaka Rose. Na yena a a ri Mu-blackfoot tlhelo Mu-cree. A hi rhandza swilo leswi fanaka naswona a ndzi bula na yena ndzi ntshunxekile. Hi sungule ku rhandzana kutani hi tekana hi 1979. Hi ve ni vana vambirhi, wa nhwanyana ku nga Carma ni wa mufana ku nga Jared. Rose a a tshembekile, a ndzi seketela naswona a a ri manana lonene. Siku rin’wana loko mina ni ndyangu wa mina hi endzele buti wa mina, ndzi kume buku leyi nge U Nga Hanya Hi Masiku aParadeyisini eMisaveni.a Leswi ndzi swi hlayeke eka yona swi ndzi tsakisile naswona a swi twisiseka. Loko se ndzi sungula ku twisisa rungula ra Bibele, ndzi kume leswaku matluka man’wana ma tlupukerile. Mina na Rose hi ringete hi matimba ku kuma matluka lama nga tlupukela, kambe a ko fana ni kwala. Nilokoswiritano, ndzi hambete ndzi khongela leswaku ndzi kuma mpfuno.

Hi Endzela Mufundhisi

Hi 1984 hi ximun’wana, Rose u veleke n’wana wa hina wa vunharhu, xinhwanyatana xa hina xo saseka lexi hi xi thyeke Kayla. Kambe, endzhaku ka tin’hweti timbirhi ntsena, Kayla u file a dlayiwa hi vuvabyi bya mbilu. A hi hele matimba, naswona a ndzi nga swi tivi leswaku ndzi nga n’wi chavelela njhani Rose. U ndzi khorwisile leswaku hi ya eka mufundhisi wa Khatoliki loyi a a tshama endhawini leyi a hi tshama eka yona leswaku a ya hi chavelela ni ku hi hlamula swivutiso swa hina.

Hi n’wi vutise leswaku ha yini xinhwanyatana xa hina xi file hi tlhela hi n’wi vutisa leswaku xi ye kwihi. U hi byele leswaku Xikwembu xi teke Kayla hikwalaho ka leswi a xi lava ntsumi yin’wana. Ndzi tivutise leswaku, ‘Loko Xikwembu xi ri Muvumbi wa Matimba Hinkwawo ha yini xi teke n’wana wa hina leswaku a ya va ntsumi? I yini leswi xihlangi lexi xi nga tiviki nchumu xi nga ta swi endla etilweni?’ Mufundhisi a nga yi pfulanga Bibele. Hi suke hi nga chavelelekanga.

Xikhongelo Hi Xona A Xi Hi Tiyisa

Siku rin’wana hi Musumbhunuku nimixo eku heleni ka November 1984, ndzi khongele nkarhi wo leha swinene ndzi kombela Xikwembu leswaku xi ndzi pfuna leswaku ndzi va munhu lonene, ndzi twisisa xivangelo xa leswi humelelaka ni xikongomelo xa vutomi. Mixo wolowo hi endzeriwe hi Diana Bellemy na Karen Scott lava nga Timbhoni ta Yehovha. A va ri ni ntwela-vusiwana ni musa naswona a va tiyimisele ku hi byela rungula leri va hi khomeleke rona. Ndzi rhiye ndleve loko va vulavula na mina, kutani va ndzi nyike Bibele ni buku leyi nge Survival Into a New Earth,b naswona ndzi pfumerile leswaku Diana ni nuna wakwe Darryl va tlhela va vuya vhiki rero.

Loko se va fambile, hi kona ndzi nga swi xiya leswaku leyi ku fanele ku ri yona nhlamulo ya xikhongelo xa mina. A ndzi nga tikoti hi ku tsaka lerova a ndzi nga tshamiseki, a ndzi rhendzeleka endlwini, ndzi rindzele Rose leswaku a vuya entirhweni leswaku ndzi ta n’wi byela leswi swi nga sala swi endleka. Lexi ndzi hlamariseke, Rose u vule leswaku na yena a a ri eku khongeleni vusiku bya matolo wa kona, naswona a a kombele Xikwembu leswaku xi n’wi pfuna leswaku a kuma vukhongeri bya ntiyiso. Hi Ravuntlhanu ra vhiki rero hi ve ni dyondzo ya hina yo sungula ya Bibele. Endzhaku hi twe leswaku siku leriya hi nga endzeriwa hi Karen na Diana a va nga swi kotanga ku fika eka tiyindlu leti a va lava ku chumayela eka tona. Kambe va te loko va vona yindlu ya hina, va titwa va lava ku nghena eka yona.

Eku Heteleleni Ndzi Kume Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Mina!

Eku sunguleni maxaka ni vanghana va hina a va nga swi tsakeli loko hi sungula ku dyondza Bibele. Va hi kanetile va vula leswaku hi tlanga hi vutomi bya hina naswona hi tlanga hi tinyiko ni vuswikoti lebyi hi nga na byona. Hambiswiritano, hi tibyele leswaku a hi nge n’wi fularheli Munghana wa hina lontshwa, ku nga Yehovha Muvumbi wa hina. Phela a hi kume nchumu wa risima, ku nga ntiyiso lowu hlamarisaka swin’we ni swihundla swo kwetsima leswi nga eRitweni ra Xikwembu, ku nga Bibele. (Matewu 13:52) Mina na Rose hi khuvuriwe hi December 1985 hi va Timbhoni ta Yehovha. Sweswi maxaka ya hina ma ti xixima swinene Timbhoni ta Yehovha, tanihi leswi ma swi voneke leswaku vutomi bya hina byi cincile ku sukela loko hi khuvuriwile.

Hakunene ndzi kume leswi a ndzi swi lava! Bibele yi hlamula swivutiso swa nkoka hi ndlela yo olova ni leyi twisisekaka. Ndzi enerisekile loko ndzi dyondza hi xikongomelo xa vutomi, leswaku ha yini hi fa swin’we ni xitshembiso xa Xikwembu xa leswaku hi ta tlhela hi n’wi vona n’wana wa hina Kayla a ri karhi a kula emisaveni leyi hetisekeke. (Yohane 5:28, 29; Nhlavutelo 21:4) Ndzi tlhele ndzi dyondza leswaku a hi fanelanga hi tlanga hi mimiri ya hina, hi vutomi bya hina kumbe hi nghenela mimphikizano yo karhi. (Vagalatiya 5:26) Ndzi hlawule ku tshika ntlango wo gada tinkuzi ni tihanci leswaku ndzi tsakisa Xikwembu, hambileswi a swi nga olovi.

Vutivi lebyi kongomeke bya Bibele byi hi ntshunxe eka swiyilayila leswi swa ha karhataka vanhu vo tala endhawini ya ka hina, swo tanihi leswaku loko wo vona xikhovha ekaya kumbe u twa mbyana yi rila swi vula leswaku ku ni loyi a nga ta fa endyangwini. A ha ha chavi leswaku mimoya leyi nga vonakiki leyi nga le ka swivumbiwa leswi hanyaka kumbe eka swilo leswi nga hanyiki yi ta hi vavisa. (Pisalema 56:4; Yohane 8:32) Sweswi ha wu tlangela swinene ntumbuluko wa Yehovha. Ndzi ni vanghana vo tala va tinxaka to hambana-hambana lava ndzi va vitanaka vamakwerhu, naswona va hi teka hi ri vatirhi-kulobye ni Xikwembu. (Mintirho 10:34, 35) Vo tala va vona va tikarhatela ku dyondza ndhavuko wa hina, leswi hi swi pfumelaka swin’we ni ku vulavula ririmi ra Ma-blackfoot leswaku va ta kota ku chumayela rungula ra le Bibeleni hi ndlela leyi khorwisaka.

Ndyangu wa hina wu tshama eBlood Reserve, le dzongeni wa Alberta laha hi nga ni xipurasana. Ha ha wu tsakela ndhavuko wa hina, ku katsa ni swakudya swa xintu, vuyimbeleri ni ncino wa kona. A hi hlanganyeli eka ncino wa ndhavuko, lowu minkarhi yin’wana wu vuriwaka powwows, kambe ha swi tsakela ku wu hlalela loko hi ri ni nkarhi. Ndzi ringete ni ku dyondzisa vana va hina ndhavuko wa vona swin’we ni ririmi ra Ma-blackfoot. Vunyingi bya vanhu va ka hina va ni timfanelo letinene to tanihi musa, ku titsongahata ni ku rhandza mindyangu ni vanghana va vona. Nakambe va tiveriwa malwandla lawa va nga na wona ni ku xixima vanhu van’wana ku katsa ni vanhu lava humaka eka mindhavuko yo hambana-hambana. Swilo sweswo ni sweswi ndza ha swi teka swi ri swa nkoka.

Ntsako wa hina lowukulu hi wu kuma loko hi tirhisa nkarhi ni rifuwo ra hina ku pfuna van’wana leswaku va dyondza hi Yehovha ni ku n’wi rhandza. N’wana wa hina Jared u tirha hi ku tirhandzela ehofisini ya Timbhoni ta Yehovha ekusuhi ni le Toronto. Ndzi ni lunghelo ro tirha tanihi nkulu eVandlheni ra hina ra Macleod, kasi mina, Rose swin’we na Carma, hi maphayona ya nkarhi hinkwawo leswi vulaka leswaku hi heta tiawara ta 70 kumbe ku tlula hi ri karhi hi chumayela vanhu rungula ra Bibele. Ha tsaka swinene leswi hi chumayelaka hi ririmi ra hina ra Ma-blackfoot. Swa hi tsakisa swinene ku vona vanhu va amukela ntiyiso lowu vulavulaka hi Muvumbi ni hi swikongomelo swakwe.

Loko Bibele yi vulavula hi Yehovha yi ri: “Loko u n’wi lavisisa, u ta endla leswaku u n’wi kuma.” (1 Tikronika 28:9) Ndza tsaka swinene leswi Yehovha a nga hetisisa xitshembiso xakwe xa ku pfuna mina ni ndyangu wa mina leswaku hi kuma leswi a a hi swi lava.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 13]

‘Loko Muvumbi a ri kona, u le kwihi? Ha yini vanhu va fa?’

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 16]

‘Vanhu vo tala endhawini ya ka hina va dume hi ku titsongahata ni musa’

[Xifaniso lexi nga eka tluka 12]

Kokwana wa mina wa xisati u ndzi dyondzise ndhavuko wa Ma-blackfoot

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

A ndzi nghene ndzi twelela entlangwini wo gada tinkuzi ni tihanci

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Xiphephana xo hlawuleka lexi nge “You Can Trust the Creator” xa kumeka hi ririmi ra Ma-blackfoot ni hi tindzimi tin’wana

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Sweswi ndzi tiphina hi ku byela van’wana hi vutivi bya le Bibeleni

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Ndzi ri ni ndyangu wa mina namuntlha