U Wa Zvi Tiva?

Hakunene Mordhekayi i vile kona ke?

A MATIMU ya bhuku ga Bhibhiliya ga Estere ma wulawula hi wanuna wa muJudha wa ku hi Mordhekayi, loyi a mahileko zvilo zva hombe. Mordhekayi i wa hi muJudha a nga hi wukhumbini, a nga tira ndlwini ya wuhosi ya Persia. Lezvo zvi mahekile kusanguleni ka zana ga malembe ga wutlhanu Mahlweni ka Nguva ya Hina, “masikwini ya [Hosi] Ahasuwerusi”. (A hosi leyi yi tiveka nguvhu hi ku hi Xerxesi wo Sangula.) Mordhekayi i tsandzekisile a makungo ya ku dawa ka hosi. Kasi ku mu bonga, a hosi yi no maha lezvaku Mordhekayi a dhumisiwa mahlweni ka vanhu. Hi ndzhako ka cikhati, andzhako ka kufa ka Hamani, a nala wa Mordhekayi ni vaJudha van’wani, a hosi yi no yimisa Mordhekayi ava Primeiro-Ministro. A cikhundla leco ci nyikile Mordhekayi a ntamu wa ku yimisa nayo wu nga ponisa a vaJudha lezvaku va nga hihiritiwi mufun’weni wontlhe wa Persia. — Estere 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

A vatsali vo kari va matimu va zana ga malembe ga wu 20 va wulile lezvaku lezvi ku wulawuliwako hi zvona ka bhuku ga Estere zvilo zva ku zvi alakanyela basi ni ku Mordhekayi a nga tshukangi ava kona. Kanilezvi, hi 1941, a vavhevhuleli va zvilo zva kale va kumile zvokari zvi tiyisekisako lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako xungetano hi Mordhekayi. Zvini va zvi kumileko?

Va no kuma a mitsalo yi kehlilweko yi tsalilweko hi ciPersia yi nga kumbuka a vito ga wanuna wo kari wa ku hi Marduka (hi ciTshwa ku nga Mordhekayi). I wa tira kota adhiministradhori, kuzvilava kota muhlayeli wa zvilo le Xuxani. Ka cikhati leci a mitsalo leyo yi nga kumiwa hi cona, Arthur Ungnad, a tlhari yo kari ya matimu ya le Mutsuwuka-gambo, i tsalile lezvaku, ka cikhati leco, a mitsalo leyo hi “yona yoce yo kala yi nga mahi cipandze ca Bhibhiliya yi nga kumbuka Mordhekayi”.

Kusukela loku Ungnad a wulile lezvo, a titlhari ti hundzulusele a mazanazana ya mitsalo yin’wani yi kehlilweko ya ciPersia. Cikari ka mitsalo leyo, ku na ni zvitabwana zva Persépolis, lezvi zvi kumilweko lomu ku nga tshama mali, kusuhani ni muro wa dhoropa. A zvitabwana lezvo zva nguva ya kufuma ka Xerxesi wo Sangula. Zvi tsalilwe hi ciElamite niku zvi na ni mavito yo tala ya vanhu va kumbukiwako lomu ka bhuku ga Estere.a

A zvitabwana zvo tala zva Persépolis zvi kumbuka a vito Marduka, loyi a tirileko kota matsalani wa hosi ndlwini ya wuhosi le Xuxani ndzeni ka kufuma ka Xerxesi wo Sangula. A cin’we ca zvitabwana lezvo ci kumbuka Marduka kota muhundzuluseli. Lezvo zva zwanana khwatsi ni lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako hi Mordhekayi. I wa hi hosana yi nga tira le ndlwini ya wuhosi ya Hosi Ahasuwerusi (Xerxesi wo Sangula) niku i wa wulawula tirimi timbiri hi wutsongwani ga kona. Mordhekayi i wa tolovela ku tshama laha nyangweni ya wuhosi le Xuxani. (Estere 2:19, 21; 3:3) A nyangwa leyo yi wa hi yindlu ya hombe nguvhu lomu a tihosana ta yindlu ya wuhosi ti nga tira kona.

Ha zvi wona lezvaku ku na ni zvilo zvo tala zvo fana xungetano hi Marduka, loyi a kumbukiwako lomu ka zvitabwana, na Mordhekayi, loyi a kumbukiwako lomu ka Bhibhiliya. Va hanyile ka cikhati caleci ca cin’we, ni ka wutshamu galegi ga gin’we va tlhela va tira kota tihosana ka wutshamu galegi ga gin’we. Zvontlhe lezvo zvi komba ku Marduka na Mordhekayi munhu yaloyi wa mun’we.