A ntiro wa wuphayona wu tiyisa a kuzwanana ka hina na Nungungulu

1, 2. (a) Gi ngava gihi a bhinzu ga ku alakanya ni ku wulawula hi munhu loyi u mu ranzako? (Wona mufota kusanguleni ka nzima.) (b) Ziwutiso muni hi to zi kambisisa?

A KU alakanya ni ku wulawula hi munhu loyi hi mu ranzako za tiyisa a kubohana ka hina ni munhu loye. Zi tano kambe xungetano hi kuzwanana ka hina na Jehova Nungungulu. Kota murisi, Davida i mbhetile xikhati xo leha wusiku ni wusiku na a cuwukisa tinyeleti le tilweni a tlhela a ehleketa hi Muvangi wa tona a nga hiko na kuecanyiswa. I lo tsala aku: “Loku nzi cuwuka a matilo ya wena, a ntiro wa titiho ta wena, a hweti ni tinyeleti, lezi wena u zi vangileko; nziku: Xini a munhu loyi wena u mu khatalelako, ni n’wana wa munhu lezi wena u mu enzelako ke?” (Tis. 8:3, 4) Anzhako ka ku ehleketa hi lezi a kungo ga Jehova xungetano hi Israeli wa moya gi nga tatisekisa zona hi ndlela yo hlamalisa, mupostoli Paule i lo hlamala aku: “Mangabye a kueta ka kufuma ni kutlhariha ni wutivi ka Nungungulu!” — Rom. 11:17-26, 33.

² A xikhati lexi hi nga wutirelini ga simu, hi alakanya ni ku wulawula hi Jehova. Zalezo basi zi na ni wuyelo gi nene. A votala lava va nga wutirelini ga xikhati xontlhe va zi wona lezaku a yo kari xikari ka makatekwa lawa va ma kumako hi ku tira nguvu kuxumayeleni ka mahungu yo saseka, ku engetela liranzo labye ha Nungungulu. Kani u ntirweni wa xikhati xontlhe zalezi, kani u ti karatela ku tatisa mixuvo leyo, ehleketa hi ziwutiso lezi: Xana a wutireli ga xikhati xontlhe gi nga tiyisisa kuyini a kuzwanana ka wena na Jehova? Loku u hi phayona, ti wutisi lezi, ‘Xini xi to nzi vuna a ku simama ntirweni lowu wu nehako makatekwa?’ Loku u nga seva phayona, ti wutisi lezi, ‘Zini nzi faneleko ku cica wutomini ga mina kasi nzi sangula a ntiro lowu?’ A hi wulawuleni hi tindlela leti a ntiro wa xikhati xontlhe wu zi kotako ku tiyisa ha tona a kuzwanana ka hina na Nungungulu.

NTIRO WA XIKHATI XONTLHE NI KUZWANANA KA HINA NA JEHOVA

3. Hi khumbiswa kuyini hi ku wulawula hi makatekwa ma to nehiwa hi Mufumo loku hi hi wutirelini ga simu?

³ A ku bhula ni vanwani xungetano hi makatekwa lawa ma to tisiwa hi Mufumo za hi tshineta ka Jehova. Hi wihi mutsalo u ranzako ku wu tirisa a xikhati lexi u xumayelako hi muti ni muti? Xana u ranza nguvu Tisimu 37:10, 11; Danieli 2:44; Johani 5:28, 29; kutani Kuvululelwa 21:3, 4 ke? Khati ni khati hi wulawulako ni vanhu xungetano hi zitsumbiso lezi, hi ti alakanyisa lezaku a Nungungulu wa hina wa kuhana hakunene munyiki wa “zontlhe zinyikiwo zo saseka ni zinyikiwo zontlhe zi mbheleleko.” Lezi zi hi tshineta kakwe. — Jak. 1:17.

4. Hikuyini a kutsakela ka hina a wuxinji ga Nungungulu ku yako ku kula a xikhati lexi hi wonako a wusiwana ga moya ga vanhu lava hi va xumayelako?

⁴ A ku wona wusiwana ga moya legi lava hi va xumayelako va nga ka gona zi hi maha hi li nyika nguvu lisima a lisine. A vanhu lomu tikweni a va na wurangeli go tsumbeka ga ku va vuna ku kuma litsako ni kuhumelela ka lisine. A votala va karateka xungetano hi za manziko niku a va na kutsumba. Va lomu ka ku hlota ndlela ya ku hanyela xo xi tiva. Hambu a kutala ka lava va khongelako va tiva zitsongwani nguvu xungetano hi Biblia. Va fana nguvu ni vanhu va le Niniva wa kaleloko. (Gonza Jona 4:11.) A xikhati lexi hi tirako nguvu wutirelini, hi ku wona hi kudlunyatekileko a kuhambana ka xiyimo xa moya xa vanhu lava hi va xumayelako ni xa vanhu va Jehova. (Isa. 65:13) Hi alakanyiswa a wu nene ga Jehova ga lezaku i maha zo hunza ku hi nyika zakuga za moya; yena i ramba vontlhe lezaku va taga va xura vava ni ntamu hi tlhelo ga moya va tlhela vava ni kutsumba ka lisine. — Kuv. 22:17.

5. A ku vuna vanwani hi tlhelo ga moya zi hi maha hi ti zwisa kuyini xungetano hi zikarato za hina wutsumbu?

⁵ A ku vuna vanwani hi tlhelo ga moya za hi nyika ntamu wa ku rwala zikarato za hina na zi nga binzi nguvu. Trisha, a phayona ga xikhati xontlhe, i wonile lisine la mhaka leyi a xikhati lexi a vapswali vakwe va nga tlhatlha wukati. I bika lawa: “Ku’ve nchumu wo bayisa nguvu ka yontlhe wutomini ga mina.” Ka siku go kari, i lo swireka laha ka kuza a ti byela ku i chukwana ku tshama laha kaya. Hambulezo, i lo ya fambisa a xigonzo xa Biblia a nga xi maha ni vanana vanharu lava va nga hanya zikaratweni za hombe ngangweni wabye. A papai wa vanana lava i wa va tsikile, niku a nhonzo yabye ya xinuna yi wa tshamela ku va xanisa. Trisha i ngalo: “A zikarato zontlhe lezi nzi ngalwa nazo zi wa nga hi nchumu loku nzi zi ecanyisa ni zikarato za vanana lava. Na hi kari hi gonza, va lo sangula ku ngeru matihlo niku zalezo va lo tsaka nguvu va ti daya hi mahleko. A vanana lavo va wa hi xinyikiwo ka mina xi ngata hi ka Jehova, nguvunguvu ka siku lego.”

6, 7. (a) Xana a kukholwa ka hina ku tiyisiswa kuyini a xikhati lexi hi gonzisako a lisine la Biblia? (b) Laha hi wonako a zigonzani za Biblia na zi cica wutomi gabye hi ku tirisa a matshinya ya milayo ya Biblia, xini xi mahekako ka hina hi wutlhari ga Nungungulu?

⁶ A ku gonzisa lisine la Biblia zi tiyisa a kukholwa ka hina. Mupostoli Paule i lo tsala magezu yo kari xungetano hi vaJuda lava a masikwini yakwe va nga tsika ku maha lezi va nga kari va xumayela. I te ngalo: “Wena loyi u gonzisako munwani, a ku ti gonzisi wutsumbu ke?” (Rom. 2:21) Hi nga wona a kuhambana ka mhaka leyi ni maphayona nyamutlha! Hi tshamela ga ntiro wa wona, a maphayona ma vululekelwe hi nyangwa ya hombe ya ku gonzisa lisine ka vanwani ni ku fambisa zigonzo za Biblia. Kasi ma maha ntiro lowu hi ndlela yi nene, ma longisela a xigonzo xinwe ni xinwani niku kuzilava ma kambisisa ka mabhuku kasi ma hlamula ziwutiso. A phayona go kari gi vitwako Janeen gi tlhamusela lezi: “Khati ni khati nzi gonzisako lisine vanwani, nzizwa lezaku a lisine lelo la zika maalakanyweni ni mbilwini ya mina. Kota mbhanzu wa lezo, a kukholwa ka mina a ku tshami laha ka kunwe, kanilezi ku simama ku kula.”

⁷ A ku wona a zigonzani za Biblia na zi cica a wutomi gabye hi ku tirisa matshinya ya milayo ya Biblia, zi engetela a lisima leli hi nyikako a wutlhari ga Nungungulu. (Isa. 48:17, 18) Lezo zi hi nyika ntamu wa kuva hi simama ku hanya hi matshinya lawo ya milayo wutomini ga hina. A phayona ginwani gi vitwako Adrianna, gi ngalo: “A wutomi ga vanhu a gi ngevi ni xigelo loku va tsumba wutlhari ga vona wutsumbu. Kanilezi a xikhati lexi va sangulako ku hanya hi wutlhari ga Jehova, va tekela ku wona a xivuno xa kona.” Hi kufanana Phil i ngalo: “U wona lezi Jehova a zi kotisako zona a ku cica wutomi ga vanhu lava va nga kala va nga zikoti kucica wutomi gabye a xikhati lexi va nga zama ku maha lezo hi wutlhari gabye wutsumbu.”

8. Xana a ku tira sinwini ni vanghana va nene zi hi khumbisa kuyini?

⁸ A ku tira zinwe ni vanghana va nene wutirelini za hi aka hi tlhelo ga moya. (Mav. 13:20) A maphayona yo tala ma mbheta xikhati xo tala wutirelini zinwe ni vavangeli-kulobye. Lezo zi va vululela nyangwa ya hombe ya ku tiyisana hi tlhelo ga moya. (Rom. 1:12; gonza Maheberu 10:24.) A phayona go kari gi vitwako Lisa gi ngalo: “Mitirweni ya hina ya kutihanyisa, ku woneka nguvu a moya wa mapalisana ni wa xiluse. Siku ni siku u tshama hi kuzwa mahlevo ni mawulawulela yo nyenyeza. Loyi ni loyi i wulawula hi ku lava xikhundla laha a tirako kona na a nga khatali hi lezi zi nga humelelako. Ka zikhati zo kari, wa tseketselwa kutani ku xanziwa hi kota ya mahanyela ya wena ya wuKristu. Kanilezi, a ku tira sinwini ni maKristu-kuloni za aka nguvu. Loku giya kuphumeni, nzi wuya kaya na nzi tangalile, hambu loku nzi karele a ku chikela kwihi.”

9. A ku phayona kota patswa zi na ni bhinzu muni wukatini ga hina?

⁹ A ku phayona kota patswa wu chadileko zi tiyisa a wukati ga hina kota gota gi petsilweko kunharu. (Mutsh. 4:12) Madeline, loyi a tirako kota phayona ni nuna wakwe, i tlhamusela lezi: “Mina ni nuna wa mina hi mbheta xikhati xo hlaya na hi bhula hi lezi a siku ga hina gi nga fambisa zona wutirelini kutani ku bhula hi timhaka to kari hi nga ti kuma ka kugonza ka hina ka Biblia leti hi nga ha ti tirisako wutirelini ga hina. Lembe ni lembe hi phayonako zinwe, hiya mahlweni hi kuzwanana.” Trisha yenawu i ngalo: “Hi wumbiri ga hina hi ti karatela ku ngavi ni mangava, hikwalaho a hilwi hi mali. Hi tala ku tira zinwe sinwini, hikwalaho hi ti karatela ku maha maenzo yo wuyela ya munwe ni munwani ni ku fambisa zigonzo za hina za Biblia. Lezo zi hi maha hi zwanana nguvu hina vambiri zi tlhela zi hi tshineta ka Jehova.”

10. A xikhati lexi hi rangisako a Mufumo wa Nungungulu wutomini ga hina, hi tlhela hi wona lezi yena a hi seketelisako zona, xana lezo zi ku khumbisa kuyini a kutsumba ka hina ka Jehova?

¹⁰ A kutsumba ka hina ka Jehova ka kula a xikhati lexi hi rangisako Mufumo wutomini ga hina, hi wona xivuno xakwe, ni ku wona lezi a hlamulisako zona mikhongelo ya hina. Lezo zi maheka ka maKristu wontlhe yo tsumbeka. Kanilezi, lava va nga ntirweni wa xikhati xontlhe va zi wona lezaku a ku tsumba Jehova hi zona zi va vunako ku simama va tira kota maphayona. (Gonza Mateu 6:30-34.) Curt, loyi a nga phayona tlhelo muvaleti wa muwoneleli wa xipanze, i lo vumela ku enzela bandla gi nga ka pfhuka wa tihora timbiri ni khihlanya ku suka hi kaya kakwe. Yena ni sati wakwe, loyi yenawu a nga hi phayona, a vova ni mafura matsongwani lomu ka mova wabye ya ku ringana ku famba ntsena, niku ku wa ha kiyela viki kasi a kuma muholo wakwe. Curt i ngalo: “Nzi lo sangula ku ti wutisa lezaku xana a xiboho lexi nzi nga wa xi mahile xi wa hi xi nene ke.” Anzhako ka ku khongela, va lo zi wona lezaku va wa ta zi kota ku tatisa a xiavelo lexo, na va tsumba lezaku Nungungulu i ta va khatalela. Na va hi kusuhani ni ku suka, va lo fonelwa hi makabye wa xisati a va byela lezaku i na ni nchumu a lavako ku va nyika. Ku wa hi mali yaleyi yi nga laveka kasi ku xava mafura ya ku wuya hi wona. Curt i ngalo: “Loku u humelelwa hi zilo zo fana ni lezi hi kuphindaphinda, zi tekela ku dlunya lezaku a canja ga Jehova gi na wena.”

11. Hi wahi a makatekwa yo kari ma kumiwako hi maphayona?

¹¹ Hakunene, a maphayona ma zi wona lezaku a kutala ka zikhati lezi ma ti tsitsiritako ntirweni wa Jehova ni ku ti karatela ku zwanana naye, ma ‘fenengetwa’ hi makatekwa ma nga mbheliko. (Deut. 28:2) Hambulezo, a ntiro wa wuphayona wu na ni zikarato za wona. A ku na nanza ni ginwe ga Nungungulu gi nga welwiko hi zikarato zi vangilweko hi kuhluwuka ka Adamu. Hambu lezi a maphayona yo kari ma zileko ma nyima ku phayona hi xikhati xo kari, a kutala ka zikhati a zikarato lezo zi nga timiselwa hambu ku potsiwa. Xini xi to vuna a maphayona a ku simama ntirweni wabye na ma tsakile?

SIMAMA NTIRWENI WA XIKHATI XONTLHE

12, 13. (a) Zini lezi a phayona gi faneleko ku maha loku zi gi karatela ku tlhanganisa tihora leti ti lavekako? (b) Hikuyini zi nga za lisima nguvu a ku ti mahela longoloko wa ku lera a Biblia siku ni siku, xigonzo xa munhu wutsumbu, ni kualakanyisisa?

¹² A maphayona yo tala ma tshama na ma khomekile nguvu. Zi nga tshuka zi karata a ku maha zontlhe, hikwalaho za lisima lezaku a phayona gi zi tiva ku xaxameta khwatsi zilo. (1 Kor. 14:33, 40) Loku a phayona zi gi karatela a ku tlhanganyisa tihora leti ti lavekako, zi ngava chukwana a ku tshama hasi gi hlola ku xini xi gi gelako xikhati. (Efe. 5:15, 16) Gi nga ha ti wutisa lezi: ‘Xikhati muni lexi zalezi nzi xi mbhetako na nzi hlakana? Zi ngo yini loku nzo ti tsona zilo zo kari zi nga hiko za lisima ke? Xana nzi nga cica a matirela ya mina ntirweni wa kutihanyisa?’ A muKristu wihi ni wihi wa zi tiva lezaku wa tshuka u talelwa hi zo maha hi kutsopeta ka tihlo; hikwalaho, lava va nga ntirweni wa xikhati xontlhe va fanele ku hlola khwatsi a longoloko wa matirela yabye xontlhe xikhati kasi va cica zokari loku zi laveka.

¹³ A ku lera Biblia siku ni siku, xigonzo xa munhu wutsumbu, ni kualakanyisisa, zi fanele kuva nzeni ka mitiro ya phayona. Hi xigelo lexo, a phayona gi fanele ku ti khoma kasi a mitiro leyi yi nga hiko ya lisima yi nga gi geli xikhati lexi gi xi tiriselako ku maha zilo za lisima. (Fil. 1:10) Hi xikombiso, hi nga alakanyela a phayona na gi wuya kaya anzhako ka ku tira sinwini siku gontlhe. I na ni mixuvo yaku ni gambo galego a longisela mitlhangano ya viki lego. Hambulezo, i sangula hi ku lera mesaji yi mu byelako ku ku na ni mahungu ka e-mail yakwe. Zalezo, i lumeka komputadori kasi ku lera ni ku hlamula a e-mail leyo. Na a ha hi ka Internet, i vulula phajina ginwani kasi ku wona lezaku a ntsengo wa mali ya nchumu lowu a wu lavako ku xava yi relele ke. Loku aku cope, makunu ku hunza tihora timbiri kanilezi a nga se sangula ku longisela mitlhangano, ku nga lezi a nga xuva ku maha ka gambo lego. Hikuyini lezo zi nga xikarato? Lava a ntiro wabye ku nga kutsutsuma va fanele ku hlayisa mimiri yabye kasi va mbheta malembe yo tala na va maha ntiro lowo. Hi kufanana, a maphayona ma fanele kuva ni xigonzo xa wona wutsumbu xo khanzakanya lezaku ma tiya hi tlhelo ga moya kasi ma simama ntirweni wa xikhati xontlhe. — 1 Tim. 4:16.

14, 15. (a) Hikuyini a maphayona ma faneleko ku hanya wutomi go olova? (b) Loku a phayona gi kumana ni zikarato, xana gi fanele ku maha yini?

¹⁴ A maphayona ma nene ma ti karatela ku hanya wutomi go olova. Jesu i kucile vapizani vakwe lezaku vava ni tihlo gi cuwukako hi kutshonometa. (Mat. 6:22, Tradução do Novo Mundo) Jesu i lo hanya a wutomi go olova kasi a zi kota ku tatisa wutireli na a nga colopetelwi hi nchumu. Hi xigelo lexo, i te ngalo: “A vahlati va na ni timhako, ni tinyanyani ta tilo ti na ni zisaka; kanilezi a N’wana wa munhu a nga nako laha a nga vekako kona hloko yakwe.” (Mat. 8:20) Loku a phayona gi xuva ku gonza ka xikombiso xa Jesu, ngha gi tshama na gi zi tiva lezaku loku gi hi ni titshomba to tala, a titshomba leto ti ta lava ku hlayisiwa, ku lungisiwa kutani ku valetwa.

¹⁵ A maphayona ma zi tiva lezaku a ntiro wabye ngwa kuhlawuleka, kanilezi a wu ma mahi ya chukwana ku hunza vamakabye vanwani laha bandleni. A kuhambana ni lezo, ni xihi xinyikiwo kutani lungelo ga ntiro legi hi nga vako nago, hi gi kuma hi kota ya wuxinji ga hombe ga Nungungulu. Hikwalaho, kasi ku simama kota phayona, a munwe ni munwani i fanele ku tsumba Jehova. (Tis. 121:1, 2) A zikarato ni minzhingo zi ta humelela. (Tis. 34:19) A xikhati lexi zi humelelako, a maphayona ma fanele ku chavela ka Jehova kasi a ma nyika wurangeli ma tlhela ma mu nyika xikhati xa kuva a ma vuna, wutshanwini ga ku hatlisela ku tsika a ntiro wabye wa wuphayona. (Gonza Tisimu 37:5.) Laha ma wonako lezi Nungungulu a ma vunisako zona hi liranzo, ma ta tshinela nguvu kakwe kota Dadani wabye wa le tilweni wo khatala. — Isa. 41:10.

XANA U NGAVA PHAYONA KE?

16. Loku u lava kuva phayona, zini u faneleko ku maha ke?

¹⁶ Loku u lava ku ti buza hi makatekwa yo fana ni lawa ma kumiwako hi lava va nga ntirweni wa xikhati xontlhe, tivisa mixuvo ya wena ka Jehova. (1 Joh. 5:14, 15) Bhula ni lava va nga maphayona ka xikhati lexi. Ti vekele mixuvo leyi yi to ku vuna a ku tatisa makungo ya wena ya kuva phayona. Lezo hi zona lezi Keith na Erika va nga maha. Va wa kari va tira xikhati xontlhe ntirweni wabye wa kutihanyisa, niku a ku fana ni mipatswa yo tala ya tanga yabye, va wa xavile a yindlu ni mova wa wuswa xikhatanyana nzhako ka kuchada kabye. Ve ngalo: “Hi wa alakanya lezaku a zilo lezo zi ta hi nehela litsako — kanilezi a zi zangi zi hi nehela.” A xikhati lexi Keith a nga mbhelelwa hi ntiro, i lo tira kota phayona go vunetela. I ngalo: “A ntiro wa wuphayona wu nzi alakanyisa a litsako leli li kumiwako hi kuva wutirelini.” Va lo maha vanghana ni patswa wunwani wa maphayona lowu wu nga va vuna ku wona a litsako li kumiwako hi ku hanya a wutomi go olova ni ku phayona. Xana Keith na Erika va mahile yini ke? Ve ngalo: “Hi lo tsala a xaxameto wa mixuvo ya hina ya moya hi wu nameka laha ka jelera zonake hi tsala serto ka yinwe ni yinwani leyi hi nga yi tatisa.” Hi kufamba ka xikhati, va lo maha maphayona.

17. Hikuyini zi nga wa tava zi nene a ku alakanyela hi tindlela ta ku cica zokari ka matirela ya wena kutani wutomini ga wena lezaku u tira kota phayona ke?

¹⁷ Xana u ngava phayona ke? Loku a xiyimo xa wena xi nga ku vumeleli a kuva phayona ka xikhati lexi, maha zontlhe u zi kotako kasi u simama ku tshinela ka Jehova hi ku ti tsitsirita ntirweni wa simu. Anzhako ka ku hlola a xiyimo xa wena na u kari u khongela, u nga ha wona lezaku a ku cica zokari ka matirela ya wena kutani wutomini ga wena zi ta ku vumelela a ku phayona. Loku u kala u zi kota ku phayona, zi tive lezaku a litsako leli u to li kuma li tava la hombe nguvu a ku hunza kutikarata kwihi ni kwihi u ku mahileko. U tava ni kuxalala ka hombe loku ku kumiwako hi ku rangisa a Mufumo wa Nungungulu ka zilaveko za wena wutsumbu. (Mat. 6:33) U tava ni litsako li nga hiko na kuecanyiswa leli li kumiwako hi ku nyika. Ahandle ka lezo, u ta vululekelwa hi nyangwa ya hombe ya ku alakanya ni ku wulawula hi Jehova, ku engetela liranzo la wena ha yena ni ku mu tsakisa.