Lezvi hi gondzako ka magezu yo gumesa ya Jakobe — Cipandze 2

1. Cipandze muni ca ciphrofeto leci Jakobe a nga wula na a hi kusuhani ni kufa hi to bhula hi cona ka ndzima leyi?

A VANA va Jakobe va wa tlhangene kasi va ingisela khwatsi a cikhati leci a papayi wabye a nga khosahele a nga kari a va katekisa. Kota lezvi hi zvi wonileko ka ndzima yi nga hundza, Jakobe i wulawulile na Rubheni, na Simeyoni, na Levhi, niku lezvi a nga byela Judha kuzvilava zvi va hlamalisile nguvhu. Hikwalaho, kuzvilava va wa ti wutisa ku zvini lezvi Jakobe a to byela a vana vakwe lava van’wani va 8. A hi woneni lezvi hi nga gondzako ka lezvi Jakobe a nga byela Zebhuloni, na Isakari, na Dhani, na Gadhi, na Axeri, na Naftali, na Josefa, na Bhenjamini.a

ZEBHULONI

2. Zvini lezvi Jakobe a nga byela Zebhuloni, niku zvi tatisekisile kuyini? (Genesisi 49:13) (Wona ni kwadru.)

² Lera Genesisi 49:13. Jakobe i wulile lezvaku a pswalo wa Zebhuloni wu wa ta hanya mbhirini ya bimbi, n’walungu wa Tiko gi Tsumbisilweko. Andzhako ka 200 wa malembe, a vaZebhuloni va no amukela a tshomba yabye yi nga hi cikari ka Bimbi ga Galileya ni ga Medhiteraneo. Mosi i prhofetile lezvi: “Tsaka wena Zebhuloni, kuhumeni ka wena”. (Dhewu. 33:18) Kuzvilava lezvo zvi wa wula ku a va ka Zebhuloni zvi wa ta va olovela a ku maha mabhindzu hi kota ya lezvi va nga hi laha cikari ka mabimbi mambiri. Kani ci wa hi cihi cigelo ca kona, a mhaka ku a vaZebhuloni va wa hi ni cigelo co tsaka.

3. Zvini zvi nga hi vhunako a ku hi tsaka?

³ Zvini hi nga gondzako? Contlhe cikhati hi na ni cigelo co tsaka na ku nga khataliseki lomu hi hanyako kona kutani zviyimo zva hina. Kasi hi simama hi tsakile hi fanele ku xalala hi lezvi hi nga nazvo. (Lis. 16:6; 24:5) Ka zvikhati zvin’wani zvi nga olova ku hi veka kupima ka lezvi hi kalako hi nga hi nazvo wutshan’wini ga ku veka kupima ka zvilo zva zvinene lezvi hi nga nazvo. Hikwalaho, ti karatele kuva ni mawonela ma nene hi ciyimo ca wena. — Gal. 6:4.

ISAKARI

4. Zvini lezvi Jakobe a nga byela Isakari, niku zvi tatisekisile kuyini? (Genesisi 49:14, 15) (Wona ni kwadru.)

⁴ Lera Genesisi 49:14, 15. Jakobe i dzundzile Isakari hi kuva mutiri wa kutikarata a mu fananisa ni mbongola ya marambu yo tiya, ku nga cihari ci rwalako mindzhwalo yo bindza. Jakobe i tlhelile a wula lezvaku Isakari i wa tava ni tiko ga ginene. Hi kuyelana ni magezu ya Jakobe, a pswalo wa Isakari wu nyikilwe a tiko ga ginene nguvhu gi pfunako nguvhu zvakuga, mbhirini ya Congo wa Jordhani. (Jox. 19:22) Handle ko kanakana, va wa tira hi kutikarata kasi ku rima tiko gabye ni ku vhuna van’wani. (1 Tih. 4:7, 17) Hi cikombiso, a lixaka la Isakari li wa longile kulwa tiyimpi ni matiko, yo kota leyi yi vileko kona cikhatini ca mulamuli Bharaki na Dhebhora, a muphrofeti wa cisati. — Vala. 5:15

5. Hikuyini hi faneleko ku ti karatela kuva vatiri va tirako hi kutikarata?

⁵ Zvini hi nga gondzako? A ku fana ni lezvi a nga wu nyika lisima a ntiro wa kutikarata wa lixaka la Isakari, Jehovha wa wu nyika lisima a ntiro wa hina wa kutikarata lowu hi mu mahelako. (Mutsh. 2:24) Hi cikombiso, hi nga ehleketa hi vamakabye lava va tirako hi kutikarata kasi ku khatalela bandla. (1 Tim. 3:1) A vamakabye lavo a zvi lavi ku valwa tiyimpi to kongoma, kanilezvi va ti karata nguvhu kasi ku vhikela vanhu va Nungungulu hi tlhelo ga moya. (1 Kor. 5:1, 5; Jud. 17-23) A cin’wani kambe, va ti karata nguvhu kasi ku longisela ni ku veka tikanelo ti tiyisako bandla. — 1 Tim. 5:17.

DHANI

6. Ciavelo muni leci a lixaka la Dhani li ci kumileko? (Genesisi 49:17, 18) (Wona ni kwadru.)

⁶ Lera Genesisi 49:17, 18. Jakobe i fananisile Dhani ni nyoka leyi yi lwako ni valala va ntamu nguvhu a ku hundza yena, vo kota haxi ga yimpi ni mukhileli wa gona. Dhani i wa tava ni mhango nguvhu ka valala va Izrayeli. A cikhati leci va ngaya Tikweni gi Tsumbisilweko, a lixaka la Dhani li vhikele tiko hi ku “famba hi le ndzhako”. (Mitse. 10:25) Leco ci wa hi ciavelo ca lisima, hambu lezvi a lixaka la Dhani li nga maha lezvo na li nga woniwi hi tiko gontlhe ga Izrayeli.

7. Hi fanele ku ti zwisa kuyini hi zviavelo lezvi hi nyikiwako ntirweni wa Jehovha?

⁷ Zvini hi nga gondzako? U tshuka u maha ntiro wu nga wonekisa ku khwatsi a wu woniwi hi van’wani? Kuzvilava ku basisa ni ku hlayisa Salawu ya Mufumo, ku ti nyiketela ku tira ka mutlhangano wa cipandze kutani gotsovanyano, kutani mitiro yin’wani. Zvi nene loku u ti nyiketele ku maha mitiro leyo. Contlhe cikhati alakanya lezvaku Jehovha wa zvi wona niku wa zvi nyika lisima zvontlhe lezvi u mu mahelako. Jehovha wa tsaka nguvhu loku hi maha lezvo kasi ku mu tirela hi komba lirandzo la hina hi yena na ku nga hi ku fela ku dzundziwa hi van’wani. — Mat. 6:1-4.

GADHI

8. Zvini zvi nga maha ku a tiko ga Gadhi zvi olova ku gi dhumelwa? (Genesisi 49:19) (Wona ni kwadru.)

⁸ Lera Genesisi 49:19. Jakobe i phrofetile lezvaku Gadhi i wa ta dhumelwa hi ntlawa wa zvigevenga. Andzhako ka cipimo ca 200 wa malembe, a lixaka la Gadhi li no nyikiwa tshomba yabye mutsuwuka-gambo wa Congo wa Jordhani, ku nga hi cipandze ci nga maha mbhingano ni tiko ga valala va vamatiko. Lezvo zvi wa maha ku zvi olova nguvhu a ku va dhumelwa. Hambulezvo, a va ka Gadhi va wa lava ku tshama seyo hakuva gi wa hi wutshamu ga ginene kasi ku risela kona zvifuyo zvabye. (Mitse. 32:1, 5) Zvi wonekisa ku a va ka Gadhi va wa hi vanhu vo tiya-hlanha. A ku hundza lezvo, a va ka Gadhi va wa tsumba lezvaku Jehovha i wa ta va vhuna a ku lwela a tiko legi a nga va nyikile. Hi malembe yo tala, va no rumela masochwa yabye kasi ma ya vhuna a tixaka leti tin’wani a ku teka a Tiko gi Tsumbisilweko le mupela-gambo wa Jordhani. (Mitse. 32:16-19) Va wa tsumba lezvaku Jehovha i wa ta vhikela a vasati vabye ni vana vabye a cikhati leci va nga kala va nga hi kona. Jehovha i va katekisile hi kota ya kutiya-hlanha kabye ni kutikarata. — Jox. 22:1-4.

9. Loku hi tsumba Jehovha, zvini hi to hlawula ku maha?

⁹ Zvini hi nga gondzako? Kasi hi simama ku tirela Jehovha a cikhati leci hi kumanako ni zvikarato hi fanele ku simama hi mu tsumba. (Lis. 37:3) A vamakabye vo tala nyamutlha va komba lezvaku va mu tsumba Jehovha hi ku ti karatela ku seketela mitiro ya ku aka ya hlengeletano, ni ku tira lomu ku nga ni cilaveko ca hombe kutani ku khatalela zviavelo zvin’wani. Va maha lezvo hakuva va tiyiseka lezvaku Jehovha i ta va khatalela contlhe cikhati. — Lis. 23:1.

AXERI

10. Zvini lezvi a va ka Axeri va nga kala ku maha? (Genesisi 49:20) (Wona ni kwadru.)

¹⁰ Lera Genesisi 49:20. Jakobe i phrofetile lezvaku a lixaka la Axeri li wa ta ganya niku hi zvalezvo futsi zvi nga humelela. A cipandze ca tshomba ya lixaka la Axeri ci wa patsa cipandze co nona nguvhu a ku hundza zvontlhe tikweni gontlhe ga Izrayeli. (Dhewu. 33:24) A tiko gabye kambe gi wa gamekene ni Bimbi ga Medhiteraneo niku gi wa patsa porto ya mabhindzu yo ganya ya Sidhoni, a Fenikiya. Hambulezvo, Axeri a nga zvi kotangi a ku hlongola a vaKhanani lomu tikweni. (Vala. 1:31, 32) Hi kota ya lezvi a lixaka la Axeri li nga ganyile ni kucetelo wa hava wa vaKhanani, kuzvilava zvi mahile ku va nga ha hisekeli a wukhozeli go basa ga Jehovha. A lixaka la Axeri a li mahangi nchumu a cikhati leci Mulamuli Bharaki a nga kombela vaIzrayeli lezvaku valwa ni mabutho ya vaKhanani. Hikwalaho, a va zvi wonangi a zvilo zvo hlamalisa lezvi Jehovha a nga maha “kusuhani ni mati ya Megidho” kasi ku vhuna vaIzrayeli a ku hlula. (Vala. 5:19-21) Va wile tingana a cikhati leci va ngazwa Bharaki na Dhebhora na va yimbelela a lisimu la ku hlula li pimiselweko li nga patsa magezu lawa: “Axeri i no tshama mbhirini ya bimbi a nga mahi nchumu”. — Vala. 5:17.

11. Hikuyini a mali yi kalako yi nga hi ya lisima nguvhu wutomini ga hina?

¹¹ Zvini hi nga gondzako? Hi fanele ku nyika Jehovha zvontlhe zvi nga ntan’wini wa hina. Kasi hi maha lezvo, hi fanele ku ala mawonela ya tiko xungetano hi titshomba ni kutshamiseka. (Mav. 18:11) A cin’wani kambe, hi ti karatela kuva ni mawonela yo ringanisela hi mali. (Mutsh. 7:12; Mah. 13:5) A hi vhumeli lezvaku a ku hlongolisela zvilo zvi kalako zvi nga hi cilaveko zvi hi tsikisa ku tirela Nungungulu. Wutshan’wini ga lezvo, hi ti karatela ku tirisa cikhati ca hina ni ntamu wa hina kasi ku tirela Jehovha, na hi tiva lezvaku a kutshamiseka ni kuvhikeleka hi ta zvi kuma cikhatini ci tako. — Lis. 4:8.

NAFTALI

12. A magezu lawa Jakobe a nga byela Naftali ma tatisekisile kuyini? (Genesisi 49:21) (Wona ni kwadru.)

¹² Lera Genesisi 49:21. A “magezu yo tsakisa” lawa Jakobe a ma kumbukileko kuzvilava i wa wula a ndlela leyi Jesu a nga wulawula hi yona a cikhati a nga hi laha misaveni. Jesu loyi a nga tiveka hi ku gondzisa khwatsi, i wa gondzisa nguvhu dhoropeni ga Kapernawume gi nga kumeka ka cipandze ca lixaka la Naftali. Hi cigelo leco ku nga vitaniwa ku hi “dhoropeni gakwe”. (Mat. 4:13; 9:1; Joh. 7:46) Xungetano hi Jesu, Isaya i phrofetile lezvaku a vanhu va Zebhuloni na Naftali va wa ta wona “kuwonekela ka hombe”. (Isa. 9:1, 2) Jesu i wa hi “kuwonekela ka lisine loku ku woningelako a vanhu va tixaka tontlhe” hi lezvi a nga gondzisa. — Joh. 1:9.

13. Hi nga tiyisekisa kuyini lezvaku lezvi hi wulawulako zva mu tsakisa Jehovha?

¹³ Zvini hi nga gondzako? Jehovha wa chela kota hi lezvi hi wulako ni lezvi hi wulisako zvona. Hi nga wulawulisa kuyini a “magezu yo tsakisa” ma xalalisako Jehovha? Hi nga maha lezvo hi ku wulawula lisine. (Lis. 15:1, 2) Hi aka van’wani hi lezvi hi wulako hi ku hatlisela ku va dzundza kanilezvi hi nga tsutsumeli ku wulawula hi zvihoxo zvabye ni ku va solasola. (Efe. 4:29) A cin’wani kambe, hi nga ti vekela mixuvo ya ku engetela wutlhari ga hina ga ku sangula mabhulo lawa ma nga nyikako wukustumunyu.

JOSEFA

14. Tlhamusela lezvi ci nga tatisekisa zvona a ciphrofeto xungetano hi Josefa. (Genesisi 49:22, 26) (Wona ni kwadru.)

¹⁴ Lera Genesisi 49:22, 26. Jakobe i wa tizwa nguvhu matshandza hi Josefa. Josefa i wa hi loyi a “hlawulilweko cikari ka vamakabye vakwe”. Jakobe i wa mu vitana ku i “dhavi ga sinya yi pswalako mihandzu”. Jakobe i wa hi yena sinya ya kona niku Josefa i wa hi dhavi ga yona. Josefa i wa hi matewula ya Rakeli, a sati wo randzeka nguvhu wa Jakobe. Jakobe i wulile lezvaku Josefa i wa ta amukela a cipandze ci wuyetilweko kumbiri leci Rubheni, a matewula ya Leya, a sati wa Jakobe, a nga ci luzile. (Gen. 48:5, 6; 1 Kro. 5:1, 2) Kutatisekeni ka ciphrofeto leco, a vana va Josefa, Efrayime na Manase, va no nyikiwa tshomba ya tiko kota tixaka timbiri to hambana. — Gen. 49:25; Jox. 14:4.

15. Zvini lezvi Josefa a nga maha a cikhati leci a nga mahelwa kungalulami?

¹⁵ Jakobe i tlhelile a wulawula hi vaphandi va mipaxa lava va nga “fula [Josefa] va tlhela va mu vekela civiti”. (Gen. 49:23) Lavo va wa hi vamakabye vakwe va ciluse, lava va nga hi ni nandzu wa kungalulami kontlhe loku Josefa a nga mahelwe. Hambulezvo, Josefa a nga va vekelangi civiti a vamakabye vakwe kutani ku mu vekela civiti Jehovha. Kota lezvi Jakobe a nga wula, “a wura gakwe [Josefa] gi simamile wutshan’wini ga gona, ni mandla yakwe ma simamile ma tiyile ni ku olova”. (Gen. 49:24) Ndzeni ka zvikarato zvakwe, Josefa i tsumbile Jehovha a tlhela a tsetselela vamakabye vakwe ni ku va mahela zvazvinene. (Gen. 47:11, 12) Josefa i vhumele ku a tixanisa leti a nga kumana nato ti chukwatisa matshamela yakwe. (Lis. 105:17-19) Hi kota ya lezvo, Jehovha i mu tirisile kasi ku maha zvilo zva lisima.

16. Hi nga mu pimanyisisa kuyini Josefa a cikhati leci hi kumanako ni zviringo?

¹⁶ Zvini hi nga gondzako? Ngha hi nga tshuki hi tsika zvikarato zvi hi tsawukanisa na Jehovha kutani ni vakhozeli-kuloni. Alakanya lezvaku Jehovha a nga tsika a zviringo zva kukholwa zvi hi gondzisa. (Mah. 12:7, nota.) A zviyimo lezvo zvi nga hi vhuna a ku hlakulela ni ku chukwatisa a matshamela yo kota wuxinji ni ku tsetselela. (Mah. 12:11) Jehovha i ta chachazela a kutimisela ka hina a ku khwatsi hi lezvi a nga maha ka Josefa.

BHENJAMINI

17. A ciphrofeto xungetano hi Bhenjamini ci tatisekisile kuyini? (Genesisi 49:27) (Wona ni kwadru.)

¹⁷ Lera Genesisi 49:27. Jakobe i phrofetile lezvaku a va ka Bhenjamini va wa tava ni wutlhari ga hombe ga kulwa tiyimpi ga ku fana ni legi ga hlolwa. (Vala. 20:15, 16; 1 Kro. 12:2) Kuve “ni mixo” ya mufumo wa Izrayeli laha a lixaka la Bhenjamini li nga humesa a hosi yo sangula ya Izrayeli, ku nga Sawule. Sawule i kombile lezvaku i wa hi mulwi wo tiya-hlanha wa tiyimpi hi kulwa ni vaFilistiya. (1 Sam. 9:15-17, 21) “Ni gambo” ga matimu ya mufumo lowo, muzindza Esteri na Mordhekayi a nga hi primeiro-Ministro, hi wumbiri gabye va ka Bhenjamini, va no ponisa vaIzrayeli lezvaku va nga hihiritiwi hi Mufumo wa Persia. — Est. 2:5-7; 8:3; 10:3.

18. Hi nga ku pimanyisisa kuyini a kutsumbeka ka lixaka la ka Bhenjamini?

¹⁸ Zvini hi nga gondzako? Handle ko kanakana, a va ka Bhenjamini va ti zwile matshandza hi ku wona a munhu wa lixaka labye na ava hosi, kutatiseka lezvi zvi nga phrofetilwe. Hambulezvo, a cikhati leci Jehovha a nga teka wuhosi a gi yisa ka Dhavhidha wa lixaka la Judha, a va ka Bhenjamini hi magumo va no seketela a kucica loko. (2 Sam. 3:17-19) Andzhako ka malembe yo tala laha a tixaka leti tin’wani ti nga vhukela a lixaka la Judha, a va ka Bhenjamini va no simama va namarela hi kutsumbeka ka Judha ni ka Hosi leyi Jehovha a nga yi yimisile. (1 Tih. 11:31, 32; 12:19, 21) Ngha hinawu hi seketela hi kutsumbeka lava Jehovha a va yimisako kasi ku rangela vanhu vakwe nyamutlha. — 1 Tes. 5:12.

19. Hi nga vhunekisa kuyini hi ciphrofeto co gumesa ca Jakobe?

¹⁹ A ciphrofeto co gumesa ca Jakobe ci nga hi vhuna nguvhu. A ku vhuxeta lezvi a ciphrofeto leci ci nga tatisekisa zvona zvi tiyisa kukholwa ka hina ka kutsumbeka ka Mhaka ya Jehovha ya ku phrofeta. A ku wona lezvi a vana va Jakobe va nga katekisiswa zvona zvi hi vhuna a ku zwisisa khwatsi lezvi hi nga mu tsakisisako zvona Jehovha.