Outubro

Zvontlhe lezvi hi kholwako ni ku gondzisa zva lomu ka Mhaka ya Nungungulu. Hambulezvo, a vanhu vo tala nyamutlha a va ma tsakeli a mahungu ya hina hi ku a hi khozeli hi ndlela yo hlamalisa niku lezvi hi gondzisako kambe a zvi yelani ni lezvi va lavako ku zvizwa. Hi nga maha yini kasi hi nga tsiki ku landzela Jesu hi kota ya lezvo? Mupostoli Pawule i byelile maKristu ya le Roma aku: “A munhu i ranga hi kuzwa hi kona a kholwako. A mhaka leyi yi zwiwako, mahungu lawa ma wulawulako hi Kristu.” (Rom. 10:17) Hikwalaho, hi ngava ni kukholwa hi ku gondza Mitsalo, na ku nga hi hi kuva ka tikhozo ta wukhongeli ti nga yelaniko ni Mitsalo, hambu loku zvo tsakisisa kuyini loku u zvi wona lezvi va khozelisako zvona. Zvi lava ku hiva ni kukholwa ko tiya ku seketelwako ka lisine hakuva “ahandle ka kukholwa, a zvi koteki ku mu tsakisa Nungungulu”. (Mah. 11:1, 6) Hikwalaho, a zvizi zvi lava ku hi wona cihlamaliso ci tako hi le tilweni kasi hi kholwa ku hi li kumile lisine. A ku hlola hi wukheta lezvi a Bhibhiliya gi zvi gondzisako, lezvi zvi tiyisako ku kholwa, zva enela kasi ku susa kukanakana kontlhe ni ku hi tiyisekisa lezvaku hi li kumile lisine. w21.05 4-5 ¶¶11-12

Mupostoli Pawule i lwisene ni zvikarato zvo tala. A khati a nga wu lava nguvhu ntamu hi legi a nga biwa, a gandliwa hi maribye a tlhela a vhalelwa. (2 Kor. 11:23-25) Ka khati gin’wani i ti wulele lisine kubaseni aku i walwa ni maalakanyo ya hava. (Rom. 7:18, 19, 24) I lwisene ni mababyi yo kari kambe ma nga fana ni “muzwa nyameni”, lawa a nga rila wusiku ni mumu kasi Nungungulu a ma susa. (2 Kor. 12:7, 8) Jehovha i mu nyikile ntamu Pawule wa ku maha ntiro wakwe hambu lezvi a nga kumana ni zvikarato zvontlhe lezvo. Hi nga alakanyela lezvi Pawule a zvi mahileko: Hi cikombiso, a cikhati a nga vhalelwe laha kaya le Roma, i no chumayela mahungu ya ma nene ka varangeli va vaJudha, kuzvilava ni tihosi ta mufumo. (Miti. 28:17; Filp. 4:21, 22) I chumayele a masochwa ya hosi ya Roma kambe ni vontlhe va ngata va ta mu vhuxela. (Miti. 28:30, 31; Filp. 1:13) Ndzeni ka cikhati leco kambe, Nungungulu i mu pimisele ku tsala mapapilo yo tala, lawa ma vhunako maKristu ya lisine kala nyamutlha. w21.05 21 ¶¶4-5

Uziya a Hosi ya Judha, i alile wusungukati hi kota ya matshandza a tlhela a maha zvilo zva ku i wa nga hi na fanelo yo zvi maha. Uziya i wa hi ni wutlhari ga ku maha zvilo zvo tala. I hlulile tiyimpi to tala, a aka madhoropa yo tala, a tlhela ava ni masimu yo tala. ‘Nungungulu i no mu katekisa.’ (2 Kro. 26:3-7, 10) Hambulezvo, a Bhibhiliya gi li ‘laha a nga wa hi ni ntamu, a mbilu yakwe yi no ti kukumukisa kala a huma zvineneni’. Hambu lezvi Jehovha a nga sina a layile lezvaku a vapristi hi vona basi va nga fanele ku hisa libani lomu tempeleni, Hosi Uziya i no ti kulisa, a nghena lomu tempeleni kasi a nyikela libani — a zvilo zva ku i wa nga hi na fanelo yo zvi maha. Jehovha a nga tsakangi hi lezvi a nga maha, a seba wanuna loyi wa matshandza hi hlokonho. (2 Kro. 26:16-21) Ahati hina ke, hi nga phasiwa hi ntlhamu lowu, hiva ni matshandza laha ka kuza hi wonha ku fana na Uziya? Ina, zvi nga hi humelela loku hi nga ti woneli. Contlhe cikhati a hi alakanyeni lezvi: Kani wutlhari muni hi nga nago, kani malungelo muni hi nga nawo lomu bandleni, zvontlhe lezvo hi nyikiwa hi Jehovha. (1 Kor. 4:7) Loku hi hi ni matshandza, Jehovha a nga ta hi tirisa. w21.06 16 ¶¶7-8

Jesu i wa zvi tiva ku a vapizani vakwe a hi contlhe cikhati va nga wa ta kuma zvilo zvo tsakisa zvo fana ni lezvo. Hi lisine, ka lava va nga tsakela mahungu ya vapostoli ka khati lego, a hi zvi tivi a ku vangani va nga gumesa vava maKristu. A vapostoli va wa nga faneli ku tsaka hi ku wona mihandzu ya ntiro wabye basi; kanilezvi va wa fanele ku tsaka hi ku tiva lezvaku Jehovha wa tsaka hi kutikarata kabye — leco hi cona ca lisima ka zvontlhe. Loku hi timisela ntirweni lowu hi ta kuma wutomi ga pindzukelwa. Laha hi mahako zvontlhe hi zvi kotako kasi ku gondzisa ni ku chumayela mahungu ya ma nene, ho landzela moya wo basa hi ku vhumela ku wu tsika wu tira ka hina na wu tlhatlhekile. Jehovha i tsumbisa ku i ta hi nyika wutomi ga pindzukelwa, kani hi vhunile munhu lezvaku a bhabhatiswa, kani a hi mu vhunangi. Leci ci lavekako, ku “hi nga rereki” ne ku ‘tsukula’. — Gal. 6:7-9. w21.10 26 ¶¶8-9

Ka khati go kari legi Jesu ni vapizani vakwe va nga chumayele va karala nguvhu, va no lava wutshamu ga gi nene kasi vaya humula. Kanilezvi, va no telwa hi vanhu vo tala nguvhu. Jesu i no va zwela wusiwana, a sangula ku va gondzisa “zvilo zvo tala”. Jesu i wa zvi tiva lezvi a vanhu lavo va nga ti zwisa zvona. I wa lava ku va vhuna hakuva i wa zvi wona lezvi va nga xanisekisa zvona ni lezvi va nga zvi lavisa zvona ku chavelelwa. Ni nyamutlha a vanhu va ka ciyimo leco. Hambu loku u va wonisa ku khwatsi a va na zvikarato niku va tsakile, va zvi lava ku chavelelwa. Va fana ni tiyivhu ti lahlekileko ti nga hava murisi. Laha mupostoli Pawule a nga wulawula hi vanhu vo fana ni lavo, i te va wa nga hi na Nungungulu ne va wa nga hi na kutsumba. (Efe. 2:12) Loku hi ehleketa hi lezvi zvi lavekisako zvona a ku a vanhu va lomu cipandzeni ca hina va tiva Nungungulu, a lirandzo hi vona ni ku va zwela wusiwana, zvi ta hi kuca ku va vhuna. A ndlela ya yi nene ya ku va vhuna ku gondza navo Bhibhiliya. w21.07 5 ¶8

A munhu wa matshandza i randza ku ti kokela ga yena niku a nga na mhaka ni kutshamiseka ka van’wani. A munhu wa matshoho a nga gumelwi laha ka ku lava lezvi zvi nga ni mun’wani; kanilezvi i lava ni ku a zvi luza. Hi lisine, loyi a nga ni matshoho hi wokari wa mu zonda, a nga mu randzi. A matshamela lawa ya hava, a matshandza ni matshoho, ma nga fana ni chaka gi nghenileko lomu ka mafura ya avhiyawu. A avhiyawu lowo wu nga zvi kota ku suka wuya hehla, kanilezvi a chaka lego gi nga guma gi vhala lomu a mafura ma fambako hi kona, a avhiyawu wu guma wuwa. A munhu wa matshandza ni matshoho yenawu a nga tirela Jehovha hi cikhati co kari, kanilezvi i ta guma awa. (Mav. 16:18) I tawa a tsika ku tirela Jehovha, a xaniseka yena a tlhela a xanisa van’wani. Hi ngalwa ni matshandza hi ku tirisa wusungukati ga mupostoli Pawule, gaku: “Mu nga mahi nchumu hi kubangana kutani hi matshandza, kanilezvi a mun’we ni mun’wani i wa ti koramise a wona mun’wani kota wa chukwana ku hundza yena.” — Filp. 2:3. w21.07 15-16 ¶¶6-8

A vokari va zvi wonisa ku a wukhongeli ga lisine gi fanele ku hlamula zviwutiso zvontlhe, hambu lezvi a Bhibhiliya gi kalako gi nga hi na hlamulo. Ku ngava lezvaku lezvo zva zwisiseka? Wona cikombiso ca mupostoli Pawule. I kucile maKristu-kuloni aku “hlolani a zvilo zvontlhe”; hambulezvo i tlhelile a komba lezvaku ku wa hi ni zvilo zvo tala a nga kala a nga zvi zwisisi. (1 Tes. 5:21) I tsalile lezvi: “A hi na kutiva ko mbhelela;” a tlhela aku: “A hi woni khwatsi. Zvi fana ni loku hi ti wona laha ka woni ga simbi.” (1 Kor. 13:9, 12) Pawule i wa nga tivi zvilo zvontlhe. Na hinawu a hi tivi zvontlhe. Kanilezvi, Pawule i wa tiva lisine-tshinya xungetano hi Jehovha. Lezvi a nga zvi tiva zvi wa ringana ku a tiyiseka lezvaku lezvi a nga zvi kholwa lisine! A cin’we ca lezvi zvi to hi vhuna ku tiyiseka ku hi le lisineni ku fananisa lezvi Jesu a nga komba ku hi fanele ku mu khozelisa zvona Jehovha ni lezvi a Vakustumunyu va Jehovha va mahisako zvona. w21.10 18-19 ¶¶2-4

Vamakabye mu kulileko hi tanga, kani mu ka ntiro wa cikhati contlhe kutani ahihi, mu nga va vhuna nguvhu a van’wani. Hi ndlela muni? Ti zwananiseni ni ciyimo ciswa leci mu nga ka cona, mu ti vekela mixuvo yiswa, mu tlhela mu veka kupima ka lezvi mu zvi kotako ku maha na ku nga hi ka lezvi mu nga zvi kotiko. Hosi Dhavhidha i wa zvi lava hi mbilu yontlhe a ku mu akela yindlu Jehovha. Kanilezvi laha Jehovha a nga mu byela ku a ntiro lowo wu wa ta mahiwa hi Solomoni, Dhavhidha i no seketela ciboho ca Jehovha a tlhela a maha munyikelo hi mbilu yontlhe kasi ku vhunetela ntiro lowo. (1 Kro. 17:4; 22:5) A nga ti byelangi ku yena i wa ta wu maha khwatsi ntiro lowo a ku hundza Solomoni hi kota ya lezvi Solomoni a nga hi ‘n’wanana ni wo kala wutlhari’. (1 Kro. 29:1) Dhavhidha i wa zvi tiva ku kasi a ntiro lowo wu famba khwatsi ku wa laveka makatekwa ya Jehovha, a hi tanga kutani wutlhari ga lava va wu rangelako. A ku fana na Dhavhidha, a vamakabye va kulileko hi tanga nyamutlha va simama ku tirela Jehovha hi kuhiseka, hambu loku a zviavelo zvabye zvi cica. Va zvi tiva kambe ku Jehovha i ta katekisa vaswa lava va mahako ntiro lowo vona va nga kari va maha. w21.09 9 ¶4; 10 ¶5, ¶8

Loku hi ti vekela mixuvo ntirweni wa Jehovha, zvi maha ku a wutomi ga hina gi nandziha hi tlhela hi ci tiva leci hi hanyelako cona. Kanilezvi a ca ci nene, ku ti vekela mixuvo yi yelanako ni wutlhari zvin’we ni zviyimo zva hina, na ku nga hi zva van’wani. Loku hi nga mahi lezvo, hi nga tshuka hi nga zvi koti ku yi tatisa, hi guma hi khunguvanyeka. (Luka 14:28) Kota nandza ga Jehovha, u ciro ca lisima nguvhu laha ngangweni wakwe, niku a ku na mun’wani wo fana na wena. A nga ku kokangi hi ku wo pala vanhu laha va yileko. Kanilezvi, i ku kokile hi ku i cuwukile lomu mbilwini ya wena, a wona munhu wo olova loyi zvi kotekako ku a mu gondzisa a cica lezvi zvi lavekako kasi ku mu tsakisa. Jehovha wa tsaka a cikhati leci u mahako zvontlhe u zvi kotako kasi ku mu tirela — lelo lisine lo tiya, ne u nga kanakani. U timisele zvikarato zvo tala u tlhela u simama ku tsumbeka ka yena. Leco cikombiso ca ku u na ni “mbilu yi nene”. (Luka 8:15) Hikwalaho, simama ku mu mahela lezvi u zvi kotako Jehovha. Loku u maha lezvo, u tava ni cigelo ca ku ti dzundza ‘hi zva wena n’winyi’. — Gal. 6:4. w21.07 23 ¶15; 25 ¶20

Zvi nga tshuka zvi lava ku hiva ni lihlazva-mbilu loku ku hi ni zvokari zvo biha zvi mahiwako. Hi cikombiso, loku a madhota ma tiva ku lomu bandleni ku ni wokari a mahako ciwonho ca hombe, ma khongela ma hlota “wutlhari” ga Jehovha kasi ma tiva wonela gakwe hi ciwonho leco. (Jak. 3:17) A kungo gabye ku vhuna loyi a mahako ciwonho lezvaku a huma “ndleleni yakwe ya kuwonha”, loku zvi koteka. (Jak. 5:19, 20) A cin’wani, ma lava ku maha zvontlhe ma zvi kotako kasi ku vhikela bandla ni ku chavelela lava va wonhelweko. (2 Kor. 1:3, 4) Kasi a madhota ma lulamisa ciwonho co kari ca hombe, ma fanele ku hlola ma tiva lisine lontlhe la lezvi zvi nga maheka. Lezvo zvi nga teka cikhati. Ma gumesa ma khongela, ma mu nyika wusungukati ga Mitsalo loyi a wonhileko ma tlhela ma mu “laya hi nongameto”. (Jer. 30:11) A madhota kambe a ma hatliseli ku lamula. Loku a mhaka yi xuxiwa khwatsi, a bandla gontlhe gi ta vhuneka. w21.08 11 ¶¶12-13

Nawomi, ni nuna wakwe, ni vafana vakwe va vambiri va no rura lomu Izrayeli vaya Mowabhi hi kota ya ndlala. Loku va hi seyo, a nuna wa Nawomi i nofa. A vafana vakwe va vambiri va no chadha, kanilezvi a ya hava hi ku vonawu va no guma vafa. (Rute 1:3-5) Nawomi i no karateka nguvhu hi makhombo lawo ma nga mu wela. I karatekile nguvhu laha ka kuza a alakanya ku Jehovha i wo mu vhukela. Hi nga muzwa lezvi a nga ti zwisa zvona hi Jehovha; i te: ‘A canja ga Jehovha gi ndzi tlhelisele ndzhako. Nyamintamu i ndzi tlulisile mihumbo ya hombe nguvhu.’ I tlhelile aku: ‘Jehovha i ndzi hoxile, ni Nyamintamu i ndzi vangele hlomulo.’ (Rute 1:13, 20, 21) Jehovha wa zvi zwisisa ku a zvikarato ‘zvi nga hungukisa vatlharihileko’. (Mutsh. 7:7) I kucile Rute lezvaku a kombisa lirandzo li nga mbheliko ka Nawomi. Rute i no vhuna mamani wakwe, a mu tiyisa, a tlhela a mu komba ku Jehovha wa ha mu randza — a maha hi ku zvi randza a tlhela a zvi maha hi mbilu yontlhe. w21.11 9 ¶9; 10 ¶10, ¶13

Xana a ku veka kupima ka ntiro lowu hi nga nawo zvezvi zvi wula ku a hi faneli ku hlota tindlela ta ku engetela ntiro lowu hi mu mahelako Jehovha? Ne ni kutsongwani! Hi fanele ku ti vekela mixuvo yi to hi vhuna ku chukwatisa ntiro wa hina wa kuchumayela ni ku vhuna vamakabye. A mixuvo leyo hi ta yi tatisa loku hi veka kupima laha ko vhuna van’wani — na ku nga hi ka hina. (Mav. 11:2; Miti. 20:35) Mixuvo muni u nga ti vekelako? Kombela Jehovha a ku vhuna ku tiva mixuvo leyi zvi kotekako ku u yi tatisa. (Mav. 16:3) Zama ku ti vekela a yin’we ya mixuvo leyi: Ku tira wuphayona go vhunetela kutani ga cikhati contlhe, ku tira Bheteli kutani ku aka tiyindlu ta hlengeletano. Kuzvilava u nga gondza lirimi lin’wani kambe kasi ku chumayela vanhu va lirimi lelo kutani kuya chumayela ka tiko gin’wani. w21.08 23 ¶¶14-15

Jehovha i zvi randza nguvhu a ku kombisa lirandzo li nga mbheliko. (Hos. 6:6) Lomu ka Mhaka yakwe, i hi kuca a ku hi gi nyika nguvhu lisima a tshamela legi. (Mika 6:8) Kanilezvi, na hi nga se maha lezvo, zvi lava ku hi ranga hi ku tiva ku cini a lirandzo li nga mbheliko. Cini a lirandzo li nga mbheliko? A magezu “lirandzo li nga mbheliko” ma kumeka cipimo ca 230 wa makhati ka Wuhundzuluseli ga misava yiswa. Kanilezvi, a maBhibhiliya yo kari, a ku patsa ni A Biblia Go Basa, ma hundzulusela a gezu ga ciHebheru gi wulako ku “lirandzo li nga mbheliko” maku wuxinji kutani tipswalo. Hikwalaho, ka mavhesi man’wani, loku u kuma gezu “wuxinji” kutani “tipswalo” ma wula lirandzo li nga mbheliko. Makunu, cini a lirandzo li nga mbheliko? A “Tlhamuselo wa magezu ya Bhibhiliya” ka Wuhundzuluseli ga misava yiswa, wu wula lezvaku loku a munhu a hi ni lirandzo li nga mbheliko hi wokari, i mu randza laha ka ku a simama ku mu randza ka zviyimo zvontlhe niku i tsumbeka ka munhu loye a nga mu tsiki hambu zvo yini. A kutala ka zvikhati ku wuliwa lirandzo leli Jehovha a nga nalo hi vanhu. Hambulezvo, a vanhu vonawu va kombisa lirandzo lelo ka van’wani. Jehovha hi yena cikombiso ca ci nene nguvhu laha ko kombisa lirandzo leli. A zvi hlamalisi lezvi Hosi Dhavhidha a nga kuceka ku wula lezvi: ‘Jehovha, a wuxinji ga wena gi chikele matilweni . . . gi randzekisa kuyini a wuxinji ga wena, o Nungungulu!’ (Lis. 36:5, 7) Xana hinawu ha li nyika lisima a lirandzo li nga mbheliko la Jehovha a ku fana na Dhavhidha? w21.11 2 ¶¶1-2; 3 ¶4

A ngango wa lava va khozelako Jehovha wu wumbiwa hi Jesu, loyi a nga “matewula ya zvivangwa zvontlhe”, ni tingilozi ta talela ga cima ni van’wani. (Kol. 1:15; Lis. 103:20) A cikhati leci Jesu a nga hi laha misaveni, i kombile lezvaku hina vanhu hi nga wona Jehovha kota Papayi wa hina. I no byela vapizani vakwe aku: “Ndza tlakukela ka Papayi wa mina tlhelo Papayi wa n’wina”. (Joh. 20:17) A cikhati leci hi nyikelako wutomi ga hina ka Jehovha hi bhabhatiswa, hi sangula kuva zviro zva ngango wa lirandzo wu wumbiwako hi vamakabye. (Mar. 10:29, 30) Phela Jehovha i Papayi wa lirandzo. Jesu i lava ku Jehovha hi mu wonisa lezvi yenawu a mu wonisako zvona — kota Papayi a hi randzako loyi zvi olovako ku mu tshinelela. A nga lavi ku hi mu wona kota munhu wa mona a tshamelako ku hi manda basi. Laha Jesu a nga nyika cikombiso ca lezvi hi nga khongelisako zvona, i sangulile hi magezu lawa: “Papayi wa hina”. Phela loku Jesu i wa no zvi lava, na a hi byelile ku hi vitana Jehovha kota wa “Ntamu-Wontlhe”, “Muvangi” kutani “Hosi ya pindzukelwa” — lezvo zvi wa nga tava zvi bihile hakuva a Bhibhiliya ga mu vitanisa zvezvo. (Gen. 49:25; Isa. 40:28; 1 Tim. 1:17) Hambulezvo, i hi byelile ku hi vitana Jehovha kota “Papayi”. w21.09 20 ¶1, ¶3

Hosi Manase yenawu i no chepeta a tlhela a ala lezvi Jehovha a nga mu tlharihisa hi ku tirisa vaphrofeti vakwe. Jehovha i no gumesa a va ‘nehela vanhu va ta va vhukela, ti nga tinduna ta tiyimpi ta hosi ya Asiriya, ti ta khoma Manase, ti mu boha hi machini ya simbi, va mu yisa le Bhabhuloni’. Zvi wonekisa ku laha Manase a nga vhalelwe seyo Bhabhuloni, i no nyima a ku tse, a ehleketa khwatsi hi lezvi a nga zvi mahile. I no simama ku ‘ti koramisa nguvhu mahlweni ka Nungungulu wa vadhadhani vakwe’. I no maha zvo hundza lezvo. ‘I no khongela mahlweni ka Jehovha Nungungulu wakwe’. Hi lisine, i no simama ku “khongela” ka yena. (2 Kro. 33:10-12) Hi kufamba ka cikhati, Jehovha i no hlamula mikhongelo ya Manase. Ka lezvi Manase a nga kari a wula ka mikhongelo yakwe, Jehovha i no wona ku a mbilu yakwe yi cicile; a sezwa mukhongelo wakwe, a mu tlhelisela mufun’weni wakwe. Manase i mahile zvontlhe a nga zvi kota kasi ku komba lezvaku hakunene wa ti sola. w21.10 4 ¶¶10-11

Akwila na Prisila zvi bohile ku va siya zvontlhe va nga zvi tolovele, vaya lava muti wuswa, va tlhela va sangulisa a negosiyo yabye ya ku xavisa matenda ka wutshamu giswa. Kwale kaya kabye ka kuswa le Korinte, Prisila na Akwila va no simama ku tira zvin’we ni bandla va nga hi ka gona va tlhela va tira na Pawule va tiyisa vamakabye. Hi ndzhako ka cikhati, va no rura vaya ka madhoropa man’wani ku nga hi ni cilaveko ca vahuweleli. (Miti. 18:18-21; Rom. 16:3-5) Hakunene, a ngango lowu wu hanyile wutomi go nandziha ni go tsakisa nguvhu! A nuna ni sati nyamutlha va nga pimanyisa Prisila na Akwila hi ku rangisa ntiro wa Jehovha wutomini gabye. A nguva ya yi nene ya ku bhula hi mixuvo yabye hi cikhati va namorarako. Loku a nuna ni sati va maha zvin’we a zviboho zvabye va tlhela va ti karatela ku tatisa mixuvo yaleyi ya yin’we ya moya, zvi va vhulela mole wa ku wona Jehovha na a va vhuna wutomini gabye. — Mutsh. 4:12. w21.11 17 ¶¶11-12

Handle ko kanakana, zva lisima nguvhu a ku hi ingisa nayo wa Nungungulu wa ku va kombisa cichavo a vapswali va hina. Alakanya kambe lezvaku a nayo wu nga ka Levi 19:3, wa ku hi fanele ku ingisa mamani na papayi, hi wona wu landzelako magezu lawa yaku ‘basani, hakuva mina ndzi basile, mina Jehovha, Nungungulu wa n’wina.’ (Levi 19:2) Xungetano hi nayo wa Jehovha wa ku hi fanele ku va kombisa cichavo a vapswali va hina, hi nga ti wutisa ku: ‘Ndza va kombisa cichavo a vapswali va mina ke?’ Loku u wona ku zvi kona u ngata na u nga zvi mahi khwatsi, kuzvilava u nga chukwatisa zvezvi. Lisine ku a wu nge zvi koti ku cica lezvi zvi hundzileko. Kanilezvi u nga ti yimisela ku zvezvi, ni cikhatini ci tako, u maha zvontlhe u zvi kotako kasi u va kombisa cichavo a vapswali va wena. Kuzvilava u nga ti nyika cikhati ca ku tshama navo, kutani ku hlota tindlela ta ku va vhuna hi tlhelo ga nyama ni ga moya, kutani ku va tiyisa ni ku va chavelela. Loku u maha lezvo, u ta komba ku wa ingisa lezvi zvi wuliwako ka Levi 19:3. w21.12 4-5 ¶¶10-12

Hosi Dhavhidha i mahile zviwonho zva hombe. Hi cikombiso, i mahile wubhayi na Bhatexebha a tlhela a dayisa nuna wa kona. (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 24) Lezvo zvi mu vangele zvikarato yena ni va ngango wakwe, a ku patsa ni vasati vakwe lava van’wani. (2 Sam. 12:10, 11) Ka khati gin’wani, i no kombisa ku a nga mu tsumbi hi mbilu yontlhe Jehovha, laha a nga rumisa ku ku hlayelwa masochwa ya vaIzrayeli, lezvo na a nga rumiwangi hi Jehovha. Zvini zvi nga guma zvi humelela? Ku nofa 70 000 wa vaIzrayeli hi ntungu! (2 Sam. 24:1-4, 10-15) Loku u wa tshama le Izrayeli cikhatini leco, na u zvi wonisile ku a zvi ringani ku Jehovha a mu mahela wuxinji ke? Jehovha a nga zvi wonisangi lezvo. I no veka kupima ka lezvi Dhavhidha a nga tsumbekisile zvona wutomini gakwe gontlhe ni lezvi a nga kari a ti sola hi mbilu yontlhe. Lezvo zvi mahile ku a mu tsetselela zviwonho lezvo zva hombe. Jehovha i wa zvi tiva ku Dhavhidha wa mu randza nguvhu niku i wa zvi lava ku maha zva zvi nene. A wu tsaki hi lezvi Nungungulu wa hina a vekako kupima ka matshamela ya hina ya ma nene? — 1 Tih. 9:4; 1 Kro. 29:10, 17. w21.12 19 ¶¶11-13

Jesu i wa va zwela wusiwana lava va nga hi ni wulima go kari. Alakanya lezvi Jesu a nga ruma vapizani va Johani Mubhabhatisi va ya mu byela. I te: “A zvikhumu makunu zva wona ni zvilima zva famba, a vahlokonho va hanyiswa ni lava vofa tindleve va ingisa, [ni] vafileko va vhuxiwa.” Loku Jesu a mahile zvihlamaliso, “vontlhe lava va nga zvi wona . . . va no dhumisa Nungungulu”. (Luka 7:20-22) A maKristu ma tsaka hi ku pimanyisa cikombiso ca Jesu, ma va zwela wusiwana lava va nga ni wulima go kari. Hi kombisa wunene hi tlhela hi va zwela wusiwana a vanhu lavo. Lisine ku Jehovha a nga hi nyikangi ntamu wa ku maha zvihlamaliso. Hambulezvo, hi ni thomo ga ku va bhulela mahungu ya manene xungetano hi paradhise lava va kufa matihlo, ni lava va nga munyameni hi tlhelo ga moya. Hi va vhuna ku tiva lezvaku paradhiseni, a vanhu vontlhe va nga ta ha babya kambe niku va tava ni wunghana ga hombe na Nungungulu. (Luka 4:18) A mahungu lawa ya ma nene ma vhuna vanhu vo tala a ku dhumisa Nungungulu. w21.12 9 ¶5

Jakobe i tirisile Mitsalo kasi ku gondzisa hi yona. I tirisile Mhaka ya Nungungulu kasi ku vhuna lava a nga va chumayela a ku wona lezvaku Jehovha contlhe cikhati wa chachazela lava va tsumbekako kakwe, a ku fana na Joba. Jakobe i va gondzisile lezvo hi ku tirisa magezu yo olova ni yo zwisiseka. Hi ndlela leyo, i yisile kupima ka Jehovha, na ku nga hi ka yena n’winyi. Cigondzo: Tirisa magezu yo olova u tlhela u tirisa Mhaka ya Nungungulu. A cikhati hi gondzisako, hi nga lweli ku komba van’wani lezvaku ha tiva nguvhu, kanilezvi a hi ti karateleni ku va komba lezvaku Jehovha i na ni wutivi ga hombe niku wa khatala hi vona. (Rom. 11:33) Hi nga maha lezvo hi ku contlhe cikhati hi seketela magezu ya hina ka Mitsalo. Hi cikombiso, wutshan’wini ga ku byela zvigondzani zva hina zva Bhibhiliya lezvi hina hi nga wa ta maha, hi fanele ku va vhuna ku ehleketa hi zvikombiso zva lomu ka Bhibhiliya ni ku zwisisa maalakanyo ya Jehovha ni lezvi a ti zwisako zvona. Loku hi maha lezvo, va ta tirisa lezvi va zvi gondzako hi ku lava ku tsakisa Jehovha, na ku nga hi hina. w22.01 10-11 ¶¶9-10

Mhakeni ya ku va khoma khwatsi van’wani, Jehovha i lava zvo hundza ku hi nga va maheli zva hava basi. A muKristu a lavako ku tsakisa Nungungulu, i fanele ku randza van’wani a ku fana ni lezvi a ti randzisako zvona. Wona lezvi Jesu a nga khanyisisa zvona lisima la nayo lowu wu tsalilweko ka Levi 19:18. A muFarisi wo kari i no mu wutisa lezvi: “Hi wihi a nayo wa hombe ka yontlhe Nayweni wa Mosi?” Jesu i no hlamula ku “a nayo wa hombe ni wo ranga ka yontlhe” ku randza Jehovha Nungungulu wa hina hi mbilu ya hina yontlhe, ni muhefemulo wa hina wontlhe, ni kupima ka hina kontlhe. A guma a tshaha Levi 19:18, aku: “A wa wumbiri wo fana nawo hi lowu: ‘Randza muakelani wa wena a ku fana ni lezvi u ti randzisako zvona.’” (Mat. 22:35-40) Ku na ni tindlela to tala ta ku kombisa ku ha va randza van’wani. A yin’we ya tona ku tirisa wusungukati gi nga ka Levi 19:18, gi nge: ‘U nga ti photeli, hambu ni ku tshama ni [civiti] hi vanhu va ka n’wina.’ w21.12 10-11 ¶¶11-13

Jesu i no nawuluta woko a ponisa mupostoli Pedro. Contlhe cikhati leci Pedro a nga veka kupima ka Jesu, i zvi kotile ku famba hehla ka mati lawo ma nga gobhoza. A zvo ku hlamalisa! Kanilezvi, laha a nga hundzuluka a cuwuka moya, i no sangula ku karateka, a kanakana, a chava, a guma a mbombomela. (Mat. 14:24-31) Hi nga gondza cokari ka lezvi zvi nga humelela Pedro. A cikhati leci a nga huma ngalaveni a nghena lomu matini, a nga ti wutisangi ku: ‘Ko ndzi nga ta mbombomela kwala?’ I wa lava ku famba hi le hehla ka mati kala a chikela ka Hosi yakwe. Kanilezvi, a nga zvi kotangi ku veka kupima ka lezvi a nga zvi lava. Lisine ku a hi nge fambi hehla ka mati. Kanilezvi, ha kumana ni zvilo zvi ringako kukholwa ka hina. Loku hi tsika ku veka kupima ka Jehovha ni zvitsumbiso zvakwe, hi ta sangula ku mbombomela hi tlhelo ga moya. Kani i bhubhutsa muni go fananisa hi kumanako nago wutomini ga hina, hi fanele ku veka kupima ka Jehovha, hi tsumba ku i ta hi vhuna. w21.12 17-18 ¶¶6-7

A mukhongelo, ni ku gondza, ni kuehleketa zvi maha cipandze ca wukhozeli ga hina. Loku hi khongela, ho bhula ni Papayi wa hina wa le tilweni, loyi a hi randzako nguvhu. Loku hi gondza Bhibhiliya, hokha wutivi ga Nungungulu, a nga Cibuka ca wutlhari gontlhe. (Mav. 2:1-5) Loku hi ehleketa, ho gayela hi matshamela yo saseka ya Jehovha ni zvilo zvo saseka lezvi a lavako ku hi mahela hina ni vanhu vontlhe. Leyo i ndlela ya yinene nguvhu ya ku tirisa cikhati ca wena. Kanilezvi cini ci nga hi vhunako ku hi ci tirisa khwatsi a cikhati leco? Loku zvi koteka, hlawula wutshamu go rula. Wona cikombiso ca Jesu. Na a nga se sangula ntiro wakwe wa laha misaveni, Jesu i mbhetile 40 wa masiku na a hi ciwuleni. (Luka 4:1, 2) Ka wutshamu lego go rula, Jesu i wa zvi kota ku khongela ka Jehovha a tlhela a ehleketa hi lezvi a Papayi wakwe a nga zvi rindzela ka yena. A ku maha lezvo, handle ko kanakana zvi mu longisele ku yimisana ni zviringo lezvi a nga lava ku kumana nazvo. w22.01 27-28 ¶¶7-8

A dhota go kari kutani makabye mun’wani wo buvha a nga tshuka a hi byela zvilo hi faneleko ku chukwatisa. Loku a wokari a hi randzako a hi nyika wusungukati gi seketelwako ka Bhibhiliya, hi fanele ku vhumela hi mbilu yontlhe hi tlhela hi gi ingisa. Hi lisine, a wusungukati hi nyikiwako hi wokari zvi nga tshuka zvi hi karatela ku gi ingisa. Hi nga tshuka hi khunguvanyeka kambe. Hikuyini? Hi ku hambu lezvi hi zvi tivako khwatsi a ku a hi mbhelelangi, zvi nga tshuka zvi hi karatela ku vhumela wusungukati loku a wokari a hi byela nchumu wo kari hi nga phazama. (Mutsh. 7:9) Hi nga sangula ku ti yimelela. Hi nga ti wutisa ku iza a ndzi nyika wusungukati lego hikuyini, kutani ku swireka hi lezvi a nga hi nyikisa zvona. Hi nga tshuka hi chikela laha ko solasola loyi a nga hi nyika wusungukati, hiku: ‘Ova mani yena a kuza a ndzi nyika wusungukati? A nga zvi woni a zvihoxo zvakwe?’ Loku a wusungukati lego gi nga yelani ni lezvi hi zvi lavako, hi nga guma hi giba hi makatla kutani ku kombela mun’wani hi wonako ku i ta hi byela lezvi hi lavako ku zvizwa. w22.02 8-9 ¶¶2-4

Ahati misaveni yiswa ke, a ku zvi kona zvi to ringa lezvi hi tsumbisako zvona a ku lezvi Jehovha a mahako contlhe cikhati zvi nene? Hi cikombiso, hi nga ehleketa hi lezvi zvi nga humelela andzhakunyana ka ku a vaIzrayeli va humile wukhumbini le Gibhite. A vaIzrayeli vo kari va no sangula ku ngurangura vaku va xuva tinyama leti va ngaga le Gibhite va tlhela va chepeta mana lawa Jehovha a nga kari a va nyika. (Mitse. 11:4-6; 21:5) A ku hinawu hi ngava ni tshamela legi andzhako ka kuxaniseka ka hombe? A hi zvi tivi a ku i ntiro wo kota kwihi wu tova kona wa ku basisa zvontlhe zvi to hohloliwa ni ku cica misava yiva paradhise. Zvi wonekisa ku ku tava ni ntiro wa hombe niku kusanguleni a zvilo zvi nga ta tekela ku nandziha. A ku hi ta xinyata hi khala hi lezvi Jehovha a to hi nyika ka cikhati leco? Leci hi ci tivako hi leci: Loku hi zvi bonga lezvi Jehovha a hi nyikako zvezvi, zvi wonekisa ku seniya hi ta bonga nguvhu. w22.02 7 ¶¶18-19

Ka ciphrofeto ci nga ka Zakariya 8:23, a gezu ‘muJudha’ ni legi gaku ‘n’wina’, hi wumbiri ga wona, ma wula ntlawa walowu wa wun’we — ku nga misalela ya vatotilweko. (Rom. 2:28, 29) A “khume ga vavanuna va tirimi ti tsalangeneko ta matiko” va yimela a tiyivhu tin’wani. Va “khomelela” ka vatotilweko, va ti patsa navo ka wukhozeli gi basileko. Hi kufanana, Jehovha i tatisile ciphrofeto ci nga ka Ezekieli 37:15-19, 24, 25 hi ku maha lezvaku a vatotilweko ni lava va tiyivhu tin’wani va tira zvin’we hi kuzwanana. A ciphrofeto leci ci wulawula hi tinhonga timbiri. Lava va nga ni kutsumba ka ku ya hanya tilweni va fana ni nhonga ‘ya Judha’ (li nga lixaka leli a tihosi ta Izrayeli ti nga hlawuliwa ka lona), niku lava va nga ni kutsumba ka ku hanya laha misaveni va fana ni nhonga ‘ya Efrayime’. Jehovha i wa ta patsa mitlawa leyi ya yimbiri yiva ‘nhonga yin’we’. Lezvo zvi wula ku va wa ta tira hi wumun’we na va rangelwa hi Hosi yin’we, Kristu Jesu. — Joh. 10:16. w22.01 22 ¶¶9-10

Jesu i wulawulile hi lava va nga vhuna zvisiwana kanilezvi va tlhela wulawula hi zvona kasi a van’wani va zvi tiva. Hambu lezvi a zvilo zva kona zvi nga hi zvi nene, Jehovha i wa nga xalali hi zvona. (Mat. 6:2-4) Hi nga sasa zva lisine loku hi maha zvazvinene hi zvigelo zva zvinene. Hikwalaho u nga ti wutisa lezvi: ‘Wutshan’wini ga ku tiva zvazvinene basi, ndza tlhela ndzi ti karatela ku zvi maha ke? Cini ci ndzi kucako ku maha zvilo zva zvinene?’ Hi ku Jehovha i Nungungulu a randzako ku tira, niku a moya wakwe i ntamu wu tirako. (Gen. 1:2) Hikwalaho ni wihi handzu wa moya wu nga hi kuca ku tira niku zvi fanele ku mahisa zvezvo futsi. Hi cikombiso, mupizani Jakobe i tsalile lezvi: ‘A kukholwa loku ku nga hiko na mitiro ku file.’ (Jak. 2:26) Hi nga wula zvezvo kambe hi wontlhe matshamela ma pswaliwako hi moya wa Nungungulu. Khati ni khati hi ma kombisako, hi komba lezvaku a moya wa Nungungulu wa tira ka hina. w22.03 11-12 ¶¶14-16

Zva koteka ku na hi khozela Jehovha hi kukhandzakanya hi tlhela hi va mahela zva zvi nene van’wani. Hambulezvo mupostoli Pedro i kucile maKristu a ku ma maha nchumu wokari wa lisima nguvhu. Na a nga se hi kuca ku hi basa mahanyeleni ya hina wontlhe, i wulile lezvi: “Longiselani a kupima ka n’wina kasi mu tira.” (1 Ped. 1:13) I ntiro muni walowo? Pedro i te a maKristu ma totilweko ma wa ta “‘kanela a matshamela ya ma nene’ ya Loyi a ma vitanileko”. (1 Ped. 2:9) Hi lisine, a maKristu wontlhe ma na ni thomo ga ku maha ntiro lowu wa lisima — lowu wu vhunako nguvhu vanhu a ku hundza mitiro yontlhe. Handle ko kanakana, hina vanhu vo basa va Nungungulu hi ni thomo ga hombe ga ku contlhe cikhati hi chumayela ni ku gondzisa hi ku hiseka! (Mar. 13:10) Loku hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku maha ntiro lowu, hi komba lezvaku ha mu randza Nungungulu wa hina ni vaakelani va hina. Ahandle ka lezvo, hi komba lezvaku hi lava ku ‘basa’ mahanyeleni ya hina wontlhe. w21.12 13 ¶18

Mupostoli Pawule i wa hi ni mawonela ma nene hi vamakabye. I wa zvi tiva ku a ku maha cihoxo a zvi wuli kuva munhu wo biha. I wa va randza vamakabye niku i wa veka kupima ka matshamela yabye ya manene. Loku zvi va karatela ku maha zvazvinene, i wa zvi zwisisa lezvaku va na ni kuxuva ka ku maha zvazvinene niku vo lava ku vhuniwa. Wona lezvi Pawule a nga khomisa zvona a vamakabye vambiri va cisati va bandla ga le Filipi. (Filp. 4:1-3) Zvi wonekisa ku khwatsi Evhodhiya na Sintike va wa tsikile a kungazwanani ku daya wunghana gabye. Pawule a nga va kwatelangi kutani ku va lamula, kanilezvi i no veka kupima ka matshamela yabye ya manene. Va wa hi vamakabye vo tsumbeka va nga hi ni malembe na va tirela Jehovha. Pawule i wa zvi tiva ku Jehovha wa va randza. Hi kota ya lezvi a nga hi ni mawonela ma nene hi vamakabye lavo, i no va kuca ku va lulamisa kungazwanani kabye. Niku lezvi a nga hi ni mawonela ma nene hi van’wani, i zvi kotile ku simama a tsaka a tlhela ava ni wunghana go tiya ni vamakabye lomu bandleni. w22.03 30 ¶¶16-18

A kurula loku Jehovha a hi nyikako ku rulisa mbilu ya hina ku tlhela ku hi vhuna ku wuyisela kupima. Wona lezvi zvi nga humelela makabye wo kari wa ku hi Luz. I te: “Ndzi tolovela kuzwa ciwundza. Ka zvikhati zvin’wani, lezvo zvi ndzi maha ndzi pimisa ku Jehovha a nga ndzi randzi. Kanilezvi loku lezvo zvi humelela, ndzi tekela ku byela Jehovha lezvi ndzi ti zwisako zvona. A mukhongelo wu ndzi vhuna ku lulamisa a kupima ka mina.” Kota hi zvi wonako ka tshango legi, a mukhongelo wu nga hi nyika kurula. (Filp. 4:6, 7) Ha zvi tiva ku Jehovha na Jesu va ta hi seketela loku hi felwa hi munhu hi mu randzako. Lezvo zvi hi kuca ku chumayela ni ku gondzisa hi ndlela yi kombisako zwela-wusiwana hakuva Jehovha na Jesu Kristu va kombisa tshamela lego go saseka. Zva hi chavelela kambe a ku tiva lezvaku Jehovha ni N’wana wakwe wo randzeka va gi zwisisa a gome ga hina, niku va zvi lava ku hi vhuna ku timisela. Hi gi rindzela hi mahlo yo pswhuka a siku legi Jehovha a to “kulula mihloti yontlhe matihlweni” ya hina! — Kuv. 21:4. w22.01 16 ¶7; 19 ¶¶19-20

Jesu i kumbukile tinyangwa timbiri ti yako ka tindlela timbiri to hambana: Ka ndlela yin’we ya “hombe”, ni yin’we yo ‘manyana’. (Mat. 7:14) A ku na ndlela ya wunharu. Hi fanele ku hlawula ha hoce a ndlela leyi hi to famba hi yona. Leco hi cona ciboho ca lisima nguvhu ka zvontlhe hi to maha wutomini ga hina, hakuva i ndlela yin’we basi yi yisako wutomini ga pindzukelwa. Leyi ya “hombe” ku famba vanhu vo tala hakuva a zvi karati ku famba hi yona. A ya hava hi ku a votala va hlawula ku famba hi ndlela leyo, ve khube va landza van’wani va fambako hi yona. A va zvi tivi ku hi Sathani a kokako vanhu lezvaku va famba hi ndlela leyo, niku i lava ku va yafa va ku bhi. (1 Kor. 6:9, 10; 1 Joh. 5:19) A ndlela leyi yin’wani a hi ya “hombe”, yi “manyene” niku Jesu i te vatsongwani va yi kumako. Hikuyini? Wona lezvaku ka vhesi 15, Jesu i tlharihisile vapizani vakwe lezvaku va ti wonela vaphrofeti va mawunwa. — Mat. 7:15. w21.12 22-23 ¶¶3-5