Vuna makholwa-kulori lawa ma tlhatlhileko wukati — Hi ndlela muni?

Wasati a tiyisako makabye wa xisati a tlhatlhileko wukati

Kuzilava wa tiva munhu a tlhatlhileko wukati. Niku kuzilava va tele u va tivako, hakuva a kutlhatlha wukati zi tolovelekile nguvu. Hi xikombiso, a kambisiso wo kari le Polônia wu kombile lezaku a vanhu va ma 30 wa malembe lava va nga ni malembe manharu kuya ka ntlhanu ni ginwe na va chadile va byekelela ku tlhatlha wukati; niku a hi vanhu va tanga leyo voce va tlhatlhako wukati.

Kunene, “a mikambisiso yi komba lezaku le Europa a khihlanya ga lava va chadako va ta tlhatlha wukati,” ku wula Institute for Family Policy in Spain. Ka matiko manwani ma ganyileko ku maheka zo fana.

KULWISANA NI MAALAKANYO YA HAVA

Zini zi patsekako ka mhaka leyi yo toloveleka? A wasati wo kari a nyikako wusungukati a mipatswa le mutsuwuka-gambo wa Europa, i te ngalo: “A ku tlhatlha wukati ku tiyisa hi nayo lezi zi sinako zi mahekile — ku nga ku nga zwanani ni ku hambana, lezi zi bayisako nguvu mbilu.” I lo engeta aku: A kutala ka zikhati ku lanzela “maalakanyo yo tala ya hava — a zanga, kutilaya, kukhunguvanyeka, ku kala kutsumba, ni tingana.” Ka zikhati zinwani lezo zi nga nyika maalakanyo ya ku ti sunga. “A xikhati lexi a wuhosi gi tiyisako lezaku a wukati gi tlhatlhilwe, ku lanzela a xigava xinwani. Hi ku ti wona na a nga vuni nchumu ni ku ti wona na a nga ranziwi hi munhu, a munhu a tlhatlhileko wukati a nga ha ti wutisa lezi: ‘Nzi vuna yini lezi nzi tlhatlhileko wukati? Kona nzi hanyela yini?’”

Na a alakanya lezi a nga ti zwisa zona malembe nzhako, Ewa i ngalo: “Nzi lo tizwa tingana ta hombe xikhati lexi a vaakelani ni vatiri-kulori va nga sangula ku nzi vitana lezaku ‘gaya wo tlhatlha wukati.’ Nzi lo zangara nguvu. Lezi nzi nga sala ni vana vambiri, zi lavile ku nziva mamani tlhelo papai wabye.”a Adamu, loyi a tirileko kota dota go chaveka hi 12 wa malembe, i ngalo: “Nzi ti wona na nzi nga vuni nchumu laha ko tlhela makhati manwani nzi tala hi zanga, nzi tlhela nzi ringwa ku tshama kule ni vanwani.”

YIMPI YA KU LAVA KU WUYISA KUPIMA

Hi kota ya kukarateka hi wumanziko gabye, a vokari za va karatela ku wuyisa kupima — hambu anzhako ka malembe na va tlhatlhile wukati. Va nga ha ti byela lezaku a vanwani a va khatali hi vona. A ku hunza lezo, kota kuwula ka mutsali wo kari wa mahungu ma wulawulako hi wukati, va fanele ku “cica a matshamela yabye va tlhela va gonza ku lwisana ni zikarato na va hi voce.”

Stefani i ngalo: “A xikhati lexi hi nga tlhatlha wukati, loyi a nga hi sati wa mina i lo nzi beletela ku wona vanhanyana va mina va vambiri. Lezo zi lo nzi maha nzi ti zwisa ku khwatsi a ku na munhu a khatalako hi mina niku hambu hi Jehova za koteka ku ngha na a nzi tsikile. Zi wa nga ha nzi tsakisi ku hanya. Hi kufamba ka xikhati, nzi lo wona lezi a maalakanyo ya mina ma nga bihisile zona.” A munwani a nga tala ni kukanakana xungetano hi wumanziko gakwe a xikhati a nga tlhatlha wukati, hi Wanda. I ngalo: “ Nzi wa ti byela lezaku anzhako ka xikhati xo kari, a vanhu — a ku patsa ni makholwa-kulori — va wa nga ta ha khatala ha mina ni vana va mina. Hambulezo, zalezi nza yi wona ndlela leyi a vamakabye va hi seketeleko ha yona va tlhela va nzi vuna ka mizamo ya mina ya ku gonzisa vana va mina lezaku vava vakhozeli va Jehova.”

A magezu lawa ma komba khwatsi lezaku anzhako ka ku tlhatlha wukati a vokari va talelwa hi maalakanyo ya hava. Va nga ha ti wonela hasi, na va alakanya lezaku a va ha vuni nchumu niku a va ringanelwi hi ku khatalelwa. Va nga ha sangula ku solasola vanwani kambe. Kota wuyelo ga kona, va nga ha alakanya lezaku a bandla a gi na liranzo niku a gi khatali. Hambulezo, a zikombiso zo kota lexi xa Stefani na Wanda zi komba lezaku a vanhu va tlhatlhileko wukati hi magumo va nga ha zi wona lezaku a vamakabye va khatala nguvu hi vona. Hi lisine, a maKristu-kulori ma kombisa kukhatala ka hombe hambu loku a xivuno xabye xi nga tekeli ku woneka.

LOKU U TELWA HI XIWUNZA NI KU TI WONA NA U NGA VUNI NCHUMU

Alakanya lezaku hambu loku ho ti karatisa kuyini, a makholwa-kulori lawa ma tlhatlhileko wukati ma nga tshuka ma telwa hi xiwunza. Nguvunguvu a vamakabye va xisati va nga ha alakanya lezaku va tsongwani va khatalako hi vona. Alicia i ngalo: “Ku hunza ntlhanu wa malembe ni manharu na hi tlhatlhile wukati. Hambulezo, nza tshuka nzi tizwa nzi nga hi wa nchumu. Ka zikhati lezo, nzi byekelela ku ti hambanyisa ni vanwani, nzi rila nzi tlhela nzi ti tsetsa.”

Zi tolovelekile ku a munhu a tlhatlhileko wukati a ti zwisa lezi zi tlhamuselwako laha, hambulezo a Biblia gi nyika wusungukati ga kuva hi nga ti hambanyisi ni vanwani. A ku kanyisa wusungukati lego zi maha munhu a ala “wutlhari gontlhe gi vunako.” (Mav. 18:1, Tradução do Novo Mundo) Hambulezo, loyi a zwako xiwunza i fanele ku alakanya lezaku i ta ngha a kombisa wutlhari loku a nga toloveli ku kombela wusungukati kutani kuchavelelwa hi munhu wa xiro xa wubeleki xo hambana. Hi ndlela leyo, ku wa nga ta tshuka kuva ni kunavelana ka hava ka masango.

A makholwa-kulori lawa ma tlhatlhileko wukati ma nga ha telwa hi maalakanyo yo hambanahambana ya hava, a ku patsa ni kukarateka hi wumanziko, xiwunza, hambu ni ku ti wona na va nga ranziwi hi munhu. Hi ku tiva lezaku a maalakanyo lawo ma tolovelekile niku za karata ku ma hlula, hi fanele ku pimanyisa Jehova hi ku va nyika xivuno xo tsumbeka a vamakabye lavo. (Tis. 55:22; 1 Ped. 5:6, 7) Hi nga tiyiseka lezaku ni xihi xivuno lexi hi to va nyika va ta xi tsakela nguvu. Hakunene, nzeni ka bandla va ta kuma xivuno lexi xi tako hi ka vanghana va lisine! — Mav. 17:17; 18:24.

a A mavito yo kari ma cicilwe.

Vana ni mawonela yo ringanisela xungetano hi ku tlhatlha wukati

A malanza ya Jehova a ma hlakani hi wukati. Hikuyini? Hi lezaku a maalakanyo ya hina hi ma seketela ka lezi a Mitsalo yi wulako. Hi xikombiso, ka Malaki 2:16, hi gonza magezu lawa yo dlunyateka ya Nungungulu: “Nza venga a kuhlongola.” A Mitsalo yova ni xiseketelo xinwe ntsena xa ku tlhatlha wukati, ku nga loku a munwe wabye a maha wubhayi. Hikwalaho, ku wa tava xihoxo xa hombe nguvu a ku navela ku tlhatlha wukati hi zigelo zi nga hiko za Mitsalo, kuzilava na hi kari hi maha makungo ya ku tekana ni munwani. — Gen. 2:22-24; Deut. 5:21; Mat. 19:4-6, 9.

Kanilezi loku a wukati gi tlhatlhiwa, ku nga loku a munwe wabye a maha wubhayi, a vamakabye lomu bandleni va nyika xivuno. Va pimanyisa Jehova hi ku maha zontlhe va zi kotako kasi ku vuna vanhu vo lulama lava hi xikhati xo kari va nga ni “moya wu panzekileko.” — Tis. 34:15, 18; Isa. 41:10.

U Nga Va Vunisa Kuyini?

Xana u nga kombisa a kukhatala ka hombe loku ku lavekako? U nga maha yini kasi ku vuna munhu a nga ni maalakanyo lawa ma kombisilweko kusanguleni ka nzima leyi ke? Wona lezi a Biblia gi zi wulako, zonake u wona lezi a maKristu yo kari yo tsumbeka ma zi mahileko kasi ku nyika xivuno xi nene.

Demba khwatsi ndleve. (Mav. 16:20, 23)

U ta wona lezaku anzhako ka ku tlhatlha wukati, a munhu a nga zi lavi ku wulawula hi lezi zi nga va maha va gi tlhatlha. Niku hi lisine a ku chulula zanga za tshuka zi nga vuni ge hambu ku hungula kukarateka. (Mav. 12:25; Rom. 12:15) Michal, loyi a nga vuna Adamu, a kumbukilweko le kusanguleni ka nzima, i wula lezaku hi nga kombisa ku zwela wusiwana, ni kuva munhu wo demba khwatsi ndleve na hi nga ti karateli ku tiva zontlhe. I engeta aku: “Nzi zamile ku vuna Adamu a ku wona lezaku ka xikhati xa gome, laha a binziwako hi maalakanyo ya hava, a nga tshuka a nzi byela zilo zaku hi kufamba ka xikhati a to ti laya hi kuva a nzi byelile.” Hikwalaho, Michal i lo zi dlunyatisa lezaku i wa nga lavi ku tiva zontlhe. Hambulezo, i lo ingisela kota munghana wa lisine. Hi nga zi kota ku maha zotala za zi nene hambu mahlweni kutani nzhako ka mutlhangano wa wuKristu hi ku wula magezu ma tsongwani yo kota lawa: “Wo yini? Nza zi tiva lezaku u yimisana ni xiyimo xo binza. Nzi ta ku seketela.”

Kombisa kukhatala. (Fil. 2:4)

Martins i ngalo: “Mina ni sati wa mina hi wa hi ni longoloko wa ku vuna makabye wa xisati a tlhatlhileko wukati. Hi xikombiso, hi mu lungisele a fixadura ya livati lakwe, hi tlhela hi mu heleketa xipitali hi mova.” Lezo zi nga wonekisa ku khwatsi zilo za zitsongwani; hambulezo zi wa hi za lisima niku zi mu vunile. A makabye loyi a nga vuniwa hi patswa lowu i wuyisele kupima kakwe hi kutsongwani-kutsongwani. A xa lisima kambe hi lezaku, i lo sangula ku tira kota phayona niku a nhanyana wakwe wa 11 wa malembe i lo bapatizwa.

Tiyisa a munhu a tlhatlhileko wukati lezaku Jehova wa xi zwisisa a xiyimo xakwe.

Loku a wokari a ti wonela hasi, u nga ha mu tiyisa lezaku Nungungulu wa khatala hi nanza ginwe ni ginwani gakwe. Hakunene, ha “va hunza nguvu a vamanjingiri vanyingi”; hi hlawulekile niku hi va lisima mahlweni kakwe. (Mat. 10:29-31) ‘Jehova i hlola timbilu,’ hikwalaho wa va zwisisa lava va tlhatlhileko wukati. A nga ta tshuka a tsika ni wihi loyi a nga nanza gakwe go tsumbeka. (Mav. 17:3; Tis. 145:18; Maheb. 13:5) Hikwalaho, a xikhati u kombisako kukhatala ka wena, mu tiyise lezaku Nungungulu wa xalala hi lezi a munhu loye a ranzisako zona lisine ni lezi a ti karatisako zona kasi ku seketela a wukhozeli ga lisine. — Fil. 2:29.

Kuca munhu loyi a tlhatlhileko wukati lezaku a nga ti hambanyisi ni bandla.

A xikhati va talelwako hi zilo lomu hlokweni, a vokari za va karatela kuta mitlhanganweni. Kanilezi a mitlhangano leyo yi mahelwe ku hi tiyisa ni ku hi kuca. (1 Kor. 14:26; Tis. 122:1) Mhakeni leyi, za lisima nguvu a kuva madota ma kombisa a kukhatala ka wona. Wanda, a kumbukilweko kusanguleni, i ngalo: “A hi rivali a liranzo leli va nga li kombisa.”

Kuca munhu a tlhatlhileko wukati lezaku a tiyisa kuzwanana kakwe na Nungungulu hi mukhongelo, xigonzo xa munhu wutsumbu ni ku ehleketisisa hi lezi a zi gonzako. (Jak. 4:8)

Hambu lezi Jehova a nga nyamintamu na a tshama le tilweni, wa khatala hi “loyi a ti tsongahatako, a nga ni moya wu tshovekileko, loyi a rurumelako hi gezu [Gakwe].” Tiyisa munhu a tlhatlhileko wukati hi magezu lawo, u tlhela u mu komba lezi a munwe ni munwani wa hina a vunekisako zona hi kuva kusuhani nguvu na Nungungulu hi ku maha mukhongelo ni xigonzo xa munhu wutsumbu. — Isa. 66:2.

Mu rambe lezaku mu tira zinwe ntirweni wa simu kutani ku longisela naye mitlhangano.

A ku maha lezo zi ta vuna a muKristu a tlhatlhileko wukati lezaku a ti tsumba a tlhela a simama ku ti hanyela. Marta, loyi a seketelako makabye wa xisati wo hiseka loyi a nga mbhela ntamu a xikhati a nga tlhatlha wukati, i ngalo: “Hi tolovela ku famba zinwe ntirweni wa simu hi kukhanzakanya. A ho ku tsaka loku hi wona lezaku ha chikelela mixuvo ya hina. Ka zikhati zo kari hi gonza zinwe kota ndlela yo longisela a mitlhangano, hi gumesa hi longisela nchumu wo nanziha higa!”