Ta Rivala
Swiviko leswi humesiweke hi Nhlangano wa Vuhlayiseki bya le Magondzweni eArab, leswi humaka eTunisia, swi kombisa leswaku lembe ni lembe le Arab ku endleka timhangu ta le magondzweni leti tlulaka 500 000 naswona eka timhangu teto ku fa vanhu vo tlula 36 000.—REUTERS NEWS SERVICE, TUNISIA.
Nkambisiso wun’wana wu vula leswaku vana va kondlo-a-ndzi-dyi va le Chayina “va dyondza swilo swo tala hi timhaka ta masangu eka Internet, hikuva exikolweni ni le makaya a va dyondzisiwi ngopfu hi timhaka leti.”—CHINA DAILY, CHINA.
Ku Endla Vukanganyisi Hi Tikhamera Ta Le Ka Internet
Maphorisa ya le Jarimani ma ha ku khoma wanuna la hehliwaka hi ku nghena eka tikhompyuta ta vanhwanyana a teka swifaniso swa vona hi ku tirhisa tikhamera leti nga eka tikhompyuta ta vona. Maphorisa ma vula leswaku u vhumbhe rito ra xihundla leri a ri olova leswaku a nghena eka Internet naswona sweswo swi n’wi oloverile ku kuma rungula ra vanhu vo hlaya. Maphorisa ma vula leswaku u tirhise rungula rero leswaku a rhumela vanhwanyana lava a va teka tanihi vanghana va yena software leyi nga riki yinene leyi vuriwaka malware, leyi a yi rhumeleke tanihi screen saver. Leswi swi endle leswaku swi n’wi olovela ku lawula tikhompyuta ta vanhwanyana volavo ni ku tirhisa tikhamera ta vona leti nga eka tikhompyuta ta vona nkarhi wun’wana ni wun’wana. Phepha-hungu ra Aachener Zeitung ri vule leswaku loko valavisisi va nghena endlwini yakwe va kume a ri ni swifaniso swa timiliyoni tinharhu naswona “a a swi kota ku nghena eka tikhompyuta ta vanhwanyana va 80 hi nkarhi wun’we va nga swi tivi.”
Tindzimi Leta Ha Ku Tshuburiwaka
Loko vativi va tindzimi va kambisisa tindzimi leti nga dumangiki ta Xiaka ni Ximiji leti vulavuriwaka en’walungu-vuxa bya Indiya le Arunachal Pradesh, ku ya fika eBhutan na Chayina, va kume ririmi rin’wana ra kwalaho leri vitaniwaka Xikoro. Gregory Anderson la nga mulavisisi tlhelo mukongomisi wa Living Tongues Institute for Endangered Languages u te: “Ririmi leri a ri tsariwi, leswi hi swona leswi endleke leswaku ri nga tiviwi.” Lexi nga endla leswaku ririmi ra Xikoro ri nga tiviwi hileswi ri vulavuriwaka hi vanhu va 800 endhawini leyi vanhu va nga pfumeleriwiki ku hundza eka yona. Hi 2009, ku kumiwe tindzimi ta 24 endhawini yin’wana ya le Chayina leyi a ku ehleketiwa leswaku ku vulavuriwa ririmi rin’we.
Nyama Ya Tinguluve Ta Nhova
Magazini wa Spiegel Online wu vule leswaku “ku sukela hi 2007, hulumendhe [ya le Jarimani] se yi hakela vahloti mali yo tala hikwalaho ka leswi nyama ya tinguluve ta nhova yi nga ni khombo.” Vahloti vo tala va xavisela vanhu nyama ya nguluve ya nhova, kambe hulumendhe ya le Jarimani a yi pfumeli leswaku vanhu va xavisa nyama leyi nga ni elemente leyi vuriwaka cesium-137, ku nga elemente leyi veke kona hikwalaho ka mhangu ya Chernobyl, leyi veke kona eka malembe ya 25 lama hundzeke. Ku vuriwa leswaku nyama leyi yi nga va yi ri ni khombo hikwalaho ka nantswo wa “swikowa, leswi kotaka ku tswonga tikhemikhali leti nga ni khombo. Kahle-kahle lexi endlaka leswaku hulumendhe yi hakela vahloti mali yo tala hileswi tinguluve ta nhova leti nga ni khombo se ti nga tala.” Vanhu lava nga ni vutshila va vula leswaku leswi swi nga ha endleka leswaku swi heta malembe ya 50.