Simamani ku “akana”

1. Hi kuya hi 1 Va Le Tesalonika 5:11, i ntiro muni lowu hontlheni hi hlengelako ka wona?

A BANDLA ga n’wina gi tshuka gi aka kutani ku vhuxeta a Salawu ya Mufumo? Loku zvi hi lezvo, handle ko kanakana wa ha wu alakanya mutlhangano wo sangula ka Salawu ya n’wina ya yiswa. U mu bongile nguvhu Jehovha. Hi lisine, kuzvilava a wu ti kotangi hi ku tsaka laha ka kuza u tsandzeka ni ku yimbelela a lisimu lo sangula la ku vhula mutlhangano. A tiSalawu ta hina ta Mufumo to akiwa khwatsi ti mu nehela wudzundzo Jehovha. Kanilezvi hi mu nehela wudzundzo go hundza lego loku hi hlengela ka wun’wani ntiro wa ku aka. A ntiro lowo wa lisima nguvhu a ku hundza ni kwihi ku aka ka civiri. Wu patsa ku aka vanhu lava va tako ka matshamu lawo ya wukhozeli. Mupostoli Pawule i wa ehleketa hi ku aka loko ko fananisa a cikhati leci a nga tsala magezu ma nga ka 1 Va Le Tesalonika 5:11, ku nga mutsalo-tshinya wa hina.— Lera.

2. Zvini hi to bhula hi zvona ka ndzima leyi?

² Mupostoli Pawule cikombiso ci nene ca munhu a nga zvi kota ku aka makholwa-kulobye. I wa va zwela wusiwana. Ka ndzima leyi, hi ta wona lezvi a vhunisileko zvona vamakabye vakwe 1) a ku timisela mindzhingo, 2) lezvaku vava ni kurula ni van’wani ni 3) ku tiyisa a kukholwa kabye ka Jehovha. A hi woneni lezvi hi nga mu pimanyisisako zvona, hi ndlela leyo hi aka a vamakabye va hina nyamutlha. — 1 Kor. 11:1.

PAWULE I NO VHUNA VAMAKABYE VAKWE A KU TIMISELA MINDZHINGO

3. Mawonela muni yo ringanisela lawa Pawule a nga hi nawo?

³ Pawule i wa va randza nguvhu a vamakabye vakwe. Yena wutsumbu i wa kumana ni zvikarato; hikwalaho, a cikhati leci a vamakabye va nga kumana ni mindzhingo, i wa va kombisa tipswalo ni ku va zwela wusiwana. Ka khati go kari, Pawule i no mbhelelwa hi mali zvi lava ku a tira kasi a ti hlayisa, yena ni vanghana vakwe. (Miti. 20:34) Pawule i wa hi mumahi wa matenda. A cikhati leci a nga chikela le Korinte, a kusangula i no tshama ni vamahi-kulobye va matenda, Akwila na Prisila. Kanilezvi “wontlhe masabhadho”, Pawule i wa chumayela vaJudha ni vaGreki. Hi ndzhako ka cikhati, laha Silasi na Timote va nga chikela, “Pawule i no ti tsitsirita nguvhu kugondziseni ka mhaka”. (Miti. 18:2-5) Pawule a nga tshukangi a rivala a kungo gakwe wutomini, a ku tirela Jehovha. Kota lezvi a nga hi cikombiso ci nene ca ku tira hi kutikarata kuchumayeleni ni ku khatalela zvilaveko zvakwe wutsumbu, i wa zvi kota ku tiyisa vamakabye vakwe. I va alakanyisile lezvaku va nga tsiki a kubindza ka wutomi ni ntiro wa ku hlayisa ngango zvi va maha ku va nga cheli kota hi zvilo zva “lisima nguvhu”, ku nga zvontlhe zvi patsekako wukhozelini ga Jehovha. — Filp. 1:10.

4. Pawule na Timote va ma vhunisile kuyini makholwa-kulobye a ku timisela tixanisa?

⁴ Andzhakunyana ka loku a bandla ga le Tesalonika gi yimisilwe, a makholwa maswa ma no vhukelwa nguvhu. A cikhati leci a citshungu leci ci nga zangarile ci nga vhumala Pawule na Silasi, ‘va no kokovisa a vamakabye vo kari va va yisa ka tihosi ta dhoropa’, na va banguleka, vaku: “Vontlhe vavanuna lava valwa ni milayo ya Khezari.” (Miti. 17:6, 7) Hi nga alakanyela lezvi a maKristu lawo ya maswa kuzvilava ma nga chavisa zvona a cikhati leci ma nga pola lezvaku a vavanuna va dhoropa va wa va vhukela. Kuzvilava lezvo na zvi va mahile ku va sangula ku loloha hi tlhelo ga moya, kanilezvi Pawule i wa nga lavi ku lezvo zvi humelela. Hambu lezvi zvi nga lava ku Pawule na Silasi va suka, va mahile zvontlhe va nga zvi kota kasi a bandla lego ga giswa gi khatalelwa khwatsi. Pawule i alakanyisile maKristu ya le Tesalonika, aku: “Hi ruma Timote, a makabye wa hina . . . , a ta mu tiyisa ni ku mu chavelela kukholweni ka n’wina, kasi ne ni mun’we wa n’wina a nga tsekatsekiswi hi tixanisa leti.” (1 Tes. 3:2, 3) Zvi wonekisa ku khwatsi Timote i wa yile hi ku ti hanya a tixanisa dhoropeni gakwe ga Listra. I wa zvi wonile lezvi Pawule a nga tiyisisa zvona a vamakabye seyo. Lezvi Timote a nga wonile lezvi Jehovha a nga mahile, i zvi kotile ku tiyisekisa vamakabye vakwe va vaswa lezvaku zvontlhe zvi wa ta gumesa khwatsi.— Miti. 14:8, 19-22; Mah. 12:2.

5. A makabye wo kari wa ku hi Bryant i vhunekisile kuyini hi ku vhuniwa hi dhota?

⁵ Hi tihi tin’wani tindlela leti Pawule a tiyisileko hi tona a makholwa-kulobye? A cikhati leci va nga tlhela Listra, ni Ikoniyume ni Antiyokiya, Pawule na Bharnabhasi “va no va yimisela madhota ka bandla ni bandla”. (Miti. 14:21-23) A zvi kanakanisi ku a vavanuna lava va nga yimisiwa va wa hi cibuka ca kuchavelela ka mabandla lawo, a ku khwatsi hi lezvi a madhota ma mahako nyamutlha. Wona lezvi zvi wulilweko hi makabye wo kari wa ku hi Bryant. I te: “A cikhati leci ndzi nga hi ni 15 wa malembe, papayi i no hi bhangula, mamani a susiwa bandleni. Ndzi wa tizwa na ndzi chokolilwe ndzi tlhela ndzi mbhela ntamu.” Zvini zvi vhunileko Bryant a ku timisela a cikhati leco co bindza? I wula lezvi: “A dhota go kari ga ku hi Tony gi wa bhula na mina mitlhanganweni ni ka zvin’wani zvikhati. I ndzi bhulele hi vanhu vo kari va kumeneko ni mindzhingo hambulezvo va simama va tsaka. I ndzi lerele Lisimu 27:10 niku a kutala ka zvikhati hi wa bhula hi cikombiso ca Hezekiya, loyi a tireleko Jehovha hi kutsumbeka hambu lezvi a papayi wakwe a nga kala a nga hi cikombiso ci nene.” Zvi mu vhunisile kuyini Bryant? Bryant i wula lezvi: “Hi kota ya lezvi Tony a ndzi tiyisileko, hi magumo ndzi no sangula a ntiro wo tsakisa nguvhu ntirweni wa cikhati contlhe.” Madhota, vekani tihlo kasi ku vhuna lava, a ku fana na Bryant, kuzvilava va lavako “gezu gi nene” ga ku va tiyisa.— Mav. 12:25.

6. Pawule i tirisisile kuyini a matimu ya lava va timiseleko zvikarato kasi ku tiyisa a vamakabye vakwe?

⁶ Pawule i alakanyisile a vakhozeli-kulobye lezvaku hi ku tiyisiwa hi Jehovha, ‘a refu ga hombe ga vakustumunyu’ gi wa timisele zviyimo zvo nonoha. (Mah. 12:1) Pawule i wa zvi zwisisa lezvi a matimu ya lava va nga timisele hi kutsumbeka a zvikarato zva tixaka tontlhe cikhatini ci hundzileko ma nga wa ta va nyikisa zvona a kutiya-hlanha ni ku va vhuna ku simama va veka kupima “dhoropeni ga Nungungulu a hanyako”. (Mah. 12:22) Zva fana ni nyamutlha kambe. Himani a kalako ku tiyisiwa a cikhati leci a lerako xungetano hi lezvi Jehovha a mu vhunisileko zvona Gidheyoni, na Bharaki, na Dhavhidha, na Samuweli ni van’wani vo tala? (Mah. 11:32-35) Ahati ke hi zvikombiso zva vamakabye vo tsumbeka va masikwini ya hina? Laha tsindza ga misava yontlhe, hi tolovela ku amukela mapapilo ya vamakabye va tiyisilweko ku kholwa kabye andzhako ka ku lera a matimu ya wutomi ya malandza yo tsumbeka ya Jehovha ya masikwini ya hina.

PAWULE I KOMBILE VAMAKABYE VAKWE LEZVI VA NGA MAHAKO KASI VAVA NI KURULA NI VAN’WANI

7. Zvini u gondzako ka wusungukati ga Pawule gi tsalilweko ka Va Le Roma 14:19-21?

⁷ Hi aka vamakabye va hina a cikhati leci hi wulako ni ku maha zvilo zvi vhuvhumisako kurula lomu bandleni. A hi vhumeli ku a kuhambana ka mawonela ku hi hambanisa. Loku ku nga hi na tshinya go kari ga Mitsalo gi tshoviwako, a hi kurumeti ku ku landziwa tifanelo ta hina. Wona cikombiso. A bandla gi nga hi Roma gi wa hi ni maKristu ya vaJudha ni ya vamatiko. A cikhati leci a Nayo wa Mosi wu nga fuva, zvi wa nga ha lavi ku a vakhozeli va Jehovha va ingisa milayo ya Nayo lowo xungetano hi kuga zvakuga zvo kari. (Mar. 7:19) Kusukela ka cikhati leco, a maKristu yo kari ya vaJudha ma wa tizwa na ma tlhatlhekile kuga zvakuga zva tixaka tontlhe. Hambulezvo, a maKristu man’wani ya vaJudha ma wa zvi wona na zvi nga hi zvi nene a kuga zvakuga lezvo. A bandla gi no avana laha ka mhaka leyi. Pawule i no khanyisa a lisima la kuva ni kurula ni ku ku hlayisa. I wulile lezvi: “I chukwana ku ngagi nyama ne kunwa vhinyo kutani ku maha nchumu wun’wani wu to wisa makabye wa wena.” (Lera Va Le Roma 14:19-21.) Hi ndlela leyo, Pawule i no vhuna makholwa-kulobye a ku wona lezvi a kukanetisana loko ku nga wa ta hohlotisa zvona van’wani zvin’we ni bandla gontlhe. Pawule i wa ti yimisele ku cica a mahanyela yakwe kasi a nga khunguvanyisi van’wani. (1 Kor. 9:19-22) Hi kufanana, hinawu hi nga aka van’wani hi tlhela hi hlayisa kurula hi ku ti khoma hi nga phikizani hi zvilo zvi vangiwako hi kuhambana ka mawonela.

8. Zvini lezvi Pawule a nga maha a cikhati leci a mhaka yo kari ya lisima yi nga colopetela kurula lomu bandleni?

⁸ Pawule i vekile cikombiso ci nene laha ka ku hlayisa kurula ni lava va kanetako timhaka ta lisima. Hi cikombiso, a vokari bandleni ga zana ga malembe go sangula va wa kurumeta vaku a vamatiko lava va hundzulukileko vava maKristu va fanele ku mahiwa wukwera, kuzvilava kasi a vaJudha va nga wulawuli zvahava hi vona. (Gal. 6:12) Pawule i wa nga vhumeli mawonela lawo ne ni kutsongwani, kanilezvi wutshan’wini ga ku kurumeta ku ku landzelwa mawonela yakwe, i no ti koramisa a bika mhaka leyo ka vapostoli ni madhota Jerusalema. (Miti. 15:1, 2) Lezvi Pawule a nga yi khomisa lezvi a mhaka leyi, i vhunile maKristu lawo lezvaku ma simama mava ni litsako ni kurula lomu bandleni. — Miti. 15:30, 31.

9. Hi nga ci landzelisa kuyini a cikombiso ca Pawule?

⁹ Loku ku vhuka kuphikizana ka hombe, hi vhuvhumisa kurula hi ku hlota wurangeli ka lava Jehovha a va yimisileko kasi ku khatalela bandla. A kutala ka zvikhati, hi nga kuma wurangeli gi seketelwako ka Bhibhiliya mabhukwini ya hina kutani ka zvileletelo zvi nyikwako hi hlengeletano. Loku hi veka kupima ka ku landzela a zvileletelo lezvo wutshan’wini ga ku vhuvhumisa a mawonela ya hina wutsumbu, hi ta maha ku a bandla giva ni kurula.

10. Zvini zvin’wani lezvi Pawule a mahileko kasi ku vhuvhumisa kurula lomu bandleni?

¹⁰ Pawule i vhuvhumisile kurula hi ku khanyisa a matshamela ya manene ya vamakabye vakwe, na ku nga hi matshamela yabye lawa ya hava. Hi cikombiso, na a dayelela a papilo gakwe ka va le Roma, Pawule i no kumbuka a vanhu vo tala hi mavito, niku a kutala ka zvikhati i wa tlhatekela a magezu ya manene kutani tshamela go kari ga munhu loye. Hi nga pimanyisa Pawule hi ku wulawula hi matshamela ya manene ya vamakabye va hina hi kutlhatlheka. A cikhati leci hi mahako lezvo, hi va nyika a zvigelo zvo engeteleka a vamakabye va hina zva lezvaku va tshinelelana, lezvi zvi akako bandla lirandzweni.

11. Hi nga ku vhuxisa kuyini kurula loku ku tshuka kuva ni kungazwanani?

¹¹ Ka zvikhati zvo kari, hambu a maKristu yo buvha ma nga tshuka ma nga zwanani ka mhaka yo kari kutani ku phikizana. Lezvo zvi humelele Pawule ni munghana wakwe wa hombe Bharnabhasi. A vavanuna lava va vambiri va no kanetisana nguvhu xungetano hi ku teka Marku ka liendzo labye la wurumiwa li nga landzela. Va no “holova nguvhu” va gumesa va hambana. (Miti. 15:37-39) Kanilezvi Pawule, na Bharnabhasi na Marku va no lema a lifa li nga hi ka kuzwanana kabye, va komba lezvaku va wa ku nyika lisima a kurula ni wumun’we ga bandla. Andzhako ka cikhati, Pawule i no wulawula zvazvinene hi Bharnabhasi na Marku. (1 Kor. 9:6; Kol. 4:10) Hinawu hi fanele ku lungisa ni gihi zunga hi nga tshukako hiva nago ni van’wani lomu bandleni hi tlhela hi simama ku veka kupima ka matshamela yabye ya manene. Hi ndlela leyo, hi ta vhuvhumisa kurula ni wumun’we. — Efe. 4:3.

PAWULE I TIYISILE KUKHOLWA KA VAMAKABYE VAKWE

12. Zviyimo muni zvo nonoha lezvi a vamakabye va hina va kumanako nazvo?

¹² Hi aka vamakabye va hina a cikhati leci hi tiyisako kukholwa kabye ka Jehovha. A vokari va tseketselwa hi maxaka yabye ma nga kholwiko kutani vatiri-kulobye ni zvigondzani-kulobye. A van’wani valwa ni mababyi ya hombe kutani kubayisa ka mbilu. A van’wani kambe va na ni malembe yo tala na va bhabhatisilwe niku va na ni malembe yo tala na va rindzela a kugumesa ka tiko legi. A zviyimo lezvi zvi nga ringa kukholwa ka maKristu nyamutlha. A zviro zva bandla ga zana ga malembe go sangula zvi kumene ni zviyimo zvo nonoha zvo fana ni lezvo. Zvini lezvi Pawule a nga maha kasi ku tiyisa vamakabye vakwe?

13. Pawule i va vhunisile kuyini lava va nga tseketselwa hi kota ya kukholwa kabye?

¹³ Pawule i no tirisa Mitsalo kasi ku aka kukholwa ka vamakabye vakwe. Hi cikombiso, a maKristu ya maJudha kuzvilava ma wa nga tivi co hlamula a maxaka yabye ma nga kholwiko lawa ma nga wula lezvaku a wuKristu a gi kumi nchumu ka ciJudha. A zvi kanakanisi lezvaku a papilo ga Pawule ka maHebheru gi ma tiyisile nguvhu a maKristu lawo. (Mah. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25) Ma wa ta tirisa a maalakanyo yakwe ya ntamu kasi ku miyeta lava va nga va kaneta. Nyamutlha, hi nga vhuna a makholwa-kulori lawa ma kumanako ni kutseketselwa lezvaku ma tirisa mabhuku ya hina ma seketelwako ka Bhibhiliya kasi ku tlhamusela a zvigelo zva kukholwa kabye. Loku a vaswa va hina va hlekiwa hi kota ya ku kholwa lezvaku a zvilo zvi no vangiwa, hi nga va vhuna ku kuma mahungu lomu ka broxura Será Que a Vida Teve Um Criador? ni legi ga ku A Origem da Vida – Cinco Perguntas Que Merecem Resposta kasi ku komba ku hi kuyini va kholwako lezvaku a wutomi gi no vangiwa.

14. Zvini lezvi Pawule a zvi mahileko hambu lezvi a nga khomekile nguvhu hi kuchumayela ni kugondzisa?

¹⁴ Pawule i no kuca vamakabye vakwe lezvaku va kombisa lirandzo hi ‘mitiro yo saseka’. (Mah. 10:24) I no vhuna vamakabye vakwe na ku nga hi ntsena hi lezvi a nga wula, kanilezvi hi lezvi a nga maha kambe. Hi cikombiso, a cikhati leci a makholwa-kulobye le Judhiya ma ngava ni ndlala, Pawule i no vhunetela kuaveleni ka lezvi va nga zvi lava. (Miti. 11:27-30) Hambu lezvi Pawule a nga khomekile hi kuchumayela ni kugondzisa, contlhe cikhati i wa hlota tindlela ta ku vhuna lava va nga hi kuvhumaleni hi tlhelo ga nyama. (Gal. 2:10) Hi ku maha lezvo, i akile kutsumba ka makholwa-kulobye ka lezvaku Jehovha i wa ta va khatalela. Nyamutlha, laha hi tirisako cikhati ca hina, ntamu wa hina ni wutlhari ga hina hi kuzvirandza kasi ku vhuna lava va welweko hi timhango, hinawu hi aka kukholwa ka vamakabye va hina. Hi aka kukholwa ka vamakabye va hina kambe a cikhati leci hi mahako minyikelo ka ntiro wa misava yontlhe hi kukhandzakanya. Hi tindlela leti ni tin’wani, hi vhuna vamakabye va hina a ku kholwa lezvaku Jehovha a nga ta tshuka a va tsika.

15-16. Hi nga va khomisa kuyini lava a kukholwa kabye ku mbhelileko ntamu?

¹⁵ Pawule a nga va tsukulangi lava a kukholwa kabye ku nga mbhelile ntamu. I va kombisile tipswalo a tlhela a wulawula navo hi ndlela ya lirandzo ni yo tiyisa. (Mah. 6:9; 10:39) Hi cikombiso, ka papilo gakwe gontlhe ka maHebheru, a kutala ka zvikhati i wa tirisa magezu “hina” ni ku “hi” na a komba lezvaku zvi wa lava ku yenawu a tirisa wusungukati legi a nga gi nyika. (Mah. 2:1, 3) A ku fana na Pawule, hinawu a hi tsukuli lava a kukholwa kabye ku mbhelileko ntamu. Wutshan’wini ga lezvo, hi va aka hi ku kombisa kukhatala ka lisine hi vona. Hi ndlela leyo, hi va tiyisekisa lezvaku ha va randza. A tom ya yinene ya gezu ga hina yi nga aka nguvhu a ku hundza ni cihi hi nga wulako.

¹⁶ Pawule i tiyisekisile a vamakabye vakwe lezvaku Jehovha i wa yi wona a mitiro yabye yo saseka. (Mah. 10:32-34) Hinawu hi nga maha zvo khwatsi hi lezvo a cikhati leci hi vhunako mukholwa-kulori loyi a kukholwa kakwe ku mbhelileko ntamu. Kuzvilava hi nga mu kombela ku a hi hlawutela lezvi a nghenisileko zvona lisineni kutani ku mu kuca ku a ehleketa hi zviyimo zvo kari zvi hundzileko laha a zvi wonileko khwatsi lezvaku Jehovha i wa mu vhuna. Hi nga londzowota mole lowo kasi ku mu tiyisekisa lezvaku Jehovha a nga rivalangi a mitiro yakwe ya lirandzo leyi a yi mahileko cikhatini ci hundzileko niku a nga ta tshuka a mu tsika cikhatini ci tako. (Mah. 6:10; 13:5, 6) A mabhulo lawo ma nga hlanganyeta a kuxuva ka vamakabye va hina ka ku va simama ntirweni wa Jehovha.

“SIMAMANI KU TIYISANA”

17. Wutlhari muni hi nga gi chukwatisako hi kufamba ka cikhati?

¹⁷ A ku khwatsi hi lezvi a muaki a yako a chukwatisa a wutlhari gakwe hi kufamba ka cikhati, hinawu hi nga chukwatisa a ndlela leyi hi akanako hi yona. Hi nga vhuna van’wani lezvaku va kuma ntamu wa ku timisela a mindzhingo hi ku va bhulela hi zvikombiso zva lava va timiseleko cikhatini ci nga hundza. Hi nga vhuvhumisa kurula hi ku bhula hi zvazvinene lezvi hi zvi wonako ka van’wani, ku hlayisa kurula a cikhati leci ku juwungelwako ni ku vhuxa kurula laha ku tshukako kuva ni kungazwanani. Hi nga simama ku aka kukholwa ka vamakabye va hina kambe hi ku va bhulela a lisine la lisima la Bhibhiliya, ku va nyika civhuno leci ci lavekako ka cikhati leco ni ku seketela ni wihi a mbhelileko ntamu hi tlhelo ga moya.

18. Zvini u ti yimiseleko ku maha?

¹⁸ Lava va tirako kuakeni ka tiyindlu ta hlengeletano, va tsaka va tlhela va xalala. Hinawu hi nga tsaka hi tlhela hi xalala a cikhati leci hi vhunetelako ntirweni wa ku aka hi ka moya lomu bandleni. A ku hambana ni tiyindlu ta civiri leti hi kugumesa ti to hlakala, a mabhindzu ya ntiro wa hina ma nga tshama kala kupindzuka! Ngha hi ti yimisela ku ‘simama hi tiyisana ni ku akana’.— 1 Tes. 5:11.