A canja ga Jehovha a gi komangi

1. Mosi i kombisile kuyini lezvaku i wa tsumba Jehovha a cikhati leci a nga rangela vaIzrayeli va huma Gibhite?

KA LAVA va kumbukiwako lomu ka bhuku ga Mahebheru kota zvikombiso zva kukholwa, a cikombiso ca Mosi hi cona ci hlamalisako nguvhu. (Mah. 3:2-5; 11:23-25) Mosi i kombisile kukholwa a cikhati leci a nga rangela vaIzrayeli va huma Gibhite. A nga vhumelangi a ku dzukiselwa hi Faro ni butho gakwe. I no tsumba Jehovha a rangela vanhu Bimbini go Pswhuka hi ndzhako ka cikhati vaya ciwuleni. (Mah. 11:27-29) A kutala ka vaIzrayeli va no luza kutsumba ka lezvaku Jehovha i ta va khatalela, kanilezvi Mosi i simamile a tsumba a Nungungulu wakwe. Mosi a nga wisiwangi tingana; hi cihlamaliso, Jehovha i no va nyika zvakuga ni mati a vaIzrayeli lomu ciwuleni.a — Ekso. 15:22-25; Lis. 78:23-25.

2. Hikuyini Nungungulu a nga wutisa Mosi, aku: “A canja ga Jehovha gi no koma nguvhu ke”? (Mitsengo 11:21-23)

² Hambu lezvi Mosi a nga hi ni kukholwa ka hombe, andzhako ka lembe Jehovha na a tlhatlhisile vaIzrayeli hi cihlamaliso, Mosi i no kanakanela a ntamu wa Jehovha wa ku va nyika nyama a vanhu vakwe. Mosi i wa nga zvi alakanyeli a ku Jehovha i wa ta va nyikisa kuyini a nyama yo enela a vanhu va talela ga cima lava va nga hi lomu ciwuleni co kala ni zvakuga. Hikwalaho, Jehovha i no wutisa Mosi, aku: “A canja ga Jehovha gi no koma nguvhu ke?” (Lera Mitsengo 11:21-23.) Laha, a magezu “canja ga Jehovha” ma wula moya wo basa wa Nungungulu kutani ntamu wakwe. Hi lisine, Jehovha i wo wutisa Mosi, aku: ‘U alakanya lezvaku a ndzi nge mahi lezvi ndzi nga wula ku ndzi ta maha ke?’

3. Hikuyini zvi nga zva lisima a ku gondza hi matimu ya Mosi ni vaIzrayeli?

³ U tshuka u ti wutisa ku xana Jehovha i ta khatalela a zvilaveko zva wena kutani zva ngango wa wena? Kani u tshuka u ti wutisa kutani ahihi, a hi kambisiseni a matimu ya Mosi ni vaIzrayeli lava va luzileko a kutsumba kabye ka lezvaku Jehovha i ta va khatalela. A matshinya ya milayo lawa hi to bhula hi wona ma ta hi vhuna ku aka kutsumba ka hina ka lezvaku a canja ga Jehovha a gi komangi.

GONDZA KA CIKOMBISO CA MOSI NI CA VAIZRAYELI

4. Zvini zvi mahileko ku a votala va kanakanela ku Jehovha i ta va khatalela hi tlhelo ga nyama?

⁴ Hlola mongo. A tiko ga Izrayeli ni van’wani “vanhu vo tala va tixakaxaka” vo kala va nga hi vaIzrayeli makunu ku wa hundza cikhati co kari na va hi lomu ciwuleni na vaya Tikweni gi Tsumbisilweko. (Ekso. 12:38; Dhewu. 8:15) Lava vo kala va nga hi vaIzrayeli va no karala hi kuga mana, a vaIzrayeli vonawu va gumesa va karala, va patsana va sangula ku solasola. (Mitse. 11:4-6) Va no sangula ku xuva zvakuga lezvi zvi nga hi kona le Gibhite. Kota lezvi va nga karata yena, zvi wonekisa ku khwatsi Mosi i alakanyile lezvaku hi yena a nga fanele ku va nyika nyama. — Mitse. 11:13, 14.

5-6. Zvini hi nga gondzako ka lezvi a vanhu va tixaka tin’wani va nga va khumbisa zvona a vaIzrayeli?

⁵ Zvo khwatsi a vaIzrayeli va no thapelwa hi moya wo kala ku kombisa kubonga wa vanhu lava vo kala va nga hi vaIzrayeli. Hinawu hi nga thapelwa hi moya wo kala ku kombisa kubonga wu kombisiwako hi van’wani, hi sangula a ku hi nga tsaki hi lezvi Jehovha a hi nyikako. Lezvo zvi nga humelela loku hi xuva lezvi hi nga hi nazvo kale kutani loku hi hi ni matshoho hi lezvi a van’wani va nga nazvo. Hambulezvo, hi ta tsaka loku hi ti karatela a ku xalala hi lezvi hi nga nazvo, hambu loku hi hi zvisiwana kutani hi ganyile.

⁶ A vaIzrayeli va wa fanele ku alakanya lezvaku Nungungulu i wa va tiyisekisile lezvaku cikhati leci va to chikela Tikweni gi Tsumbisilweko, va ta ti buza hi zvilo zva talela ga cima. A citsumbiso leco ci wa nga ta tatiseka na va ha famba lomu ciwuleni, kanilezvi ci wa ta tatiseka Tikweni gi Tsumbisilweko. Hi kufanana, wutshan’wini ga ku veka kupima ka zvilo lezvi hi kalako hi nga hi nazvo tikweni legi, hi maha khwatsi hi ku ehleketa hi lezvi Jehovha a tsumbisako ku hi nyika misaveni yiswa. A cin’wani kambe, hi nga ehleketa hi mitsalo leyi yi hi vhunako a ku tiyisa kutsumba ka hina ka Jehovha.

7. Hikuyini hi nga tiyisekako lezvaku a canja ga Jehovha a gi komangi?

⁷ Hambulezvo, kuzvilava wa ti wutisa a ku hikuyini Jehovha a nga wutisa Mosi, aku: “A canja ga Jehovha gi no koma nguvhu ke?” Jehovha kuzvilava i wa lava ku vhuna Mosi lezvaku a ehleketa hi zvilo zvimbiri. Co sangula: A ntamu wa Jehovha a wu gumelwi. Ca wumbiri: Jehovha a nga tirisa ntamu wakwe ni ka gihi wutshamu hambu loku kova kule nguvhu. Nungungulu i wa ta va nyika nyama yo tala a vaIzrayeli hambu lezvi va nga hi kule lomu ciwuleni. “Hi canja ga ntamu ni woko gi nawulutilweko” Nungungulu i no kombisa ntamu wakwe. (Lis. 136:11, 12) Hikwalaho, loku hi kumana ni cikarato a hi faneli ku kanakana lezvaku a canja ga Jehovha gi ta chikela laha hi nga kona. — Lis. 138:6, 7.

8. Hi nga potsisa kuyini a ku maha cihoxo co fana ni leci a votala va mahileko lomu ciwuleni? (Wona ni mufota.)

⁸ Jehovha i no tekela ku va nyika nyama, a nyama ya talela ya tihwari. Hambulezvo, a vaIzrayeli a va mu bongangi Nungungulu hi kota ya cihlamaliso leco. Wutshan’wini ga lezvo, a votala va nova ni makolo. Va no wusiku ni mumu na va hlengeletela tihwari. Jehovha i no zangarela lava va nga kombisa “kunavela ka makangwa” a tlhela a va tsayisa. (Mitse. 11:34) Hi nga gondza cokari ka cikombiso leco. Hi fanele ku ti wonela ka ntlhamu wa makangwa. Kani hi zvisiwana kutani hi ganyile, leci hi faneleko ku ci rangisa ku hlengeletela “titshomba le tilweni” hi kuva ni wunghana go tiya na Jehovha na Jesu. (Mat. 6:19, 20; Luka 16:9) Loku hi maha lezvo, hi nga tiyiseka lezvaku Jehovha i ta hi khatalela.

9. Zvini hi nga tiyisekako hi zvona?

⁹ Jehovha wa nawuluta a canja gakwe kasi ku vhuna vanhu vakwe nyamutlha. Kanilezvi, lezvo a zvi wuli lezvaku hi nga ta tshuka hi luzekelwa hi zvilo zva hina kutani ku xaniseka hi ndlala.b Kanilezvi Jehovha a nga ta tshuka a hi tsika. I ta hi vhuna ka zvikarato zvontlhe hi to kumana nazvo. Hi nga kombisa kuyini lezvaku ha tsumba ku Jehovha i ta hi khatalela? A hi woneni zviyimo zvimbiri. Co sangula: Zvikarato zva timali. Ca wumbiri: Loku hi karatekela ga mandziko.

ZVIKARATO ZVA TIMALI

10. Zvikarato muni hi nga kumanako nazvo?

¹⁰ Laha a tiko legi go biha gi yako gi tshinela magumo ya gona, ha zvi tiva lezvaku a mali yi ta kala nguvhu. A gujeguje ya politika, ni tiyimpi, ni timhango ta ntumbuluko kutani mitungu zvi nga maha lezvaku ku laveka zvilo zvo tala zva ku hi wa nga zvi rindzelangi kutani ku hi luza ntiro wa hina, ni zvilo zva hina, ni muti wa hina. Kuzvilava zvi nga lava ku hi lavetela ntiro wun’wani kwalomu hi tshamako kona kutani ku rura ni ngango wa hina hiya ka wutshamu gin’wani kasi hi kota ku wu khatalela. Zvini zvi nga hi vhunako a ku maha zviboho zvi kombako lezvaku ha gi tsumba a canja ga Jehovha?

11. Zvini zvi nga ku vhunako a ku tiva lezvi u nga mahako loku u kumana ni zvikarato zva timali? (Luka 12:29-31)

¹¹ A zambo go sangula ni ga ginene ku byela Jehovha lezvi zvi ku karatako. (Mav. 16:3) Mu kombele wutlhari gi lavekako kasi ku maha zviboho zva zvinene ni mbilu yo rula kasi u nga ‘karateki ku hundza mpimo’ hi ciyimo ca wena. (Lera Luka 12:29-31.) Simama ku mu kombela lezvaku a ku vhuna ku u xalala hi kuva ni lezvi futsi zvi lavekako kasi u hanya. (1 Tim. 6:7, 8) Kambisisa lomu ka mabhuku ya hina a mawonela ya lezvi u nga mahako loku u hi ni zvikarato zva timali. A vanhu vo tala va vhuneka hi mahungu ma nga lomu ka jw.org ma wulawulako hi zvikarato zva timali.

12. Zviwutiso muni zvi nga vhunako maKristu lezvaku ma maha zviboho zva wutlhari hi ngango wabye?

¹² A vokari va vhumele ntiro wu lavako lezvaku va ya tshama kule ni mingango yabye, kanilezvi a kutala ka zvikhati zva woneka a ku leco a hi ciboho ca cinene. Na u nga se vhumela a ntiro, u nga ehleketi basi hi mali leyi u to hola, kanilezvi ehleketa kambe hi lezvi a ntiro lowo wu to yi khumbisa zvona a mitiro ya moya. (Luka 14:28) Ti wutise lezvi: ‘Zvini zvi to humelela wukati ga hina loku ndzi ya tshama kule ni sati kutani nuna wa mina? Ndzi ta zvi kota a ku simama ndziya ka mitlhangano yontlhe, ni ntirweni wa simu, ni ku tshama ni vamakabye va mina?’ Loku u hi ni vana, u fanele ku ti maha a ciwutiso leci ca lisima: ‘Ndzi ta va wundlisa kuyini a vana va mina “hi kulaya ni gondziselelo ya Jehovha” na ndzi nga tshami navo ke?’ (Efe. 6:4) Rangelwa hi kupima ka Nungungulu na ku nga hi ka ngango wa wena kutani ka vanghana lava va kalako va nga ingisi a matshinya ya milayo ya Mitsalo.c Tony a tshamako le mupela-gambo wa Azia i wa tsumbisiwa mitiro yo tala ka tiko gin’wani. Hambulezvo, andzhako ka ku khongela hi mhaka leyo ni ku bhula ni sati wakwe, i no boha a ku ala a mitiro leyo a tlhela a ti karata kasi ku hungula mali leyi va nga yi tirisa laha ngangweni. Loku a cuwuka ndzhako, Tony i wula lezvi: “Ndzi na ni thomo ga ku vhuna vanhu vo tala lezvaku va tiva Jehovha niku a vana va hina va li randza nguvhu lisine. A ngango wa hina wu zvi wonile lezvaku laha hi yako hi hanya hi magezu ma nga ka Matewu 6:33, Jehovha wa hi khatalela.”

LOKU HI KARATEKELA GA MANDZIKO

13. Zvilo muni hi nga mahako zvezvi zvi to hi vhuna a ku hi khatalela a zvilaveko zva hina loku hi khosahele?

¹³ Lezvi hi gi tsumbisako zvona a canja ga Jehovha zvi nga ringiwa kambe laha hi ehleketako hi lezvi a ciyimo ca hina ci to tshamisa zvona a cikhati leci hi to khosahala. A Bhibhiliya gi hi kuca lezvaku hi tira hi kutikarata kasi hi zvi kota a ku khatalela zvilaveko zva hina cikhatini ci tako. (Mav. 6:6-11) Hikwalaho, a zvi bihangi a ku loku a makotela ma hi kona hi khweketanyana zva mandziko. A mali ya vhikela hi ndlela yo kari. (Mutsh. 7:12) Kanilezvi, a kuva ni mali a zvi faneli kuva zvilo zva lisima nguvhu wutomini ga hina.

14. Hikuyini hi faneleko ku chela kota hi Mahebheru 13:5 laha hi ti longiselako ga mandziko?

¹⁴ Jesu i hlawutele mufananiso wu kombako a wupumbu ga ku a munhu a hlengeletela mali yo tala na a nga ganyangi “mahlweni ka Nungungulu”. (Luka 12:16-21) A ku na munhu a tivako ga mandziko. (Mav. 23:4, 5; Jak. 4:13-15) Kota valandzeli va Kristu hi kumana ni zvikarato zva ku a van’wani a va kumani nazvo. Jesu i wulile lezvaku hi fanele ku ti yimisela a ku tsika zvontlhe hi nga nazvo kasi hiva vapizani vakwe. (Luka 14:33) A maKristu ya le Judhiya ya zana ga malembe go sangula ma vhumele hi kutsaka a ku luza zvilo zvabye. (Mah. 10:34) Nyamutlha, a vamakabye vo tala va luza mitiro yabye hi kota ya ku ala ku seketela a zvilo zva politika. (Kuv. 13:16, 17) Zvini zvi va vhunako? A vamakabye va hina va tsumba hi kumbhelela a citsumbiso ca Jehovha, caku: “Ndzi nga ta tshuka ndzi ku tsika hambu ku tshuka ndzi ku fularela.” (Lera Mahebheru 13:5.) Hi maha lezvi hi zvi kotako kasi hi ti longisela ga mandziko, niku loku ku humelela zvilo zva ku hi wa nga zvi rindzelangi hi tsumba lezvaku Jehovha i ta hi seketela.

15. Mawonela muni yo ringanisela lawa a vapswali va nga maKristu va nga nawo hi vana vabye? (Wona ni mufota.)

¹⁵ Ka matiko yo kari, a nuna ni sati va pswala vana hi ku fela ku va hlayisiwa loku va khosahele. Hi ndlela yo kari, a vapswali lavo va wona vana vabye kota “peceni”. A Bhibhiliya gi wula lezvaku a vapswali va fanele ku khatalela zvilaveko zva vana vabye. (2 Kor. 12:14) Kunene, a cikhati leci va khosahalako, a vapswali va nga rindzela lezvaku a vana vabye va va vhuna hi zvokari niku a vana vo tala va tsaka hi ku vhuna vapswali vabye. (1 Tim. 5:4) Kanilezvi a vapswali lava va nga maKristu va zvi tiva lezvaku a litsako labye la hombe a va li kumi hi ku wundla vana kasi va va vhuna, kanilezvi hi ku vhuna vana vabye lezvaku vava malandza ya Jehovha. — 3 Joh. 4.

16. A vapswali va nga va longiselisa kuyini a vana vabye kasi va zvi kota ku ti hlayisa ha voce? (Va Le Efesusi 4:28)

¹⁶ Gondzisa vana va wena hi cikombiso ca wena lezvaku va tsumba Jehovha laha u va vhunako a ku va tiva a ku ti hlayisa ha voce. Kusukela loku va ha hi vanana, va gondzise a lisima la ku tira hi kutikarata. (Mav. 29:21; lera Va Le Efesusi 4:28.) Laha va kulako, va vhune a ku va tiva le cikoleni. A vapswali lava va nga maKristu va maha khwatsi hi ku kambisisa ni ku tirisa matshinya ya milayo ya Bhibhiliya kasi ku vhuna vana vabye a ku boha lezvaku va ta gondza kala kwihi. Lezvo zvi ta longisela vana vabye a ku va zvi kota ku ti hlayisa ni kuva ni cikhati co tala ca ku hlengela ka mitiro ya wuKristu.

17. Zvini hi tiyisekako?

¹⁷ A malandza ya Jehovha yo tsumbeka ma nga tiyiseka lezvaku Jehovha wa zvi kota niku wa zvi lava a ku ma vhuna a ku khatalela zvilaveko zvabye zva nyama. Laha hi yako hi tshinela magumo ya tiko legi go biha ga Sathani, lezvi hi mu tsumbisako zvona Jehovha zvi ta ringiwa. Hambulezvo, hambu loku ku humelela yini, ngha hi tsumba lezvaku Jehovha i ta tirisa a ntamu wakwe kasi a hi khatalela hi tlhelo ga nyama. A hi tiyisekeni lezvaku a canja gakwe ga ntamu ni woko gakwe gi nawulutilweko a zvi komangi nguvhu laha kuza zvi tsandzeka a ku hi vhuna.