Ndzima 4

I Yini Leswi Varhandzani Va Faneleke Va Swi Papalata?

I ntiyiso kumbe i mavunwa . . .

A swi fanelanga nikatsongo ku va vanhu lava rhandzanaka va khoma-khomana ku nga khathariseki leswaku va le kwihi.

□ I ntiyiso

□ I mavunwa

Nhwanyana ni mufana lava tshembisaneke va nga ha va ni nandzu wa ku endla vumbhisa hambiloko va nga etlelanga swin’we.

□ I ntiyiso

□ I mavunwa

Loko nhwanyana ni mufana lava rhandzanaka va nga khoma-khomani ni ku tswontswana, swi vula leswaku a va rhandzani.

□ I ntiyiso

□ I mavunwa

A SWI kanakanisi leswaku u tshama u ri karhi u ehleketa hi mhaka leyi. Phela loko ku ri ni munhu wo karhi loyi u rhandzanaka na yena, swa tika ku tiva ndlela leyi mi faneleke mi papalata ha yona ku hundzeleta swilo loko mi kombisana rirhandzu. A hi kambisise swiga swinharhu leswi nga laha henhla, hi vona leswaku Bibele yi nga hi pfuna njhani ku hlamula xivutiso lexi nge “I yini leswi varhandzani va faneleke va swi papalata?”

● A swi fanelanga nikatsongo ku va vanhu lava rhandzanaka va khomana ku nga khathariseki leswaku va le kwihi.

I mavunwa. Bibele a yi siveli leswaku vanhu lava rhandzanaka va kombisana leswaku va rhandzana kambe va fanele va endla tano hi ndlela leyi baseke. Hi xikombiso, Bibele yi vulavula hi nhwanyana wa Muxulami loyi a a rhandzana ni jaha leri a ri ri murisi. Rirhandzu ra vona a ri tengile. Kambe swi le rivaleni leswaku a va kombisana rirhandzu hi tindlela to karhi va nga si tekana. (Risimu Ra Solomoni 1:2; 2:6; 8:5) Ninamuntlha vanhu vambirhi lava lavaka ku tekana va nga ha vona swi fanerile ku kombisana swiendlo swo karhi swa rirhandzu.a

Hambiswiritano, vanhu lava rhandzanaka va fanele va va ni vuxiya-xiya swinene. Ku tswontswana, ku vukarhana kumbe ku endla nchumu wun’wana ni wun’wana lowu wu nga pfuxaka ku navela swi nga endla leswaku mi tikhoma hi ndlela yo biha. Swa olova leswaku nhwanyana ni mufana lava rhandzanaka va tikuma va tikhome hi ndlela yo biha hambiloko va nga tiyimiselanga ku endla tano.—Vakolosa 3:5.

● Nhwanyana ni mufana lava tshembisaneke va nga ha va ni nandzu wa ku endla vumbhisa hambiloko va nga etlelanga swin’we.

I ntiyiso. Rito ra Xigriki leri nge (por·neiʹa), leri loko ri hundzuluxeriwa ri vulaka “vumbhisa” ri ni nhlamuselo leyi anameke. Ri hlamusela swiendlo hinkwaswo leswi khumbaka timhaka ta masangu eka vanhu lava nga tekanangiki ni ku tirhisa swirho swa le xihundleni hi ndlela yo biha. Xisweswo, vumbhisa a swi vuli ku etlela na munhu ntsena kambe swi katsa ku tlangisa swirho swa le xihundleni swa munhu un’wana swin’we ni ku nantswela swirho swa xisati ni ku mama swirho swa xinuna kumbe ku etlelana hi le mahosi.

Ku engetela kwalaho, Bibele a yi soli vumbhisa ntsena. Muapostola Pawulo u te: “Mintirho ya nyama ya vonaka, yona i vumbhisa, thyaka, ku tikhoma ko biha.” U tlhele a ku: “Lava hanyaka hi swilo swo tano a va nge dyi ndzhaka ya mfumo wa Xikwembu.”—Vagalatiya 5:19-21.

Xana “thyaka” i yini? Rito ra Xigriki ri katsa xin’wana ni xin’wana lexi nga basangiki, ku nga ha va hi ndlela leyi munhu a vulavulaka ha yona kumbe xiendlo xo karhi. Swi le rivaleni leswaku a swi basanga ku nghenisa voko ehansi ka swiambalo swa un’wana kumbe ku n’wi hluvula, kumbe ku n’wi khoma tindhawu leti nyanyulaka to kota mavele. EBibeleni ku khoma-khoma mavele i nchumu lowu endliwaka hi vanhu lava tekaneke ntsena.—Swivuriso 5:18, 19.

Kambe vantshwa van’wana a va na mhaka ni milawu ya Xikwembu. Va khoma-khomana hi ndlela leyi nga basangiki hi vomu, kumbe va va ni vanhu vo tala lava va twanaka na vona leswaku va ta endla swilo leswi thyakeke na vona. Van’wana va nga va ni nandzu lowu muapostola Pawulo a wu vulaka “ku tikhoma ko biha.” Rito ra Xigriki leri vulaka “ku tikhoma ko biha” ri vula ‘swiendlo leswi khomisaka tingana, ku pfumala xichavo ni ku tsandzeka ku tikhoma.’ U fanele u papalata ku ‘heleriwa hi ntlhaveko hinkwawo wa ku tikhoma lokunene’ hi ku tinyiketa ‘eku tikhomeni ko biha leswaku u endla thyaka hinkwaro hi makwanga.’—Vaefesa 4:17-19.

● Loko nhwanyana ni mufana lava rhandzanaka va nga khoma-khomani ni ku tswontswana, swi vula leswaku a va rhandzani.

I mavunwa. Ku hambana ni leswi vo tala va swi anakanyaka, ku khoma-khomana hi ndlela leyi thyakeke a swi endli leswaku vanhu va rhandzana ngopfu. Kambe swi endla leswaku va nga ha xiximani ni ku tshembana. Anakanya hi leswi humeleleke Laura. U ri: “Siku rin’wana jaha ra mina ri te ekaya mhani wa mina a nga ri kona, ri vula leswaku ri ta hlalela thelevhixini na mina. Ri sungule hi ku ndzi khoma voko. Hiloko ri sungula ku ndzi khoma-khoma swirho swin’wana swa miri wa mina. A ndzi chava ku ri byela leswaku a ndzi swi tsakeli hikuva a ndzi anakanya leswaku ri ta hlundzuka ri lava ku muka.”

U yi vona njhani mhaka leyi? Xana jaha ra Laura a ri n’wi rhandza hakunene kumbe a ro lava ku tienerisa ntsena? Xana munhu loyi a ringetaka ku ku wonga leswaku u endla nchumu lowu nga basangiki, wa ku rhandza hakunene?

Loko mufana a sindzisa nhwanyana leswaku a honisa ripfalo ra yena ni leswi a dyondzisiweke swona tanihi Mukreste, u dyohela Xikwembu naswona u swi veka erivaleni leswaku a nga n’wi rhandzi nhwanyana yoloye. Nakambe loko nhwanyana a pfumela ku hlanganyela ni mufana loyi, u tihoxa ekhombyeni ra leswaku vanhu van’wana va tlanga hi yena. Ku tlula kwalaho u endla swilo leswi nga thyaka, kumbexana hambi ku ri vumbhisa.b—1 Vakorinto 6:9, 10.

Vekani Swipimelo Leswi Twisisekaka

Loko ku ri ni loyi u rhandzanaka na yena, xana mi nga swi papalata njhani ku kombisana rirhandzu hi ndlela leyi nga basangiki? Ndlela ya vutlhari i ku va mi rhanga hi ku tivekela swipimelo leswi twisisekaka. Swivuriso 13:10 yi ri: “Eka lava va kanelaka swin’we ku ni vutlhari.” Kutani bula ni munghana wa wena hi ndlela leyi faneleke yo kombisana rirhandzu. Mi nga yimeli kukondza ngati ya n’wina yi hisa ku ri kona mi vulavulaka hi swipimelo, hikuva swoleswo swi ta fana ni ku lava ku vona malangavi ya ndzilo ku ri kona mi tiyisekaka leswaku yindlu ya tshwa kasi musi se mi wu vonile.

I ntiyiso leswaku mhaka leyi a swi olovi ku bula ha yona, nkarhi wun’wana yi nga mi khomisa tingana ngopfu-ngopfu loko ma ha ku sungula ku rhandzana. Kambe ku veka swipimelo ta ha suka swi ta mi pfuna swinene leswaku mi sivela swiphiqo leswi nga ha vaka kona loko nkarhi wu ri karhi wu famba. Ku veka swipimelo swi fana ni loko munhu a baleka loko a vona musi wu tuvika, a nga rindzeli ku vona malangavi ku tiyiseka leswaku hakunene yindlu ya tshwa. Nakambe, loko mi kota ni ku bula hi mhaka yo fana ni leyi, swi kombisa leswaku vunghana bya n’wina byi ta kota ku humelela ku fikela kwihi. Entiyisweni, ku tikhoma, ku lehisa mbilu ni ku pfumala vutianakanyi i swilo leswi nga ta endla leswaku mi eneriseka hi timhaka ta masangu loko se mi tekanile.—1 Vakorinto 7:3, 4.

I ntiyiso leswaku ku landzela milawu ya Xikwembu a swi olovi. Kambe tshemba ndzayo leyi humaka eka Yehovha. Loko Yehovha a tihlamusela eka Esaya 48:17, u vula leswaku hi “Loyi a ku dyondziselaka ku ku pfuna, Loyi a ku fambisaka endleleni leyi u faneleke u famba hi yona.” Yehovha u ku navelela leswinene!

HLAYA LESWI ENGETELEKEKE HI MHAKA LEYI EKA VHOLUMO 1, NDZIMA 24

[Tinhlamuselo ta le hansi]

MATSALWA

“Rirhandzu . .  a ri tikhomi hi ndlela leyi nga tengangiki.”—1 Vakorinto 13:4, 5.

XITSUNDZUXO

Hi nkarhi lowu mi tolovelanaka ha wona mi nga vi n’wexe, a ku ve ni vanhu van’wana, kumbe loko miri vambirhi mi va ni munhu wa vunharhu. Papalatani swiyimo leswi nga mi hoxaka ekhombyeni, swo fana ni ku va vambirhi ntsena emovheni kumbe endlwini.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Loko u tshembisane ni munhu wo karhi leswaku mi ta tekana, a swi bihanga ku bula na yena hi timhaka ta ku rhandzana ka n’wina. Kambe mavulavulelo lama xikongomelo xa wona ku nga ku pfuxa ku navela ku etlela na yena a ma basanga, hambiloko bulo ra kona ri endliwa hi riqingho kumbe hi ti-sms.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Ndzi nga papalata ku ringeta ku hlanganyela eku tikhomeni loko biha hi ku ․․․․․

Loko munhu loyi ndzi rhandzanaka na yena a ndzi sindzisa ku endla mukhuva wo biha ndzi ta ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Hi swihi swipimelo leswi u nga ta tivekela swona loko mi ri karhi mi khoma-khomana ni loyi u rhandzanaka na yena?

● Hi kwihi ku hambana exikarhi ka vumbhisa, thyaka ni ku tikhoma loko biha?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 46]

“Mina ni munghana wa mina loyi hi tshembisaneke ku tekana hi hlaya swihloko leswi sekeriweke eBibeleni mayelana ni ndlela leyi hi nga tshamaka ha yona hi tengile. Ha tsaka swinene hikuva swi hi pfunile leswaku hi va ni ripfalo lerinene.”—Leticia

[Bokisi leri nga eka tluka 44]

Hi Fanele Hi Endla Yini Loko Hi Tikhome Hi Ndlela Yo Biha?

Mi nga endla yini loko mi tikhome hi ndlela yo biha? Mi nga tixisi hi ku ehleketa leswaku mi nga lulamisa xiphiqo xexo mi ri n’wexe. Muntshwa un’wana u te: “A ndzi khongela ndzi kombela Xikwembu xi hi pfuna leswaku hi nga tlheli hi engeta. Minkarhi yin’wana a swi tirha kambe minkarhi yin’wana a swi tirhanga.” Hikwalaho, bula ni vatswari va wena. Bibele yi nyikela xitsundzuxo lexinene, lexi nge: ‘Vitana vakulukumba va vandlha.’ (Yakobo 5:14) Varisi lava nga Vakreste, va ta ku nyika ndzayo, switsundzuxo ni ku ku tshinya leswaku u ya emahlweni u tiyisa vunghana bya wena ni Xikwembu.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 47]

Loko u vona musi, xana u ta yima kukondza u vona malangavi ya ndzilo ku ri kona u balekaka? Kutani u nga rindzi kukondza ngati ya n’wina yi hisa ku ri kona u vekaka milawu ya ku tikhoma

Ndzima 5

Ha Yini Ndzi Nga Fanelanga Ndzi Etlela Ni Munhu Kukondza Ndzi Teka Kumbe Ku Tekiwa?

“Ndzi navela ku twa leswaku swi njhani ku etlela ni jaha.”—Kelly.

“Ndzi twa onge ndzi kayivela swo karhi hi leswi ndzi nga si tshamaka ndzi etlela ni nhwanyana.”—Jordon.

“XANA a wu si tshama u etlela ni munhu?” Xivutiso lexi xi nga ha ku endla u titwa u chava. Kahle-kahle vantshwa vo tala lava nga siki etlelaka ni munhu va tekiwa va ri swiphunta. Hi yona mhaka leyi vo tala va nghenelaka timhaka ta masangu va nga si teka kumbe ku tekiwa!

Ku Kokiwa Hi Ku Navela Ni Ku Yengiwa Hi Tintangha

Loko u ri Mukreste wa swi tiva leswaku Bibele yi ku byela leswaku u “papalata vumbhisa.” (1 Vatesalonika 4:3) Hambiswiritano, a swi olovi ku lawula ku navela ka wena ko lava ku etlela ni munhu. Muntshwa la vuriwaka Paul u ri: “Minkarhi yin’wana ndzi tikuma ndzi anakanya hi ku etlela ni nhwanyana ndzi nga tivi nileswaku swi tise ku yini.” Tiva leswaku swi tolovelekile ku titwa hi ndlela yoleyo.

Kambe ku tshamela ku hlekiwa ni ku hlekuriwa hileswi wena u nga si tshamaka u etlela ni jaha kumbe nhwanyana a swi tsakisi! Hi xikombiso, u titwa njhani loko tintangha ta wena ti ku byela leswaku a wu nchumu loko u nga si tshama u etlela ni munhu wo karhi? Ellen u ri: “Tintangha ta wena ti endla u titwa onge ku etlela ni munhu i nchumu lowu tsakisaka ni lowu tolovelekeke. Ti vula leswaku loko u nga joli a wu tlharihanga.”

Kambe ku ni mhaka yin’wana leyi khumbaka ku etlela ni munhu u nga si teka kumbe ku tekiwa, leyi tintangha ta wena ti nga vuliki nchumu ha yona. Hi xikombiso, Maria loyi a etleleke ni mufana la twanaka na yena u ri: “Ndzi titwe ndzi ri ni tingana endzhaku ko etlela na yena. A ndzi tivenga ni ku venga jaha ra mina.” Vantshwa vo tala a va swi xiyi leswaku leswi hi swona swi talaka ku endleka. Ku etlela ni jaha kumbe ntombhi u nga si teka kumbe ku tekiwa swi tala ku ku siya u ri ni gome naswona vuyelo bya kona a byi nandzihi!

Hambiswiritano, muntshwa la vuriwaka Shanda wa vutisa: “Ha yini Xikwembu xi endla leswaku vantshwa va navela ku etlela ni munhu, xi ri karhi xi swi tiva leswaku va fanele va lawula ku navela koloko kukondza va teka kumbe ku tekiwa?” Lexi i xivutiso xa kahle. Kambe xiya leswi landzelaka:

Xana ku navela timhaka ta masangu hi wona ntsena nchumu lowu u wu navelaka ngopfu? A swi tano. Yehovha Xikwembu u ku vumbe u ri ni vuswikoti byo navela swilo swo hambana-hambana.

Xana u fanele ku endla nchumu wun’wana ni wun’wana lowu u wu navelaka? Doo, hikuva Xikwembu xi ku endle leswaku u va ni vuswikoti byo lawula leswi u swi endlaka.

Kutani, xana u dyondza yini? U dyondza leswaku hambileswi u nga kotiki ku sivela ku navela ko karhi, u nga swi kota ku tikhoma. Ku lava ku enerisa ku navela kun’wana ni kun’wana ko lava ku etlela ni munhu i vuhunguki, swi nga fana ni ku hima munhu nkarhi ni nkarhi loko u hlundzukile.

Ntiyiso wa mhaka hi leswaku, xikongomelo xa Xikwembu a ku nga ri leswaku hi tirhisa swirho swa hina swa le xihundleni hi ndlela leyi nga fanelangiki. Bibele yi ri: “Un’wana ni un’wana wa n’wina a tiva ndlela yo lawula xibya xakwe hi ku kwetsima ni ku xiximeka.” (1 Vatesalonika 4:4) Tanihi leswi ku nga ni “nkarhi wa ku rhandza ni nkarhi wa ku venga,” ku ni nkarhi lowu faneleke wa ku etlela ni munhu ni lowu nga fanelangiki. (Eklesiasta 3:1-8) Xa nkoka hileswaku u ni vuswikoti byo lawula ku navela ka wena!

Kambe u nga endla yini loko un’wana a ku hleka a ku, “Xana i ntiyiso leswaku a wu si tshama u etlela ni mufana kumbe ni nhwanyana?” U nga chavisiwi hi sweswo. Eka munhu loyi a tsakisiwaka hi ku ku hleka, u nga ha ku: “Ina, a ndzi si onha vuntshwa bya mina, naswona ndza tinyungubyisa hi sweswo.” Kumbe u nga ha ku, “Swoleswo a swi lavi wena.”a (Swivuriso 26:4; Vakolosa 4:6) Kambe swi nga ha endleka munhu loyi a ku vutisaka a lava ku tiva leswi engetelekeke. Loko swi ri tano, u nga n’wi hlamusela xivangelo xa wena lexi sekeriweke eBibeleni.

Xana ti kona tindlela tin’wana leti u nga hlamulaka munhu loyi a ku hlekulaka a ku: “Xana i ntiyiso leswaku a wu si tshama u etlela ni mufana kumbe ni nhwanyana?” Loko ti ri kona ti tsale laha.

․․․․․

Nyiko Ya Risima

Xana Xikwembu xi titwa njhani loko vanhu va etlela swin’we va nga si tekana? A hi nge u xavele munghana wa wena nyiko yo karhi. Kambe munghana wa wena hi ku lava ku tiva a yi pfula u nga si n’wi nyika yona. Xana a wu ta titwa njhani? Ehleketa leswaku Xikwembu xi titwa njhani loko u etlela ni munhu u nga si n’wi teka kumbe u nga si tekiwa. Xikwembu xi lava leswaku u rhanga hi ku teka kumbe u tekiwa leswaku u ta tiphina hi nyiko leyi.—Genesa 1:28.

Xana u nga endla yini loko u titwa u navela ku etlela ni munhu? Dyondza ku lawula ku navela ka wena. U nga swi kota ku endla tano. Khongela eka Yehovha leswaku a ku pfuna. Moya wa yena wu nga ku pfuna leswaku u kota ku tikhoma. (Vagalatiya 5:22, 23) Tsundzuka leswaku Yehovha a nge ku ‘tsoni nchumu wihi ni wihi lowunene loko u famba hi ndlela leyi pfumalaka xihoxo.’ (Pisalema 84:11) Muntshwa la vuriwaka Gordon u ri: “Loko ndzi fikeriwa hi mianakanyo ya leswaku a swi bihanga ku etlela ni nhwanyana hi nga si tekana, ndzi ehleketisisa hi vuyelo byo biha lebyi nga ta va kona eka vuxaka bya mina na Yehovha, kutani ndzi xiya leswaku a ku na xidyoho lexi faneleke xi ndzi hambanisa na yena.”

Mhaka ya xiheri hi leswaku, loko munhu a nga si etlela ni munhu a swi vuli leswaku a nga tlharihanga. Kambe ku tikhoma ko biha, hi kona loku onhaka munhu, naswona ka nyumisa tlhelo ku ni khombo. Xisweswo u nga pfumeleli ku yengiwa hi vanhu vo biha hikuva va lava u pfumela leswaku a wu tlharihanga loko u yingisa milawu ya Bibele. Hi ku tshama u tengile, u sirhelela rihanyo ra wena naswona u ta tshama u tsakile, kasi xa nkoka swinene u sirhelela vuxaka bya wena ni Xikwembu.

HLAYA LESWI ENGETELEKEKE HI MHAKA LEYI EKA VHOLUMO 1, NDZIMA 24

[Nhlamuselo ya le hansi]

MATSALWA

“Loko munhu . . . embilwini ya yena a endle xiboho xo hlayisa vutengi byakwe bya rimbewu, u ta va a endla kahle.”—1 Vakorinto 7:37.

XITSUNDZUXO

Papalata ku tolovelana ni lava va nga riki ni mahanyelo lamanene, hambiloko va vula leswaku na vona i Vakreste.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Vanhu lava pfumelaka ku etlela ni munhu un’wana ni un’wana va tala ku tshama va ri tano hambiloko se va tekile kumbe va tekiwile. Kasi lava tshamaka va tshembekile eka milawu ya Xikwembu ya ku tikhoma kukondza va cata, va tala ku tshama va tshembekile ni loko se va catile.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Leswaku ndzi tshama ndzi tengile kukondza ndzi cata ndzi fanele ndzi ․․․․․

Loko vanghana va mina va ndzi hambukisa eka xiboho lexi ndzi xi tekeke, ndzi ta ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Xana u vona onge i yini lexi endlaka leswaku van’wana va hleka vanhu lava nga si etlelaka ni munhu?

● Ha yini swi tika ku tshama u tshembekile emhakeni leyi?

● Xana u ta vuyeriwa hi yini loko u tshama u tshembekile kukondza u cata?

● Xana u nga yi hlamusela njhani ndzisana ya wena ndlela leyi swi pfunaka ha yona ku nga etleli ni munhu kukondza u teka kumbe u tekiwa?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 51]

“Lexi xi ndzi pfunaka ku tshama ndzi tshembekile i ku tshama ndzi tsundzuka leswaku ‘ku hava mbhisa kumbe munhu loyi a nga basangiki la nga ni ndzhaka ni yin’we emfun’weni wa Xikwembu.” (Vaefesa 5:5)—Lydia

[Bokisi leri nga eka tluka 49]

Xitoloveto

Kahle-kahle Ku Ta Endleka Yini?

Hi xitalo tintangha ta wena a ti vuli nchumu hi vuyelo byo biha lebyi vaka kona loko u etlela ni munhu mi nga si tekana, swi tano ni hi vuhungasi lebyi dumeke. Anakanya hi swiyimo swinharhu leswi landzelaka. Xana u ehleketa leswaku kahle-kahle ku ta endleka yini eka vantshwa lava?

● Mufana un’wana exikolweni u tibuma hi leswaku yena u etlele ni vanhwanyana vo tala. U vula leswaku u tiphine ngopfu—naswona a ku na nchumu wo biha lowu humeleleke ni le ka wun’we wa vona. Kahle-kahle ku ta endleka yini eka mufana loyi ni vanhwanyana lava? ․․․․․

● Filimi yi gimeta hi ku kombisa vantshwa vambirhi lava nga tekanangiki va etlela swin’we, ku ri ndlela yo komba leswaku va rhandzana. Xana a ku ta endleka yini loko mhaka leyi a yi endleka hi xiviri? ․․․․․

● U hlangana ni mufana wo langutekaka loyi a kombelaka ku etlela na wena. U vula leswaku a swi nge tiviwi hi munhu. Loko wo pfumela u ringeta ku pfala-pfala mhaka leyi, kahle-kahle ku ta endleka yini? ․․․․․

[Xifaniso lexi nga eka tluka 54]

Ku etlela ni munhu u nga si teka kumbe ku tekiwa swi fana ni ku pfula nyiko u nga si nyikiwa yona

Ndzima 6

Ku Endleka Yini eMirini Wa Mina?

“Ndzi lo na swi pfuketana ndzi leha. A ndzi twa ku vava. Hambileswi a swi tsakisa ku kula, milenge ni mikondzo ya mina a swi khomiwa hi vusindza. A ndzi nga swi rhandzi!”—Paul.

“Wa swi tiva leswaku swirho swa miri wa wena swi le ku kuleni kambe u navela onge swi ngo xiyiwa hi wena ntsena. Hambiswiritano un’wana a nga ku byela leswaku se u ntswatsi kambe a nga tiyimiselanga ku ku poyila—kutani u titwa onge misava yi ngo pfuleka u nghena!”—Chanelle.

XANA ndyangu wa ka n’wina wu tshama wu rhurhela emugangeni wun’wana? Swi nga endleka leswaku a swi ku tsakisanga! Phela u boheke ku siya swilo leswi a wu swi toloverile, ku nga yindlu ya ka n’wina, xikolo ni vanghana va wena. Swi nga endleka swi ku teke nkarhi wo leha leswaku u tolovela muganga lowuntshwa lowu mi rhurheleke eka wona.

Loko u kula, miri wa wena wu sungula ku cinca hi ndlela leyi hlamarisaka. Hi ndlela yo fanekisela swi fana ni ku “rhurhela emugangeni wun’wana.” Xana swa tsakisa? Ina swa tsakisa! Kambe ku kula ku endla leswaku minkarhi yin’wana u titwa u pfilunganyekile naswona swi nga ku tikela ku twisisa ndlela leyi u titwaka ha yona. Xana kahle-kahle ku va ku endleka yini emirini wa wena?

Eka Vanhwanyana

Ku va ni ku cinca loku hlamarisaka loko nhwanyana a kula. Ku cinca kun’wana loku nga ta va kona ku ta vonakala. Hi xikombiso, u ta sungula ku mila misisi eka swirho swa wena swa le xihundleni. Nakambe u ta sungula ku huma mavele ivi tinyonga, mindzhumbi ni switshamo swi sungula ku yimeka. Miri wa wena wu sungula ku cinca ku suka eka xiyimo xa ku va xinhwanyetana kutani wu va ni xivumbeko xa wansati. Sweswo a swi fanelanga swi ku chavisa—swi tolovelekile. Nakambe i vumbhoni bya leswaku miri wa wena wu lunghekela nkarhi lowu u nga ta kota ku veleka!

Endzhakunyana ka loko miri wa wena wu sungule ku cinca, u ta sungula ku ya enkarhini. Loko wo ka u nga dyondzisiwanga kahle hi mhaka leyi u nga chava swinene loko yi sungula ku endleka. Samantha u ri: “Loko ndzi ya enkarhini ro sungula, a ndzi nga swi langutelanga nikatsongo. Ndzi titwe ndzi thyakile. Ndzi hlambe ndzi hlambisisa ndzi vona onge ndza nyenyetsa. Mhaka ya leswaku ku ta hundza malembe ndzi ri karhi ndzi ya enkarhini n’hweti yin’wana ni yin’wana a yi ndzi dyisanga byi rhelela!”

Kambe, tsundzuka leswaku ku ya ka wena enkarhini swi kombisa leswaku swirho swa wena swa ku veleka swi le ku lunghekeni leswaku u ta kota ku tswala. Hambileswi ka ha ta hundzaka malembe yo hlayanyana u nga si va mutswari, se u sungule ku va wansati. Hambiswiritano, swi nga endleka u karhateka loko wa ha ku sungula ku ya enkarhini. Kelli u ri: “Nchumu wo tika ngopfu lowu a wu ndzi nyangatsa a ku ri ku tikuma ndzi tsakile siku hinkwaro kambe nivusiku ndzi rila swinene, kutani sweswo a swi ndzi heta matimba.”

Loko ku ri leswaku u titwa hi ndlela yoleyo, lehisa mbilu. U ta twisisa xiyimo xexo hi ku famba ka nkarhi. Annette la nga ni malembe ya 20, u ri: “Ndza ha tsundzuka loko ndzi fanele ku amukela leswaku hi yona ndlela leyi ndzi faneleke ndzi hundza eka yona leswaku ndzi ta va wansati nileswaku Yehovha u ndzi nyike nyiko yoleyo leswaku ndzi ta kota ku tswala. Sweswo swi teka nkarhi ku swi amukela naswona swa tika swinene eka vanhwanyana van’wana; kambe hi ku famba ka nkarhi wa swi tolovela.”

Xana ku cinca loku ku hlamuseriweke laha henhla se ku sungurile emirini wa wena? Eka tilayini leti nga laha hansi, tsala nchumu wun’wana ni wun’wana lowu u lavaka ku wu tiva mayelana ni ku cinca loku u ku xiyeke emirini wa wena.

․․․․․

Eka Vafana

Loko u ri mufana, ku kula ku ta cinca ndlela leyi u langutekaka ha yona. Hi xikombiso, nhlonge ya wena yi nga ha tala ku va ni mafurha kutani u huma swirhumbana exikandzeni.a Matt la nga ni malembe ya 18 u ri: “Ndza nyangatseka loko swirhumbana leswi swi huma. Ku lwisana na swona a hi matlangwana. A wu swi tivi leswaku swi ta hela rini kumbe leswaku ku ta sala swivati enghoheni ya wena loko swi hela ni leswaku vanhu va ta ku yini loko va ku vona u hume swirhumbana.”

Kambe lexi tsakisaka, u nga ha xiya leswaku makatla ya wena ma kula naswona u vonaka u ri jaha-ntiyela. Ku kula loku ku endla leswaku u sungula ku mila misisi emilengeni, exifuveni ni le makeheleni, naswona u sungula ku mila ni malebvu. Kambe ku mila ka misisi yo tala emirini wa wena a swi vuli leswaku u tlharihe ku tlula majaha man’wana; ko va mhaka ya xitekela.

Tanihi leswi swirho swa miri wa wena swi kulaka hi ku siyana, u nga ha tikuma u wisa swilo kumbe u wa u nga phijiwanga hi nchumu. Dwayne u ri: “A ndzi titwa ku fana ni nhutlwa leyi dakweke. A swi fana ni loko byongo bya mina byi byela swirho swa mina ku endla swo karhi kambe swirho swi nga hatlisi ku twa leswi swi lerisiwaka swona!”

Loko se u ya u kula rito ra wena ri sungula ku bumbula hakatsongo-tsongo. Ku va ni nkarhi lowu rito ra wena ri pfaka ri va ni mahlehleleti. Kambe sweswo swi nga ku karhati. Ri ta hetelela ri ri kahle. Loko ra ha ri ni mahlehleleti, ku dyondza ku nga karhateki hi rona ku ta ku pfuna leswaku u nga khomiwi hi tingana.

Loko miri wa wena wu ri karhi wu kula, swirho swa wena swa vununa swi ta kula naswona kutani ku ta mila misisi. Nakambe swi ta sungula ni ku humesa mbewu ya vununa. Hi nkarhi wa ku hlangana ka vanhu lava tekaneke, mbewu leyi yi huma hi vunyingi yi nghena eka mbeleko wa wansati. Loko yi hlangana ni tandza ra xisati yi kota ku vumba n’wana.

Mbewu ya vununa yi akeka emirini wa wena. Yin’wana ya yona yi tshama emirini wa wena kambe yin’wana yi nga ha huma nivusiku loko u etlele. Yi tala ku huma nivusiku loko xirho xa wena xa vununa xo tshuka xi pfuka u etlele. Ku huma ka yona a swi vuli leswaku ku ni leswi nga fambiki kahle ha wena. Hambi ku ri eBibeleni ku vulavuriwa hi ku huma ka mbewu ya vununa. (Levhitika 15:16, 17) Sweswo swi kombisa leswaku matimba ya wena ya ku velekisa ma tirha nileswaku u karhi wa kula.

Xana se u sungurile ku vona swin’wana swa swilo leswi hlamuseriweke laha henhla? Tsala xivutiso xin’wana ni xin’wana laha hansi, lexi u lavaka ku tiva nhlamulo ya xona mayelana ni ku cinca loku u ku xiyeke.

․․․․․

Ku Langutana Ni Ndlela Leyi U Sungulaka Ku Titwa Ha Yona

Loko miri wu ri karhi wu kula, vafana ni vanhwanyana va sungula ku tsakelana ngopfu. Matt u ri: “Loko ndzi sungula ku va jaha ndzi sungule ku xiya leswaku ku ni tintombhi to tala to xonga. Sweswo a swi ndzi pfilunganya hikuva a ndzi swi tiva leswaku ndzi fanele ku rindza kukondza ndzi kula.” Ndzima 29 ya buku leyi yi ta wu hlamusela hi vuenti nkarhi lowu wa ku kula. Kambe, swa sweswi u fanele u xiya leswaku u nga lawuriwi hi ku navela ka wena ku endla timhaka ta masangu. (Vakolosa 3:5) Hambileswi swi tikaka ku lawula ku navela loku, lwana hi matimba!

Loko u ri karhi u kula minkarhi yin’wana u ta titwa u pfilunganyekile kambe u fanele u tiyisela. Hi xikombiso, u nga ha titwa u nga tirhandzi minkarhi yin’wana. Xivundza ni ku titwa u tshikilelekile swi tolovelekile eka vantshwa. Loko u titwa hi ndlela yoleyo, swi ta va swinene ku va u vulavula ni vatswari va wena kumbe vanhu van’wana lavakulu lava u va tshembaka. Tsala vito ra munhu lonkulu loyi u nga n’wi phofulelaka ndlela leyi u titwaka ha yona.

․․․․․

Ku Kula Loku Nga Ka Nkoka Swinene

Ku kula ka wena loku nga ka nkoka swinene a hi ku leha, ndlela leyi u langutekaka ha yona kumbe ku va ni xikandza xo xonga, kambe i ku va ni vumunhu lebyinene—ku nga ku kula emianakanyweni, ndlela leyi u titwaka ha yona naswona mhaka ya nkoka swinene i ku va ni vuxaka lebyinene ni Xikwembu. Muapostola Pawulo u te: “Loko ndza ha ri xihlangi, a ndzi vulavula tanihi xihlangi, ndzi ehleketa tanihi xihlangi, ndzi anakanya tanihi xihlangi; kambe leswi sweswi ndzi nga wanuna, ndzi tshike mikhuva ya xihlangi.” (1 Vakorinto 13:11) Yinhla yi le rivaleni. A wu fanelanga u tsakisiwa ntsena hi ku languteka ku fana ni munhu lonkulu. U fanele u dyondza ku vulavula, ku anakanya ni ku hanya tanihi munhu lonkulu. U nga karhateki ngopfu hi ku cinca ka miri wa wena lerova u honisa vumunhu bya wena!

Nakambe tsundzuka leswaku Xikwembu xi “vona leswi mbilu yi nga xiswona.” (1 Samuwele 16:7) Bibele yi vula leswaku Hosi Sawulo a a lehile a tlhela a saseka, nilokoswiritano u tsandzekile ku va hosi leyinene ni munhu lonene. (1 Samuwele 9:2) Kambe ku ni wanuna la vuriwaka Zakiya, loyi “a a komile,” hambiswiritano u swi kotile ku hundzula vumunhu bya yena a va mudyondzisiwa wa Yesu. (Luka 19:2-10) Swi le rivaleni leswaku vumunhu bya munhu hi byona byi nga bya nkoka swinene.

Mhaka ya nkoka hi leyi: A yi kona ndlela leyi sirhelelekeke yo endla leswaku u hatla u kula kumbe u kula hi ku nonoka. Kutani ematshan’weni yo chava kumbe ku nga tirhandzi loko swirho swa miri wa wena swi sungula ku kula, amukela ku cinca koloko naswona u tiphina hi kona. Ku cinca ka miri wa wena loku vangiwaka hi ku kula a hi vuvabyi naswona a hi wena wo sungula ku langutana na kona. Tiva leswaku u ta swi kota ku langutana na kona. Loko ku pfilunganyeka loku ku hela u ta va se u kurile!

[Nhlamuselo ya le hansi]

MATSALWA

“Ndzi ta ku dzunisa hikuva ndzi endliwe hi ndlela yo hlamarisa, leyi chavisekaka.”—Pisalema 139:14.

XITSUNDZUXO

Loko miri wa wena wu ri karhi wu kula, papalata ku ambala swiambalo leswi pfuxaka ku navela ko biha eka van’wana. Minkarhi hinkwayo ambala hi ndlela leyi nga ni “xichavo ni mianakanyo yo hluteka.”—1 Timotiya 2:9.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Ku cinca ka miri wa wena ku nga sungula loko u ri ni malembe ya nhungu kumbe loko se u ri ni malembe ya kwalomu ka 16.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Loko ndzi ri karhi ndzi kula, mfanelo leyi ndzi lavaka ku yi antswisa swinene hi leyi ․․․․․

Leswaku ndzi aka vuxaka lebyinene ni Xikwembu ndzi ta ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Ha yini swi tika ku langutana ni ku cinca emirini wa wena ni ndlela leyi u titwaka ha yona?

● I yini lexi endlaka swi tika ku langutana ni ku cinca loku?

● Ha yini swi nga ha ku tikelaka ku tirhela Xikwembu hi nkarhi lowu, naswona u nga xi hlula njhani xihinga lexi?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 61]

“Ku ni swilo swo tala leswi u nga swi twisisiki loko u ri kari u kula naswona a wu tivi leswaku miri wa wena wu ta hetelela wu languteka njhani. Kambe loko u ri karhi u kula u dyondza ku amukela ku cinca loku vaka kona emirini wa wena kutani u ku rhandza.”—Annette

[Bokisi leri nga eka tluka 63, 64]

Xana Ndzi Nga Bula Njhani Na Tatana Kumbe Manana Hi Timhaka Ta Masangu?

“Loko ndzi lava ku tiva swo karhi hi timhaka ta masangu, swi ta ndzi tikela ku vutisa vatswari va mina.”—Beth.

“A ndzi tivi nileswaku ndzi ta yi sungula hi kwihi mhaka leyi.”—Dennis.

Loko u ri ni xiphiqo lexi fanaka ni xa Beth kumbe Dennis, u khome nyarhi hi timhondzo. U lava ku tiva hi timhaka ta masangu kambe vanhu lava nga ku pfunaka—ku nga vatswari va wena—hi vona lava u chavaka ku va vutisa! Swi tele leswi u karhatekaka ha swona:

Xana va ta anakanya yini hi mina?

“A ndzi lavi leswaku va sola swo karhi loko ndzi va vutisa.”—Jessica.

“Va lava leswaku u tshama u ri muntshwa la tikhomeke kahle kutani siku leri u va vutisaka hi timhaka ta masangu, va sungula ku nga ha ku tshembi hi ndlela yo karhi.”—Beth.

Xana va ta ku yini?

“Ndzi chava leswaku vatswari va mina va ta hatlisela ku endla xiboho va ndzi anakanyela ndzi nga si heta ni ku vulavula kutani va sungula ku ndzi nyika ndzayo yo leha.”—Gloria.

“Vatswari va mina va hatla va paluxa ndlela leyi va titwaka ha yona kutani ndzi chava ku va vona va hela matimba. Entiyisweni, ndzi nga si heta ni ku vulavula tatana u ta va se a lunghiselele ndzayo leyi a nga ta ndzi nyika yona loko ndzi heta.”—Pam.

Xana va ta ndzi anakanyela swin’wana loko ndzi va vutisa?

“Va nga ha hlundzuka kutani va sungula ku vutisa swivutiso swo kota lexi nge, ‘Xana ku ni loyi a lavaka ku etlela na wena?’ kumbe ‘Xana tintangha ta wena ti ku kucetela ku etlela ni jaha?’ Kambe swi nga endleka leswaku u lava ntsena ku tiva leswaku kahle-kahle va ta ku yini.”—Lisa.

“Minkarhi hinkwayo loko ndzi vulavula hi jaha, u namba u swi vona exikandzeni leswaku tatana u karhatekile. Kutani u namba a sungula ku ndzi laya hi mhaka ya ku etlela ni jaha. Kambe hi mbilu ndzi va ndzi ri karhi ndzi ku, ‘Tatana ndzi lo vula ntsena leswaku i jaha ra kahle. A ndzi vulanga nchumu hi ku tekana na rona kumbe hi ku etlela na rona!’”—Stacey.

Kumbexana swi ta ku chavelela ku tiva leswaku vatswari va wena va fana na wena, na vona a va ntshunxeki ku vulavula na wena hi timhaka ta masangu. Kumbexana sweswo swi endla swi twisiseka leswi ndzavisiso wun’wana wu swi kumeke laha vatswari va 65 wa tiphesente va vulaka leswaku va bule ni vana va vona hi timhaka ta masangu kambe ko va vana va 41 wa tiphesente ntsena lava tsundzukaka bulo ro tano.

Ntiyiso wa mhaka hi leswaku vatswari va wena va nga ha kanakana ku vulavula na wena hi timhaka ta masangu. U ta kuma leswaku leswi swi vangiwa hi leswi vakokwa wa wena va nga kalangiki va vulavula nchumu ni vatswari va wena hi timhaka ta masangu! Swi nga khathariseki leswaku xivangelo hi xihi, ringeta ku twisisa xiyimo lexi vatswari va wena va langutaneke na xona. Kumbexana u nga kanya mbilu u sungula bulo rero hikuva ri ta vuyerisa wena swin’we na vona. Xana u nga sungurisa ku yini?

Ndlela Yo Sungula Bulo

Vatswari va wena va tiva swo tala naswona va ni ntokoto loko swi ta etimhakeni ta masangu. Swo lava ntsena u kuma ndlela yo sungula ku bula hi timhaka leti. Ringeta leswi landzelaka:

1 Byela vatswari va wena leswaku hambileswi swi tikaka ku bula hi mhaka leyi, kambe u lava ku bula na vona. “Ndza kanakana ku bula hi mhaka leyi hikuva ndzi chava leswaku mi ta anakanya leswaku . . . ”

2 Kutani byela mutswari wa wena leswaku ha yini u hlawula ku bula na yena hi mhaka leyi. “Kambe ku ni xivutiso lexi ndzi lavaka leswaku xi hlamuriwa hi wena ntsena.”

3 Boxa mhaka ya kona. “Xivutiso xa mina hi lexi . . . ”

4 Loko mi heta ku bula, tiyiseka leswaku u siya ndlela yi pfulekile leswaku u kota ku bula na vona enkarhini lowu taka. “Xana loko ndzo tshuka ndzi lava ku tiva swo karhi hi mhaka leyi, ndzi nga tlhela ndzi ta hi ta bula?”

Hambiloko u swi tiva leswaku vatswari va wena va ta pfumela, ku titwela hi ta wena loko va pfumela swi ta endla leswaku u titwa u ntshunxekile loko u fanele ku ya bula na vona hi mhaka yoleyo enkarhini lowu taka. Kutani ringeta ku tirhisa swiringanyeto leswi! U nga ha tikuma u pfumelelana na Trina. Sweswi u ni malembe ya 24 kutani u ri: “Loko ndzi ri karhi ndzi bula na manana hi mhaka leyi, ndzi tsundzuka ndzi navela onge loko a hi nga kalanga hi sungula bula rero. Kambe sweswi ndza tsaka leswi manana a nga vangiki ni tingana naswona a ntshunxekeke ku bula na mina. Swi ndzi sirhelerile hakunene!”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 59]

Ku huma emalembeni ya vutsongwana bya wena swi fana ni ku rhurha ekaya—kambe u nga swi kota ku tolovelana ni xiyimo xexo

Ndzima 29

Xana Ndzi Nga Endla Yini Leswaku Ndzi Nga Tshameli Ku Ehleketa Hi Timhaka Ta Masangu?

JAHA rin’wana leri vuriwaka Michael ri ri: “Ndzi tikuma ndzi ehleketa hi vanhwanyana hambiloko va nga ri kona laha kusuhi. Minkarhi yin’wana ndzi tsandzeka ni ku dzikisa mianakanyo ya mina eka leswi ndzi swi endlaka!”

Xana na wena u tshamela ku ehleketa hi vanhwanyana kumbe hi vafana, ku fana na Michael? Loko swi ri tano, u ni xiphiqo lexikulu hikuva u nga tikuma u lawuriwa hi ku ehleketa hi timhaka ta masangu. Michael u ri: “U tikuma u nga ehleketi swin’wana handle ka timhaka ta masangu. U nga ya ni lomu a wu nga lavi ku ya kona ntsena leswaku u ta vona nhwanyana wo saseka kumbe u landzelela nhwanyana wo karhi leswaku u ta n’wi vona kahle.”

Kambe, tsundzuka leswaku ku navela loku hi koxe a ku bihanga. Phela, Xikwembu xi vumbe wanuna ni wansati leswaku va rhandzana naswona swi fanerile leswaku loko va tekanile va enerisa ku navela ka vona. Loko u nga si teka kumbe ku tekiwa u nga tikuma u navela ngopfu timhaka ta masangu. Loko u titwa hi ndlela yoleyo a swi vuli leswaku u ni mahanyelo yo biha. U nga swi kota ku tshama u ri ni mahanyelo lamanene loko u swi lava! Kambe sweswo swi ta lava leswaku u tikhoma. Xana u nga swi endlisa ku yini sweswo?

Xiya vanhu lava u tolovelanaka na vona. Loko vana lava u nghenaka na vona xikolo va sungula ku vulavula hi ku tikhoma loko biha, u nga ha navela ku hlanganyela ebulweni rero leswaku va nga ku teki u ri xiphukuphuku. Kambe, sweswo swi ta endla leswaku swi ku tikela ku tikhoma. Xana u fanele u endla yini? Swa antswa u va siya naswona u nga titwi u ri xiphukuphuku. Ko tala u nga kuma ndlela yo va siya hi ku rhula, u nga kalanga u tiendla n’wavunene kutani va ku hlekula.

Papalata vuhungasi lebyi thyakeke. I ntiyiso leswaku a hi tifilimi hinkwato leti thyakeke, swi tano ni hi vuyimbeleri. Hambiswiritano, vuhungasi byo tala bya namuntlha byi endliwe hi xikongomelo xo pfuxa ku navela ko biha. Bibele yi ri: “A hi tibasiseni eka swilo hinkwaswo leswi nyamisaka nyama ni moya, hi hetisekisa vukwetsimi hi ku chava Xikwembu.” (2 Vakorinto 7:1) Papalata vuhungasi lebyi nga pfuxaka ku navela ko biha.a

Xiphiqo Xa Ku Tienerisa Hi Ku Tikhoma-khoma Swirho Swa Le Xihundleni

Vantshwa van’wana va ringeta ku enerisa ku navela ka vona hi ku tikhoma-khoma swirho swa le xihundleni. Kambe sweswo i ku tihoxa ekhombyeni. Bibele yi lerisa Vakreste yi ku: “Hikokwalaho, dlayani swirho swa miri wa n’wina leswi nga emisaveni malunghana ni vumbhisa, thyaka, ku navela ka vuxaka bya rimbewu, ku navela loku vavisaka, ni ku tshwa.” (Vakolosa 3:5) Kambe munhu la tienerisaka hi ku tikhoma-khoma swirho swa le xihundleni u endla leswi hambaneke ni tsalwa leri loko ri ku, “dlayani swirho swa miri wa n’wina.” Entiyisweni u tihoxa ekhombyeni.

Mukhuva lowo wu nga ku endla hlonga ra ku navela ka wena. (Tito 3:3) Ndlela yin’wana yo hlula mukhuva lowu i ku bula ni munhu loyi u n’wi tshembaka. Mukreste un’wana loyi a a karhatiwa hi mukhuva lowu nkarhi wo leha u ri: “Ndzi navela onge loko a ndzi lo bula hi mhaka leyi ni un’wana loko ndza ha ri ntsongo. Ndzi hete nkarhi wo leha ndzi ri karhi ndzi titwa nandzu, naswona sweswo swi khumbe vuxaka bya mina ni van’wana, ngopfu-ngopfu Yehovha.”

Xana u nga bula na mani? I swinene ku bula ni mutswari wa wena. Kumbexana u nga bula ni un’wana evandlheni ra Vukreste la tshembekaka. U nga ha ku: “Ndzi rhandza ku bula na wena hi xiphiqo lexi ndzi karhataka swinene.”

André u bule ni nkulu evandlheni naswona u pfunekile. U ri: “Loko nkulu a ri karhi a ndzi yingisile u sungule ku xiririka mihloti. Loko ndzi heta u ndzi byele leswaku Yehovha wa ndzi rhandza. U vule leswaku a hi mina ntsena ndzi langutaneke ni xiphiqo lexi. U tshembise leswaku u ta hambeta a ndzi pfuna a tlhela a ndzi nyika ni rungula ro tala leri sekeriweke eBibeleni. Endzhaku ko bula na yena, ndzi tiyimisele ku lwa hi matimba ni ndzingo lowu, hambileswi minkarhi yin’wana a ndzi tsandzeka ku tikhoma.”

Mário u endle xiboho xo bula ni tata wa yena kutani u n’wi twerile ni ku twisisa xiyimo lexi a langutaneke na xona. U kale a byela Mário leswaku na yena a a ri ni xiphiqo lexi fanaka loko a ha kula. Mário u ri: “Tatana u ndzi khutazile swinene hileswi a vuleke ntiyiso. Ndzi tibyele leswaku loko a hlurile na mina ndzi nga swi kota ku hlula. Ndlela leyi tatana a vulavuleke na mina ha yona yi ndzi khumbile lerova ndzi kala ndzi rila.”

Na wena u nga wu kuma mpfuno wo hlula mukhuva lowu, ku fana na André na Mário. Hambiloko minkarhi yin’wana u pfa u tsandzeka ku tikhoma, u nga heli matimba. U nga wu hlula mukhuva lowu.b

Lawula Mianakanyo Ya Wena

Muapostola Pawulo u te: “Ndzi ba miri wa mina, ndzi wu kongomisa tanihi hlonga.” (1 Vakorinto 9:27) Hilaha ku fanaka, u nga tshuki u pfumelela ku lawuriwa hi mianakanyo ya wena loko swi ta etimhakeni ta masangu. Loko mianakanyo leyi yo biha yi nga suki, ringeta ku endla vutiolori byo karhi. Bibele yi ri: “Ku letela miri swa pfuna katsongo.” (1 Timotiya 4:8) Ku huma u beriwanyana hi moya swi nga ku pfuna leswaku mianakanyo ya wena yi suka eka mhaka leyi.

Xa nkoka swinene, u nga rivali leswaku Tata wa wena la nge matilweni u ta ku pfuna. Mukreste un’wana u ri: “Loko ndzi sungula ku anakanya timhaka ta masangu, ndzi khongela hi mbilu ya mina hinkwayo.” Xikwembu a xi nge ku susi ku navela ka wena ka timhaka ta masangu. Kambe xi ta ku pfuna leswaku u kota ku ehleketa hi timhaka tin’wana.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

MATSALWA

“Hinkwaswo leswi nga kona swa vunene ni hinkwaswo leswi nga kona leswi dzunekaka, hambetani mi xiya swilo leswi.”—Vafilipiya 4:8.

XITSUNDZUXO

Loko u pfa u tsandzeka ku tikhoma eka mukhuva wa ku tienerisa hi ku tikhoma-khoma swirho swa le xihundleni, u nga heli matimba! Tikambisise, u vona leswaku i yini lexi endleke leswaku u tsandzeka ku tikhoma kutani u xi papalata.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Leswi u tshamelaka ku ehleketa hi swona swi nga khumba vumunhu bya wena ni swiendlo swa wena.—Yakobo 1:14, 15.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Leswaku ndzi nga tshameli ku ehleketa hi vafana kumbe hi vanhwanyana, ndzi ta ․․․․․

Loko vana lava ndzi nghenaka na vona xikolo va sungula ku bula hi timhaka ta masangu, ndzi ta ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Ha yini ku ehleketa hi timhaka ta masangu swi nga hoxanga minkarhi hinkwayo?

● Ha yini u fanele u lawula ku navela ka wena ka timhaka ta masangu?

● I vuhungasi bya muxaka muni lebyi nga endlaka leswaku u tshamela ku anakanya hi timhaka ta masangu?

● Ha yini swi ri swinene ku suka loko van’wana va sungula ku bula hi timhaka ta masangu?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 240]

“Lexi ndzi pfunaka leswaku ndzi nga tshameli ku anakanya hi timhaka ta masangu i ku ehleketa hi swin’wana. Ndzi tibyela leswaku hi ku famba ka nkarhi ndzi ta rivala hi timhaka ta masangu.”—Scott

[Xifaniso lexi nga eka tluka 239]

Xana u nga dya swakudya leswi u tivaka leswaku swi ni chefu? Kutani ha yini u pfumelela swilo swo biha leswaku swi thyakisa mianakanyo ya wena?