‘Lexi xi tava xialakanyiso ka nwina’

1, 2. I siku muni legi a maKristu wontlhe ma faneleko ku chela kota ka gona niku hikuyini?

A XIKHATI lexi u alakanyako hi siku ga ku tlhanganyisa malembe, i siku muni gi tekelako kuta maalakanyweni ya wena? Loyi a chadileko a nga haku, “mina nzi alakanya siku ga muchado wa mina.” A vanwani va nga ha alakanya a siku ga ximaho xa hombe matinwini ya tiko, go kota siku legi a tiko gabye gi nga tlhatlheka hi gona ka mufumo wa mukolonyi. Kanilezi, xana wa gi tiva a siku ga kutlhanganyiswa ka malembe gi simamako ku alakanyiwa tikweni gontlhe hi xipimo xo hunza 3.500 wa malembe?

² A ximaho lexo i Pasika. I siku legi a vaIsraeli va kale va nga tlhatlhiswa hi gona wukhumbini ga Gipite. A ximaho lexo xi fanele kuva xa lisima ka wena. Hikuyini? Hakuva, xi na ni zilo zo kari zi khumbako nguvu a wutomi ga wena. Kuzilava, u nga haku, ‘A Pasika wu wa hi mubuzo wa vaJuda. Kanilezi, mina a nzi muJuda. Makunu hikuyini nzi faneleko a ku alakanya siku legi ke?’ A hlamulo wa kona hi wu kuma ka magezu lawa ma kokako kupima yaku: “A pasika ya hina yi tlhabyilwe, leyi yi nga Kristu.” (1 Kor. 5:7) Kasi hi zwisisa a lisima la lisine leli, hi fanele ku tiva zokari xungetano hi Pasika ga vaJuda ni lezaku gi na ni lisima muni ka xileletelo lexi xi nyikilweko a maKristu wontlhe.

HIKUYINI A VAISRAELI VA NGA MAHA PASIKA?

3, 4. Zini zi mahekileko xikhatanyana mahlweni ka kumahiwa ka Pasika go sangula?

³ A vanhu va mazana ya timiliyoni misaveni yontlhe va nga hiko vaJuda va tivanyana zokari xungetano hi lezi zi mahekileko xikhatanyana mahlweni ka Pasika go sangula. Za koteka ku ngha va gonzile matimu lawo ka bhuku ga Biblia ga Eksodusi, ku mazwa na ma hlawutelwa, kutani ku wona filimu gi seketelweko ka ximaho lexi.

⁴ A xikhati lexi a vaIsraeli va nga hi tikhumbi le Gipite kuringana malembe yo tala, Jehova i lo ruma Mosi zinwe ni makabye wakwe Aroni lezaku vaya ka Faro va ya mu kombela lezaku a tlhatlha vanhu Vakwe. A hosi leyo ya muGipite ya matshanza a yi vumelangi ku tsika vaIsraeli va famba, hikwalaho Jehova i loba tiko hi mitungu yo tshisa yo lanzelana. Hi kugumesa, Nungungulu i lo rumela a ntungu wa wukhume, wa ku daya matewula ya Gipite. A ntungu lowu hi wona wu nga kurumeta Faro lezaku a va tlhatlha. — Ekso. 1:11; 3:9, 10; 5:1, 2; 11:1, 5.

5. Zini lezi a vaIsraeli va nga fanele ku maha kasi ku ti longisela ku tlhatlhiswa? (Wona mufota kusanguleni ka nzima.)

⁵ Kanilezi, zini lezi a vaIsraeli va nga fanele ku maha na va nga se tlhatlhiswa? Ku’ve kusuhani ni nguva ya kusangula ka ximumu hi 1513 Mahlweni ka Nguva ya Hina, ka hweti ya xiHeberu ya Abib, leyi hi nzhako yi nga vitwa ku i Nisani.a Nungungulu i wa wulile lezaku hi siku ga wukhume ga hweti leyo, a vaIsraeli va wa fanele ku sangula ku ti longisela kasi va maha zilo zo kari hi ku lanza mahela ga kona hi 14 ka Nisani. A siku lego gi wa sangula kupeleni ka gambo hakuva a masiku ya xiHeberu ma wa sangula kupeleni ka gambo kala kupeleni ka gambo. Hi 14 ka Nisani, a ngango ni ngango wu wa fanele ku daya yivana ya matsune (kutani mbuti) va tota a nkhata wa kona timhanzeni ta laha nyangweni ya yindlu. (Ekso. 12:3-7, 22, 23) A ngango wu wa fanele kuga nyama ya yivana yi wocilweko zinwe ni zibaba zi nga comelwangiko ni matluka yo kari. A ngelosi ya Nungungulu yi wa ta hunza hi lomu tikweni yi daya matewula ya Gipite, kanilezi a vaIsraeli lava va ingisako va wa ta vikelwa, anzhako ka lezo va wa ta huma va famba. — Ekso. 12:8-13, 29-32.

6. Xana a vanhu va Nungungulu va wa fanele ku gi wonisa kuyini a Pasika hi nzhako ka xikhati?

⁶ Lezo hi zona zi nga maheka, niku a vaIsraeli va wa fanele ku alakanya a kutlhatlhiswa kabye ka malembe lawa ma nga hata. Nungungulu i te ngalo kabye: “Lego siku gi tava xialakanyiso ka nwina; mu ta gi hlayisa giva siku ga ximuse ka Jehova zizukulwaneni zontlhe za nwina: ku tava xiyimiso xa kala kupinzuka.” A xialakanyiso lexo xi nga mahiwa hi siku ga wu 14 xi wa fanele ku lanzelwa hi mubuzo wa ntlhanu wa masiku ni mambiri. A 14 ka Nisani gi wa hi siku ga Pasika, kanilezi a vito legi gaku Pasika gi wa wula kambe a masiku wontlhe ya 8 ya mubuzo. (Ekso. 12:14-17; Luka 22:1; Joh. 18:28; 19:14) A Pasika ku wa hi munwe wa mibuzo leyi a vaHeberu va nga fanele ku maha xialakanyiso xa yona lembe ni lembe. — 2 Kro. 8:13.

7. Xini lexi Jesu a nga xi yimisa ka siku legi a nga maha Pasika go gumesa?

⁷ Kota vaJuda va nga hanya hi Nayo wa Mosi, Jesu ni vapostoli vakwe va wa maha Pasika lembe ni lembe. (Mat. 26:17-19) A khati go gumesa legi va nga maha Pasika, Jesu i lo yimisa ximaho xiswa lexi a valanzeli vakwe va nga fanele ku simama va xi maha lembe ni lembe — ku nga Xilalelo xa Hosi. Kanilezi, va wa fanele ku xi maha hi siku muni ke?

XILALELO XA HOSI — KU’VE SIKU MUNI?

8. Xiwutiso muni lexi a vokari va ti mahako a xikhati lexi va ehleketako hi Pasika ni Xilalelo xa Hosi?

⁸ Kota lezi Jesu a yimisileko a Xilalelo xa Hosi zalezo va nga mbheta ku maha Pasika go gumesa, a ximaho lexi xa xiswa xi wa ta kotlana ni siku ga Pasika. Hambulezo, kuzilava u zi wonile lezaku a siku ga Pasika ga xiJuda gi kombiwako ka makalendari ya xikhati lexi ga tshuka gi hambana hi siku ginwe kutani hi masiku yo hlaya ni siku legi hina hi mahako hi gona a xialakanyiso xa kufa ka Kristu. Hikuyini ma hambanako? A xinwe xa zona, xi yelana ni xileletelo xa Nungungulu ka vaIsraeli. Anzhako ka ku wula lezaku a hlengeletano wontlhe wa ka Israeli wu fanele ku tlhava yivana, Mosi i lo komba hi kudlunyatekileko a xikhati lexi va nga fanele ku maha lezo hi 14 ka Nisani. — Gonza Eksodusi 12:5, 6.

9. Hi kuwula ka Eksodusi 12:6, xana a yivana ya Pasika yi wa fanele ku tlhabyiwa hi xikhati muni? (Wona kambe a kwadru “Ka xikhati muni xa siku ke?”)

⁹ A Pentateuco (ntlhanu wa mabhuku yo sangula ya Biblia) ni Haftorás me ngalo Eksodusi 12:6 i wula lezaku a yivana yi wa fanele ku tlhabyiwa “xikari ka wusikwana gimbiri.” A maBiblia yo kari ma wulisa zalezi zi tisako zona ka mabhuku lawa ma kumbukilweko laha. A maBiblia manwani, a ku patsa ni Tanakh ya xiJuda, ma hunzulusela magezu lawa maku “kupeleni ka gambo.” A manwani kambe me ngalo “na giku nzire,” “na giku phum” kutani ku “na giku pswite.” Hikwalaho, a yivana yi wa ta tlhabyiwa anzhako ka kupela ka gambo kanilezi na ka ha wonekelanyana, kusanguleni ka 14 ka Nisani.

10. Hi kuwula ka vokari, xana a yivana yi wa tlhabyiwa xikhati muni, kanilezi ku vuka a xiwutiso muni?

¹⁰ Anzhako ka xikhati, a vaJuda vo kari va lo alakanya lezaku zi fanele ku ngha na zi tekile tihora to kari kasi ku dayela tiyivana tontlhe ti nga tiswa tempeleni. Hikwalaho, va lo sangula ku zwisisa Eksodusi 12:6 ku khwatsi hi loku a wula tihora to gumesa ta 14 ka Nisani, a xikhati lexi ku sangulako muphindelo (anzhako ka dina) kala kugumeseni ka siku, ku nga kupela ka gambo. Kanilezi, loku zi wa hi lezo, a nyama ya kona ngha va gile xikhati muni ke? Mugonzisi Jonathan Klawans, a tlhari ya ku hlola matimu ya kale ya xiJuda, i wulile lezi: “A siku giswa gi sangula hi kupela ka gambo, hikwalaho, a muphahlo wu mahiwa hi siku ga wu 14, kanilezi a Pasika ni zakuga za gona gi sangula hi siku ga wu 15, hambu lezi a kulanzelana ka masiku lawa ku nga kombiswiko ka Eksodusi.” I lo engeta aku: “A mabhuku ya vaRabi . . . a mazi ma ti karatela hi ku hi byela lezi a Pasika gi nga giswa zona mahlweni ka kuloviswa ka Tempeli” hi 70 Nguveni ya Hina. — Hi hina hi nga byeketa.

11. (a) Zini zi nga mahekela Jesu nzeni ka siku ga Pasika hi 33 Nguveni ya Hina? (b) Hikuyini a siku ga 15 ka Nisani wa 33 Nguveni ya Hina gi nga vitwa ku i Sabado “ga hombe”? (Wona a tlhamuselo wa lahasi.)

¹¹ Hikwalaho, hi na ni xigelo xa ku wutisa lezaku, kasi a Pasika ga 33 Nguveni ya Hina gi mahilwe hi siku muni ke? Kunene, hi 13 ka Nisani, kota lezi a siku ga ku tlhava yivana ya pasika gi nga kari gi tshinela, Kristu i lo byela Pedro na Johani aku: “Fambani mu ya hi longisela a pasika, kasi hi fela kuga.” (Luka 22:7, 8) Ni wusikwana ga Wazina wa 14 ka Nisani, anzhako ka kupela ka gambo, ‘xi lo chikela a xikhati’ xa kuga Pasika. Jesu i loga zakuga lezo ni vapostoli vakwe, anzhako ka lezo i lo yimisa a Xilalelo xa Hosi. (Luka 22:14, 15) Ku’ve ka wusiku lego a nga khonwa hi gona a tlhela a tokometwa. Jesu i lo belelwa na ziya ka dina ga 14 ka Nisani a tlhela afa hi muphindelo wa siku lego. (Joh. 19:14) Hikwalaho, ‘Kristu, a pasika ga hina, i lo tlhabyiwa’ ka siku legi a yivana ya Pasika yi nga tlhabyiwa hi gona. (1 Kor. 5:7; 11:23; Mat. 26:2) Laha a siku lego ga xiJuda gi ngaya kugumeseni, Jesu i lo lahliwa — na siku ga 15 ka Nisani gi nga se sangula.b — Levi 23:5-7; Luka 23:54.

A XIALAKANYISO XI NA NI TLHAMUSELO KA WENA

12, 13. Xana a vanana va vaJuda va wa patsekisa kuyini kualakanyiweni ka Pasika?

¹² Kanilezi a hi tlheleni nzhako hiya ka lezi zi mahekileko le Gipite. Mosi i wulile lezaku xikhatini xi tako a vanhu va Nungungulu va wa fanele ku hlayisa Pasika; gi wa fanele kuva xiyimiso “kala kupinzuka.” Kota xipanze xa xialakanyiso lexo xa lembe ni lembe, a vana va wa ta wutisa vapswali vabye a ziwutiso zi nga yelana ni tlhamuselo wa ximaho lexi. (Gonza Eksodusi 12:24-27; Deut. 6:20-23) Hikwalaho, a Pasika gi wa tava “xiyimiso” kutani xialakanyiso hambu ni ka vanana. — Ekso. 12:14.

¹³ Laha a zizukulwana ziswa zi ngaya zi kula, zi wa ta gonzisiwa a tigonzo leti ta lisima hi vapswali vabye. A yinwe ya tigonzo leto yi wa hi leyi yaku Jehova wa vikela vakhozeli vakwe. A vanana va lo gonza lezaku Jehova munhu wa lisine, a hi moya lowu wu pupuxako. Jehova i Nungungulu a hanyako, loyi a khatalako hi vanhu vakwe ni ku va hlayisa. I zi kombisile laha a nga vikela matewula ya vaIsraeli ka “xikhati lexo a nga daya vaGipite.” I lo ponisa matewula ya vaIsraeli.

14. Xana a vapswali va maKristu va nga tirisa a matimu ya Pasika kasi ku vuna vana vabye lezaku va tiva yini?

¹⁴ A vapswali va maKristu a va hlawuteli a vanana vabye va vafana ni vanhanyana a tlhamuselo wa Pasika lego lembe ni lembe. Hambulezo, xana wa gonzisa vanana va wena a xigonzo lexi xi nga ka mhaka leyi — xa lezaku Nungungulu wa vikela vanhu vakwe ke? Wa va byela lezaku wena a wu kanakani ne ni kutsongwani a ku Jehova wa ha hi Muvikeli wa lisine wa vanhu vakwe? (Tis. 27:11; Isa. 12:2) Xana wa maha, na ku nga hi ku khwatsi o va vekela kanelo, kanilezi hi mabhulo yo tsakisa xikari ka wena ni vana va wena ke? Ti karatele ku va nyika gonzo leyo kasi u kuca ngango wa wena lezaku wu kula hi tlhelo ga moya.

15, 16. A Pasika ni matimu ma nga ka Eksodusi ma nga tiriswa kasi ku khanyisa yini ha Jehova ke?

¹⁵ A Pasika a gi hi gonzisi ntsena lezaku Jehova i na ni ntamu wa ku vikela vanhu vakwe. I lo va tlhatlhisa kambe, ‘a va humesa Gipite.’ Ehleketa ku lezo zi wula yini. I lo va rangela hi mhinga ya refu ni ya nzilo. Va lo famba lomu bimbini ka misava yo woma na Bimbi go Pswhuka gi avanyikile gi maha xitsunzulu seno xibhabheni ni seno xineneni. Zalezi va nga tsemakanya, va lo wona mati lawo ni ku putsuketa a butho ga Gipite. Zonake a vaIsraeli lavo va nga tlhatlhisilwe va lo yimbelela vaku: “Nzi ta yimbelela ka Jehova . . . I hoxile bimbini a haxi ni mukhileli wa gona. Jehova hi ntamu wa mina, . . . yena hi Muhanyisi wa mina.” — Ekso. 13:14, 21, 22; 15:1, 2; Tis. 136:11-15.

¹⁶ Loku u hi ni vana, xana wa va vuna a ku tsumba Jehova kota Mutlhatlhisi ke? Xana va ku wona a kutsumba loko ka wena mabhulweni ni ka ziboho za wena? Wukhozelini ga nwina ga Ngango u nga ha patsa a mahungu lawa hi ma gonzako ka Eksodusi zipimo 12-15, zonake u khanyisa lezi Jehova a tlhatlhisisileko zona a vanhu vakwe. Ka zikhati zinwani u nga ha anzisa a mhaka leyo hi ku bhula hi mahungu ma nga ka Mitiro 7:30-36 kutani Danieli 3:16-18, 26-28. Hakunene, a vaswa ni vahombe va fanele ku tsumba lezaku Jehova i’ve Mutlhatlhisi na ku nga hi xikhatini xi hunzileko ntsena. Khwatsi hi lezi a tlhatlhisileko vanhu vakwe masikwini ya Mosi, hinawu i ta hi tlhatlhisa xikhatini xi tako. — Gonza 1 Va Le Tesalonika 1:9, 10.

KASI HINAWU HI FELA KU ALAKANYA

17, 18. A xikhati lexi hi ehleketako hi kutiriswa ka nkhata ka Pasika go sangula, xini xi faneleko kuta maalakanyweni ya hina?

¹⁷ A maKristu ya lisine a ma mahi xialakanyiso xa Pasika ga xiJuda. A xialakanyiso lexo xa lembe ni lembe xi wa hi xileletelo xa Nayo wa Mosi, kanilezi hina a hi hanyi hi Nayo lowo. (Rom. 10:4; Kol. 2:13-16) Wutshanwini ga lezo, hi hlayisa ximaho xinwani, xi nga kufa ka N’wana wa Nungungulu. Hambulezo, ku na ni zilo zo kari zi nga mahiwa ka Pasika lego gi yimisilweko kwale Gipite zi nga ni tlhamuselo ka hina.

¹⁸ A nkhata wa yivana lowu wu nga nwatsekelwa ka timhanze ta laha nyangweni wu wa hi ndlela ya ku ponisa wutomi. Inyamutlha a hi nyikeli miphahlo ya zihari ka Nungungulu — ne ka siku ga Pasika ge hambu ka siku ginwani. Kanilezi ku na ni muphahlo wa chukwana lowu wu zi kotako ku ponisa wutomi kala kupinzuka. Mupostoli Paule i lo tsala xungetano hi “bandla ga matewula ma tsalilweko le tilweni.” Lexi xi hlayisako a wutomi ga maKristu lawo ma totilweko i “nkhata wa kunwatsekela,” ku nga nkhata wa Jesu. (Maheb. 12:23, 24) A maKristu lawa ma rinzelako ku hanya kala kupinzuka laha misaveni wonawu ma khegela ka nkhata walowo lezaku ma hanyiswa. Xontlhe xikhati ma fanele ku tshama na ma ti alakanyisa a xitiyisekiso lexi xaku: “Hi kuma ha yena a kutirulwa ka hina hi kota ya nkhata wakwe, ku nga kutsetselelwa ka zihambuko za hina, hi ku ringana ni kutala ka tipswalo takwe.” — Efe. 1:7.

19. Xana lezi a yivana ya Pasika yi nga khomiswa zona zi ku tiyisisa kuyini a ku tsumba ka hina a ziprofeto?

¹⁹ A xikhati lexi va nga daya a yivana ya ku fela kuga hi Pasika, a vaIsraeli va wa nga faneli ku tshova ne ni rambu ginwe ga yona. (Ekso. 12:46; Mitse. 9:11, 12) Ahati a “Yivana ya Nungungulu” leyi yi nga wa ta ti nyikela kota nzhiho ke? (Joh. 1:29) I lo belelwa ni zigevenga zimbiri matlhelweni yakwe. A vaJuda va lo kombela Pilatu lezaku a marambu ya vavanuna lavo va belelweko ngha ma tshoviwa. Lezo zi wa ta hatlisisa vavanuna lavo a kufa kasi va nga tsikwi laha timhanzeni kala 15 ka Nisani, gi nga hi maSabado mambiri ka siku ginwe. A masochwa ma lo tshova milenge ya zigevenga zimbiri lezi zi nga belelwe, “kanilezi loku vata ka Jesu a va tshovangi milenge yakwe, hakuva va lo wona lezaku i wa sina a file.” (Joh. 19:31-34) Lezo zi kotlene ni lezi zi nga mahiwa ka yivana ya Pasika; hikwalaho, a yivana leyi yi wa hi ‘nzhuti’ wa lezi zi nga hata hi 14 ka Nisani wa 33 Nguveni ya Hina. (Maheb. 10:1) Tlhatakumbiri, lezi a zilo zi nga mahekisa zona zi tatisile a magezu ma nga ka Tisimu 34:20, lawa ma faneleko ku tiyisa ku tsumba ka hina a ziprofeto.

20. Hi kwihi a kuhambana ko dlunyateka xikari ka Pasika ni Xilalelo xa Hosi?

²⁰ Hambulezo, ku na ni kuhambana xikari ka Pasika ni Xilalelo xa Hosi. Lezo zi komba lezaku a Pasika legi a vaJuda va nga fanele ku gi alakanya gi wa nga hi nzhuti wa lezi Kristu a nga byela valanzeli vakwe lezaku va maha kasi ku alakanya a kufa kakwe. Kusukela kwale Gipite, a vaIsraeli va waga a nyama ya yivana kanilezi va wa ngagi a nkhata wa kona. Lezo za hambana ni lezi Jesu a nga leletela vapizani vakwe lezaku va zi maha. I te ngalo lava va nga wa ta fuma “mufunweni wa Nungungulu” va wa fanele kuga xibaba ni kunwa vinya kota zikombiso za miri wakwe ni nkhata wakwe. Hi ta wulawula nguvu hi mhaka leyi ka nzima yi lanzelako. — Mar. 14:22-25.

21. Hikuyini zi nga ni xivuno a ku tiva zokari xungetano hi Pasika?

²¹ Hambu zi hi tano, a zi kanakanisi lezaku a Pasika gi’ve ximaho xa hombe kutirisaneni ka Nungungulu na Israeli, ni lezaku gi gonzisa zilo za lisima ka munwe ni munwani wa hina. Hambu lezi a Pasika gi nga hi ‘xialakanyiso ka’ vaJuda, ku nga hi ka maKristu, hina kota maKristu hi fanele ku gi tiva hi tlhela hi chela kota ka zigonzo lezi gi zi nyikako kota xipanze xa ‘yontlhelele mitsalo yi pimisilweko hi Nungungulu.’ — 2 Tim. 3:16.