U hunzulusilwe ke?

1, 2. Xana a mawundlelwa ya hina ni lomu hi hanyako kona zi nga hi khumbisa kuyini?

HINA hontlhe ha khumbiwa hi ndlela leyi hi nga wundliwa hi yona ni lomu hi hanyako kona. Hi ranza a mabohela yo kari; hi ranza zakuga zo kari, hi tlhela hiva ni tshamela go kari. Hikuyini? A xinwe xa zigelo hi lezaku ha kucetelwa hi vanhu lava hi hanyako navo ni ziyimo zinwani wutomini ga hina.

² Hambulezo, ku na ni zilo za lisima a ku hunza ku hlawula zakuga ni mabohela. Hi xikombiso, hi wundliwa na hi gonzisiwa ku wona zilo zo kari kota zo lulama ni zo amukeleka kanilezi hi ala zinwani zilo hi kuva za hava ni ku nga amukeleki. A kutala ka zilo lezo zi khegela ka mawonela ya munhu niku a mawonela lawo ma hambana hi kuya hi munhu ni munhu. Phela a zilo lezi hi zi hlawulako zi nga komba a matirela ya livalo la hina. A Biblia ga vumela lezaku a kutala ka zikhati “a vamatiko lava va nga hiko na nayo, . . . va maha a zilayelo za nayo hi mahanyela.” (Rom. 2:14) Kanilezi, xana lezo zi wula lezaku kota lezi ku nga hiko na nayo wo kongoma wa Nungungulu, hi fanele ku lanzela tindlela ni milayo leyi hi pswalilweko hi yi kuma, leyi a votala xipanzeni xa hina va hanyako hi yona ke?

3. Hi zihi zigelo zimbiri zi mahako a maKristu ma ala ku lanzela tindlela ni mahanyela lawa ma ranziwako hi votala tikweni legi?

³ Hi wutsongwani ga kona, ku na ni zigelo zimbiri za lisima zi mahako a maKristu ma nga mahi lezo. A xo sangula, a Biblia gi hi byela lezi: “Yi kona ndlela yi wonekako na yi lulamile munhwini, kanilezi magumo ka yona yi yisa kufeni.” (Mav. 16:25) Kota lezi hi nga mbhelelangiko, hina vanhu a hi na wutlhari ga ku tiva lezi hakunene zi to hi vuna ge hambu ku rangela mazambo ya hina. (Mav. 28:26; Jer. 10:23) Xa wumbiri, a Biblia gi komba lezaku a mahanyela ni milayo ya tiko legi zi fumelwa hi Satani, “a nungungulu wa misava leyi.” (2 Kor. 4:4; 1 Joh. 5:19) Hikwalaho, loku hi lava ku katekisiwa hi Jehova ni kuamukeleka mahlweni kakwe, hi fanele ku ingisa a wusungukati gi nga ka Va Le Roma 12:2. — Gonza.

4. Zini hi to wulawula hi zona ka nzima leyi?

⁴ Ku na ni timhaka to hlaya ta lisima ti tsalilweko ka Va Le Roma 12:2, leti hi faneleko ku chela kota ka tona. (1) Hikuyini hi faneleko ku “hunzuluswa”? (2) Zini zi faneleko ku hunzuluswa? niku (3) Hi nga hunzulusiswa kuyini? A hi wulawuleni hi ziwutiso lezi.

HIKUYINI HI FANELEKO KU HUNZULUSWA?

5. Xana a magezu ya Paule ka Va Le Roma 12:2 ma waya nguvunguvu ka vamani?

⁵ A magezu ya mupostoli Paule a ma tsalileko ka papilo gakwe ka va le Roma ma wa nga yiswi ka vanhu va nga kholwiko kutani vanhu laha va yileko, kanilezi i wa tsalela a maKristu-kulobye ma totilweko. (Rom. 1:7) I lo va kuca lezaku va hunzuluswa va tlhela va “nga pimanyisi a tiko ga nguva leyi.” Ka maKristu ya le Roma xikhatini lexo, kwalomo ka 56 Nguveni ya Hina, “a tiko ga nguva leyi” ku wa hi milayo, mikhuwo, matshamela, ni mahanyela ya tiko ga Roma. A kuva Paule a tirisile a gezu legi gaku “mu nga” pimanyisi, zi komba lezaku a vokari xikari kabye va wa ha kucetelwa hi tiko ga nguva leyo. Xana a tiko lego gi wa kucetela a vamakabye va hina va xinuna ni va xisati lezaku va maha yini xikhatini lexo ke?

6, 7. Masikwini ya Paule, xana a mahanyela ni wukhongeli le Roma zi wa hi xiringo ka maKristu hi ndlela muni?

⁶ Lava va enzelako Roma nyamutlha va tala ku wona marumbi ya titempeli, zilahla, zifananiso zo alakanyisa zilo za kale, matshamu ya mihlakano, titeatro, ni zinwani. A zokari za zona zi akilwe ka zana ga malembe go sangula. A marumbi lawo ni zipanzana lezi za ha seleko za zilo lezo za kale za hi komba lezi a mahanyela ni wukhongeli zi nga tshamisile zona le Roma wa kale. Ha zi kota kambe a ku lera ka mabhuku ya matimu xungetano hi mihlakano ya kulwa, mapalisana ya mahaxi, zibelabela ni wucenje ga tixakaxaka. A yo kari xikari ka mihlakano leyi yi wa hi ya tingana. Tlhatakumbiri, Roma ku wa hi tsinza ga mabhinzu gi nga vuvuma nguvu, hikwalaho, a vanhu zi wa nga va karateli a ku kuma mali. — Rom. 6:21; 1 Ped. 4:3, 4.

⁷ Hambu lezi va nga hi ni titempeli to tala ni nyanza ya vanungungulu, a vaRoma va wa nga tiviwi kota vanhu vo ti karatela kuva ni kuzwanana ka lisine ni vanungungulu lavo va nga va khozela. Ka vona, a wukhongeli gi wa talele nguvu ka mikhuwo — ya kubeleka, kuchada, ni malahlela — ku nga hi zilo za siku ni siku kuhanyeni kabye. Zi la su dlunya lezaku zontlhe lezo zi wa hi xiringo ka maKristu ya le Roma. A yo kari xikari kabye ma wa huma hi ka mahanyela lawo, hikwalaho ma wa fanele ku hunzuluswa kasi mava maKristu ya lisine, niku a kuhunzuluswa loko ku wa nga ta gumesa ka siku legi ma nga wa ta bapatizwa hi gona.

8. Hikuyini a tiko gi vekako maKristu khombyeni nyamutlha ke?

⁸ A ku fana ni tiko ga Roma, a tiko nyamutlha gi veka khombyeni maKristu ma ti hendleletileko. Hikuyini? Zi tano hakuva a moya wa tiko wu tira hi tindlela to tala. (Gonza Va Le Efesusi 2:2, 3; 1 Johani 2:16.) Kota lezi hi ranzelweko hi kunavela ka tiko, mapimisela ni mahanyela siku ni siku, xontlhe xikhati hi le mhangweni ya ku mitiwa hi tiko. Hikwalaho, hi na ni zigelo zo tala za ku ingisa a wusungukati legi ga lezaku ‘hi nga pimanyisi a tiko ga nguva leyi, kanilezi hi hunzuluswa.’ Xini hi faneleko ku maha?

ZINI ZI FANELEKO KU HUNZULUSWA KE?

9. Na va nga se ringanelwa ku bapatizwa, kucica muni loku a votala va ku mahako?

⁹ A xikhati lexi a munhu a gonzako a lisine la Biblia a tlhela a hanya hi lona, i sangula ku kula hi tlhelo ga moya. Kota mbhanzu wa kukula loko, i cica zo kari wutomini gakwe kasi a ti zwananisa ni lezi a gonzako. I fularela a mitiro ya wukhongeli ga mawunwa ni matshamela ma nga tsakisiko ya mahanyela yakwe ya kale zonake a ti karatela kuva ni wumunhu go fana ni ga Kristu. (Efe. 4:22-24) Ha tsaka hi ku wona vanhu va makume ya mazana na va kombisa ku kula hi tlhelo ga moya lembe ni lembe va tlhela va ringanelwa hi kubapatizwa kota xikombiso xa kutihendleleta kabye ka Jehova Nungungulu. Handle ko kanakana, lezo zi maha a mbilu ya Jehova yi tsaka. (Mav. 27:11) Hambulezo, i chukwana ku ti wutisa lezi: Hi zalezi basi zi faneleko ku ciciwa ke?

10. Xana a kuhunzuluswa ku hambanisa kuyini ni ku chukwatiswa?

¹⁰ Hi lisine, a kuhunzuluswa ku patsa zotala ku hunza ku kula kutani ku chukwatisa zo kari hi tlhelo ga moya. A nchumu wo kari wu xavisiwako wu nga ha namekiwa xiphephana kutani ku huwelelwa lezaku “wu chukwatisilwe,” kanilezi hi lisine la kona wa ha hi walowu wa kale. Za koteka ku ngha va chelile a xilwana xinwe ntsena xa xiswa nzeni ka wona kutani ku cica a khukhwa ga kona lezaku gi koka nguvu mahlo. Xungetano hi gezu legi gaku “ngha mu hunzuluswa,” a disionario ga Vine gi tlhamusela lezi: “Ka Va Le Roma 12:2, a ku pimanyisa hi le handle a tiko ga nguva leyi zi hambanyiswa ni ku hunzuluswa hi lomu nzeni hi ku mahiwa luswa kupimeni hi ntamu wa Moya wa ku Basa.” Hikwalaho, a kuhunzuluka loku a muKristu a faneleko ku ku maha a hi ku fularela ntsena tolovelo wa hava, mawulawulela ma nga hlazekangiko, ni mahanyela ya kubiha. A vanhu vo kari va nga hiko ni wutivi ga Biblia va ti karatela ku ti basisa ka mahanyela lawo. Makunu, zini zinwani zi lavekako ka muKristu loyi a faneleko ku hunzuluswa?

11. Xana Paule i kombile lezaku a kuhunzuluswa ku mahiswa kuyini?

¹¹ “Ngha mu hunzuluswa hi ku mahiwa luswa a kupima ka nwina,” ku tsalile Paule. A “kupima” ku yelana ni wuzikoti ga hina ga ku alakanya. Kanilezi, lezi a gezu legi gi tirisiswako zona lomu ka Biblia, gi patsa lezi a kupima ka hina ku byekeleleko ka zona, matshamela ni maalakanyo ya hina. Ka magezu yakwe yo sangula ma nga ka papilo gakwe ka va le Roma, Paule i wulawula hi vanhu va nga hi ni ‘kupima ku solekako.’ A vanhu lavo va wa ti nyikele ka “kungalulami kontlhe, ni kubiha, ni timbilu, ni matsoho; va tele hi makangwa, a kudaya, a kukanetisana, a kukanganyisa,” ni mitiro yinwani yo biha. (Rom. 1:28-31) Makunu ha xi wona xigelo xa kuva Paule a khongotele a vanhu lavo va nga wundlelwe ka matshamela lawo, lava ka xikhati lexo va nga mahile malanza ya Nungungulu lezaku va “hunzuluswa” va tlhela va ‘mahiwa luswa a kupima kabye.’

12. Hi wahi a mapimisela ya vanhu laha va yileko nyamutlha, niku xana a maalakanyo lawo ma veka maKristu mhangweni hi ndlela muni?

¹² Lexi xi nga tsakisiko hi lezaku hi ranzelwe hi vanhu va matshamela yo fana ni lawa ma nga xaxametwa hi Paule. Kuzilava va alakanya lezaku a ku ti karatela ku lanzela a milayo ni matshinya ya milayo zi hunzelwe ni lezaku a ku maha lezo ku ti nonohisa. A vagonzisi vo tala ni vapswali va tsika vana ni zigonzani zabye va ti mahela kuranza. A ka vona, a ku na xo lulama, a ku na xo biha; kova lezi u zi wonisako zona. Hambu votala lava va ti wulako ku vakhozeli va tizwa na va tlhatlhekile a ku maha lezi va alakanyako aku zi lulamile na va nga hi na xilaveko xa ku ingisa Nungungulu ni milayo yakwe. (Tis. 14:1) A mawonela lawo ma nga vanga mhango ya hombe ka maKristu ya lisine. Lava va nga tlharihangiko va ngava ni mawonela lawo xungetano hi zilo za moya. Va nga ha ti nonohisa a ku lanzela lezi a zilo zi mahiswako zona laha bandleni hambu ku ngurangura hi kota ya nchumu wihi ni wihi va nga wu ranziko. Zinwani zikhati, va nga ala wusungukati ga Biblia xungetano hi mihlakano yabye, matirisela yabye Internet, ni ku lanzelela zigonzo zo tlakuka.

13. Hikuyini hi faneleko ku ti hlola khwatsi a wutsumbu ga hina?

¹³ Hikwalaho, kasi hi nga pimanyisi kutani ku lanzela mahanyela ya tiko legi, hi fanele ku hlola khwatsi a maalakanyo, kutizwa, mixuvo ni mahanyela ya hina. A zilo lezo za zi kota ku ngha zi fihlele kuwoneni ka vanhu. A vanhu vanwani va nga hi byela lezaku hi na ni mahanyela ma nene. Hambulezo, hi hina hoce hi zi tivako lezaku hakunene hi vumelele lezi hi zi gonzako lomu ka Biblia zi hi hunzulusa ka matshamela lawa yo karata ni lezaku za haya mahlweni hi ku hi hunzulusa. — Gonza Jakobe 1:23-25.

LEZI A KUHUNZULUSWA KU MAHISIWAKO ZONA

14. Xini xi to hi vuna a ku cica lezi zi lavekako?

¹⁴ A kuhunzuluswa ku patsa lezi hi nga zona lomu nzeni, hikwalaho, kasi hi zi kota ku maha lezo hi lava nchumu lowu wu zi kotako ku tlhava kala lomu nzeni ka hina. Xini xi nga hi vunako ku maha lezo? A xikhati lexi hi gonzako lezi Jehova a zi lavako ka hina, maringano ni kungo gakwe gi kombiswako lomu ka Biblia, a hlamulo wa hina ka lezi hi zi gonzako wu komba lezi zi nga lomu mbilwini ya hina, ni lezi hi faneleko ku maha kasi hi ti zwananisa ni ‘kuranza ka Nungungulu ku mbheleleko.’ — Rom. 12:2; Maheb. 4:12.

15. Xana Jehova i hi wumbisa kuyini?

¹⁵ Gonza Isaya 64:8. A mufananiso lowu muprofeti Isaya a wu tirisileko laha wu hi komba a mhaka ya lisima leyi hi faneleko ku ehleketa hi yona. Xana Jehova, a Muwumbi, i hi wumbisa kuyini, hina wumba ke? Handle ko kanakana, a nga cici a miri wa hina, kuzilava a hi maha vo saseka a ku hunza lezi hi nga zona. A kuwumba loku Jehova a ku mahako a hi ka nyama kanilezi ka moya. Loku hi vumela lezaku a hi wumba, a kuhunzuluswa loko ku tava ka lomu nzeni, kutani ka moya — ku nga lezi hi zi lavako kasi hilwa ni kucetelo wa tiko legi. Xana a ntiro wa ku wumba wu mahiswa kuyini?

16, 17. (a) Tlhamusela lezi a muwumbi a mahako ka wumba kasi a maha xibya xa xi nene. (b) Xana a Mhaka ya Nungungulu yi hi vunisa kuyini lezaku hi hunzuluswa hiva zibya za lisima mahlweni ka Jehova?

¹⁶ Kasi ku maha xibya xa xi nene, a muwumbi i tirisa wumba legi ga gi nene nguvu. Hambulezo, ku ni zilo zimbiri lezi a faneleko ku maha. A xo sangula, a wumba gi fanele ku hlaziwa kasi ku suselela zitoti kutani ziribyana zi nga lavekiko. Hi kulanzela, a wumba gi fanele ku vuviwa ni mati gi buva kasi gi humesa xibya a xikhati lexi gi to wumbiwa laha nghongholeni.

¹⁷ Wona lezaku a mati ma tiriswa kasi ku hlaza wumba gi basa ni ku vuva kasi gi olova lezaku gi wumba xibya. Xana ha wu wona a ntiro wo fana ni lowo, lowu a Mhaka ya Nungungulu yi zi kotako ku wu maha wutomini ga hina? Yi nga hi vuna lezaku hi ti tlhatlhisa ka mapimisela ya hina ya kale ya xikhati lexi hi nga kala hi nga se mu tiva Nungungulu, ni ku tlhela hi hunzuluswa hiva zibya za lisima mahlweni kakwe. (Efe. 5:26) Hi nga ehleketa lezaku makhati mangani lawa hi kuciwako a ku lera a Biblia siku ni siku ni kuya mitlhanganweni ya bandla hi kukhanzakanya, laha a Mhaka ya Nungungulu yi gonziwako kona. Hikuyini hi kuciwako ku maha zilo lezo? Hi lezaku loku hi maha lezo, hi vumela lezaku Jehova a hi wumba. — Tis. 1:2; Miti. 17:11; Maheb. 10:24, 25.

18. (a) Hikuyini a kuehleketa ku nga ka lisima loku hi lava lezaku a Mhaka ya Nungungulu yi hi hunzulusa? (b) Ziwutiso muni zi to hi vuna a ku maha lezo?

¹⁸ A ku lera ni ku gonza a Mhaka ya Nungungulu hi kukhanzakanya kova masangulo ntsena ya lezaku hi hunzuluswa kasi hiva zibya lezi zi lavekako. A vanhu vo tala va lera Biblia hi zikhati zo kari niku hi ku maha loko vaza va tivanyana lezi gi zi wulako. Kuzilava wa kumana ni vanhu lavo a xikhati u nga ntirweni wa simu. A vokari vaza va zi kota ku hlawutela mahungu ya lomu ka Biblia hi hloko.a Hambulezo, za koteka ku ngha gi nga va khumbi nguvu ka mapimisela ni mahanyela yabye. Xini xi kiyelako? Kasi a Mhaka ya Nungungulu yi khumba ni kuhunzulusa munhu, yena i fanele ku yi vumelela lezaku yi zika mbilwini yakwe. Hikwalaho, hi fanele ku mbheta xikhati na hi ehleketa hi lezi hi zi gonzako. Zi wa tava zi nene a ku ti wutisa lezi: ‘Xana nza kholwa lezaku lezi nzi zi gonzako a zi gumelwi ka kuva tigonzo ta wukhongeli ntsena? Xana nza zi wona lezaku leyi lisine hakunene? A ku tsika lezo, xana nza zi wona lezaku a timhaka leti nzi ti gonzako nzi fanele ku ti tirisa wutomini ga mina na ku nga hi lezaku nzi ti gonzela ku gonzisa vanwani ke? Nza zizwa lezaku Jehova o wulawula na mina wutsumbu ke? A ku alakanyela ni ku ehleketa hi ziwutiso lezi zi ta hi vuna a ku zikisa a liranzo la hina hi Jehova timbilwini ta hina. Loku a mbilu ya hina yi khumbeka hi ndlela leyo, hi ta cica mahanyela ya hina mava ya ma nene. — Mav. 4:23; Luka 6:45.

19, 20. Wusungukati muni ga lomu ka Biblia gaku loku hi gi ingisa hi ta vuneka?

¹⁹ A ku gonza a Mhaka ya Nungungulu hi kukhanzakanya ni ku ehleketa hi yona zi ta hi kuca a ku simama hi maha lezi hi nga sina hi zi mahile hi mpimo wo kari, ku nga ku ‘runzuwula a munhu wa kale ni zimaho zakwe, hi ambala a munhu muswa, loyi a mahiwako luswa a kutiveni.’ (Kol. 3:9, 10) Kunene, laha hi yako mahlweni hi pswonga a mongo wa Mhaka ya Nungungulu, hi ta zi kota ku maha lezo hi kuhumelela. A wumunhu giswa ga wuKristu legi hi to gi kuma gi ta hi vuna a ku ti vikela ka mano ya wumbyori ya Satani.

²⁰ Mupostoli Pedro wa hi khongotela aku: ‘Kota vanana va ingisako, mu nga lanzeli a kunavela ka nwina ka kale, kanilezi ngha mu basa matshamelweni wontlhe ya kuhanya ka nwina.’ (1 Ped. 1:14, 15) Loku hi maha zontlhe zi nga ntanwini wa hina lezaku hi fularela a kupima ni mahanyela lawa hi nga hi nawo kale, hi tlhela hi vumela ku hunzuluswa hi ta amukela makatekwa yo tala khwatsi hi lezi hi to zi wona ka nzima yi lanzelako.