Ndzima 31

Ndzi Nga Hlakarhela Njhani Endzhaku Ko Tshikiwa Hi Munhu Loyi A Ndzi Rhandzana Na Yena?

“Se a hi ri ni tin’hweti ta tsevu hi rhandzana naswona a hi ri ni malembe ya ntlhanu hi ri vanghana. Loko a lava ku ndzi tshika, a nga ndzi byelanga. U lo na swi pfuketana a nga ha ndzi vulavurisi. Ndzi titwe ndzi ri xikangalafula. A ndzi hele matimba swinene. A ndzi tshamela ku tivutisa ndzi ku, ‘Xana ndzi dyohe yini?’”—Rachel.

KU TSHIKIWA hi munhu loyi a wu rhandzana na yena swi nga ku siya u tsemeke nhlana. Anakanya hi Jeff na Susan lava rhandzaneke malembe mambirhi. Hi nkarhi wolowo vuxaka bya vona byi ye byi kula swinene. Siku ni siku Jeff a a rhumela Susan marungula yo tala lama kombisaka leswaku wa n’wi rhandza. Nkarhi ni nkarhi a a tshamela ku n’wi nyika tinyiko ku komba leswaku u ehleketa ha yena. Susan u ri: “Jeff a a tikarhatela ku ndzi yingisa ni ku ndzi twisisa. A a ndzi endla ndzi titwa ndzi hlawulekile.”

Swi nga si ya kule Jeff na Susan a va vulavula hi ku tekana na hi ndhawu leyi va nga ta tshama eka yona loko se va tekanile. Jeff se a a lava ku vuta Susan. Hiloko Jeff o na swi pfuketana a tshika Susan! Susan a a pfilunganyekile. U ye emahlweni ni vutomi bya siku ni siku kambe a a tsemeke nhlana. U ri: “Mhaka leyi yi ndzi karharise miehleketo ni miri.”a

Lexi Endlaka Swi Vava Ku Tshikiwa

Loko u tshame u va exiyin’weni lexi fanaka ni xa Susan, u nga ha tivutisa u ku, ‘Xana ndzi ta kala ndzi hlakarhela exiyin’weni lexi?’ Gome ra wena ra twisiseka. Hosi Solomoni u tsarile a ku: “Rirhandzu ri ni matimba ku fana ni rifu.” (Risimu Ra Solomoni 8:6) Kutani, ku tshikiwa ka wena ku nga ha va ku ri xin’wana xa swilo leswi vavaka ngopfu lexi u bohekeke ku xi tiyisela. Entiyisweni van’wana va vule leswaku ku tshikiwa swi fana ni loko xiphemu xin’wana xa miri wa wena xi file. U nga ha tikuma u ri ehansi ka xiyimo xo tano kumbexana u ri ni gome leri taka hi tindlela leti tolovelekeke:

Ku nga pfumeli leswaku u tshikiwile. ‘A nga ndzi tshikanga. U ta tlhela a vuya eka mina endzhaku ka siku rin’we kumbe mambirhi.’

Ku hlundzuka. ‘Xana hi yena a ndzi endlaka leswi? A ndzi lavi no n’wi vona!’

Gome. ‘A ndzi nge rhandziwi. A ku na munhu la nga ta pfuka a ndzi rhandzile.’

Ku amukela. ‘Ndzi ta hlakarhela. Ku tshikiwa swa vava, kambe ndza karhi ndza antswa.’

Lexi tsakisaka hileswaku u nga hetelela u yi amukerile mhaka yoleyo. Leswaku swi ta ku teka nkarhi wo tanihi kwihi ku amukela mhaka yoleyo swi titshege hi swilo swo hlayanyana, leswi katsaka leswaku a mi ri ni nkarhi wo tanihi kwihi mi rhandzana ni leswaku vuxaka bya n’wina a byi kule ku fikela kwihi. Sweswi u nga langutana njhani ni ku tshikiwa hi munhu loyi a wu rhandzana na yena?

Ku Ya eMahlweni Ni Vutomi

Swi nga ha endleka u tshame u twa vanhu va ku, Timbanga hinkwato ti ta hola hi ku famba ka nkarhi. Loko ma ha ku tshikana swi nga ha endleka marito wolawo ma nga ku chaveleli. Sweswo swi vangiwa hileswi swiphiqo sweswo swi nga ta tlhantlheka hi ku famba ka nkarhi. Hi xikombiso: Mbanga leyi u nga na yona yi ta hola hi ku famba ka nkarhi, kambe sweswi ya vava. U fanele u yimisa ngati leyi humaka kutani u hunguta xitlhavi. Naswona u fanele u tlhela u tiyiseka leswaku mbanga yoleyo a yi ngheniwi hi thyaka. Swi tano ni loko u vaviseke emintlhavekweni. Sweswi u twa ku vava. Kambe ku na leswi u nga swi endlaka leswaku u hunguta ku vava koloko kutani u papalata ku thyakisiwa hi ku hlundzuka. Hi ku famba ka nkarhi ku vava koloko ku ta hola, kambe wena u nga endla yini? Ringeta ku endla leswi landzelaka.

● Tinyike nkarhi wo rila. A swi hoxanga ku rila u humesa xihluku. Phela, Bibele yi vula leswaku ku ni “nkarhi wa ku rila” ni “nkarhi wa ku kalakala.” (Eklesiasta 3:1, 4) Loko u rila a swi vuli swona leswaku u tsanile. Hambi Davhida loyi a a ri nhenha leyi nga ni xivindzi, loko a ri ni gome lerikulu u tshame a ku: “Mihloti ya mina yi khuluka vusiku hinkwabyo, yi tsakamisa sangu ni minkumba.”—Pisalema 6:6, Bibele—Mahungu Lamanene.

● Khathalela rihanyo ra wena. Ku endla vutiolori ni ku dya swakudya leswi akaka miri swi ta ku nyika matimba lama ku lahlekeleke hikwalaho ka gome lerikulu ra ku tshikiwa hi munhu loyi a wu rhandzana na yena. Bibele yi ri: “Ku letela miri swa pfuna.”—1 Timotiya 4:8.

I yini leswi u nga ha swi endlaka leswaku u khathalela rihanyo ra wena?

․․․․․

● Tshama u khomekile. U nga tshiki ku endla swilo leswi ku tsakisaka. Naswona sweswi, ku tlula rini na rini u nga tihambanisi ni vanhu van’wana. (Swivuriso 18:1) Ku tshama u ri ni vanhu lava khathalaka hi wena swi ta endla leswaku u va ni nchumu lowunene wo anakanyisisa ha wona.

Hi tihi tipakani leti u nga tivekelaka tona?

․․․․․

● Khongela eka Xikwembu u xi byela ndlela leyi u titwaka ha yona. Sweswo swi nga ha tika. Vanhu van’wana loko va tshikiwe hi vanhu lava a va rhandzana na vona va vona onge sweswo swi vangiwe hi Xikwembu. Va ri, ‘Ndzi khongele ko tala leswaku ndzi kuma munhu loyi ndzi nga rhandzanaka na yena, kambe sweswi vona leswaku ku humelele yini!’ (Pisalema 10:1) Kambe, xana swi fanerile ku teka Xikwembu tanihi lexi hlanganisaka vanhu leswaku va rhandzana xi ri etilweni? Nikatsongo; naswona a hi xona xi endlaka leswaku munhu a herisa vuxaka bya yena ni munhu un’wana. Lexi hi xi tivaka hi Yehovha hi leswaku: ‘Wa ku khathalela.’ (1 Petro 5:7) Hikwalaho tiphofule eka yena hi xikhongelo. Bibele yi ri: “Tivisani Xikwembu swikombelo swa n’wina; . . . kutani ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka miehleketo hinkwayo ku ta rindza timbilu ta n’wina ni matimba ya n’wina ya mianakanyo ha Kreste Yesu.”—Vafilipiya 4:6, 7.

Hi swihi swilo leswi u nga khongelaka ha swona eka Yehovha loko u langutane ni gome ra ku tshikiwa hi munhu loyi a wu rhandzana na yena?

․․․․․

Ku Rivala Hi Ta Khale

Loko se u hlakarherile, u fanele u kambisisa leswi humeleleke eka vuxaka lebyi u veke na byona ni munhu loyi a wu rhandzana na yena. Loko se u swi lunghekerile ku endla tano, swi nga ha ku pfuna ku tsala tinhlamulo ta swivutiso leswi nga eka bokisi leri nge, “Ndzi Nga Dyondza Yini Eka Ku Tshikiwa Hi Munhu Loyi A Ndzi Rhandzana Na Yena?” leri nga eka tluka 224.

I ntiyiso leswaku leswi a wu swi languterile eka vuxaka lebyi a wu ri na byona ni munhu loyi a wu rhandzana na yena a swa ha hetisekanga. Kambe tsundzuka mhaka leyi: Loko ku ri ni xidzedze, swa olova ku languta ntsena xibakabaka lexi dzwihaleke ni mpfula leyi halakaka. Kambe eku heteleleni mpfula ya yima ni mapapa ma hangalaka. Vantshwa lava tshahiweke eku sunguleni ka xihloko lexi va kume leswaku hi ku famba ka nkarhi va swi kotile ku ya emahlweni ni vutomi. Tiyiseka leswaku na wena u nga swi kota ku ya emahlweni ni vutomi!

[Nhlamuselo ya le hansi]

MATSALWA

“[Yehovha] u horisa vanhu lava timbilu ta vona ti vavisekeke, naswona u boha timbanga ta vona leti vavaka.”—Pisalema 147:3.

XITSUNDZUXO

Susan, loyi ku vulavuriweke ha yena eku sunguleni ka ndzima leyi u tsale matsalwa yo karhi ivi a tshama a ri na wona leswaku a ta ma hlaya loko a titwa a tshikilelekile. Kumbexana na wena u nga tsala matsalwa man’wana lama tshahiweke eka ndzima leyi.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Vantshwa vo tala lava rhandzanaka va ha ri vatsongo va hetelela va nga tekananga kasi lava tekanaka vo tala va vona va hetelela va dlaye vukati.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Leswaku ndzi kota ku ya emahlweni ni vutomi endzhaku ka ku tshikiwa hi munhu loyi a ndzi rhandzana na yena, ndzi ta ․․․․․

Leswaku ndzi va munhu wo antswa loko se ndzi rhandzana ni munhu un’wana ndzi ta ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi hi leswi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● U dyondze yini hi wena n’wini eka vuxaka lebyi u veke na byona ni munhu loyi a wu rhandzana na yena?

● U dyondze yini malunghana ni vanhu va rimbewu leri hambaneke ni ra wena?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 227]

“Nkarhi wu ku pfuna leswaku u va ni langutelo lerinene. Endzhaku ka nkarhi u ta va u nga ha hlundzukanga ngopfu, hikwalaho u nga anakanya hi xiyimo lexi hi ndlela leyinene kutani u swi twisisa leswaku xiyimo lexi tshikilelaka se xi hundzile. Nakambe u nga kota ku titwisisa kahle nileswaku u lava yini eka munhu loyi u nga ta tekana na yena, ku katsa ni swilo leswi u faneleke u swi papalata leswaku u nga humeleriwi hi nchumu lowu fanaka enkarhini lowu taka.”—Corrina

[Bokisi leri nga eka tluka 224]

Xitoloveto

Ndzi Nga Dyondza Yini Hi Leswi Ndzi Tshikiweke Hi Munhu Loyi A Ndzi Rhandzana Na Yena?

Xana u byeriwile leswaku u tshikeriwa yini? Loko swi ri tano, tsala xivangelo xa kona laha hansi, hambiloko u vona xi nga twali. ․․․․․

Hi swihi swivangelo swin’wana leswi u anakanyaka leswaku a swi katseka? ․․․․․

Loko u anakanyisisa hi leswi humeleleke, xana swi kona leswi a wu ta va u swi endlile leswi a swi ta va swi endle leswaku u nga tshikiwi? Loko swi ri kona, i yini? ․․․․․

Xana leswi ku humeleleke swi paluxe tindhawu leti u nga tsakelaka ku antswisa eka tona leswaku u va Mukreste la wupfeke ni wo antswa? ․․․․․

I yini leswi u nga ha swi endlaka hi ndlela leyi hambaneke, loko swi ri kona, loko se u rhandzana ni munhu un’wana? ․․․․․

[Xifaniso lexi nga eka tluka 223]

Ku tshikiwa hi munhu loyi a wu rhandzana na yena swi fana ni ku vaviseka—swa vava, kambe hi ku famba ka nkarhi u ta hola