Gondza ku ti khoma

1, 2. a) Mihandzu muni yi tshovelwako hi lava va kalako va nga ti khomi? b) Hikuyini hi faneleko ku wulawula hi kutikhoma?

JEHOVHA NUNGUNGULU a nga hi vhuna ku gondza ku ti khoma. (Va Le Galatia 5:22, 23) Yena i na ni kutikhoma ko mbhelela, kanilezvi hina a hi nako hakuva a hi mbhelelangi. Hi lisine a zvikarato zvo tala lezvi vanhu va lwako nazvo nyamutlha zvi vangiwa hi ku nga ti khomi. Hi ku kala ku ti khoma, a munhu a nga mahela mihoni zvilo zva lisima, a nga tivi cikoleni kutani ku hlakana hi ntiro. A vanhu van’wani va rukatela, va popiwa, va holova, va tlhatlha wukati, va ti vangela mangava, va nghena mapaxo, va ti vangela zvikhwita zva mbilu, ku kuma mababyi yo nyiketana hi masango ni tinyimba to kala va nga ti lavi, zvontlhe na zvi vangiwa hi ku kala ku ti khoma. — Lisimu 34:11-14.

² A vanhu vo kala ku ti khoma va ti vangela zvikarato va tlhela va vangela zvikarato van’wani. Lezvo zviya zvi woneka nguvhu inyamutlha. Hambulezvo, a zvi hi hlamalisi hakuva a Mhaka ya Nungungulu yi wa sina yi phrofetile lezvaku “masikwini yo gumesa” ku wa ta tala hi vanhu vo kala ku ti khoma. — 2 Timote 3:1-3.

3. Hikuyini hi faneleko ku gondza ku ti khoma?

³ Hikuyini hi faneleko ku gondza ku ti khoma? Ku na ni zvigelo zvimbiri zva hombe. Co sangula, a vanhu va zvi kotako ku ti khoma va potsa zvikarato zvo tala. Zva va olovela kambe ku hanyisana khwatsi ni van’wani ni ku potsa ku tshama va zangarile, ku karateka, hambu kuva ni gome. Ca wumbiri, kasi ku simama hi maha vanghana va Nungungulu, hi fanele ku ala zviringo hi tlhela hilwa ni kunavela ka hava. Adhamu na Evha a va zvi kotangi ku maha lezvo. (Genesisi 3:6) A vanhu vo tala nyamutlha vonawu va kumana ni zvikarato zva hombe hi ku kala va nga ti khomi.

4. Cini ci nga tiyisako ni wihi loyi a lwako ni kunavela ka hava?

⁴ Jehovha wa zvi zwisisa ku zva hi karatela ku ti khoma hakuva a hi mbhelelangi. Hambulezvo, i lava ku hilwa ni kunavela ka hina ka hava. (1 Tihosi 8:46-50) Kota Munghana wa lirandzo, i tiyiseta lava zvi tshukako zvi va karatela ku ti khoma. Ka ndzima leyi, hi ta gondza ka cikombiso ca Jehovha ca ku ti khoma. Hi ta wulawula kambe hi zvikombiso zva vanhu va lomu ka Bhibhiliya, zva zvi nene ni zva hava, hi tlhela hi tiva mawonela ya ku ma nga hi vhuna.

JEHOVHA I HI VEKELE CIKOMBISO

5, 6. Cikombiso muni ca kutikhoma leci Jehovha a hi vekeleko?

⁵ Jehovha wa ti khoma hi kumbhelela hakuva i mbhelele hi matlhelo wontlhe. (Deuteronome 32:4) Kanilezvi hina a hi mbhelelangi. Hambulezvo a ku kambisisa a cikombiso cakwe ca ku ti khoma zvi nga hi vhuna kuva hi mu pimanyisa khwatsi. Zvi ta tlhela zvi hi vhuna ku tiva lezvi hi fanele ku maha loku a cokari ci hi swira. A hi woneni zvikombiso zvo kari zva kutikhoma kakwe.

⁶ Ehleketa hi lezvi Jehovha a nga maha a cikhati leci Sathani a nga mu vhukela le Edheni. Kuzvilava lezvi Sathani a nga wula zvi mahile ku a malandza wontlhe yo tsumbeka ya Nungungulu le tilweni ma karateka, ma zangara, hambu ku sola. Hambu wena kuzvilava u ti zwisa zvalezvo loku u alakanyela a kuxaniseka kontlhe loku ku vangilweko hi Sathani. Hambulezvo, Jehovha a nga vhindlukangi a maha zvilo hi matloti. Kanilezvi i hlamulile hi ndlela yi faneleko. I nonoka ku zangara, a khoma mhaka leyo hi ndlela yo lulama. (Eksodusi 34:6; Joba 2:2-6) Hikuyini a mahako lezvo? I tsika cikhati ci hundza hakuva a nga lavi lezvaku ku lova ni mun’we munhu. Kanilezvi i ‘randza lezvaku vontlhe va hundzuluka.’ — 2 Pedro 3:9.

7. Hi gondza yini ka cikombiso ca Jehovha?

⁷ A cikombiso ca Jehovha ci hi gondzisa lezvaku a hi faneli ku maha zvilo hi matloti, niku hi fanele ku ranga hi ku pimisa na hi nga se wula nchumu. Hikwalaho, loku u lava ku maha ciboho ca lisima, ti nyike cikhati co pimisa. Khongela u kombela wutlhari kasi u tiva co wula kutani ku maha. (Lisimu 141:3) Loku hi kwatile, zva olova ku hi maha zvilo zvo huma ndleleni. Hi caleco ci mahako ku a vanhu vo tala va gumesa va ti laya hi zvilo va nga wula kutani ku maha na va nga rangangi hi ku pimisa! — Mavingu 14:29; 15:28; 19:2.

ZVIKOMBISO ZVA ZVI NENE NI ZVA HAVA CIKARI KA VANHU VA NUNGUNGULU

8. a) Hi kwihi lomu hi nga kumako zvikombiso zvi nene zva ku ti khoma? b) Cini ci nga vhuna Josefa a ku hlula ciringo a cikhati leci a sati wa Potifare a nga zama ku mu xenga? (Wona mufota kusanguleni ka ndzima.)

⁸ Zvikombiso muni zva Bhibhiliya zvi dlunyatisako a lisima la ku ti khoma? A cin’we ca zvona hi leci ca Josefa, a n’wana wa Jakobe. I hlulile ciringo a cikhati a nga tira mutini wa Potifare, a nduna ya vaghadhi va Faro. A sati wa Potifare i kokilwe mahlo hi kusaseka ka Josefa, a zama ku mu xenga hi kuphindaphinda lezvaku a etlela naye. Cini ci nga mu vhuna ku hlula ciringo leco? Kuzvilava i wo ti nyika cikhati co ehleketa hi lezvi zvi nga wa ta humelela loku a vhumela ku xengwa hi wasati loye. Laha a kata Potifare a nga mu khoma hi nguwo, Josefa i no chukula a huma hi ku tsutsuma. I te: ‘Ndzi ta mahisa kuyini loku kubiha, ndzi wonhela Nungungulu ke?’ — Genesisi 39:6, 9; gondza Mavingu 1:10.

9. U nga ti longiselisa kuyini kasi ku hlula zviringo?

⁹ Hi gondza yini ka cikombiso ca Josefa? Loku hi ringwa ku tshova milayo ya Nungungulu, hi fanele kulwa ni ciringo leco. Na va nga se maha Timboni ta Jehovha, a vokari va wa hi makhobomu, zvidhakwa, vadzhahi va masigari, vadzhahi va timbangi, zvibhayi, ni zvin’wani. Hambu andzhako ka ku bhabhatiswa, va nga tshuka va ringwa ku maha zvilo lezvo. Loku lezvo zvi maheka, ehleketa hi lezvi a wunghana ga wena na Jehovha gi to wonhekisa zvona loku u vhumela ku wela ciringweni leco. Zama ku alakanyela a zviyimo lezvi zvi nga ku vekelako ciringo ni lezvi u nga zvi potsisako zvona. (Lisimu 26:4, 5; Mavingu 22:3) Loku u kumana ni ciringo, kombela Jehovha lezvaku a ku nyika wutlhari ni kutikhoma kasi u hlula ciringo leco.

10, 11. a) Zvini zvi humelelako vaswa vo tala cikoleni? b) Cini ci nga vhunako vaswa va maKristu lezvaku va hlula a ciringo ca ku tshova milayo ya Nungungulu?

¹⁰ Lezvi zvi nga humelela Josefa zva humelela vaswa vo tala va maKristu inyamutlha. Wona lezvi zvi nga humelela Kim. A zvigondzani-kulobye zvi wa tolovela ku bhuma hi kuva zvi hlengele masango kumbheleni ka vhiki. Kim i wa nga hi na matimu yo kota lawo. Kota kuwula kakwe, a zvikhati zvin’wani i wa tizwa ‘na a hi yece’ niku a zvigondzani-kulobye zvi waku i fayele hi lezvi a nga kala a nga hi na cigango. Kanilezvi hi lisine gi wa hi wutlhari. I wa zvi tiva ku a ciringo ca ku hlengela masango ca hombe nguvhu loku wa ha hi muswa. (2 Timote 2:22) A zvigondzani-kulobye zvi wa tolovela ku mu wutisa ku a nga se etlela ni jaha cima a pswaliwa ke. Lezvo zvi wa mu nyika lungelo ga ku tlhamusela ku hikuyini a hlawulako ku kala a nga hlengeli masango ni munhu. Ha tizwa matshandza hi vaswa va maKristu lava va ti yimiseleko ku ala a ciringo ca wubhayi, niku Jehovha yenawu wa tizwa matshandza hi vona!

¹¹ A Bhibhiliya gi tlhela gi nyika zvikombiso zva vanhu va nga tsika ciringo ca wubhayi ci va hlula. Gi komba a mihandzu yo bava leyi a munhu a tshovelako loku a nga ti khomi. Loku u tshuka uva ka ciyimo co fana ni leci Kim a nga hi ka cona, ehleketa hi jaha ga cipumbu legi ku wulawuliwako hi gona ka Mavingu cipimo 7. Ehleketa kambe hi makhombo lawa ma nga wela Amnoni hi lezvi a nga kala ku ti khoma. (2 Samueli 13:1, 2, 10-15, 28-32) A vapswali va nga vhuna vana vabye a ku gondza ku ti khoma ni wutlhari hi ku wulawula hi zvikombiso lezvo ka wukhozeli ga ngango.

12. a) Josefa i ti khomile hi ndlela muni mahlweni ka vamakabye vakwe? b) Zviyimo muni zvi nga lavako lezvaku hi ti khoma?

¹² Josefa i vekile cikombiso ci nene ca ku ti khoma ka khati gin’wani kambe. Kuve khati legi a vamakabye vakwe va ngata Gibhite kasi ku ta xava zvakuga. Kasi ku tiva a kupima kabye, Josefa a nga va byelangi ku hi yena mani. A cikhati a nga wona ku a mihloti ya mu xiyelela, a nga tekelangi ku phuxuka kwalaho. Kanilezvi i no huma a ya rila cihundleni. (Genesisi 43:30, 31; 45:1) Loku a makabye wo kari a maha nchumu wu ku bayisako, a ku pimanyisa cikombiso ca Josefa zvi ta ku vhuna ku potsa ku wula kutani ku maha nchumu u to guma u ti laya hi wona. (Mavingu 16:32; 17:27) Loku u hi ni maxaka ma susilweko bandleni kambe, zvi ta lava ku u ti khoma kasi u potsa ku wulawula navo na ku nga hi na cigelo co zwala. Lezvo zvi nga tshuka zvi karata. Kanilezvi zvi ta ku olovela loku u alakanya lezvaku u lava ku pimanyisa a cikombiso ca Jehovha niku u lava ku maha lezvi a zvi lavako.

13. Hi gondza yini ka lezvi zvi nga humelela wutomini ga Dhavhidha?

¹³ A cikombiso ca Hosi Dhavhidha conawu ci nga hi vhuna. A cikhati leci Sawule na Ximeyi va nga mu vhuka, Dhavhidha a nga zangarangi ne a nga va vhukelangi. (1 Samueli 26:9-11; 2 Samueli 16:5-10) Hambulezvo a hi zvikhati zvontlhe a nga ti khoma. Lezvo hi zvi wona loku hi gondza matimu ya ciwonho cakwe na Bhate-xebha ni lezvi a nga lava ku maha Nabhali. (1 Samueli 25:10-13; 2 Samueli 11:2-4) Hi kuma zvigondzo zva lisima nguvhu ka Dhavhidha. Co ranga, lava va rangelako cikari ka vanhu va Nungungulu va fanele ku ti khoma nguvhu kasi va nga tirisi wukosi gabye hi ndlela ya hava. Ca wumbiri, hi nga tshuki hi ti tsumba ku hundza mpimo, hiku hi nga ta tshuka hi hluliwa hi ciringo. — 1 Va Le Korinte 10:12.

ZVILO ZVI TO KU VHUNA

14. Zvini zvi nga humelela makabye wo kari, niku hikuyini hinawu hi faneleko ku ti wonela ka zviyimo zvo kota lezvo?

¹⁴ Zvini u nga mahako kasi u engetela ku ti khoma? Wona lezvi zvi nga humelela Luigi. Ka siku go kari na a famba hi movha, ku tile wokari a ta mu chayisa hi le ndzhako. Kanilezvi wutshan’wini ga ku kombela rivalelo, a wanuna loye i no sangula ku wulawulela a tlhela a holovisa Luigi, kuveni loyi a nga chayisa munghana hi yena. Luigi i no khongela ka Jehovha kasi a zvi kota ku simama a rulile a tlhela a zama ku rulisa mufambisi loyi mun’wani. Kanilezvi a zvi phahangi. Hikwalaho, Luigi i no tsala matrikula ya movha a ti fambela, a siya wanuna loye na a ha wulawulela. Loku ku hundzile vhiki, Luigi i wa kari a maha liyendzo lo wuyela ka wasati wo kari. A nuna wakwe ku wa hi wanuna loyi a nga mu rukatele! A wanuna loye i nowa tingana, a kombela rivalelo ka Luigi a tlhela aku i ta wulawula ni koponi ya maseguro ya movha wa Luigi kasi a movha wakwe wu lungisiwa hi cihatla. I tshamile kambe a ingisela mabhulo ya Bhibhiliya lawa va nga hi nawo ni sati wakwe, a tlhela a ma tsakela. Lezvo zvi mahile Luigi a wona a lisima la kuva a simamile a rulile a cikhati a nga chayisiwa ni lezvi zvi nga lavile ku goheka loku i wa no zangara. — Gondza 2 Va Le Korinte 6:3, 4.

15, 16. A cigondzo ca Bhibhiliya ci nga ku vhunisa kuyini wena ni ngango wa wena lezvaku mu gondza ku ti khoma?

¹⁵ A ku maha cigondzo ca Bhibhiliya co nyawula hi kukhandzakanya zvi nga vhuna maKristu lezvaku ma gondza ku ti khoma. Alakanya lezvi Nungungulu a nga byela Joxuwa. I te: ‘A bhuku legi ga nayo gi nga dzuki gi hi kule ni nomu wa wena, kanilezvi u ta gi alakanya mumu ni wusiku, u ti karata ku maha zvontlhe lezvi zvi tsalilweko ka gona, kasi wa fela ku humelela ka tontlhe tindlela ta wena, u tshameka.’ (Joxua 1:8) Kanilezvi a cigondzo ca Bhibhiliya ci nga ku vhunisa kuyini ku gondza ku ti khoma?

¹⁶ Hi gondzile lezvaku a Bhibhiliya gi na ni zvikombiso zva mabhindzu ya ku ti khoma ni makhombo ya ku nga ti khomi. Jehovha i tsalile zvikombiso lezvo hi cigelo co zwala. (Va Le Roma 15:4) Zvi ngava wutlhari ku lera zvikombiso lezvo, hi zvi gondza, hi tlhela hi ehleketa hi zvona. Zama ku zwisisa lezvi zvi ku vhunisako zvona wena ni ngango wa wena. Kombela Jehovha lezvaku a ku vhuna ku hanya hi wusungukati ga Mhaka yakwe. Loku u wona lezvaku wa tsandzeka ku ti khoma ka mhaka yo kari, u nga ti vhale mahlo. Khongela hi zvona u tlhela u ti karatela ku wona ndlela ya ku chukwatisa. (Jakobe 1:5) Handzela mabhukwini ya hina, u lava wusungukati gi ringanako ku ku vhuna.

17. A vapswali va nga vhunisa kuyini vana vabye a ku gondza ku ti khoma?

¹⁷ A vana va wena u nga va vhunisa kuyini ku gondza ku ti khoma? A vapswali va zvi tiva ku a vana vabye a va pswaliwangi nago tshamela legi. Hikwalaho va fanele ku va gondzisa matshamela ma nene hi cikombiso cabye. (Va Le Efesusi 6:4) Loku a vana va wena va nga zvi koti ku ti khoma, ti wutise ku wa va vekela cikombiso ci nene ke. U nga va vekela cikombiso ci nene hi ku chumayela hi ku hiseka, ku rangisa mitlhangano ni ku fambisa wukhozeli ga ngango hi kukhandzakanya. U nga chavi ku byela vana va wena ku ahihi loku zvi laveka! Jehovha i va vekele mimbhingano Adhamu na Evha, leyi yi nga wa ta va vhuna ku gondza ku kombisa cichavo hi wuhosi gakwe. Hi kufanana, loku a vapswali va gondzisa vana vabye va tlhela va va vekela cikombiso ci nene, a vana vabye va ta gondza ku ti khoma. A ku randza wuhosi ga Jehovha ni kuva ni cichavo hi milayo yakwe zvin’we zva zvilo zva lisima nguvhu lezvi u nga va gondzisako kuva nazvo. — Gondza Mavingu 1:5, 7, 8.

18. Hikuyini hi faneleko ku hlawula khwatsi a vanghana va hina?

¹⁸ Kani hi na ni vana kani a hi navo, hontlheni hi fanele ku hlawula khwatsi vanghana. Loku a vanghana va wena va randza Jehovha, va ta ku kuca ku ti vekela mixuvo ya yi nene ni ku potsa zvikarato. (Mavingu 13:20) A cikombiso cabye ca ci nene ci ta ku gondzisa ku ti khoma, niku vonawu va ta gondza ka leci ca wena. A kutikhoma loko ku ta hi vhuna kuva hi tsakelwa hi Nungungulu, hi tshama na hi tsakile, hi tlhela hi hanyisana khwatsi ni lava hi va randzako.