MATIMU YA HINA
Filimu ga 100 wa malembe gi tiyisako kukholwa
“A ku wona makabye Russell ka xibuku xa televizawu zi wa hunza a ku mu wona hi xiviri!” — Muhlaleli wa filimu “Fotodrama da Criação” hi 1914.
A LEMBE legi ku tlhanganyiswa a 100 wa malembe na ku kombisilwe a filimu “Fotodrama da Criação” hi khati go sangula. A filimu legi go saseka ni gi gonzisako gi mahelwe ku tiyisa kukholwa ka hina lezaku a Biblia i Mhaka ya Nungungulu. Ka xikhati lexi a gonzo ya evolusawu, vakaneti va hombe ni kungakholwi ka Nungungulu zi nga hohlotile a kukholwa ka vanyingi, a filimu “Fotodrama da Criação” gi lo dumisa Jehova kota Muvangi.
Charles T. Russell, a nga hi murangeli wa Zigonzani za Biblia, xontlhe xikhati i wa hlota tindlela ta chukwana ni to hatlisa ta ku hangalasa a lisine la Biblia. A Zigonzani za Biblia zi wa sina zi tirisa a mabhuku ma gandlilweko hi xipimo xa 30 wa malembe. Makunu va wa kumile a ndlela yiswa yi kokako kupima — ku nga filimu.
KU XUMAYELA IVANGELI HI FILIMU
Hi va 1890, ku wa kombisiwa mafilimu ya zithombe kanilezi na zi nga wulawuli. Na 1903 a ha sangula, ku lo kombiswa a filimu ga wukhongeli chechini ya doropa ga Nova York. A tikoponi ta ku maha mafilimu ti wa ha sangula ku maha ntiro lowo hi 1912, a xikhati lexi Russell a nga sangula ku longisela a filimu “Fotodrama da Criação.” I zi wonile lezaku a ku tirisa mahela legi zi wa ta nyikela a lisine la Biblia ka vanhu ku hunza ku tirisa mabhuku ntsena.
A filimu legi ga ntlhanu wa tihora ni tinharu, legi gi nga tala ku kombiswa hi mune wa zipanze, gi wa hi ni 96 wa tikanelo to koma ti humako ka Biblia ti kanelweko hi mukaneli wo tiviwa nguvu na a hi ni gezu go tekela ku tiviwa hi votala xikhatini lexo. Ku wa chayiwa wucenje ga xikhati lexo na gi lanzela miwoniso. A munhu wo kari a gonzisilweko a buva i wa bisa makaseti ya magezu ni wucenje ma gravarilweko ka gramafoni, a chadisa magezu ni mifota leyi yi kombiswako ka filimu zinwe ni mahungu ya Biblia ma kombiswako hi zimaho.
“Gi wa kombisa a mifoto yo tala kusukela kuvangiweni ka tinyeleti kala Kufumeni ko ngangamela ka Kristu ka 1.000 wa Malembe.” — F. Stuart Barnes, a nga hi ni 14 wa malembe hi 1914
A kutala ka miwoniso ni mifota zi wata hi ka tikoponi ta mabhinzu. A vatsali va zithombe va le Filadelfia, Nova York, París, ni Londres va lo tsala zithombe ka makwadru hi ginwe ginwe. A mitlawa ya vamakabye va tirako Ndlwini ya Zithombe ya Beteli yonawu yi mahile zotala kupendeni loku, a kutala ka zikhati yi valeta a makwadru ya zithombe lawa ma nga panzekele. Ahandle ka mafilimu lawa ma nga xavilwe, a ziro za ngango wa Beteli zi lo filimariwa le Yonkers, Nova York na va kari va maha zipanze za Abrahama, Isaka, ni ngelosi leyi yi nga beletela Abrahama lezaku a daya n’wana wakwe kota muphahlo. — Gen. 22:9-12.
Lezi va nga gonzisilwe va buva, a vachembeli va michini va wa chadisa a filimu legi ga xipimo xa 3 wa tikilometro, 26 wa makaseti ya gramafoni, ni xipimo xa 500 wa mifota
A munghana wa makabye Russell i lo byela a koponi leyi yi nga maha lezaku a filimu legi “gi wa ta khumba vanhu va tsanza-vahlayi kasi va tsakela a Mitsalo a ku hunza zontlhe zi nga sina zi mahilwe kasi ku vuvumisa a wukhongeli xikhatini xi hunzileko.” Xana a vafundisa va wa ta bela mandla a mahela legi ga giswa ga ku chikelela vanhu lava va nga ni ndlala ya mahungu ya Biblia ke? Ahihi. A vatireli va wuKristu ga mawunwa kota ntlawa va lo wulawula kubiha hi filimu “Fotodrama da Criação.” A vokari va zile va tirisa mawunwa kasi ku dzukisela vanhu lezaku va nga gi woni. Ka wutshamu go kari, a vatireli lavo va zile va tsema magezi.
A vakombeteli va xisati va ngata hi ka mabandla ya wuakelwani va wa nyikela a timiliyoni ta ziphephana zi nga hi ni mifota ya lezi zi nga wa ta kombiswa ka filimu “Fotodrama da Criação” mahala
A vahlaleli va wa nyikwa kambe a xipeneti xi nga hi ni mufota wa Jesu na a ha hi mufanyana xi nga tsalilwe ku “Pax.” A xipeneti lexi xi wa alakanyisa loyi a bohileko lezaku i fanele kuva “n’wana wa kurula”
Hambulezo, a vahlaleli va lo tata titeatro kasi ku wona a filimu “Fotodrama da Criação” mahala. Le Estados Unidos ku lo kombiswa a filimu legi ka 80 wa madoropa. Ka vahlaleli vo tala gi wa hi khati go sangula a ku wona ‘filimu go wulawula magezu.’ A mifota leyo yi kombiswako hi kuhatlisa, yi vunile a vahlaleli lezaku va wona zilo zo hlamalisa va tlhela va vululelwa ku tiva zotala. A tekinolojiya ya xikhatini lexo yi dlunyatisile a wutlhari ga Jehova go hlamalisa. Khwatsi hi lezi zi wulilweko kusanguleni, a ku wona makabye Russell ka xibuku xa televizawu na a hlawutela lezi zi nga wa ta kombiswa ka filimu “Fotodrama da Criação,” a muhlaleli wo kari i zile a alakanya ku “zi wa hunza a ku wona makabye Russell hi xiviri!”
GIVE ZAMBO GA HOMBE KUGONZISENI KA BIBLIA
A filimu “Fotodrama da Criação” gi kombisilwe hi khati go sangula hi 11 ka Janeiro wa 1914, ka teatro ya le doropeni ga Nova York leyi hi nzhako yi nga lumba a Associação Internacional dos Estudantes da Bíblia
Tim Dirks, a mumahi ni mutsali wa matimu ya mafilimu i lo wula lezaku a filimu “Fotodrama da Criação” give “gona go sangula a ku kombisa zithombe zo fambafamba na zi zwata magezu ni ku kombisa zilo hi mivala yo tsalangana.” A mafilimu lawa ma nga humesiwa mahlweni ka “Fotodrama da Criação” ma wa tirisile a tipulani to kari to fana ni leti, kanilezi na zi nga kombiswi khati ginwe, nguvunguvu a mafilimu lawa ma wulawulako hi timhaka ta Biblia. Ahandle ka lezo, gi hava ni ginwe gi nga hlalelwa hi vanhu vo tala vo fana ni lava — va xipimo xa 9.000.000 le Amerika wa le Nwalungu, Europa, Austrália, ni Nova Zelândia nzeni ka lembe ginwe ntsena a ku patsa vontlhe!
A filimu “Fotodrama da Criação” gi kombisilwe hi khati go sangula hi 11 ka Janeiro wa 1914, doropeni ga Nova York. Anzhako ka 7 wa tihweti ku lo humelela mbhangalakasa yo tsema hlana leyi hi nzhako va nga yi vita ku i Yimpi yo Sangula ya Misava. Kanilezi a zidlemo misaveni yontlhe zi lo simama ku hlengeletana kasi zi hlalela a filimu “Fotodrama da Criação” zi chavelelwa hi miwoniso ya gona yo saseka ya makatekwa ya Mufumo lawa ma nga hata. Ka lembe ga 1914, a filimu “Fotodrama da Criação” give mukombiso wo saseka wu nga rivalwiko hi tindlela tontlhe.
Ku wa longiselwe a 20 wa mitlawa ya zitiro ni vanhu va kona zo ringana ku kombiswa filimu “Fotodrama da Criação” ka matshamu yo hambanahambana tikweni gontlhe ga Amerika wa le Nwalungu