Ta Rivala
◼ “Vanhu lava ringanaka 100 wa timiliyoni va dlayiwe hi fole hi lembe-xidzana ra vu-20.”—VANDLA RA RIHANYO RA MISAVA HINKWAYO, SWITZERLAND.
◼ “Eka vavabyi va kwalomu ka 9 000 lava endliweke vuhandzuri bya mbilu le [United Kingdom] exikarhi ka 1996 na 2003, lava pomperiweke tisele to tshwuka va ve ekhombyeni ro fa eka lembe leri landzelaka naswona a va ri ekhombyeni lerikulu ro fa ku nga si hela masiku ya 30 va ha ku endliwa vuhandzuri loko ku ringanisiwa ni lava nga pomperiwangiki.”—NEW SCIENTIST, BRITAIN.
Xana I Nkarhi Wa Ku Rhula?
Magazini lowu vuriwaka Vi Föräldrar lowu tsaleriweke vatswari va le Sweden wu ri: “Khisimusi i yin’wana ya minkhuvo ya hina leyikulu,” kambe yi tlhela yi va “nkarhi wa timholovo.” Entiyisweni, hi Khisimusi mindyangu “ya holova yi tlhela yi lwa swinene ku tlula nkarhi wihi na wihi elembeni.” Magazini lowu wu vutise vatswari vo tlula 1 100 lava nga ni vana lavatsongo malunghana ni leswi swi va humelelaka hi nkarhi wolowo wo wisa. Vatswari lava endlaka 88 wa tiphesente va vule leswaku ndyangu wu kanetana hi mhaka ya leswaku “wu ta yi tlangela kwihi Khisimusi naswona i yini leswi wu nga ta va wu ri karhi wu swi endla.” Vatswari vo tala va nyangatsiwa hileswi vakokwana va xavelaka vatukulu va vona swiwitsi ni tinyiko leti nga lavekiki.
Ku Nyika Swi Tisa Ntsako Lowukulu
Phepha-hungu ra le Canada leri vuriwaka The Globe and Mail ri tshame ri va ni nhloko-mhaka leyi nge: “Loko u nyika vanhu van’wana mali u ta tsaka.” Hambileswi vanhu vo tala lava ku vulavuriweke na vona a va ehleketa leswaku va ta tsaka loko va tirhisa mali ya vona va tixavela swo karhi, kambe lava va tirhiseke mali ya vona va pfuna van’wana—ku nga khathariseki leswaku va tirhise mali muni—ku vuriwe leswaku va tsake ngopfu. Phepha-hungu rolero ri ri: “Minkambisiso yo tala yi kombise leswaku loko u ri ni rifuwo a swi vuli leswaku u ta tsaka. Loko vanhu va kala va kuma mali leyi ringaneke yo enerisa swilaveko swa vona va ta tsaka, kambe loko va kuma leyi engetelekeke a swi nge endli leswaku va va ni ntsako lowukulu.”
U Nga Ma Kuma Eka Internet!
Magazini lowu vuriwaka New Scientist wu vule leswaku vatirhela-mfumo va le United States va endle xiboho xo kambisisa loko swi ta koteka leswaku vanhu lava nga ha vaka valala va vona va “kuma matlhari [eka Internet] lama nga kumiwaka ntsena hi vanhu vo karhi hikwalaho ka swivangelo swo sirhelela tiko. Swi va hlamarisile ku vona ndlela leyi sweswo a swi olova ha yona.” A swi va tikelanga ku xava “swilo swo sirhelela miri wa masocha ya le United States,” “swiambalo leswi tshameke swi ambariwa leswi sirhelelaka miri eka tikhemikhali ta nyutliya,” swilo leswi ku akiwaka swihaha-mpfhuka swa nyimpi ha swona ni “swilo swin’wana leswi nga ni khombo swinene,” eka ti-Web site leti tivekaka swinene leti xavisaka swilo. Magazini lowu wu ri a swi tiveki leswaku vaxavisi lava va swi kuma kwihi swilo leswi, kambe vo hlayanyana va vona “sweswi va le ku kambisisiweni loko va nga endlanga vugevenga.”
Glu Leyi Namarhelaka Swinene Leyi A Yi Tirhisiwa Khale
Eminkarhini ya khale, matluka ya murhi wa loreli a ma namarhetiwa hi nchumu lowu namarhelaka ku fana ni glu ya manguva lawa leyi namarhelaka swinene, ma namarhetiwa eka xihuku xa mutirhela-mfumo wa le Rhoma lexi a a xi ambala hi nkarhi wa swiendlakalo swo hlawuleka. Frank Willer, la nga mupfuxeti lonkulu wa Muziyamu ya Rhineland leyi nga eBonn, le Jarimani u swi tshubule hi xiwelo. A a susa xinsimbhana xin’wana hi saha eka xihuku xa nsimbi xa lembe-xidzana ro sungula B.C.E., xihuku xexo a xi ri ni malembe ya 1 500 xi ri le hansi ka Nambu wa Rhine. U ri: “Ku hisa ka saha yoleyo ku endle leswaku matluka ya nsinya wa loreli lawa a ma ri eka xihuku xolexo ma kwamuka, ivi ku sala swilo leswi fanaka ni glu.” Nkambisiso wu paluxe leswaku nchumu wolowo lowu namarhelaka swinene a wu endliwe hi nhlaka, mafi ya murhi ni hi mafurha ya homu.