Xipimo Xa Wukhume Ni Ntlhanu
Zwana Wusungukati, U Amukela Ku Layiwa
1. (a) Hikuyini hina hontlheni hi nga ni xilaveko xa ku nyikiwa wusungukati ni ku layiwa? (b) Xiwutiso muni lexi hi faneleko ku xi alakanyela?
“HONTLHE ha khubeka hi zilo [“zikhati,” NM] zinyingi,” ku wula a Biblia lomu ka bhuku ga Jakobe 3:2. Ha zi kota ku alakanyela a zikhati zinyingi laha hi nga tsanzeka kuva lixaka la munhu loyi a Mhaka ya Nungungulu yi hi kucako lezaku hiva yena. Hikwalaho ha vumela lezaku a Biblia gi wula lisine loku giku: “Zwana wusungukati, u amukela ku layiwa, kasi a masiku ma ha tako u fela ku tlhariha.” (Mavingu 19:20) A ku na kukanakana ka lezaku hi cicile matshamela yo kari wutomini ga hina lezaku gi zwanana ni tigonzo ta Biblia. Kanilezi xana hi hlamulisa kuyini loku a muKristu-kulori a hi nyika wusungukati xungetano hi mhaka yo kari yo kongoma?
2. Xana hi fanele ku maha yini a xikhati hi nyikwako wusungukati ga hina wutsumbu?
2 A vo kari va hlamula hi ku zama a ku ti susa nanzu, va hehukisa mhaka, kutani ku lumbeta vanwani. Kanilezi i chukwana a ku ingisa wusungukati ni ku gi tirisa. (Maheberu 12:11) Hakunene, ngha ni munwe a nga rinzeli a kumbhelela ka vanwani, ge hambu ku tshamela a ku nyika wusungukati ka zilo zitsongwani kutani ka timhaka leti a Biblia gi ti tsikelako nwinyi wa tona. Ahandle ka lezo, kuzilava a munhu loye a nyikako wusungukati a nga hlolangi a timhaka tontlhe, niku wa zi kota ku byeliwa a timhaka leto hi xichawo. Kanilezi ka tinzimana ti lanzelako, a hi maheni ku khwatsi a wusungukati kutani kulayiwa lezi zi nyikiwako za faneleka, na zi seketelwa ka Biblia. Xana a munhu i fanele ku hlamulisa kuyini?
Zikombiso Lezi Hi Faneleko Ku Zi Alakanyela Loku Hi Nyikwa Wusungukati
3, 4. (a) Zini lezi a Biblia gi nga nazo lezi zi zi kotako a ku hi vuna lezaku hi anzisa a mawonela ma nene xungetano hi wusungukati ni kulaya? (b) Xana Hosi Saule i hlamulisile kuyini a wusungukati, niku kuve wahi a magumo ya kona?
3 A Mhaka ya Nungungulu yi na ni matshango ya vanhu va xiviri lava va nyikilweko wusungukati gi faneleko. Hi zikhati zo kari, a wusungukati gi nyikiwa zinwe ni kulaya. A munwe wa vanhu lavo kuve Hosi Saule wa le Israeli. Yena i lo tsika ku ingisa Jehova xungetano hi tiko ga Amaleki. A vaAmaleki va wa vukele a malanza ya Nungungulu, niku a kulamula ka Jehova ku wa hi lezaku a vaAmaleki ge hambu a zifuyo zabye zi wa nga faneli a ku nyenyeletelwa. Kanilezi Hosi Saule i lo nyenyeletela a hosi yabye ni wulangelwa ga zifuyo zabye. — 1 Samueli 15:1-11.
4 Jehova i lo rumela muprofeti Samueli lezaku a ya kawuka Saule. Xana Saule i hlamulisile kuyini? I lo phikiza lezaku yena i wa khozisile a vaAmaleki kanilezi i lo boha ntsena a ku nyenyeletela a hosi yabye. Hambulezo, zalezo zi wa hambana ni xileletelo xa Jehova. (1 Samueli 15:20) Saule i lo zama ku lumbeta a vanhu hi kota ya lezi a nga nyenyeletela a zifuyo, aku ngalo: ‘Nzi lo chava vanhu nzi ingisa timhaka tabye.’ (1 Samueli 15:24) Ko khwatsi i wa karatekela nguvu a xikhundla xakwe, a ku kala a kombela Samueli lezaku a mu dzunza mahlweni ka vanhu. (1 Samueli 15:30) Hi kugumesa, Jehova i lo ala Saule kota hosi. — 1 Samueli 16:1.
5. Zini zi humeleleko Hosi Uzzia a xikhati lexi a nga ala a wusungukati?
5 Hosi Uzzia wa le Juda “i lo onhela Jehova Nungungulu wakwe hi ku enghena lomu tempeleni ya Jehova a hisa libani.” (2 Kronekele 26:16) Kanilezi lava va nga fanele ku hisa libani, hi kuya hi nayo, vapristi ntsena. A xikhati lexi mupristi wa hombe a nga zama ku tsimbetela Uzzia, a hosi yi lo zangara. Zini zi nga humelela? A Biblia gi ngalo: “Ku lo woneka a hlokonho laha ximombyeni xakwe . . . hakuva Jehova i wa mu bile. Hosi Uzzia i lova ni hlokonho kala sikwini ga kufa kakwe.” — 2 Kronekele 26:19-21.
6. (a) Hikuyini Saule na Uzzia zi va karateleko a ku vumela a wusungukati? (b) Hikuyini a ku ala a wusungukati zi nga mhaka ya hombe inyamutlha?
6 Hikuyini Saule na Uzzia zi va karateleko a ku vumela a wusungukati? A mhaka ya hombe ku wa hi matshanza, a munwe ni munwani wabye i wa ti alakanyela a kuva wa hombe. A vanyingi va ti nehela hlomulo hi kota ya tshamela lego. Ko khwatsi a ka vona a ku vumela wusungukati zi kombisa a kuva ni zihoxo kutani zi chakisa a wudumo gabye. Kanilezi a matshanza i gome. A matshanza ma pfhupelisa kupima ka munhu lezaku yena a byekelela ku ala a xivuno xi nyikiwako hi Jehova hi ku tirisa a Mhaka ni hlengeletano yakwe. Hikwalaho, Jehova wa tlharihisa: “A matshanza ma rangela kulova; ni kutikukumukisa ku rangela kuwa.” — Mavingu 16:18; Va Le Roma 12:3.
Hi Fanele Ku Vumela Wusungukati
7. Zigonzo muni za zi nene lezi zi nga gonziwako ka ndlela leyi Mosi a nga hlamula ha yona a wusungukati?
7 A Mitsalo kambe yi na ni zikombiso zi nene za vanhu va vumeleko wusungukati, niku ha zi kota a ku gonza ka zona. Alakanya hi Mosi, loyi a nyikilweko a wusungukati ga lezi a nga wa ta khomisa zona a nzhwalo wa ntiro wakwe hi muxade wakwe. Mosi i lo tekela ku mu ingisa a tlhela a maha lezi a nga byeliwa. (Eksodusi 18:13-24) Hambu lezi Mosi a nga hi murangeli wa hombe, hikuyini yena a vumeleko wusungukati? Hakuva yena i wa ti koramisa. “Mosi i wa hi munhu wo rula nguvu ku hunza vanhu vontlhe va nga laha misaveni.” (Mitsengo 12:3) Xana a kutikoramisa ka lisima kuya chikela kwihi? A bhuku ga Zefania 2:3 gi komba lezaku zi wula wutomi ga hina.
8. (a) Zionho muni lezi Davida a zi mahileko? (b) Xana Davida i hlamulisile kuyini a kukawuka ka Natani? (c) Zini zi humeleleko hi kota ya zionho za Davida?
8 Hosi Davida i lo bhaya na Batexeba a tlhela a zama ku fihla a xionho lexo hi ku maha lezaku a nuna wakwe, Uria, a dawa. Jehova i lo rumela muprofeti Natani lezaku a ya kawuka Davida. Yena i lo ti sola a tlhela a tekela ku vumela aku ngalo: “Nzi onhile ka Jehova.” (2 Samueli 12:13) Hambulezi Nungungulu a amukeleko a kutisola ka Davida, yena i wa ta xaniswa hi kota ya kuonha kakwe. Jehova i lo mu byela lezaku a supado yi wa “nga ta huma lomu ndlwini ya [yena],” ni lezaku a vasati vakwe va wa ta nyikelwa “ka munwani,” niku a nwanana loyi a pswalilweko wubhayini gakwe ‘hakunene i wa tafa.’ — 2 Samueli 12:10, 11, 14.
9. Xini hi nga faneliko ku xi rivala loku hi nyikwa wusungukati kutani ku layiwa?
9 Hosi Davida i wa xi tiva a xivuno xa ku ingisa a wusungukati gi nene. Ka xikhati xo kari, yena i bongile Nungungulu hi kota ya munhu loyi a wusungukati gi tileko hi ka yena. (1 Samueli 25:32-35) Xana ha fana na yena? Loku ku hi lezo, hi ta vikelwa ka ku wula ni ku maha zilo lezi zi nga wa ta hi maha hi ti sola. Kanilezi ahati loku hi kumeka ka matshamela lawa ma hi mahako hi nyikwa wusungukati kutani hambu ku layiwa? Ngha hi nga rivali lezaku lezo xikombiso xa liranzo la Jehova, na a alakanyela a kutshamiseka ka hina ka pinzukelwa. — Mavingu 3:11, 12; 4:13.
Matshamela Ya Lisima Nguvu Lawa Hi Faneleko Ku Ma Hlakulela
10. Hi gihi a tshamela legi Jesu a nga komba lezaku gi wa laveka ka lava va nga wa ta enghena Mufunweni?
10 Lezaku hiva ni kuzwanana ku nene na Jehova ni vamakabye va hina va wuKristu, hi fanele a ku hlakulela a matshamela yo kari. Jesu i khanyisile a ginwe ga matshamela lawo a xikhati lexi a nga yimisa a nwanana xikari ka vapizani vakwe a tlhela aku ngalo: “Loku mu nga hunzuluki, mu maha kota vanana va tsongwani, cima mu nga ta enghena mufunweni wa tilo. Hikwalaho ni wihi loyi a ta nga ti koramisa a maha kota nwanana loyi tsongwanyani, hi yena a nga wahombe mufunweni wa tilo.” (Mateu 18:3, 4) A vapizani va Jesu va wa hi ni xilaveko xa ku hlakulela a kutikoramisa, kota lezi va nga kanetisanile xungetano hi loyi a nga hi wahombe xikari kabye. — Luka 22:24-27.
11. (a) Xana hi fanele a ku ti koramisa mahlweni ka mani, niku hikuyini? (b) Loku hi ti koramisa, hi ta hlamulisa kuyini a wusungukati?
11 Mupostoli Pedro i tsalile: “Nwentlhe ti boheni hi kutikoramisa, mu tirelana; hakuva Nungungulu wa ala a vamatshanza, kanilezi i nyika tipswalo ka lava va ti koramisako.” (1 Pedro 5:5) Ha zi tiva lezaku hi na ni xilaveko xa ku ti koramisa mahlweni ka Nungungulu, kanilezi a mutsalo lowu wu komba lezaku hi fanele kambe a ku ti koramisa xikari ka makholwa-kulori. Loku hi ti koramisa xikari ka makholwa-kulori, hi nga tava ni xiviti loku hi nyikwa mawonela ma faneleko hi vanwani kanilezi hi ta gonza ka vona. — Mavingu 12:15.
12. (a) Hi gihi a tshamela legi gi yelanako nguvu ni kutikoramisa? (b) Hikuyini hi faneleko ku khatalela lezi zi zi kotako ku humelela vanwani hi kota ya mahanyela ya hina?
12 A kutikoramisa ku yelana nguvu ni kukhatala hi kutshamiseka ka vanwani. Mupostoli Paule i tsalile lezaku: “Ngha na munhu a nga ti laveli a zakwe ntsena, kanilezi munwe ni munwani a mu lavele a kusasa a waakelane wakwe. . . . Hikwalaho loku muga, kutani munwa, kani hi xihi lexi mu xi mahako, zi maheni zontlhe ziva kudzunzwa ka Nungungulu. Mu nga mahi xikhunguvanyiso ka vaJuda, hambu ka vaGreki, kutani bandleni ga Nungungulu.” (1 Va Le Korinte 10:24-33) Paule a nga wulangi lezaku hi fanele ku tsika zontlhe lezi hi zi ranzako, kanilezi i lo hi khongotela a ku nga mahi zilo lezi zi zi kotako ku kuca wo kari a ku maha lezi a livalo lakwe li mu byelako lezaku zi bihile.
13. Hi xihi xikombiso lexi xi zi kotako ku komba lezaku xana ha lanzela a wusungukati ga Mitsalo?
13 Xana wa veka a kutshamiseka ka vanwani vanhu mahlweni ka kuranza ka wena wutsumbu? Hina hontlhe hi fanele ku gonza a ku maha lezo. Ku na ni tindlela to tala ta ku maha lezo. Alakanya hi kuambala ni kutisasekisa kota xikombiso. Leti timhaka ti patsako kutihlawulela ka munhu nzeni ka kukongomisa ka Mitsalo xungetano hi ku kombisa xichawo, kuhlayiseka, ni kubasa. Kanilezi loku ku hi lezaku u gonza lezo hi ka mahanyela ya vanhu va lomu xipanzeni xa wena, zonake a maambalela kutani kutisasekisa ka wena ku tsanzekisa vanwani a ku ingisa mahungu ya Mufumo, xana u wa ta cica? Hakunene, a ku vuna munhu munwani lezaku a kuma wutomi ga pinzukelwa za lisima nguvu a ku hunza ku ti tsakisa.
14. Hikuyini zi hi za lisima lezaku hi hlakulela a kutikoramisa ni kukhatalela vanwani?
14 Jesu i vekile xikombiso xa kutikoramisa ni ku komba kukhatala hi vanwani, a kala a hlambisa mikonzo ya vapizani vakwe. (Johani 13:12-15) Ha yena, a Mhaka ya Nungungulu yi ngalo: “Ngha mu hi ni kupima loku a nga hi nako Kristu Jesu; loyi, hambu lezi a nga hi xiyinweni xa Nungungulu, a nga alakanyangi lezaku a ku ecana ni Nungungulu xilo a faneleko ku namarela ka xona. Kanilezi i lo ti maha wa nyalidede, a teka xiyimo xa wunanza, ava loyi a fananako ni vanhu, na a kumilwe a hi ni tshamela ga munhu, i lo ti koramisa, a ingisa kala kufeni.” — Va Le Filipi 2:5-8; Va Le Roma 15:2, 3.
U Nga Ali A Kulaya Ka Jehova
15. (a) Hi kwihi kucica loku hi faneleko ku ku maha kasi hiva ni wumunhu legi gi xalalisako Nungungulu? (b) Hi tihi tindlela leti Jehova a nyikako ha tona wusungukati ni kulaya ka hina hontlhe?
15 Kota lezi hina hontlhe hi nga vaonhi, ku laveka lezaku hi cicacica a mawonela ni mahanyela ya hina lezaku hi kombisa a wumunhu ga Nungungulu wa hina. Hi fanele ku ambala “a munhu muswa.” (Va Le Kolosi 3:5-14) A wusungukati ni kulaya zi hi vuna a ku tiva a matshamu lawa ma nga ni xilaveko xa ku lulamisiwa zinwe ni ku wona a tindlela ta ku ma lulamisa ha tona. A xibuka-tshinya xa gonziselelo leyi hi yi lavako i Biblia. (2 Timote 3:16, 17) A mabhuku ma seketelweko ka Biblia ni mitlhangano yi lulamiselweko hi hlengeletano ya Jehova za hi vuna a ku tirisa a Mhaka ya Nungungulu. Hambu loku hi sina hi nyikilwe wusungukati, xana hi ta xi tiva a xilaveko xa gona ni ku tlhela hi zama a ku chukwata?
16. Hi xihi xivuno lexi Jehova a nyikako munwe ni munwani wa hina?
16 Hi kukhatala ka liranzo, Jehova wa hi vuna ka zikarato za hina. A vanhu va timiliyoni va vuniwa hi zigonzo za Biblia za lomu mitini. A vapswali va nyika wusungukati va tlhela va laya vana vabye kasi ku va vikela ka mahanyela lawa ma nga wa ta va vangela kubayisa. (Mavingu 6:20-23) Nzeni ka bandla, zikhati zo tala a vo kari va kombela ku nyikwa wusungukati ni mawonela ka vatireli va buvileko lezaku va chukwatisa a mizamo yabye wutirelini ga simu. Ka zikhati zo kari, a madota ma zi kota ku kombelana wusungukati munwe ka munwani kutani ka vanwani va buvileko wutirelini. A vanhu lava va nga ni tifanelo ta moya va tirisa a Biblia kasi ku vuna lava va nga ni xilaveko lexo, va maha lezo hi moya wa kurula. Loku u nyika wusungukati, alakanya a ku “ti tlharihela lezaku u nga ringiwi na wena.” (Va Le Galatia 6:1, 2) Ina, hina hontlhe hi na ni xilaveko xa ku nyikwa wusungukati ni kulayiwa lezaku hi khozela Nungungulu munwe wa zinene hi wumunwe.
Ziwutiso Za Kuvuxeta
• Xana Jehova i hi vunisa kuyini hi liranzo lezaku hi wona lomu hina wutsumbu hi lavako ku ku lulamisa?
• Hikuyini zi karatelako a vo tala a ku vumela wusungukati gi lavekako, niku hikuyini zi bihile lezo?
• Hi wahi a matshamela ya lisima nguvu lawa ma to hi vuna a kuva hi vumela a wusungukati, niku xana Jesu i vekisile kuyini xikombiso xa lezo?
[Mufota ka phajina 142]
Uzzia i lo ala a wusungukati zonake a biwa hi hlokonho
[Mufota ka phajina 142]
Mosi i vunekile hi ku vumela a wusungukati ga Jetro