“Ndzi wa lava ku tirela Jehovha”

Na ndzi nga se mu hlawutela lezvi zvi nga humelela andzhako ka lezvo, ndzi lava ku ranga hi lezvi ndzi nga sangulisa zvona a ntiro wa cikhati contlhe.

Ndzi pswalile hi 1942, le Curaçau, ku nga cihlale co saseka nguvhu ca Caraíbas. Papayi i pswalelwe le Suriname, kanilezvi i no rura aya Curaçau hi kota ya ntiro. Yena mun’we wa lava va nga ranga hi vona va bhabhatisiwa kota Vakustumunyu va Jehovha le Curaçau mina na ndzi nga se pswaliwa.a I wa gondza Bhibhiliya na hina vana vakwe vhiki ni vhiki, hambu lezvi ku nga ku a hi cikhati contlhe hi nga zvi lava ku gondza. A cikhati leci ndzi nga hi ni 14 wa malembe, hi no rura hi tlhela Suriname hi ku papayi i wa lava ku hlayisa a mamani wakwe a nga kulile hi tanga.

A VANGHANA VA VANENE VA NDZI VHUNILE NGUVHU

Le Suriname ndzi no sangula ku maha wunghana ni vaswa vo kari lomu bandleni va nga hiseka nguvhu ntirweni wa Jehovha. Va wa hi va hombana a ku hundza mina niku va wa hi maphayona ya cikhati contlhe. A cikhati leci va nga wulawula hi matshango lawa va nga ma kuma ntirweni wa kuchumayela, a tinghohe tabye ti wa tala hi litsako. Andzhako ka mitlhangano, mina ni vanghana va mina hi wa simama ku bhula hi timhaka ta Bhibhiliya — a ka zvikhati zvin’wani na hi tshamile lahandle a tilo na gi no jaja ni tinyeleti. A vanghana lavo va ndzi vhunile a ku tiva lezvi ndzi nga zvi lava wutomini ga mina, ku nga ku tirela Jehovha. Hikwalaho, ndzi no bhabhatiswa laha ndzi nga hi ni 16 wa malembe. Andzhako ka lezvo, ndzi no sangula a wuphayona ga cikhati contlhe, na ndzi hi ni 18 wa malembe.

NDZI GONDZA ZVILO ZVA LISIMA NGUVHU

Ndzi gondzile zvilo zvo tala a cikhati leci ndzi nga tira kota phayona, niku zva ndzi vhuna nguvhu ntirweni wa mina wa cikhati contlhe. Hi cikombiso, a cin’we ca zvilo zvo ranga ndzi ci gondzileko lisima la ku gondzisa van’wani. A cikhati leci ndzi nga sangula ku tira kota phayona ga cikhati contlhe, a murumiwa wo kari wa ku hi Willem van Seijl i no kombisa kukhatala nguvhu hi mina.b I ndzi gondzisile zvotala xungetano hi lezvi hi nga khatalelisako zvona a zviavelo lomu bandleni. Ka cikhati leco, ndzi wa nga zvi tivi ku zvi wa laveka nguvhu a ku ndzi gondza lezvo. Hi lembe gi nga landzela ndzi no yimisiwa kota phayona go hlawuleka, niku andzhako ka lezvo ndzi no sangula ku rangela a mitlawa yo kari yi nga kumeka lomu cikari ka khwati ga Suriname, lomu a vhula yi nako nguvhu. Ndza ci bonga nguvhu a civhuno leci a vamakabye va ndzi nyikileko hi cikhati ca cinene! Kusukela kwalaho, ndzi hlota tindlela ta ku landzela cikombiso cabye hi ku ti nyika cikhati ca ku gondzisa van’wani.

A cigondzo ca wumbiri ndzi ci gondzileko hi lezvaku a ku hanya wutomi go olova ni ku xaxameta khwatsi zvilo zva vhuna nguvhu. Kusanguleni ka hweti ni hweti, mina ni munghana wa mina loyi hi nga tira zvin’we kota maphayona yo hlawuleka hi wa maha lista ya zvakuga lezvi hi nga wa ta zvi lava ka mavhiki ma landzelako. Andzhako ka lezvo, a mun’we wa hina i wa famba a pfhuka wo leha aya le dhoropeni ga hombe kasi a ya xava a zvilo lezvo. Zvi wa lava ku hi xaxameta khwatsi zvilo kasi a malana leyi hi nga nyikiwa yi enela ku hi mbheta a hweti yontlhe. Lezvi hi nga hi lomu cikari ka khwati, loku hi mbhelelwa hi nchumu, ku wa hi vanhu vatsongwani kutani ku i wa nga hi kona wa ku a nga hi vhuna. Ndza kholwa lezvaku a kuva ndzi gondzile ku hanya wutomi go olova ni ku tiva ku xaxameta khwatsi zvilo na ndza ha hi muswa zvi ndzi vhunile ku simama ndzi veka kupima ntirweni wa Jehovha wutomini ga mina gontlhe.

A cigondzo ca wunharu ndzi ci gondzileko lisima la ku gondzisa van’wani hi lirimi labye la mabeleko. Ndzi kulile na ndzi wulawula a ciHolanda, ni ciNgiza, ni ciPapiamento ni ciSranantongo (li tiviwako kambe kota ciSranan), ku nga lirimi li wulawuliwako nguvhu le Suriname. Kanilezvi lomu cikari ka khwati ga Suriname ndzi no pola lezvaku a vanhu va wa amukela khwatsi a mahungu ya manene loku va chumayelwa hi lirimi labye la mabeleko. Zvi wa ndzi karatela a ku wulawula a tirimi to kari ta seyo to kota a ciSaramaccan ci tirisako a matom yo tlakuka ni yo relela. Kanilezvi a kutikarata ka mina ku wa pswala mihandzu. Hi malembe yo tala ndzi zvi kotile a ku gondzisa lisine a vanhu vo tala hakuva ndzi wa va gondzisa hi lirimi labye la mabeleko.

Lisine ku ka zvikhati zvin’wani ndzi wa wulawula zvilo zvo dhanisa. Hi cikombiso, ka khati go kari ndzi wa lava ku tiva a kuvhuka ka cigondzani co kari ca Bhibhiliya ca ku wulawula ciSaramaccan hakuva ci wazwa lomu ndzeni. Kanilezvi lezvi ndzi nga mu wutisa ku a wova ni nyimba ke! A zvi kali zvi lava ku ndzi wula ku a zvi mu tsakisangi. Hambu lezvi ndzi nga maha zvihoxo zvo kota lezvo, contlhe cikhati ndzi wa ti karatela ku gondzisa van’wani hi lirimi labye la mabeleko lomu zviavelweni zva mina.

NDZI VHUMELA ZVIAVELO ZVO ENGETELEKA

Hi 1970, ndzi no yimisiwa kota muwoneleli wa cipandze. Ka lembe lego ndzi no kombisa zvipandze zvo kari zva vhidhio “A visita à sede mundial das Testemunhas de Jeová” ka mitlawa yo tala ya lomu cikari ka khwati. Kasi hi chikela lomu a mitlawa leyo yi nga kumeka kona, mina ni vamakabye vo kari zvi lavile ku hi famba hi ngalava yo leha na yi hlongile lomu micongweni. Lomu ka ngalava hi wa famba ni jeradhori, ni gazolina, ni tikandiya ta pharafina ni michini ya kona leyi yi nga laveka kasi ku kombisa a vhidhio. Loku hi chikela, zvi wa lava ku hi rwala a zvilo lezvo hi famba nazvo ka wutshamu legi hi nga wa ta mahela kona mutlhangano wa ku kombisa zvipandze lezvo zva vhidhio. Kanilezvi leci ndzi ci alakanyako nguvhu ka tiendzo leto hi lezvi a vanhu lavo va nga hanya ka matshamu ya le kule va nga zvi tsakelisa zvona a ku ingisela mitlhangano leyo. Ndzi wa tsaka nguvhu hi ku vhuna van’wani a ku gondza hi Jehovha ni cipandze ca laha misaveni ca hlengeletano yakwe. A makatekwa ya moya ma wa hundza ni kwihi kutikarata ndzi nga ku maha laha ndzi nga tirela Jehovha.

NDZI CHADHA

Hambu lezvi ndzi nga zvi wona ku a kuva gwendza zvi wa hi ni mabhindzu yo tala ntirweni wa mina, ndzi wa zvi lava ku chadha. Hikwalaho, ndzi no khongela hi kukongoma ndzi kombela a sati a nga wa ta zvi kota ku timisela na a tsakile a zvikarato lezvi ndzi nga kumana nazvo ciavelweni ca mina. Andzhako ka lembe, ndzi no sangula ku namorara na Ethel, a nga hi phayona go hlawuleka go hiseka nguvhu. Kusukela wun’wananeni, Ethel i wa hlamalisiwa nguvhu hi mupostoli Pawule niku i wa zvi lava nguvhu a ku maha zvontlhe zvi nga hi ntan’wini wakwe ntirweni wa kuchumayela, a ku fana ni lezvi Pawule a mahileko. Hi no chadha hi Setembro wa 1971, hi sangula ku tira ntirweni wa ku endzela mabandla kota nuna ni sati.

Ethel i wundlilwe ka ngango wu nga kala wu nga hi na zvotala hi tlhelo ga nyama. Hikwalaho, a zvi mu karatelangi a ku ti zwananisa ni cipandze leci hi nga tira ka cona ca lomu cikari khwati. Hi cikombiso, a cikhati leci hi nga longisela ku endzela mabandla ma nga kumeka nguvhu lomu cikari ka khwati, hi wa nga teki zvotala. Hi wa hlazva tinguwo ta hina hi tlhela hi hlamba lomu congweni. Hi wa tlhela higa ni zvihi lezvi a vamakabye va nga hi phamela, zvo kota mikwahle, tinjhanjhi leti va nga i piranya kutani ni zvihi lezvi va nga zvi hlota lomu khwatini kutani ku phasa lomu congweni. Loku ku nga hi na tiparato, hi wa gela lomu ka matluka ya mikovha. Loku ku nga hi na zviponi, hi waga hi mandla. Mina na Ethel hi wa zvi wona lezvaku a kutikarata hi ndlela leyo laha hi nga mu tirela zvin’we Jehovha zvi wa tiyisa a wukati ga hina zvi tlhela zvi hi vhuna ku hi wumba gota legi gi petsilweko kunharu. (Mutsh. 4:12) Loku zvi wa koteka ku tlhela ndzhako, hi wa ta tlhela hi mahisa zvalezvi hi nga mahisa zvona!

Kuve ka khati go kari na hi wuya hi ka ku endzela a wutshamu gi nga kumeka kule nguvhu lomu cikari ka khwati ku nga humelela lezvi ndzi nga zvi hlawutela kusanguleni. Laha a ngalava yi nga hundza ka wutshamu legi a mati ma nga tsutsuma nguvhu, le phambeni ka ngalava ku no dhupela lomu matini yi gumesa yi tekela ku huma. A yo tsakisa hi ku hi wa bohile a ma salva-vida niku a hi welangi lomu matini. Kanilezvi a ngalava yi no tala hi mati. Zvi lavile ku hi tirisa a zvibya lezvi hi nga chelile zvakuga kasi ku humesela hi zvona a mati lomu ka ngalava niku lezvo zvi lavile ku hi hoxa zvontlhe a zvakuga lezvi hi nga hi nazvo.

Kota lezvi hi nga kala hi nga ha hi na zvakuga, hi no sangula ku ringela tinjhanjhi laha hi nga kari hi famba. Kanilezvi a hi kumangi nchumu. Hikwalaho, hi no khongela ka Jehovha, hi kombela ku a hi nyika zvakuga zva siku lego. Zvalezvi hi nga mbheta ku khongela, a makabye wo kari i no hoxela a civedjo (cimemba) cakwe, a phasa a njhanjhi ya hombe yi nga ringana ku higa hontlheni va ntlhanu hi xura ka wusiku lego.

NUNA, PAPAYI NI MUWONELELI WA CIPANDZE

Andzhako ka ntlhanu wa malembe na hi tira zvin’we, mina na Ethel hi no amukela makatekwa hi nga kala hi nga ma rindzelangi — hi wa tava vapswali. Ndzi wa tsakile nguvhu, kanilezvi ndzi wa nga zvi tivi ku lezvo zvi wa ta gi khumbisa kuyini a wutomi ga hina. Mina na Ethel hi wa zvi lava nguvhu a ku simama ntirweni wa cikhati contlhe loku zvi wo koteka. Hi 1976 ku no pswaliwa Ethniël, a n’wana wa hina. Andzhako ka malembe mambiri ni khihlanya ku pswaliwa Giovanni.

Kota lezvi ka cikhati leco ku nga hi ni cilaveko ca hombe le Suriname, a hofisa ya ravi yi no vhumela ku hi simama ku tira kota vawoneleli va cipandze na hi wundla a vana va hina. A cikhati leci a vana va hina va nga ha hi vatsongwani, hi wa avelwa ku tira ka zvipandze lezvi ku nga hi ni mabandla matsongwani. Lezvo zvi wa maha ku zvi koteka ku hweti ni hweti ndzi tira mavhiki yo kari kota muwoneleli wa cipandze, lawa man’wani ndzi tira kota phayona ka bandla legi hi nga avelwe ku tira ka gona. Ethel ni vafana va hina va wa famba na mina loku ndzi endzela mabandla ya laha kusuhani. Kanilezvi ndzi wa famba ndzoce loku ndzi endzela mabandla ya lomu cikari ka khwati ni kuya maha mitlhangano ya cipandze seyo.

Kasi ndzi zvi kota ku tatisa a zviavelo zva mi- na zvontlhe, ndzi wa fanele ku xaxameta khwatsi zvilo. Vhiki ni vhiki ndzi wa ti karatela ku hi gondza a Bhibhiliya kota ngango. Loku ndzi nga hi kona, na ndzi endzela mabandla ya lomu cikari ka khwati, Ethel i wa sala a fambisa a cigondzo ca ngango ni vafana va hina. Hambulezvo, contlhe cikhati zvi nga koteka hi wa maha zvilo kota ngango. Mina na Ethel hi wa tolovela ku maha a zvilo zvo tsakisa ni vafana va hina, zvo kota ku bela tijogo kutani ku famba hi paseyara. A kutala ka zvikhati ndzi wa hlwela ku etlela, hakuva zvi wa lava ku ndzi longisela a zviavelo zva mina. Niku Ethel, kota lezvi a nga fana ni wasati loyi a tlhamuselwako ka Mavingu 31:15, i wa phindzula ni mixo a longisela kasi hi gondza zvin’we mutsalo wa siku hi tlhela hinwa zvin’we a caya a vanana na va nga seya cikoleni. A ndzo ku bonga hi lezvi ndzi nga ni sati wa kutikarata, loyi contlhe cikhati a ndzi vhunako ku ndzi tatisa a zviavelo zva mina lezvi Jehovha a ndzi nyikako!

Kota vapswali, hi ti karatile nguvhu kasi ku vhuna a vana va hina lezvaku va randza Jehovha ni ntiro wa kuchumayela. Hi wa lava ku a vana va hina va nghenela a ntiro wa cikhati contlhe, hambulezvo na va nga zvi mahi hi ku hi lezvi hina hi nga zvi lava, kanilezvi hi kurandza kabye. Contlhe cikhati hi wa bhula navo hi lezvi a ntiro wa cikhati contlhe wu tsakisisako zvona. Hi wa nga tsiki ku va byela a zvikarato lezvi zvi nga kona ni lezvi Jehovha a hi vhunisako zvona ni ku hi katekisa kota ngango. Hi wa tlhela hi ti karatela ku a vana va hina va chata wunghana ni vaKustumunyu, lava va nga rangisa Jehovha wutomini gabye.

Jehovha i wa hi nyika zvontlhe hi nga zvi lava laha hi nga wundla a vana va hina. Kunene, contlhe cikhati ndzi wa maha zvontlhe ndzi nga zvi kota kasi ku wundla a ngango wa mina. Lezvi ndzi nga hanyisa zvona kota phayona go hlawuleka na ndza ha hi gwendza lomu cikari ka khwati zvi ndzi gondzisile ku ndzi khweketa a malana yo kari ya ku ti xavela zvakuga. Kanilezvi a ka zvikhati zvin’wani, hambu loku hi ti karata hi wa nga kumi zvontlhe hi nga zvi lava. Hambu ka zviyimo lezvo, ndza kholwa lezvaku Jehovha i wa hi vhuna. Hi cikombiso, kumbheleni ka va 1980 ni kusanguleni ka va 1990, ku nova ni gujeguje ya politika le Suriname. Ka malembe lawo, zvi wa karata nguvhu hambu ku kuma a zvakuga zva kuga basi. Hambulezvo, Jehovha i wa hi khatalela. — Mat. 6:32.

LOKU NDZI CUWUKA NDZHAKO

Wutomini ga hina gontlhe, contlhe cikhati Jehovha i wa hi khatalela a tlhela a hi nyika litsako la hombe ni kuxalala. A vana va hina vave makatekwa ya hombe ka hina niku a ku va wundla kasi va tirela Jehovha give thomo. Ha tsaka nguvhu hi lezvi vonawu va hlawulileko ku nghena ntirweni wa cikhati contlhe. Ethniël and Giovanni hi wumbiri gabye va gondzile ka zvikola zva hlengeletano niku zvezvi va tira ni vasati vabye hofiseni ya ravi ya Suriname.

Mina na Ethel hi kumbile, kanilezvi ha ha simama hi khomekile hi tirela Jehovha kota maphayona yo hlawuleka. Hi lisine, hi khomekile nguvhu laha ka kuza ndzi vhumala ni cikhati ca ku gondza ku hlambela! Kanilezvi a hi ti layi ne ni kutsongwani. Loku ndzi nyima ndzi ku tsem, ndza zvi wona lezvaku a kuva ndzi hlawulile ku nghena ntirweni wa cikhati contlhe na ndza ha hi muswa cive cona ciboho ca cinene nguvhu ka zvontlhe.