ZIWUTISO ZA VAGONZI

Xana a vaIsraeli va wa lamula a zigevenga va zi daya hi ku zi hayeka timhanzeni?

Masinwini ya kale, a matiko yo tala ma wa lamula zigevenga ma zi daya hi ku zi belela laha mhanzeli kutani laha sinyeni. A vaRoma va wa bohelela kutani ku belela vanhu lavo laha ka mhanze, laha va nga wa ta simama ku hanya hi masiku yo kari va gumesa vafa hi kota ya kuzwa kubayisa, tora, ndlala, ni ku xaniswa hi tivula, mumu, ni xirami. Ka vaRoma, a kubelelwa laha mhanzeni va wa zi wona kota xitsayiso xa tingana nguvu xi ngaya ka zigevenga za nyalidede zi nga vuniko nchumu.

Ahati le Israeli wa kale ke? Xana a vaIsraeli va wa lamula zigevenga va zi daya hi ku zi hayeka laha timhanzeni? A Nayo wa Mosi wu wa laya lezi: “Ni loku munhu a mahile a xilo xo biha lexi xi fanelako a kuva afa, loku u mu daya, u mu hayeka laha sinyeni, a xirumbi xakwe xi nga tshami wusiku laha sinyeni; kanilezi u ta mu susa gwalego siku.” (Deut. 21:22, 23) Hikwalaho, xikhatini xa kutsaliwa ka Mitsalo ya xiHeberu, za dlunyateka lezaku a munhu loyi a nga fanele kufa, i wa ranga hi ku dawa zonake a hayekwa laha mhanzeni kutani laha sinyeni na a file.

Mhakeni leyi, Levi 20:2 i ngalo: “Kani hi wihi xikari ka vanana va ka Israeli, hambu xikari ka valuveli lava va luvelako lomu ka va ka Israeli, loye a nyikelako a nwanana wakwe ka Moloki a ku mu maha munyikelo, hakunene i ta dawa: a vanhu va tiko va ta mu gandla hi maribye.” Ni wihi a nga “wutisa ka tinguluve, kutani kuva xitumbe” yenawu i wa fenele ku dawa. Va wa mu dayisa kuyini? Hi ku mu ‘gandla hi maribye.’ — Levi 20:27.

Ka Deuteronome 22:23, 24, hi gonza lezi: “Loku a nhwana a wutilwe, zonake a tlhangana ni wanuna laho mutini a etlela naye, mu ta va humesa hi wumbiri gabye lahandle ka muti lowo, mu va gandla hi maribye, vafa; a nhwana i tafa hakuva a nga bangi huwa laho mutini, ni wanuna i tafa hakuva i koramisile a sati wa [muakelane] wakwe. Hikwalaho u ta susa kubiha xikari ka wena.” Xikhatini lexo, ka vaIsraeli a ku gandla hi maribye yi wa hi yona ndlela yo ranga ya ku daya lava va nga maha zionho zi nga ringana kufa.a

Deuteronome 21:23 i ngalo: ‘Loyi a hayekilweko xinyenyeko ka Nungungulu.’ A ku tsika xirumbi laha kubaseni xa munhu loyi a nga “xinyenyeko ka Nungungulu,” handle ko kanakana zi wa tava xitlharihiso xa hombe ka vaIsraeli. Kunene, a ku hayeka laha mhanzeni kutani laha sinyeni a xirumbi xa munhu loye a delweko zi wa tava xitlharihiso ka vanwani.