Julho

A ku susa munhu bandleni yin’we ya tindlela leti Jehovha a layako hi tona. A kulaya loko ka lirandzo ku vhuna hontlheni, a ku patsa ni loyi a nga wonha. Loku ku susiwa munhu bandleni, a vokari va nga ha wula ku a ku mahiwangi ciboho ca ci nene, va tlhela va zvi mahisa ku khwatsi loyi a nga wonha a nga na nandzu. A lisine hi ku a hi tivi zvontlhe zvi patsekako. I chukwana ku tsumba lezvaku a madhota lawa ma nga xuxa mhaka leyo ma ti karatele ku landzela matshinya ya milayo ya Bhibhiliya niku ma lamulile hi kuya ‘hi Jehovha’. (2 Kro. 19:6) Loku u seketela ciboho ca madhota ca ku susiwa ka wokari u mu randzako, u nga mu vhuna ku a tlhelela ka Jehovha. Makabye Elizabheti i wula lezvi: “Zvi wa hi karatela nguvhu a ku kala hi nga hlengeli ne ni kutsongwani ni n’wana wa hina. Kanilezvi a cikhati a nga tlhelela ka Jehovha i wulile lezvaku cive ciboho ca cinene a kuva a susilwe bandleni. Hi ndzhako ka cikhati i wulile ku i gondzile zvilo zvo tala zva zvi nene.” w21.09 29 ¶¶11-12

Hi nga alakanyela wasati loye. Handle ko kanakana laha a nga hi kona i wa xuva ku ngana a nyikele mali yo tala ka Jehovha. Hambulezvo, i mahile lezvi a nga zvi kota. I nyikile Jehovha lezvi zvi nga hi ntan’wini wa yena; niku Jesu i wa zvi tiva ku a munyikelo lowo wa lisima nguvhu ka Papayi wakwe. Makunu hi kwalaho hi gondzako nchumu wa lisima, waku: Jehovha wa xalala loku hi mu nyika zvontlhe zvi nga ntan’wini wa hina — loku hi mu tirela hi mbilu ni muhefemulo wontlhe. (Mat. 22:37; Kol. 3:23) Jehovha wa zvi wona loku hi maha zvontlhe zvi nga ntan’wini wa hina! Lezvo zva yelana ni cikhati ni ntamu hi wu tirisako kasi ku khozela Jehovha — a kupatsa kuchumayeleni ni mitlhanganweni. Hi yihi ndlela ya ku tirisa lezvi hi nga gondza ka matimu ya wasati wa cisiwana ni wo felwa hi nuna? Alakanyela vokari va lavako ku tiyisekiswa lezvaku lezvi va zvi kotako ku maha zva lisima mahlweni ka Jehovha. Ku na ni makabye wa cisati a kulileko hi tanga loyi a ti zwako nandzu kutani a ti wonako na a nga vhuni nchumu hi lezvi a tshamelako ku babya kutani a nga hiko ni ntamu wa ku maha lezvi a nga maha kale ke? w21.04 6-7 ¶17, ¶¶19-20

Jehovha wa ci tiva a cikhati ca ci nene ca ku lovisa a tiko legi go biha. Lezvi a kombisako lihlazva-mbilu, zvi vhulula ndlela ya ku a vanhu vo tala va mu tiva, niku zvezvi ku na ni vanhu va talela ga cima va mu khozelako. Vontlhe a vanhu lavo va mu bonga nguvhu Jehovha hi lezvi a timiseleko kala kuza va pswaliwa, va gondza ku mu randza va tlhela va nyikela wutomi gabye ka yena. A cikhati leci Jehovha a to chachazela a kutala ka hina hi to timisela kala magumo, zvi ta woneka khwatsi ku i mahile khwatsi hi lezvi a nga timisela. Hambu lezvi Sathani a vangako zvikarato ni tixanisa to tala, Jehovha wa ha simama kuva “Nungungulu wo tsaka”. (1 Tim. 1:11) Hinawu hi nga simama hi tsakile laha hi kombisako lihlazva-mbilu hi rindzela ku Jehovha a basisa vito gakwe, a kombisa ku hi yena a nga ni fanelo ya ku fuma, a mbheta wubihi gontlhe ni zvikarato zva hina zvontlhe. A hi ti yimiseleni a ku simama hi timisela hi tlhela hi chaveleleka hi ku tiva lezvaku, Jehovha, a Papayi wa hina wa le tilweni, yenawu o timisela. w21.07 13 ¶¶18-19

Ka zana ga malembe go sangula, a votala va wa nga kholwi ka Jesu. Va wa mu chepeta vaku i n’wana wa muvatli wa cisiwana. I wa hi wa le Nazareta, gi nga dhoropa va nga gi wona na gi nga hi ga lisima. Hambu Nataneli, loyi a nga guma ava mupizani wa Jesu, i rangile hi ku chepeta, aku: “Ku nga huma cilo ca ci nene hi Nazareta ke?” Kuzvilava Nataneli i wa alakanya ciphrofeto ca Mika 5:2, leci ci nga wula ku Mesiya i wa ta pswalelwa Bhetlehema, na ku nga hi Nazareta. Muprofeti Isaya i phrofetile lezvaku a valala va Jesu va wa nga ta ‘alakanya’ kutani ku chela kota hi lezvi zvi wulilweko xungetano hi lomu Mesiya a nga wa ta humela kona. (Isa. 53:8) Loku a vanhu lavo va wa no ti karatela ku gondza zvi eta hi mitlhamuselo yontlhe leyo, na va zvi tivile lezvaku Jesu i pswalelwe Bhetlehema ni lezvaku ita hi ka lixaka la Hosi Dhavhidha. (Luka 2:4-7) Hikwalaho Jesu i pswalilwe ka wutshamu legi gi nga sina gi phrofetilwe ka Mika 5:2. A cikarato ci wa hi kwihi? A vanhu va wo tsutsumela ku lamula. Va wa nga tivi zvontlhe zvi nga patseka. Hi kota ya lezvo, va no ala ku kholwa ka Jesu. w21.05 2-3 ¶¶4-6

A Bhibhiliya gi kumbuka vanhu va nga cikombiso ci nene va nga katekisiwa hi lezvi va nga ingisa wusungukati. Wona cikombiso ca Joba. Hambu lezvi a nga randza Nungungulu, i wa nga mbhelelangi. Laha a nga kari a xaniseka nguvhu, i nova ni mawonela ya hava. Hi kota ya lezvo, i no nyikiwa wusungukati go kongoma hi Elihu na Jehovha. Zvini lezvi Joba a nga maha? I te: ‘Ndzi wulawulile hi lezvi ndzi nga zvi pimiko . . . Ndza ti sola, ndzi hundzuluka, na ndzi hi tshurini ni le khumeni.’ (Joba 42:3-6, 12-17) I kombisile kutikoramisa hi ku vhumela wusungukati legi Elihu a nga mu nyika, a cica mawonela yakwe, hambu lezvi Elihu a nga hi mutsongwani ka yena. (Joba 32:6, 7) A ku ti koramisa kambe zvi ta hi vhuna ku tirisa wusungukati hambu loku gi wonekisa ku khwatsi a gi laveki kutani loku hi nyikilwe hi munhu a nga mutsongwani ka hina. Hontlheni ha zvi lava futsi a ku kula, hi engetela mihandzu ya moya ni ku wu maha khwatsi a ntiro wa hina kota maKristu. w22.02 11 ¶8; 12 ¶12

Hontlheni zvi lava ku hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi laha bandleni kuva ni lirandzo ni kurula, ku nga hi na munhu a ti wonako na hi yece. Lezvi hi wulako ni lezvi hi mahako zvi nga va tiyisa nguvhu a van’wani. U nga maha yini kasi ku vhuna lava va nga voce lisineni lezvaku va tizwa na va hi vana va laha bandleni? Ranga hi wena u sangula ku chata wunghana navo. Hi nga sangula hi ku va amukela hi lirandzo lava va nga vaswa laha bandleni. (Rom. 15:7) Hambulezvo, a hi lavi ku va losa basi zvi gama kwalaho. Hi kufamba ka cikhati, hi lava ku aka wunghana go tiya navo. Hikwalaho, va khatalele hi lirandzo ni hi mbilu yontlhe lava va nga vaswa. Zama ku tiva zvikarato va kumanako nazvo; hambulezvo, na u nga va ngheni phaketini. A vokari kuzvilava zva va karatela ku bhula hi ta wutomi gabye ni ku wula lezvi va ti zwisako zvona. Hikwalaho, zama ku nga va kurumeti a ku va bhula. Kanilezvi, zama ku va kuca ku va ti phofula hi ku va maha zviwutiso hi wunene ni lirandzo u tlhela u kombisa lihlazva-mbilu laha u lavako ku va ku hlamula. Hi cikombiso, u nga va wutisa lezvi va nga gondzisa zvona lisine. w21.06 11 ¶¶13-14

Hi gi nyika nguvhu lisima a thomo hi nga nago ga ku tirela Jehovha hi kuzwanana kota “ntlhambi wun’we wu nga ni murisi mun’we”! A bhuku “Hi xaxametilwe kasi hi maha kuranza ka Jehova”, ka pajina 153, gi wula lezvi: ‘Laha u vhunekako hi kuzwanana loko, tlhela u ku hlayisa.’ Hikwalaho, zvi lava ku ‘hi ti toloveta ku wona vamakabye va hina kota lezvi Jehovha a va wonisako zvona’. A ka Jehovha, hontlheni hi vanana ‘tsongwani’ va lisima nguvhu. Wenawu u va wonisa lezvo a vamakabye ke? Jehovha wa zvi nyika lisima zvontlhe u zvi mahako kasi ku va vhuna ni ku va khatalela. (Mat. 10:42) Ha va randza a vamakabye va hina. Hikwalaho, hi ti yimisele “ku nga veki cikhunguvanyiso mahlweni ka makabye kutani cilo ca ku mu wisa.” (Rom. 14:13) Hi lava ku wona vamakabye na va hi va lisima ku hundza hina hi tlhela hi va tsetselela hi mbilu yontlhe. Hi nga tshameli ku khunguvanyeka hi lezvi a van’wani va wulako ni ku maha. Kanilezvi, a hi ti maheleni ciboho ca ku ‘hlota lezvi zvi vangako kurula ni lezvi hi to akana hi zvona’. — Rom. 14:19. w21.06 24 ¶¶16-17

Loku hi ti karata hi gondza a Mhaka ya Nungungulu hi hanya hi lezvi hi gondzako ni ku tirisa wusungukati legi hi nyikiwako hi hlengeletano yakwe, hi taya hiva ni wumunhu go fana ni legi ga Kristu. Hi taya hi mu tiva khwatsi Nungungulu kambe. Jesu i hlawutele mufananiso wo kari kasi ku tlhamusela lezvi a mahungu ya Mufumo lawa hi chumayelako ma fanisako zvona ni cimbewana ci kulako ka vanhu va timbilu ti nene. I te: “A timbewu ti milile ti kula kanilezvi [loyi a nga byala] a nga zvi tivi ku zvi mahisile kuyini. A misava yi pswala mihandzu ha yoce: A kuranga, i khava, ku landzela mipon’wani, hi kugumesa timbewu ti tiyeleko ka mipon’wani.” (Mar. 4:27, 28) Hi magezu lawa, Jesu i wo tlhamusela lezvaku a ku fana ni lezvi a sinya yi kulako kutsongwani-kutsongwani, ni loyi a vhumelako mahungu ya Mufumo i kula kutsongwani-kutsongwani hi tlhelo ga moya. Hi cikombiso, laha loyi hi gondzako naye a sangulako ku maha wunghana na Jehovha, hi sangula ku mu wona na a cica, ava ni mahanyela ya ma nene. (Efe. 4:22-24) Kanilezvi, hi fanele ku alakanya lezvaku hi Jehovha a kulisako cimbewana leci hi nga byala. w21.08 8-9 ¶¶4-5

A mutsalo wa nyamutlha wu komba leci ci nga hi vhunako ku kuma litsako. Loyi a tsakako “hi lezvi a mahlo ma zvi wonako” i xalala hi lezvi a nga nazvo, zvo fana ni ciyimo leci a nga cona. Kanilezvi loyi a ‘wako a vhuka na a lava lezvi a zvi navelako’ i tshama aswa hi ku navela nchumu wa ku a zvi koteki a ku a wu kuma. Makunu, hi gondza yini? Kasi hi kuma litsako, hi fanele ku veka kupima ka lezvi hi nga nazvo ni ka mixuvo leyi zvi kotekako ku yi tatisa. Lezvi ku nga ku laha a cikhati ci hundzako hi tolovela ku ti vekela mixuvo yin’wani, xana zva koteka futsi a ku tsaka hi lezvi u nga nazvo? Ina, zva koteka. Hi nga tsaka futsi hi lezvi hi nga nazvo. Hi nga zvi mahisa kuyini? Kasi hi zvi tiva, wona mufananiso wa titalenta lowu Jesu a nga hlawutela, wu kumekako ka Matewu 25:14-30, u veka kupima ka lezvi wu hi gondzisako xungetano hi ku kuma litsako, hambu ku engetela litsako la hina futsi. w21.08 21 ¶¶5-6

Jehovha wa khatala nguvhu hi lava va “tshovekileko timbilu”. A madhota na hina hontlheni hi nga tiyisa vamakabye lavo vo randzeka. A yin’we ya tindlela ta ku va tiyisa ku khatala hi vona hi mbilu yontlhe. Jehovha i lava ku hi va komba ku wa va randza nguvhu. (Mav. 19:17) Hi nga vhuna vamakabye va hina kambe hi ku hiva vanhu vo ti koramisa ni vo tiva kugumelwa ka hina. A hi lavi ku zama ku hi woniwa na hi hi va lisima ku hundza van’wani, hakuva zvi nga maha ku hi vhuxa moya wa mapalisana. Kanilezvi, hi tirisa wutlhari ga hina ni wutivi ga hina kasi ku tiyisa van’wani. (1 Ped. 4:10, 11) Mhakeni ya lezvi hi va wonisako zvona van’wani, hi nga gondza zva hombe nguvhu ka lezvi Jesu a nga va khomisa zvona a vapizani vakwe. Phela Jesu hi yena wa hombe ku hundza vontlhe va vileko kona. Hambulezvo, i wa hi munhu wo ‘rula ni wa mbilu yo ti koramisa’. (Mat. 11:28-30) Lezvi a nga gondzisa zvi wa nga karati, ni mifananiso ya kona yonawu yi wa nga karati; kanilezvi yi wa khumba timbilu ta vanhu va nyalidede. — Luka 10:21. w21.07 23 ¶¶11-12

Sangula hi wena u bhulisa vamakabye va hina va khosaheleko. A lisine hi ku zva koteka ku a vamakabye lavo na va nga ha woni khwatsi, na va nga ha zvi koti ku hatlisa, a gezu gabye kambe na gi firimela; kanilezvi hi le mbilwini, va ha zvi lava nguvhu a ku maha zvotala niku va ‘dzundzeka’ mahlweni ka Jehovha. (Mutsh. 7:1) Alakanya leci ci mahako ku vava va lisima ka Jehovha. U nga va chepeti, simama ku va kombisa cichavo. Pimanyisa Elixa, loyi a nga ti karatela ku nga tsiki Elija ka siku go gumesa legi va ngava zvin’we. Elixa i no byela Elija makhati manharu, aku: ‘Cima ndzi nga ta ku tsika’. (2 Tih. 2:2, 4, 6) Kombisa ku wa khatala hi vamakabye va khosaheleko hi ku va bhulisa hi wunene. (Mav. 1:5; 20:5; 1 Tim. 5:1, 2) U nga va wutisa zvilo zvo kota lezvi: “A cikhati u nga hi muswa, cini ci nga ku kholwisa ku lezvi u nga gondza lisine?” “Lezvi u nga zvi hanya wutomini ga wena zvi ku vhunisile kuyini ku tiyisa wunghana ga wena na Jehovha?” “Zvini zvi nga ku vhuna ku u tirela Jehovha na u tsakile?” (1 Tim. 6:6-8) Laha va hlawutelako matimu yabye, va ingisele khwatsi. w21.09 5 ¶14; 7 ¶15

Laha u ti karatako u ingisa cileletelo ca ku chumayela ni ku maha vapizani, wo kombisa lezvaku wa mu randza Nungungulu. (1 Joh. 5:3) Alakanyela lezvi: A ku randza Jehovha zvi sina zvi ku kuca ku chumayela hi muti ni muti. Zvi ku olovele ku ingisa cileletelo leci ke? Kuzvilava a zvi ku olovelangi. Ka siku go sangula u ngaya kuchumayeleni, u wa karateka a cikhati u nga nghena ka muti wo sangula ke? Ina, u wa karateka futsi. Kanilezvi, u wa zvi tiva ku hi zvalezvi Jesu a nga hi ruma ku maha, makunu u no ingisa, u maha. Lezvi ku hundzileko cikhati na u chumayela, kuzvilava a zva ha ku karateli. Ahati a ku fambisa cigondzo ca Bhibhiliya ke? A wo ya hi ku rurumela ni loku u zvi alakanyela? Kuzvilava hi zvezvo. Hambulezvo, loku u kombela Jehovha lezvaku a ku vhuna ku u nga karateki u tlhela u tiya hlanha u sangula cigondzo ca Bhibhiliya, i ta ku vhuna ku u zvi lava nguvhu a ku maha vapizani. w21.07 3 ¶7

Cikhatini ca kale, a tikhumbi ti wa vekiwa cifungo kasi ku komba ku himani n’winyi wa tona. Ni nyamutlha kambe ku ta rindzelwa lezvaku a munhu ni munhu a komba ku i yima kwihi. Munhu ni munhu i ta kombisa hi maalakanyo ni mitiro yakwe lezvaku wa seketela a mifumo ya politika. Hi ta vhumela a cifungo leco co fananisa ni ku seketela mifumo ya politika ke? Vontlhe lava va to ala ku vekiwa cifungo leco va tava ni zvikarato va tlhela vava mhangweni. A bhuku ga Kuvhululelwa gi wula lezvi: ‘Ku nga tava ni munhu a zvi kotako ku xava kutani ku xavisa, ahandle ka loyi a nga ni cifungo.’ (Kuv. 13:17) Kanilezvi a vanhu va Nungungulu va zvi tiva lezvi a to maha lava va nga ni cifungo ci kumbukiwako ka Kuvhululelwa 14:9, 10. Wutshan’wini ga kuva ni cifungo leco, a vanhu va Nungungulu va ta tsala lomu mandleni yabye vaku: ‘Ndzi wa Jehovha’. (Isa. 44:5) Leci cikhati ca ku komba lezvaku ha tsumbeka hi kumbhelela ka Jehovha. Loku hi maha lezvo, Jehovha i ta tsaka hi ku hi wona kota vanhu vakwe. w21.09 18 ¶¶15-16

Ka ntiro wa hina wa kuchumayela, hi nga vhuneka nguvhu hi ku vhuniwa hi van’wani. Mupostoli Pawule i tlhamusele Timote lezvi yena a nga chumayelisa zvona, a tlhela a mu kuca ku a chumayelisa lezvo kasi ku vhuna van’wani. (1 Kor. 4:17) A ku fana na Timote, hinawu hi nga vhuneka hi wutlhari ga van’wani lomu bandleni. A handle ka lezvo, hi fanele ku kombela Jehovha kasi a hi vhuna. Khati ni khati u yako kuchumayeleni kombela Jehovha a ku vhuna. Loku hi wa nga vhuniwi hi moya wo basa wa Jehovha a ci kona hi nga wa ta ci kota ku maha. (Lis. 127:1; Luka 11:13) A cikhati u khongelako ka Jehovha, mu kombele zvilo zvo kongoma. Hi cikombiso, u nga mu kombela ku a ku kongomisa ka lava va to vhumela kuzwa mahungu ya hina. Hi fanele ku ti nyika cikhati kambe ca ku gondza. A Mhaka ya Nungungulu yi ngalo: ‘Tivani a kurandza ka Nungungulu, loku ka ku nene, ku amukelekako, ni ku mbheleleko.’ (Rom. 12:2) Loku hi kholwa hi mbilu yontlhe lezvaku ha li tiva lisine xungetano hi Nungungulu, hi ta wulawula na hi tiyile a cikhati hi chumayelako. w21.05 18 ¶¶14-16

Kuzvilava i kona u mu gondzisako Bhibhiliya, loyi u mu khongelelako ka Jehovha u tlhela u mu gondzisa khwatsi hi laha u zvi kotako hi kona, kanilezvi a nga hanyi hi lezvi a gondzako. Zva koteka kambe a ku na u nga se zvi kota ku gondzisa munhu kala kuza a bhabhatiswa. Makunu, a ku u fanele ku tizwa nandzu, kuzvilava u ti byela ku Jehovha a nga wu katekisi a ntiro wa wena ke? Wona leci ci mahako ku Jehovha a wona ku zva hi fambela khwatsi: Jehovha i cuwuka kutikarata ka hina ni kutimisela ka hina. Hambu loku a vanhu va nga ma tsakeli a mahungu lawa hi chumayelako, a ka Jehovha zva hi fambela khwatsi loku hi ti karata hi tlhela hi tira hi ku mu randza. Pawule i tsalile lezvi: “Hakuva Nungungulu a hi munhu a nga lulamangiko wo kala a rivala a mitiro ya n’wina, ni lirandzo leli mu nga li kombisa vitweni gakwe hi lezvi mu tireleko vobasa, ni lezvi ma ha simamako ku va tirela.” (Mah. 6:10) Jehovha a nga ku rivali a kutikarata ni lirandzo la hina, hambu loku lava hi va gondzisako va nga bhabhatiswi. Hi cigelo leco, lezvi Pawule a nga byela va le Korinte ka mutsalo wa nyamutlha u nga zvi wona na a byela wena. w21.10 25 ¶¶4-6

A wunene ni lirandzo la Jesu zva woneka ka lezvi a nga tirisanisa zvona ni vapizani vakwe. I wa zvi tiva ku va na ni wutlhari go hambana niku a zviyimo zvabye zvonawu zvi wa hambana. Makunu zvi wa nga ta koteka ku va maha mitiro yaleyi ya yin’we, ne va wa nga ta tira hi ndlela yo fana kuchumayeleni. Hambulezvo, i wa zvi nyika lisima lezvi zvi nga mahiwa hi mun’we ni mun’wani wabye. Ka mufananiso wa titalenta, Jesu i kombisile ku hakunene i wa ti zwisa lezvo. Ka mufananiso lowo, a hosi yi nyikile a nandza gin’we ni gin’we “hi kuya hi ntamu wa gona”. A mun’we wabye i kumile titalenta to pala vanghana. Kanilezvi, a hosi yi dzundzile vontlhe hi magezu yalawa ya man’we, yiku: “U tirile, nandza ga gi nene ni go tsumbeka!” (Mat. 25:14-23) Jesu i tirisana na hina hi ndlela ya yi nene ni ya lirandzo. Wa zvi tiva ku a wutlhari ni zviyimo zva hina zva hambana. Wa tsaka kambe loku hi maha zvontlhe zvi nga ntan’wini wa hina. Zvi nene nguvhu loku hi pimanyisa Jesu laha hi tirisanako ni van’wani. w21.07 23 ¶¶12-14

Hosi Dhavhidha a hi contlhe cikhati a nga zvi kota ku va mahela wuxinji van’wani. Hi cikombiso, a cikhati leci Nabhali, a wanuna wa xapi hi ntumbunuko wakwe, a nga wulawula chaka a tlhela a ala ku mu nyika zvakuga Dhavhidha ni masochwa yakwe, Dhavhidha i no zangara a lava ku daya Nabhali ni va ngango wakwe vontlhe. Lambi Abhigayili, a sati wa Nabhali wa mu nene ni wa lihlazva-mbilu, a nga tekela ku ya mu nyika zvakuga Dhavhidha ni masochwa yakwe. Loku i wa nga mahangi lezvo, Dhavhidha na a dele Nabhali ni vontlhe va ngango wakwe. (1 Sam. 25:9-22, 32-35) Wona lezvaku a cikhati leci Dhavhidha a nga zangara nguvhu, i no maha ciboho ca ku daya Nabhali ni va ngango wakwe wontlhe. Hi ndzhako ka cikhati, laha a ngazwa mufananiso wa Natani, i te a wanuna loyi a nga yiva ciyivhana i fanele ku dawa. Phela Dhavhidha i wa hi munhu wa mu nene! Makunu hikuyini a ngaku a wanuna loye i fanele ku dawa? Alakanya lezvaku ka cikhati leco Dhavhidha i wa kari a biwa hi livhalo. Loku a munhu a nga hi na wuxinji ni van’wani, zvi komba ku wa fevera hi tlhelo ga moya. w21.10 12 ¶¶17-18; 13 ¶20

Ka magezu ya mutsalo wa nyamutlha, hi gondza lezvaku hi nga zvi kota ku mu pimanyisa Jehovha, loyi a nga yena cikombiso ca hombe ka vontlhe mhakeni ya ku basa. Hi fanele ku basa mahanyeleni ya hina. Lezvi hi nga vanhu vo kala kumbhela, lezvo zvi nga wonekisa ku khwatsi a zvi koteki. Pedro futsi i mahile zvihoxo zvo tala. Kanilezvi, a cikombiso cakwe ci komba lezvaku hi nga basa. A vanhu vo tala loku va alakanyela munhu wo basa, va wona munhu wo miyela, wa ku boha tinguwo to hlawuleka ta wukhongeli ni wo tshama a te hwi, a nga hleki hi kuhlakana. Kanilezvi, lezvo a hi zvona a munhu wo basa a nga zvona. A Bhibhiliya gi komba ku Jehovha, loyi a basileko, i “Nungungulu wo tsaka”. (1 Tim. 1:11) Lava va mu khozelako vonawu va vitaniwa ku vanhu vo tsaka. (Lis. 144:15) Jesu i konile lava va nga boha tinguwo to hlawuleka ni ku maha zvilo zva zvi nene, na va fela ku woniwa hi van’wani. (Mat. 6:1; Mar. 12:38) Kota maKristu, lezvi a Bhibhiliya gi wulako zva hi vhuna ku tiva ku zvi wula yini a ku basa. Ha zvi tiva ku Jehovha Nungungulu wa hi randza niku a nge tshuki a hi ruma ku maha zvilo zva ku a hi nge zvi koti ku maha. w21.12 2 ¶1, ¶3

Ka zvilo zva hombe nguvhu lezvi Nungungulu a nga hi nyika, a cin’we ca zvona ku hi zvi kota ku mu khozela. Hi komba ku ha mu randza Jehovha hi ku “ingisa a milayo yakwe”. (1 Joh. 5:3) A mun’we wa milayo leyi Jehovha a lavako ku hi wu ingisa, hi lowu wu nga wuliwa hi Jesu wa ku maha vapizani ni ku bhabhatisa vanhu. (Mat. 28:19) I tlhelile a laya lezvaku hi randzana. (Joh. 13:35) Lava va ingisako zvileletelo zva Jehovha, i ta va amukela hi mandla mambiri ngangweni wa vakhozeli vakwe wu wumbiwako hi vanhu va misava yontlhe. (Lis. 15:1, 2) Randza van’wani. Ka matshamela wontlhe ya Jehovha, a lirandzo hi gona tshinya. (1 Joh. 4:8) Jehovha i kombisile lirandzo ka hina ne na hi nga se zvi tiva. (1 Joh. 4:9, 10) Loku hi kombisa lirandzo ka van’wani, hi pimanyisa Jehovha. (Efe. 5:1) A yin’we ya tindlela ta ku kombisa lirandzo ka van’wani, ku va vhuna ku tiva Jehovha a cikhati na ca ha vhumela. (Mat. 9:36-38) Loku hi maha lezvo, hi va vhululela ndlela ya ku hi kufamba ka cikhati va lumba ngango wa Jehovha. w21.08 5-6 ¶¶13-14

A lirandzo lo eta leli Jesu a nga nalo hi Jehovha li mu kucile ku a mu mahela zvahombe Papayi wakwe na hina. (Joh. 14:31) Jesu i kombile lezvaku wa va randza nguvhu vanhu hi lezvi a nga hanyisa zvona laha misaveni. Siku ni siku, i wa kombisa lirandzo ni tipswalo, hambu ka lava va nga mu vhukela. A ndlela ya hombe a nga komba hi yona lezvaku wa va randza vanhu kuve ku va gondzisa xungetano hi Mufumo wa Nungungulu. (Luka 4:43, 44) Jesu i kombisile lirandzo lakwe la hombe kambe hi Nungungulu ni vanhu hi ku vhumela kufa hi ndlela yo bayisa mandleni ya vawonhi. Hi ku maha lezvo, i no vhulula ndlela ya ku hontlheni hi kuma wutomi ga pindzukelwa. Hi ti nyikele ka Jehovha hi tlhela hi bhabhatiswa hakuva ha mu randza a Papayi wa hina wa le tilweni. Hikwalaho, a ku fana na Jesu, hi komba ku ha mu randza Jehovha hi lezvi hi va khomisako zvona vanhu. Mupostoli Johani i tsalile lezvi: “Loyi a nga randziko a makabye wakwe loyi a mu wonako, a nga zvi koti ku randza Nungungulu loyi a nga mu woniko.” — 1 Joh. 4:20. w22.03 10 ¶¶8-9

Hambu lezvi hi zvi randzako ku tshama na Jehovha, a hi contlhe cikhati zvi olovako. Hi tshama hi khomekile. Lezvo zvi nga maha ku zvi hi karatela ku kuma cikhati ca ku maha mitiro ya moya. A ntiro wa kutihanyisa, ku khatalela ngango, ni mitiro yin’wani zvi nga hi gela nguvhu cikhati laha ka kuza zvi wonekisa ku khwatsi a ha hi na cikhati ca ku khongela, ku gondza kutani ku ehleketa. Ku na ni nchumu wun’wani wu nga hi gelako cikhati ca hina. Loku hi nga ti woneli, hi nga khomeka hi zvilo zva ku a zvi bihangi, kanilezvi zvi hi gela cikhati leci hi nga fanele ku ci tirisela ku tshinela ka Jehovha. Hi cikombiso, zvi nene ku ti hungata. Kanilezvi a zvihungato lezvo, hambu loku zvi hi zvi nene, zvi nga tshuka zvi hi gela cikhati co tala laha ka kuza hi salelwa hi cikhati ci tsongwani ca ku maha mitiro ya moya. Hi fanele ku alakanya lezvaku a zvihungato a hi zvona zva lisima nguvhu wutomini. — Mav. 25:27; 1 Tim. 4:8. w22.01 26 ¶¶2-3

A cikhati leci Jehovha a nga byela vaIzrayeli ku va fanele ku randza vaakelani vabye, i wa nga wuli ku va wa fanele ku randza vaIzrayeli-kuloni basi. I tlhelile a va byela ku va wa fanele ku randza valuveli va nga hi lomu tikweni gabye. Lezvo hi zvi wona khwatsi ka Levi 19:33, 34. Jehovha i wa lava ku a valuveli va va khomisa ku khwatsi vaIzrayeli-kuloni va tlhela va ‘va randza’ a ku fana ni lezvi va ti randzisako zvona. Hi cikombiso, a vaIzrayeli va wa fanele ku tsika zvisiwana ni valuveli va kutsula. (Levi 19:9, 10) A tshinya ga nayo ga ku randza vanhu va matiko man’wani ga ha tira ni ka maKristu nyamutlha. (Luka 10:30-37) Hi ndlela muni? Ku na ni vanhu va talela ga cima misaveni yontlhe va rurileko va ya hanya ka matiko man’wani, niku zva koteka ku a vokari na va hanya kusuhani na wena. Loku va hi kona, zva lisima nguvhu a ku khoma vanhu lavo hi ndlela ya cichavo — vavanuna ni vavasati ni vanana. w21.12 12 ¶16

Laha hi yako hi hlota wurangeli ga Jehovha zvezvi, hi taya hi tiyiseka lezvaku i ta zvi kota ku hi tlhatlhisa cikhatini ci tako. Zvi lava kukholwa ni ku tsumba Jehovha kasi hi kombela mutholi wa hina lezvaku a hi nyika cikhati ca kuya mutlhanganweni wa cipandze kutani gotsovanyanweni kutani ku hi hungulela cikhati ca ntiro kasi hi zvi kota kuya ka mitlhangano yontlhe ni kuya kuchumayeleni. Ahati loku a mutholi wa hina a ala cikombelo leco, a hi hlongola ntirweni? Ha kholwa ku Jehovha a nga ta tshuka a hi tsika kutani ku hi fularela niku contlhe cikhati i khatalela a zvilaveko zva hina zva tshinya? (Mah. 13:5) A votala va nga ka ntiro wa cikhati contlhe va na ni matshango ma kombako lezvi Jehovha a nga va vhunisa zvona hi cikhati leci va nga mu lava nguvhu. Jehovha wa tsumbeka. Loku Jehovha a hi zvin’we na hina, a hi na cigelo ca ku chava lezvi zvi tako. A Nungungulu wa hina a nga ta tshuka a hi tsika loku hi rangisa Mufumo wakwe wutomini ga hina. w22.01 7 ¶¶16-17

Zvini zvi nga ringako lezvi hi ma tsumbisako zvona madhota? A hi zvi veke laha ka ku loyi a nga susiwa bandleni munghana kutani xaka ga hina. Ka ciyimo leco, hi nga tshuka hi karateka hiku a madhota a ma yi hlolangi khwatsi a mhaka leyo, kutani hiku a ma yi xuxangi hi mawonela ya Jehovha. Cini ci nga hi vhunako kuva ni mawonela ma nene hi ciboho leco? I chukwana ku ti alakanyisa lezvaku a ku susa munhu bandleni i lulamiselo ga Jehovha, zvi vhuna bandla niku zvi nga vhuna ni loyi a nga wonha. Loku loyi a mahileko ciwonho a nga ti soli i wo simama lomu bandleni, a van’wani va wa ta wonha hi kota ya yena. (Gal. 5:9) Ahandle ka lezvo, a nge zvi zwisisi a ku lezvi a nga wonha zva hombe ku kota kwihi niku a nge kuceki ku cica mawonela ni mahanyela yakwe kasi a vhuxa wunghana gakwe na Jehovha. (Mutsh. 8:11) Hi nga tiyiseka lezvaku a madhota a ma susi munhu bandleni hi kuzwa kuxura; ma ranga hi ku hlola khwatsi hakuva leco a hi ciboho co hlakana. w22.02 5-6 ¶¶13-14

Loku loyi a nyikiwako wusungukati gi seketelwako ka Bhibhiliya a sangula hi ku ala, zvi laveka nguvhu a ku kombisa wunene ni lihlazva-mbilu. A dhota gi fanele ku ti wonela ku tolovela ku kwata loku loyi gi mu nyikako wusungukati a nga tekeli ku gi vhumela kutani ku gi tirisa. Hikwalaho, ka mikhongelo ya gona, a dhota gi nga kombela Jehovha lezvaku a katekisa loyi gi lavako ku mu nyika wusungukati ni ku mu vhuna ku zwisisa ku hikuyini a nyikiwako wusungukati ni ku tlhela a gi tirisa. Zvi nga lava cikhati kasi a makabye loyi a nyikilweko wusungukati a ehleketa hi lezvi a nga byeliwa. Loku a dhota gi kombisa lihlazva-mbilu ni wunene, zvi ta vhuna loyi a nyikiwako wusungukati a ku nga veki kupima ka lezvi a nyikisiwako zvona; kanilezvi, i ta veka kupima ka lezvi a byeliwako. Ha zvi tiva khwatsi kambe ku contlhe cikhati a wusungukati gi fanele ku seketelwa ka Mhaka ya Nungungulu. Hi lava ku a wusungukati ga hina gi vhuna gi tlhela gi “tsakisa a mbilu”. — Mav. 27:9. w22.02 18 ¶17; 19 ¶19

Loku hi kombela Jehovha lezvaku a hi nyika ntamu wa ku lwisana ni cikarato co kari, kutani kasi ku tsika ku maha nchumu wo kari wu nga mu tsakisiko, hi nga tshuka hi zvi wonisa ku khwatsi wa hlwela ku hlamula mukhongelo wa hina. Hikuyini Jehovha a kalako a nga hlamuli mikhongelo ya hina yontlhe kwalaha ni kwalaha? I wona mikhongelo ya hina yo huma mbilwini kota cikombiso ca ku ha kholwa ka yena. (Mah. 11:6) Wa tsaka kambe hi ku wona ku hi ti yimisele ku maha kurandza kakwe. (1 Joh. 3:22) Hikwalaho, loku hi kombela Jehovha lezvaku a hi vhuna ku nga ha mahi nchumu wo kari a wu nyenyako, zvi nga lava ku hiva ni lihlazva-mbilu hi tlhela hi maha zvontlhe zvi nga ntan’wini wa hina kasi hi cica. Jesu i kombile lezvaku a mikhongelo ya hina yi nga tshuka yi nga hlamuliwi kwalaha ni kwalaha. I hi kucile lezvi: “Simamani ku kombela, mu ta nyikiwa; simamani ku lava, mu ta zvi kuma; simamani ku gongondza, mu ta vhululelwa. Hakuva ni wihi loyi a kombelako wa nyikiwa, ni wihi loyi a lavako wa zvi kuma, ni wihi loyi a gongondzako i ta vhululelwa.” — Mat. 7:7, 8. w21.08 8 ¶1; 10 ¶¶9-10

Kasi u tiyisa a kukholwa loku u nga nako ka lezvaku a zvilo zvi no vangiwa, u fanele ku simama u gondza a Mhaka ya Nungungulu. (Jox. 1:8) Chela kota hi zviphrofeto zva gona ni lezvi zvi zwananisako zvona ni lezvi gi zvi wulako. Lezvo zvi ta ku vhuna ku u simama ku tiyiseka lezvaku hi vangilwe hi Wokari a hi randzako niku hi yena a nga maha ku a Bhibhiliya gi tsaliwa kasi gi hi vhuna. (2 Tim. 3:14; 2 Ped. 1:21) A cikhati u gondzako a Bhibhiliya, zama ku wona lezvi a wusungukati ga kona gi hi vhunisako zvona. Hi cikombiso, gi sina gi wulile kale nguvhu giku a kurandza mali zvi ni mhango niku zvi ‘vanga zvikarato zvo tala’. (1 Tim. 6:9, 10; Mav. 28:20; Mat. 6:24) A wu zvi woni ku ga vhuna futsi a wusungukati legi ga Bhibhiliya gi hi kucako ku hi nga randzi mali? Ku ni tshinya gin’wani ga Bhibhiliya u wonileko ku ga vhuna? Laha hi yako hi gi nyika lisima a wusungukati ga Bhibhiliya hi taya hi gi tsumba nguvhu a wutlhari go kala gi nga hundzelwi gi tako hi ka Muvangi wa hina. (Jak. 1:5) Lezvo zvi ta maha ku hiva litsako nguvhu wutomini ga hina. — Isa. 48:17, 18. w21.08 17-18 ¶¶12-13

Loku ku hi lezvaku makunu uya u khosahala, tiyiseka ku Jehovha wa wu alakanya a ntiro u wu mahileko cikhatini ci nga hundza. U tirile hi kuhiseka kuchumayeleni. U timisele zvikarato — a zvin’wani zva kona zvo pandza mbilu — u yimela milayo yo lulama ya Bhibhiliya, u rwala mitiro yo bindza lomu hlengeletanweni u tlhela u gondzisa van’wani. U mahile zvontlhe u zvi kotako kasi u nga sali ndzhako ni hlengeletano ya Jehovha. U vhunetele vamakabye va nga ntirweni wa cikhati contlhe u tlhela u va tiyisa. Jehovha wa ku randza nguvhu hi lezvi u simamako ku tsumbeka ka yena. I tsumbisa lezvaku a nga ta tshuka ‘a tsika a vobasa vakwe’. (Lis. 37:28) I ku tsumbisa lezvi: ‘Ndzi ta ku rwala kala u huma wuvhu.’ (Isa. 46:4) Hikwalaho, u nga ti byeli ku lezvi u kulileko hi tanga a wa hi wa lisima lomu hlengeletanweni ya Jehovha. U wa lisima nguvhu! w21.09 3 ¶4

Jehovha i hi mahela wuxinji hi kota ya wutlhari gakwe ga hombe nguvhu. A Bhibhiliya gi wula lezvaku “a wutlhari ga le hehla” gi “tele hi wuxinji ni mihandzu yi nene”. (Jak. 3:17) A kufana ni papayi a nga ni lirandzo, Jehovha wa zvi tiva ku a vana vakwe va vhuneka hi wuxinji gakwe. (Isa. 49:15) Hambu lezvi va nga kala ku mbhelela, va rindzela ku kuma zva zvi nene cikhatini ci tako hi kota ya wuxinji gakwe. Hikwalaho, a wutlhari go kala kugumelwa legi Jehovha a nga nago gi maha ku a hi mahela wuxinji contlhe cikhati zvi ringanako. Hambulezvo, Jehovha wa zvi tiva ku nga mu maheli wuxinji munhu laha zvi nga ringaniko. Hi kota ya wutlhari gakwe, a nga tshuki a mahela wuxinji munhu loku a wona ku a ku mu mahela wuxinji munhu loye zvi ta ku khwatsi a nga na mhaka ni lezvi a wonhileko. A hi zvi veke laha ka ku a nandza go kari ga Jehovha gi ti mahela ciboho ca ku hanya wutomi go biha. Zvini hi faneleko ku maha? Pawule i pimiselwe ku tsala lezvi: “Tsemani wuxaka naye.” (1 Kor. 5:11) Lava va mahako ciwonho va nga ti soli vo susiwa bandleni. Lezvo zva laveka kasi ku vhikela vamakabye lava va simamako ku tsumbeka niku a bandla gi simama gi basile, khwatsi hi lezvi Jehovha a zvi lavisako zvona. w21.10 9-10 ¶¶7-8

Hi khozela Jehovha loku hi seketela a ntiro wa Mufumo hi minyikelo ya hina. A vaIzrayeli va wa ngayi ka Jehovha na va nga welelangi nchumu. (Deut. 16:16) Va wa fanele ku khoma cokari hi kuya hi makotela yabye. Hi ndlela leyo, va wa komba ku va bonga zvontlhe lezvi Jehovha a zvi mahileko kasi va vhuneka hi tlhelo ga moya. Hi nga kombisa kuyini ku ha mu randza Jehovha niku ha bonga zvontlhe lezvi a hi nyikako kasi ku hi hlayisa hi tlhelo ga moya? A yin’we ya tindlela ku maha minyikelo ya ku seketela mitiro ya laha bandleni ni ya ntiro wa misava yontlhe hi kuya hi makotela ya hina. Mupostoli Pawule i zvi tlhamusele hi ndlela leyi: “Loku a munhu a longile ku nyika, a cinyikiwo leco ca amukeleka nguvhunguvhu loku a nyikela lezvi a nga nazvo, na ku nga hi lezvi a nga hava.” (2 Kor. 8:4, 12) Jehovha wa wu nyika lisima ni wihi munyikelo hi wu mahako na zvi sukela mbilwini, hambu loku wu wonekisa ku khwatsi wu tsongwani. — Mar. 12:42-44. w22.03 24 ¶13

A madhota a ma nge zvi koti ku mbheta zvikarato zvontlhe lezvi a vanhu va Jehovha va kumanako nazvo. Hambulezvo, Jehovha i lava lezvaku ma maha zvontlhe ma zvi kotako kasi ku tiyisa ni ku vhikela a tiyivhu takwe. Lezvi a madhota ma nga ni zvotala zvo maha, ma nga ci kumisa kuyini a cikhati co vhuna vamakabye? Pimanyisa cikombiso ca mupostoli Pawule. Pawule i wa hlota tindlela ta ku dzundza ni ku tiyisa vamakabye. Zvi nene ku a madhota ma landzela a cikombiso cakwe, ma khatalela vanhu va Jehovha hi lirandzo. (1 Tes. 2:7) Pawule i tiyisekisile vamakabye lezvaku wa va randza niku Jehovha wa va randza. (2 Kor. 2:4; Efe. 2:4, 5) Pawule i wa khoma vamakabye lomu bandleni kota vanghana, a ti nyika cikhati ca ku tshama navo. I kombile ku wa va tsumba hi ku va tlhatlhela cifuva, a va byela kuchava kakwe ni gome gakwe. (2 Kor. 7:5; 1 Tim. 1:15) Hambulezvo, Pawule i wa nga veki kupima ka zvikarato zvakwe. Wutshan’wini ga lezvo, i wa lava ku vhuna vamakabye vakwe. w22.03 28 ¶¶9-10