“Jehova i mu rumele França kasi mu ta gonza lisine”

NA A ha hi jaha, Antoine Skalecki i wa hi ni haxi kota mupangalati wakwe wa hombe. Va wa fambafamba zinwe lomu ka tindlela to phuma ta lomu timhakweni ta zitsunga, na va rwele makhala ya lomu ka mugodi wa 500 wa timetro kuya hasi. A papai wa Antoine i bayisilwe hi kudilika ka mugodi, zonake a ngango wu boheka ku rumela Antoine mugodini lezaku a ya tira 9 wa tihora hi siku. Ka siku go kari, Antoine i lo pona gi no ha kudilikeni ka mugodi.

Antoine munwe wa vanana vo tala va pswalilweko le França hi vapswali va le Polônia xikari ka 1920 ni 1930. Hikuyini a vanhu lavo va nga rura hi Polônia vata França? A xikhati lexi a tiko ga Polônia gi nga kuma kutlhatlheka anzhako ka Yimpi yo Sangula ya Misava, gi lova ni xikarato xa hombe xa kuva ni vahanyi vo tala ku hunza mpimo. Kasi lezo, França i wa luzile vavanuna vo hunza miliyoni yimpini leyo niku i wa hi ni xilaveko xa hombe xa vatiri va mugodi. Hikwalaho, a mufumo wa França ni wa Polônia yi lo sayina xivumelwano xaku a vanhu va Polônia vaya França hi 1919. Hi 1931 a vanhu va Polônia va nga hi França va wa chikela 507.800, lava a kutala kabye va nga akile ka xipanze xa migodi le nwalungu.

A vanhu lavo vo tira nguvu va ngata hi Polônia va lota ni mikhuwo, a ku patsa ni liranzo labye la hombe hi wukhongeli. Antoine, loyi zalezi a nga ni 90 wa malembe, i ngalo: “Kokwani wa mina Joseph i wa wulawula hi Mitsalo yo Basa hi kuhiseka a nga hunziselwe hi papai wa yena wutsumbu.” Hi tiSonto, a mingango leyo ya Polônia yi nga tira migodini yi wa pana khwatsi kasi kuya chechini, a ku fana ni lezi yi nga maha tikweni ga yona, lezi zi nga va maha va wonelwa hasi hi vaFrança lava va nga kala va nga ranzi wukhongeli.

Kuve le Nord-Pas-de-Calais laha a kutala ka vanhu va kuta hi Polônia va nga sangula kona ku tivana ni Zigonzani za Biblia, lezi zi nga sina zi xumayela hi kuhiseka xipanzeni lexo kusukela 1904. Hi 1915, A Murinzeli (The Watch Tower) i lo sangula ku gandliwa hi xiPolonia hweti ni hweti, niku a The Golden Age (ku nga Despertai! zalezi) gi sangulile ku humesiwa hi lirimi lelo hi 1925. A mingango yo tala yi wa xalaliswa hi timhaka ta marevista lawo, zinwe ni bhuku A Harpa de Deus hi xiPolonia.

A ngango wa Antoine wu tivile a Zigonzani za Biblia hi kota ya tio wakwe, loyi a ngaya ka mutlhangano wakwe wo sangula hi 1924. Ka lembe galego, a Zigonzani za Biblia zi lo maha a mutlhangano wo sangula wa xipanze hi xiPolonia le Bruay-en-Artois. Na ku nga se hunza hweti, Makabye Joseph F. Rutherford, a nga hi muyimeli wa tsinza ga misava yontlhe, i lo maha mutlhangano laha ku nga tlhangana 2.000 wa vanhu. Hi ku khumbiwa hi ku wona vanhu lavo, lava a kutala kabye va nga va Polônia, Makabye Rutherford i lo va byela lezi: “Jehova i mu rumele França kasi mu ta gonza lisine.” Zalezi, nwina ni vana va nwina mu fanele ku vuna vaFrança! Ka ha hi ni ntiro wa hombe wa kuxumayela wu faneleko ku mahiwa, niku Jehova i ta humesa vahuweleli vo maha ntiro lowo.”

Jehova i lo maha zalezo futsi! A maKristu lawa ya Polônia ma wa hiseka nguvu kuxumayeleni a ku fana ni lezi ma nga hisekisa zona migodini! Kunene, a vokari vabye va lo tlhela Polônia kasi ku ya bhulela vanwani lezi va gonzileko. Teofil Piaskowski, na Szczepan Kosiak, na Jan Zabuda vanwe va lava va tlhelileko kaya va ya hangalasa mahungu yo saseka ka zipanze za hombe za Polônia.

Kanilezi a vavangeli vo tala va Polônia va lo simama kwale França, va simama ku xumayela hi kuhiseka zinwe ni vamakabye vabye va le França. Ka mutlhangano wa hombe wu mahilweko le Sin-le-Noble hi 1926, ku wa hi ni 1.000 wa vanhu ka xipanze xa xiPolonia, zinwe ni 300 wa vona ka xipanze xa xiFrança. A Anuário de 1929 gi lo bika lezi: “Nzeni ka lembe legi, a 332 wa vamakabye va vaPolonia va kombisile a kutihendleleta kabye hi kubapatizwa.” Na yi nga se sangula a Yimpi ya Wumbiri ya Misava, ka 84 wa mabandla lawa ma nga hi kona le França, a 32 ma wa hi ya vawulawuli va xiPolonia.

Hi 1947 a Timboni to tala ta Jehova ti lo vumela a xirambo xa mufumo wa Polônia xa kuva va tlhela tikweni gabye. Kanilezi, hambu anzhako ka kuva va tlhelile, a mihanzu ya kutikarata kabye ni ka makholwa-kulobye ya França yi wa woneka ka kuengeteleka ka vahuweleli va Mufumo ka 10 wa tipursento ka lembe lego. Lezo zi lanzelwe hi kuengeteleka ka 20, 23, hambu 40 wa tipursento ka malembe 1948 kala 1950! Kasi ku gonzisa vahuweleli lavo va vaswa, a ravi ga França gi lo yimisa vawoneleli va xipanze hi 1948. Ka vamakabye lavo va ntlhanu va hlawulilweko, a mune wabye va wa hi va Polônia, niku a munwe wabye ku wa hi Antoine Skalecki.

A Timboni to tala ta Jehova le França ta ha hi ni tixaka ta Polônia ta vakokwani vabye, lava va tirileko hi kuhiseka migodini ni wutirelini. Nyamutlha kambe, a vanhu vo tala va matiko-wundle va kari va gonza lisine le França. Kani a vavangeli va matiko-wundle va tlhela matikweni yabye kani va aka miti kwaseyo, vontlhe va lanzela hi kuhiseka a mikonzo ya vahuweleli va Mufumo vo kota a vahuweleli va Polônia lava va vileko kona mahlweni kabye. — Matimu ya hina le França.