Tilo

Nhlamuselo: I vutshamo bya Yehovha Xikwembu ni bya swivumbiwa swa moya leswi tshembekeke; i xivandla lexi nga voniwiki hi mahlo ya vanhu. Bibele nakambe yi tirhisa rito “(ma-)tilo” hi tindlela to hambana-hambana; hi xikombiso: ri nga ha yimela Xikwembu hi xoxe, nhlengeletano ya xona ya swivumbiwa swa moya swo tshembeka, xiyimo xa ku tsakeriwa hi Xikwembu, xibakabaka hi xoxe handle ka misava, mpfhuka lowu rhendzeleke planete ya Misava, tihulumendhe ta vanhu leti fumiwaka hi Sathana, ni hulumendhe leyintshwa yo lulama ya le matilweni leyi Yesu Kreste ni vadyandzhaka-kulobye va nyikiwaka matimba hi Yehovha leswaku va yi fuma.

Xana hinkwerhu a hi hanya exivandleni xa moya hi nga si tswariwa tanihi vanhu?

Yoh. 8:23: “[Yesu Kreste u te:] ‘N’wina mi huma kwala hansi; mina ndzi huma le henhla; n’wina mi va misava leyi; mina a ndzi wa misava leyi.’” (Yesu a a huma exivandleni xa moya. Kambe, hi laha Yesu a vuleke ha kona, vanhu van’wana a va nga humi kona.)

Rhom. 9:10-12: “Raveka na yena, ú velekile [mahahlwa] . . . Loko vana lava va nga si velekiwa, ni loko va nga si endla xo saseka kumbe xo biha, Raveka ú byeriwile leswaku: ‘Lowa hosi ú ta tirhela lowa ndzisana.’ A ku ri ku endlela leswaku makungu ya Xikwembu ya ku tihlawulela loyi xi n’wi lavaka, ma yisiwa emahlweni, ku nga ri hi ku vona mintirho ya munhu, kambe hikwalaho ka ku vitana ka Xikwembu.” (Ina, loko mahahlwa lawa Yakobo na Esawu a ma rhange ma hanya exivandleni xa moya a ma ta va ni matimu lama sekeriweke emahanyelweni ya wona ya le ka xivandla xexo, a swi tano ke? Kambe matimu yo tano a va nga ri na wona ku kondza va tswariwa tanihi vanhu.)

Xana vanhu hinkwavo lavanene va ya etilweni?

Mint. 2:34: “Davhida [loyi Bibele yi n’wi vitanaka ‘munhu la amukelekaka embilwini ya Yehovha’] a nga tlhandlukelanga etilweni.”

Mt. 11:11: “Ndzi tiyisile ndzi ri ka n’wina: Exikarhi ka vanhu lava tswariweke hi vavasati, a ku humelelanga loyi a tlulaka Yohane Mukhuvuri; kasi la nga lontsongo eka hinkwavo eMfun’weni wa matilo i nkulukumba eka yena.” (Xisweswo Yohane a nga yanga etilweni loko a fa.)

Ps. 37:9, 11, 29: “La’v̌o biha v̌a ta susiwa, kambe la’v̌a ṭhembaka Yehova v̌a ta fuma misav̌a . . . V̌a musa v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta tiṭakela e ku ruleni lo’kukulu ka v̌ona. La’v̌o lulama v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta ṭhama ka yona hi masiku.”

Loko Adamu a a nga dyohanga, xana eku heteleleni a ta ya etilweni?

Gen. 1:26: “Šikwembu ši ku: A hi endleni munhu hi šifaniso ša hina, a ta fana na hina; a ta fuma tinhlampfi ta lwandle, ni tinyanyana ta tilo, ni ŝifuwo, ni misav̌a hikwayo, ni ŝikokov̌i hikwaŝo le’ŝi kokov̌aka e misav̌eni.” (Kutani, xikongomelo xa Xikwembu hi Adamu a ku ri leswaku a hlayisa misava ni swiharhi swa yona. A ku vuriwi nchumu hi ku ya ka yena etilweni.)

Gen. 2:16, 17: “Yehova Šikwembu a lerisa munhu, a ku: U ta tidyela miri hikwayo ya ntanga; kambe loko wu ri muri wo tiv̌isa ŝo saseka ni ŝo biha, u nga ṭhuki u dya; hikuv̌a siku u dyaka, u ta fa.” (Xikongomelo xa Yehovha xo sungula a ku nga ri swona leswaku hi ku famba ka nkarhi munhu a fa. Xileriso xa Xikwembu lexi tshahiweke laha xi kombisa leswaku xi nyika xitsundzuxo ehenhleni ka ndlela leyi a yi ta yisa eku feni. Rifu a ri ta va nxupulo wa ku nga yingisi, ku nga ri nyangwa ya vutomi byo antswa etilweni. Ku yingisa a ku ta hakeriwa hi vutomi lebyi yaka emahlweni, vutomi lebyi nga heriki, eParadeyisini leyi Xikwembu xi yi nyikeke munhu. Nakambe vona Esaya 45:18.)

Xana munhu u fanele a ya etilweni leswaku a va ni vumundzuku lebyi tsakisaka hakunene?

Ps. 37:11: “V̌a musa v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta tiṭakela e ku ruleni lo’kukulu ka v̌ona.”

Nhlav. 21:1-4: “Ndzi vona tilo lerintshwa ni misava leyintshwa . . . Ndzi twa ni rito lerikulu leri humaka exiluvelweni ri ku: ‘Vonani, vuako bya Xikwembu byi le vanhwini. Xi ta aka na vona, kutani va ta va vanhu va xona; Xikwembu hi xoxe xi ta va na vona, xi va Xikwembu xa vona. Xi ta sula mihloti hinkwayo emahlweni ya vona, ni rifu a ri nga ha vi kona; hambi ya ri mahlomulo kumbe ku rila kumbe ku vaviseka a swi nga ha vi kona, hikuva leswo sungula swi hundzile.’”—Xiitaliki i xerhu.

Mik. 4:3, 4: “Tiko riṅwana a ri nga ha pfukeli riṅwana hi tlhari, a v̌a nga ha dyonḍi nyimpi. V̌a ta ṭhama uṅwana ni uṅwana e hansi ka nkuwa, ni le hansi ka vinya ya yena, ku nga ri na loyi a v̌a pfušaka; hikuv̌a nomu wa Yehova wa tinyimpi wu v̌urisile.”

Xana Yesu a va pfulerile ndlela yo ya etilweni lava feke emahlweni ka ku fa kakwe?

Xana 1 Petro 3:19, 20 yi vula yini? “Hi moya [endzhaku ka ku pfuka kakwe], [Yesu] ú yile a ya twarisa rito eka mimoya leyi nge khotsweni, leyi eku sunguleni yi nga yingisangiki Xikwembu loko xi lehisa mbilu xi yima xi nga endli nchumu, enkarhini lowu Nowa a nga lunghisa ngalava ha wona. Engalaveni leyi ku nghenile va nga ri vangani, hileswaku vanhu [“mimoya-xiviri,” KJ, Dy; “vanhu,” TEV, JB, RS] va 8, lava ponisiweke ha yona ematini.” (“Mimoya leyi nge khotsweni” xana a yi ri mimoya-xiviri ya vanhu lava aleke ku yingisa loko Nowa a chumayela emahlweni ka Ndhambhi, naswona xana sweswi se a va pfulekeriwe hi ndlela yo ya etilweni? Ku ringanisiwa ka 2 Petro 2:4 na Yuda 6 kun’we na Genesa 6:2-4 ku kombisa leswaku mimoya leyi a ku ri vana va Xikwembu lava nga tintsumi lava tihundzuleke vanhu ivi va teka vavasati esikwini ra Nowa. Eka 1 Petro 3:19, 20 rito ra Xigriki ra “mimoya” i pneuʹma·sin, kasi rito leri hlamuseriwaka tanihi “mimoya-xiviri” i psy·khaiʹ. “Mimoya” a ku nga ri mimoya-xiviri leyi hambanisiweke ni miri, kambe a ku ri tintsumi leti nga yingisangiki; “mimoya-xiviri” leyi ku vulavuriwaka ha yona laha a ku ri vanhu lava hanyaka, Nowa ni ndyangu wakwe. Hikwalaho leswi a swi chumayeriwa eka “mimoya leyi nge khotsweni” ku fanele ku ve rungula ra ku avanyisa.)

Xana nhlamuselo ya 1 Petro 4:6 hi yihi? “Hi swona leswi nga endla leswaku Evhangeli yi twarisiwa ni ka lava feke: Vona lava va avanyisiweke ku fana ni vanhu van’wana, va ha ri emisaveni, sweswi va hanya emoyeni ku fana ni Xikwembu.” (Xana ‘vafi’ lava a ku ri vanhu lava feke emahlweni ka ku fa ka Kreste? Hi laha se swi kombisiweke ha kona, vafi a hi “mimoya leyi nge khotsweni.” Mimoya yoleyo a ku ri tintsumi leti nga yingisiki. Naswona ku chumayela a ku nga ta va pfuna vanhu lava feke emirini hikuva hi laha Eklesiasta 9:5 yi vulaka ha kona, “a v̌a tiv̌i ntšhumu,” naswona Pisalema 146:4 yi engetela leswaku eku feni ‘mianakanyo ya munhu ya hela.’ Kambe Vaefesa 2:1-7, 17 yi vulavula hi vanhu lava a va file emoyeni, lava kumeke vutomi bya moya hikwalaho ko amukela mahungu lamanene.)

Xana eka “Testamente Leyintshwa” vutomi bya le tilweni byi hlamuseriwa tanihi ntshembo wa Vakreste hinkwavo?

Yoh. 14:2, 3: “Tindhawu ti tele endlwini ya Tata wa mina; loko a swi nga ri tano, a ndzi ta va ndzi mi byerile; kutani ndzi ya mi lunghisela kona. Loko ndzi yile ku ya mi lunghisela kona, ndzi ta vuya; kutani ndzi ta mi teka mi ta ka mina, leswaku laha ndzi nga kona, mi va kona na n’wina.” (Yesu laha u kombisa leswaku vaapostola vakwe vo tshembeka, lava a a vulavula na vona, hi ku famba ka nkarhi, a va ta va “endlwini” ya Tata wakwe, etilweni, swin’we na Yesu. Kambe laha a nga vuli leswaku i vangani van’wana lava nga ta ya etilweni.)

Yoh. 1:12, 13: “Hinkwavo lava nga n’wi amukela [Yesu], lava nga pfumela eka vito ra yena, ú va nyikile matimba ya ku hundzuka vana va Xikwembu, lava tswariweke, ku nga ri hi ndlela ya ntumbuluko, ku nga ri hi ku navela ka miri, ku nga ri hi ku rhandza ka wanuna, kambe ku ri hi Xikwembu.” (Xiya leswaku mongo, lowu nga eka ndzimana 11, wu vulavula hi ‘varikwavo’ va Yesu, Vayuda. Vunyingi bya lava n’wi amukeleke loko a ya eka vona eka lembe-xidzana ro sungula va ve vana va Xikwembu, va ri ni ntshembo wa vutomi lebyi nga heriki. Maendli lawa ma nga eka ndzimana leyi i ya nkarhi lowu nga hundza, kutani ndzimana leyi a yi vuli vanhu hinkwavo lava veke Vakreste ku sukela kwalaho.)

Rhom. 8:14, 16, 17: “Vanhu hinkwavo lava fambisiwaka hi Moya wa Xikwembu i vana va Xikwembu. Moya lowu wu yima ni mimoya ya hina ku tiyisa leswaku hi vana va Xikwembu. Kutani leswi hi nga vana, naswona hi vadyandzhaka; hi vadyandzhaka va Xikwembu, ni vadyandzhaka swin’we na Kriste; leswi kunene hi xanisekaka na yena, swi vula leswaku hi ta kwetsimisiwa na yena.” (Enkarhini lowu leswi swi tsariweke ha wona hinkwavo lava a va kongomisiwa hi moya wa Xikwembu a va ri vana va Xikwembu hakunene lava ntshembo wa vona a ku ri ku kwetsimisiwa kun’we na Kreste. Kambe leswi a swi vanga tano minkarhi yin’wana. Luka 1:15 yi vula leswaku Yohane Mukhuvuri a a ta tala hi moya lowo kwetsima, kambe Matewu 11:11 yi swi veka erivaleni leswaku a nge ngheni eku kwetsimeni ka Mfumo wa le tilweni. Kutani, endzhaku ko hlengeleta vadyandzhaka va Mfumo wa le tilweni, ku ta va ni van’wana lava nga ta tirhela Xikwembu tanihi valandzeri va N’wana wa xona kambe va nga ngheni eku kwetsimeni ka le tilweni.)

Hi tihi tinhlamuselo leti kongomeke eka “Testamente Leyintshwa” leti hlamuselaka lunghiselelo ra ku hakeriwa ka Vakreste hi vutomi lebyi nga heriki emisaveni?

Mt. 5:5: “Ku katekile lavo rhula, hikuva va ta dya ndzhaka ya misava.”

Mt. 6:9, 10: “Tata wa hina la nge matilweni, vito ra wena a ri hlawuleke; a ku te ku fuma ka wena; ku rhandza ka wena a ku endliwe misaveni, tanihi loko ku endliwa tilweni.” (Xiitaliki i xerhu.) (Ku rhandza ka Xikwembu hi kwihi malunghana ni misava? Xana Genesa 1:28 na Esaya 45:18 ti kombisa yini?)

Mt. 25:31-33, 40, 46: “Siku N’wana-wa-Munhu a taka hi ku kwetsima ka yena, ni tintsumi hinkwato ti ri na yena, ú ta tshamisa exiluvelweni xa yena xo kwetsima. Kutani vanhu va matiko hinkwawo va ta hlengeletiwa emahlweni ka yena; ú ta hlawula van’wana a siya van’wana, kukotisa murisi loko a hlawula tinyimpfu exikarhi ka timbuti. U ta yisa tinyimpfu evokweni ra yena ra xinene, timbuti tona eka lera ximatsi. Hosi yi ta . . . ku [eka tinyimpfu]: ‘Ndzi tiyisile ndzi ri ka n’wina, loko mi tshame mi endla swilo leswi eka un’wana wa vamakwerhu lavatsongo lava, mi swi endlele mina.’ Kutani volavo [timbuti] va ta ya eku biweni loku nga heriki, kambe lavo lulama [tinyimpfu] va ta ya evutomini lebyi nga heriki.” (Xiya leswaku “tinyimpfu” leti a ti fani ni vamakwavo va Hosi, “[lava] averiwaka ku vitaniwa ka le tilweni.” [Hev. 2:10–3:1] Kambe vanhu lava lava kotisaka tinyimpfu va ta va va hanya enkarhini lowu Kreste a nga ta va a ri exiluvelweni xakwe ni nkarhi lowu ‘vamakwavo’ va nga ta va va ha xanisiwa emisaveni.)

Yoh. 10:16: “Ndzi ni tinyimpfu tin’wana leti nga riki ta tshanga leri; na tona ndzi fanele ku ti vuyisa; ti ta yingisa rito ra mina, kutani ti ta endla ntlhambi wun’we, ti va ni murisi un’we.” (Xana “tinyimpfu tin’wana” i vamani? I valandzeri va Murisi Lonene, Yesu Kreste, kambe a va kona entlhambini wa “ntwanano lowuntshwa,” naswona va hava ntshembo wa vutomi bya le tilweni. Kambe va hlangana swinene ni lava nga entlhambini wolowo.)

2 Pet. 3:13: “Hi ku ya hi ku tshembisa ka Hosi, hi langutele matilo lamantshwa ni misava leyintshwa, laha ku nga ta va ni ku lulama.” (Xiitaliki i xerhu.) (Na Nhlavutelo 21:1-4)

Nhlav. 7:9, 10: “Endzhaku ka sweswo [endzhaku ka loko muapostola Yohane a vone nhlayo leyi heleleke ya lava “funghiweke” lava ‘xaviweke emisaveni’ leswaku va va na Kreste eNtshaveni ya Siyoni ya le tilweni; vona Nhlavutelo 7:3, 4; 14:1-3], ndzi languta, kutani ndzi vona ntshungu lowukulu wa vanhu; a ku nga ri na un’we la kotaka ku va hlaya. A va huma ematikweni hinkwawo, ni le tinxakeni hinkwato, va ri va swivongo hinkwaswo ni va tindzimi hinkwato. A va yimile emahlweni ka xiluvelo ni le mahlweni ka Xinyimpfana va ambele tinguvu to leha leto basa, va tamele mincindzu emandleni ya vona. A va huwelela hi rito leri tlakukeke va ku: ‘Ku ponisiwa ku huma eka Xikwembu xa hina lexi tshameke exiluvelweni, ni le ka Xinyimpfana!’”

Xana i vangani lava Bibele yi va nyikaka ntshembo wa vutomi bya le tilweni?

Lk. 12:32: “Mi nga chavi n’wina va ntlhambinyana, hikuva Tata wa n’wina ú tsakele ku mi nyika Mfumo.”—Xiitaliki i xerhu.

Nhlav. 14:1-3: “Ndzi languta, kutani ndzi vona Xinyimpfana [Yesu Kreste] xi yimile entshaveni ya Siyoni [etilweni; vona Vaheveru 12:22-24], xi ri ni vanhu va 144 000 lava mimombo ya vona yi tsariweke vito ra xona ni ra Tata wa xona. . . . Va yimbelela leswi fanaka ni risimu lerintshwa . . . a ku ri hava ni un’we la kotaka ku dyondza risimu ra kona ehandle ka lava va 144 000, lava [xaviweke] emisaveni.”—Xiitaliki i xerhu.

Xana lava 144 000 i Vayuda va ntumbuluko ntsena?

Nhlav. 7:4-8: “Ndzi twa ntsengo wa lava funghiweke: A va ringana 144 000, va huma etinyimbeni hinkwato ta Vaisraele va ri lava funghiweke. . . . Yuda . . . Rhuveni . . . Gadi . . . Asere . . . Neftali . . . Manase . . . Simiyoni . . . Levhi . . . Isakara . . . Zabuloni . . . Yosefa . . . Benjamini.” (Leti a ku nge vi tona tinxaka ta Israyele wa ntumbuluko hikuva rixaka ra Yosefa a ri nga ri kona, tinxaka ta Efrayimi na Dani a ti kona eka nxaxamelo lowu, naswona Valevhi a va vekeriwe ntirho wa tempele kambe a va nga tekiwi tanihi van’wana va tinxaka leti ta 12. Vona Tinhlayo 1:4-16.)

Rhom. 2:28, 29: “Ku va Muyuda wa xiviri, a swi tikombi hi le handle ntsena; ni ku yimba ka xiviri, a ku vonaki ehandle, emirini. Kambe Muyuda wa xiviri, hi loyi a nga yena exihundleni xa mbilu, ni ku yimba ka xiviri, i ku yimba ka mbilu, loku endliwaka emoyeni, ku nga ri hi leswi tsariweke swa Nawu.”

Gal. 3:26-29: “Hikuva eka Kriste Yesu hinkwenu mi vana va Xikwembu hi mhaka ya ku pfumela. . . . A ku na Muyuda kumbe Mugriki, a ku na hlonga kumbe muntshunxeki, a ku na wanuna kumbe wansati, hikuva hinkwenu mi un’we eka Kriste Yesu. Kutani, loko mi ri va ka Kriste, swi vula leswaku mi rixaka ra Abrahama, mi vadyandzhaka hikwalaho ka xitshembiso.”

Xana nhlayo leyi ya 144 000 i yo fanekisela ntsena?

Nhlamulo yi kombisiwa hi ntiyiso wa leswaku, endzhaku ko boxa nhlayo leyi heleleke ya 144 000, Nhlavutelo 7:9 yi vulavula hi “ntshungu lowukulu wa vanhu; a ku nga ri na un’we la kotaka ku va hlaya.” Loko nhlayo leyi ya 144 000 a yi nga ri ya xiviri, a yi nga ta vula nchumu loko yi ringanisiwa ni “ntshungu lowukulu.” Ku languta nhlayo leyi tanihi ya xiviri swi pfumelelana ni marito ya Yesu eka Matewu 22:14 malunghana ni Mfumo wa matilo: “Lava vitaniwaka va tele, kambe lava hlawuriwaka a hi vangani.”—Xiitaliki i xerhu.

Xana lava va “ntshungu lowukulu” lava ku vulavuriwaka ha vona eka Nhlavutelo 7:9, 10 na vona va ya etilweni?

Nhlavutelo a yi va hlamuseli hi ndlela leyi fanaka ni ya lava 144 000, leswaku va ‘xaviwe emisaveni’ leswaku va va swin’we na Kreste eNtshaveni ya Siyoni ya le tilweni.—Nhlav. 14:1-3.

Ku hlamuseriwa ka vona tanihi lava “[yimeke] emahlweni ka xiluvelo ni le mahlweni ka Xinyimpfana” swi kombisa xiyimo xa ku amukeriwa, ku nga ri xivandla lexi va nga eka xona. (Ringanisa Nhlavutelo 6:17; Luka 21:36.) Xiga lexi nge “emahlweni ka xiluvelo” (hi Xigriki, e·noʹpi·on tou throʹnou; hi ku kongoma, “laha va kotaka ku vona xiluvelo”) a xi vuli leswaku va fanele va va etilweni. Xiyimo xa vona xo va “laha va kotaka ku voniwa” hi Xikwembu, lexi hi byelaka leswaku xi vona vana va vanhu xi ri etilweni.—Ps. 11:4; ringanisa Matewu 25:31-33; Luka 1:74, 75; Mintirho 10:33.

“Ntshungu lowukulu le tilweni” lowu ku vulavuriwaka ha wona eka Nhlavutelo 19:1, 6 a wu fani ni “ntshungu lowukulu” wa Nhlavutelo 7:9. Lava nga etilweni a va hlamuseriwi tanihi lava ‘humaka ematikweni hinkwawo’ kumbe tanihi lava ku ponisiwa ka vona ku humaka eka Xinyimpfana; i tintsumi. Xiga lexi nge “ntshungu lowukulu” xi tirhisiwa hi tindlela to hambana-hambana eBibeleni.—Mar. 5:24; 6:34; 12:37.

Xana lava yaka etilweni va ya endla yini?

Nhlav. 20:6: “Va ta va vaprista va Xikwembu ni va Kriste, kutani va ta fuma swin’we na Kriste malembe ya 1 000.” (Na Daniyele 7:27)

1 Kor. 6:2, NW: “Xana a mi swi tivi leswaku vakwetsimi va ta avanyisa misava?”

Nhlav. 5:10: “U va endlile [mfumo, NW], ni ku va vaprista lava tirhelaka Xikwembu xa hina, kutani va ta va tihosi [“emisaveni,” RS, KJ, Dy; “ehenhla ka,” AT, Da, Kx, CC] emisaveni.” (Rito leri fanaka ra Xigriki ni xivumbeko xa rona xa ririmi, ri kumeka eka Nhlavutelo 11:6. Kwalaho RS, KJ, Dy, ni tin’wana, hinkwato ti ri hlamusela tanihi “ehenhla ka.”)

I mani loyi a hlawulaka lava nga ta ya etilweni?

2 Tes. 2:13, 14: “Swa hi fanela ku nkhensa Xikwembu masiku hinkwawo hikwalaho ka n’wina vamakwerhu, n’wina lava [Yehovha a] mi rhandzaka, hikuva Xikwembu xi mi hlawurile leswaku mi va lavo rhanga ku ponisiwa, hi Moya lowu wu mi endlaka lava tengeke, ni ku pfumela ka n’wina eka ntiyiso. Xikwembu xi mi vitanele swona hi Evhangeli leyi hi mi tiviseke yona, leswaku mi averiwa ku kwetsima ka Hosi ya hina Yesu Kriste.”—Xiitaliki i xerhu.

Rhom. 9:6, 16: “A hi hinkwavo lava humaka ka Israele lava nga Vaisraele va xiviri; . . . a hi mhaka leyi humaka eku rhandzeni ka munhu kumbe eku tikarhateni ka yena, kambe yi huma eka Xikwembu, xi nga xona xi tsetselelaka.”