A lisima la kutikhoma

ZVI WULA YINI A KUTIKHOMA?

A kutikhoma zvi patsa a kuva ni wuzvikoti ga ku

• tiva ku rindzela lezvi u zvi lavako

• ala ku kucetelwa hi van’wani

• maha lezvi zvi faneleko hambu loku u nga zvi tsakeli

• wona zvilaveko zva van’wani na zvi hi zva lisima a ku hundza lezvi zva wena

HIKUYINI ZVI NGA ZVA LISIMA A KUTIKHOMA?

A vanana lava va zvi kotako khwatsi a ku ti khoma va nga hlula zviringo, hambu loku a zvin’wani zvi wonekisa a ku khwatsi zvi wa ta va nyika litsako. Kanilezvi, lava va kalako va nga zvi koti a ku ti khoma va ngava vanhu

• va tihanyi

• vo karateka

• vo dzaha fole, timbangi kutani va kunwa nguvhu

• va hlawulako kuga zvilo zvi nga vhuniko nchumu

A kambisiso wo kari wu mahilweko wu kumile lezvaku lava va nga ti khoma na va ha hi vanana, a cikhati leci va nga kula va vile ni zvikarato zvitsongwani zva lihanyo, zva timali, niku va wa ingisa nayo. A kambisiso lowo wu mahile Angela Duckworth, a mugondzisi wa Universidade ya le Pennsylvania, a wula lezvi: “A kutikhoma i nchumu wa lisima nguvhu.”

NDLELA YO GONDZISA KUVA NI KUTIKHOMA

Gondza ku wula ku ahihi ni tlhamuselo wa kona.

TSHINYA GA NAYO: “A ‘Ina’ wa wena i wave ina, ni ‘Ahihi’ ava ahihi.” — Matewu 5:37.

A vanana va nga ringa a ciboho ca mupswali hi kurila — kuzvilava lomu ku teleko vanhu. Loku a vapswali va va nyika lezvi a vana vabye va zvi lavako, va nga alakanya lezvaku a kurila zva vhuna ku cica a ahihi ava ina.

Kanilezvi loku a mupswali a ku ahihi a tlhela a nga mu nyiki leci a ci lavako, a n’wana i gondza nchumu wa lisima wutomini — wa ku a zvi koteki ku contlhe cikhati hi kuma lezvi hi zvi lavako. A tlhari yo kari yi vitaniwako ku hi David Walsh yi tsalile lezvi: “A vanhu lava va gondzako a mhaka leyi va woneka va hi vanhu vo humelela khwatsi wutomini. A hi lirandzo a ku maha a vana va hina va alakanya lezvaku contlhe cikhati va ta kuma zvontlhe lezvi va zvi lavako.”a

Loku a n’wana wa wena u nga mu nyiki zvontlhe a zvi lavako, zvi ta mu vhuna kuva ni kutikhoma loku a hi wa hombe. Hi cikombiso, i ta ti khoma loku a ringiwa ku dzaha timbangi, ku hlengela masango na a nga se chadha kutani zvilo zvin’wani zvi nga mu vangelako kubayisa hambu ku vangela kubayisa van’wani.

Vhuna vana va wena a ku tiva wuyelo ga ku maha zva zvi nene ni go maha zvobiha.

TSHINYA GA NAYO: “Hakuva leci a munhu a ci byalako, i ta tshovela caleco.” — Va Le Galatiya 6:7.

A n’wana wa wena i fanele ku zvi tiva lezvaku a zvilo zvontlhe zvi na ni wuyelo ga kona. Hikwalaho loku a nga ti khomi i tava ni wuyelo go bayisa. Hi cikombiso, loku a n’wana wa wena a hi ni cizangazangani, a van’wani va nga kala va nga mu lavi a ku tshama naye. Kanilezvi loku a ti khoma loku a vhukiwa — kutani loku a hi ni lihlazva-mbilu a cikhati leci a van’wani va wulawulako — a vanhu va ta zvi tsakela ku tshama naye. Vhuna a n’wana wa wena ku zwisisa lezvaku a wutomi gi ta mu fambela khwatsi loku a hi ni kutikhoma.

Gondzisa n’wana wa wena a ku tiva lezvi zvi nga zva lisima.

TSHINYA GA NAYO: “Tiva lezvi zvi nga zva lisima nguvhu.” — Va Le Filipi 1:10.

A kutikhoma ku hi vhuna ku potsa ku maha zvakubiha, ku tlhela ku hi vhuna ku maha zvilo lezvi kuzvilava hi kalako hi nga zvi randzi ku maha hambulezvo na zvi lava ku hi zvi maha. Zva lisima ku a n’wana wa wena a tiva ku maha ciboho ca lezvi zvi nga zva lisima nguvhu, a tlhela a ranga hi zvona a maha. Hi cikombiso, i fanele ku ranga hi ku maha mitiro ya laha kaya na a nga se sangula ku hlakana.

Mu vekele cikombiso ca ci nene.

TSHINYA GA NAYO: “Ndzi mu nyikile cikombiso, kasi na n’winawu mu fela ku maha kota lezvi ndzi mahileko ka n’wina.” — Johani 13:15.

A n’wana wa wena i ta wona lezvi wena u mahako loku ku humelela zvilo zvi nga tsakisiko kutani zvi ku mahako u swireka. Komba n’wana wa wena lezvaku a kutikhoma ku maha ku a zvilo zvi hi fambela khwatsi. Hi cikombiso, loku a n’wana wa wena a ku gohela, xana wa tekela ku zangara kutani wa zvi kota a ku simama u ti khoma?