“A yimpi ya Jehovha”

A mhaka leyi yi wa sangulile kumbheleni ka va 1990 a cikhati leci a mufumo wa França wu nga londza a khupo hi kota ya minyikelo leyi a Ravi ga França gi nga yi amukele kusukela 1993 kala 1996. Hi wa zamile ku xuxa mhaka leyi ka tiTribhunali ta França, kanilezvi hi nga humeleli. Andzhako ka loku hi luzile hi makhati yo hundza gin’we, a mufumo wu no teka mali yi nga hi ka konta ya bhanko ya ravi ya kwalomu ka 4,5 wa timiliyoni ni ku hundza ta ma euro ($6 300 000 wa madholari). A kutsumba ka hina ku wa hi ku yisa mhaka leyi ka Tribunal Europeu dos Direitos Humanos. Kanilezvi na yi nga se xuxiwa, a Tribunal Europeu dos Direitos Humanos yi no lava lezvaku hina ni vaadvhogadho va mufumo wa França hi tlhangana ni ciro ca Tribunal Europeu dos Direitos Humanos kasi ku wona lezvaku hi nga chikelela ciboho co kari a mhaka leyi na yi nga se xuxiwa.

Hi no ranga hi zvi pola lezvaku a ciro leco ca Tribhunali ya Europa ci wa ta hi kurumeta ku hi lulamisa mhaka leyo hi ku vhumela ku hi hakhela cipandze co kari ca mali leyi yi nga londziwa hi mufumo. Hambulezvo, hi wa zvi zwisisa khwatsi lezvaku a ku hakhela hambu hi euro yin’we basi zvi wa tshova matshinya ya milayo ya Bhibhiliya. A vamakabye va maha minyikelo kasi ku seketela zvilaveko zva Mufumo wa Nungungulu, hikwalaho a minyikelo leyo yi wa nga lumbi a mufumo wa França. (Mat. 22:21) Kanilezvi, hi no vhumela kuya ka mutlhangano lowo kasi ku komba lezvaku ha kombisa cichavo hi milayo ya Tribunal Europeu dos Direitos Humanos.

A mutlhangano lowo wu mahilwe ka sala yo saseka nguvhu ya Tribhunali ya Europa. Hambulezvo, a wu sangulangi khwatsi. Ka magezu yakwe yo sangula, a ciro leco ca Tribhunali ya Europa ci no tiyisa lezvaku ci wa rindzela ku a Vakustumunyu va Jehovha va França va hakhela mikhupo yo kari leyi yi nga laviwa hi mufumo. Hi kota ya lezvo, zvi no hi kuca ku hi mu wutisa lezvi: “Kona wa zvi tiva lezvaku a mufumo wu sina wu hi tekele a mali yi nga hi ka konta ya hina ya bhanko ya kwalomu ka 4,5 wa timiliyoni ni ku hundza ta ma euro?”

A wasati loye i no dzuka nguvhu. A cikhati leci a vaadvhogadho va mufumo wa França va nga tiyisa lezvaku hakunene va wa tekile mali ya hina, a mawonela ya ciro ca Tribhunali ya Europa xungetano hi mhaka leyi ma no cica hi kumbhelela. I no va bhongela a gumesa a tekela ku tsemarisa mutlhangano lowo. Andzhako ka lezvo, ndzi no zvi zwisisa lezvaku Jehovha i wa cicile mafambela ya mhaka leyi hi ndlela ya ku a nga kona a nga yi rindzele. Hi humele ka mutlhangano lowo na hi tsakile nguvhu hi tlhela hi hlamala hi lezvi zvi nga humelela.

Hi 30 ka Junho wa 2011, a Tribunal Europeu dos Direitos Humanos yi no maha ciboho ca ku yima na hina. A Tribhunali yi no wula lezvaku hi wa nga faneli ku hakhela mikhupo leyi yi nga laviwa hi mufumo wa França, niku a mufumo wu wa fanele ku hi tlhelisela mali ya hina leyi wu nga tekile wu tlhela wu hi bhatala hi kota ya lezvo! A ciboho leci ca Tribhunali ca ha simama ku vhikela wukhozeli go basa kala nyamutlha. A ciwutiso leci hi nga maha ca ku ne hi wa nga longangi ku hi ta wutisa ci fanile ni ribye legi gi nga daya Goliyate. Ci cicile mhaka yontlhe. Hikuyini hi nga hlula mhaka leyi? Hi ku a ku fana ni lezvi Dhavhidha a nga byela Goliyate, “a yimpi ya Jehovha”. — 1 Sam. 17:45-47.

A hi mhaka leyi basi hi nga hlula. Hambu a cikhati leci a mifumo ya ntamu ni varangeli va wukhongeli va nga hi vhukela, hi hlulile a 1225 wa timhaka ka tiTribhunali ta Hombe ka 70 wa matiko ni ka tiTribhulani internacional. A kuhlula loko ku vhikela tifanelo ta hina ta tshinya to kota ku a wukhongeli ga hina gi tsalelwa mufun’weni, ku chumayela laha kubaseni, ku nga hlengeli ka mibuzo ya tiko, ni ku ala ku cheliwa nkhata.

Zvi mahisile kuyini ku ndziva ka ntlawa wu nga yimisilwe kasi ku yimela tifanelo ta Vakustumunyu va Jehovha ka mhaka leyi yi xuxilweko Europa, kuveni ndzi wa tira Tsindza ga Misava Yontlhe ga Vakustumunyu va Jehovha, Nova Iorque, a Estados Unidos?

NDZI WUNDLILWE HI VAPSWALI VA NGA HI VARUMIWA VO HISEKA

A vapswali va mina, George na Lucille, va gradhuwarile ka turma ya wu 12 ya Gileyadhe niku a cikhati leci ndzi nga pswaliwa hi 1956 va wa tira Etiopia. Va no ndzi chula ku hi mina Philip, a muvhangeli a hanyileko ka zana ga malembe go sangula. (Miti. 21:8) Ka lembe gi nga landzela, a mufumo wu no betela a wukhozeli ga hina. Hambu lezvi ndzi nga ha hi n’wanana, ndza ha zvi alakanya khwatsi a cikhati leci a ngango wa hina wu nga khozela lomu kufihlaleni. Kota n’wanana, ndzi wa alakanya ku zva tsakisa! A ya hava hi ku a wuhosi gi no hi kurumeta ku hi suka Etiopia hi 1960.

A ngango wa hina wu noya tshama Wichita, Kansas, Estados Unidos, kanilezvi a vapswali va mina a va tshukangi va luza kuhiseka kabye hi ntiro wa kuchumayela. A vapswali va hina va wa hanya hi lisine va tlhela va gondzisa mina, ni nhondzo ya mina ya wasati, Judy, ni ndzisana ya mina ya mufana, Leslie, lava vonawu va pswalilweko Etiopia, lezvaku hi randza Jehovha ni ku mu tirela hi mbilu ya hina yontlhe. Ndzi bhabhatisilwe na ndzi hi ni 13 wa malembe. Andzhako ka malembe manharu, a ngango wa hina wu no rura wuya lomu ku nga hi ni cilaveko ca hombe, le Arequipa, a Peru.

Hi 1974, a cikhati leci ndzi nga hi ni 18 wa malembe, a ravi ga Peru gi no hi nyika ciavelo, mina ni vamakabye van’wani va mune, lezvaku hi tira kota maphayona yo hlawuleka. A ciavelo ca hina ku wa hi ku chumayela ka zvipandze lezvi zvi nga kala zvi nga se chumayelwa zvitsungeni zva Andes. Lezvo zvi wa patsa ku chumayela vanhu va nga wulawula ciQuechua ni ciAymara. Hi wa famba hi ngalava ya motori hi nga yi vitana ku i Taru hi kota ya lezvi yi nga tshamisile ku khwatsi i bhokisa. Zva ndzi tsakisa a ku alakanya a cikhati leci ndzi nga tirisa Bhibhiliya kasi ku komba vanhu va lirimi la ciQuechua ni ciAymara lezvaku zvezvanyana Jehovha i ta mbheta wusiwana, ni mababyi, ni kufa. (Kuv. 21:3, 4) A votala va vhumele mahungu ya Mufumo.

NDZI NYIKIWA CIAVELO CA KUYA TIRA TSINDZA GA MISAVA YONTLHE

A cikhati leci a nga endzela Peru hi 1997, makabye Albert Schroeder, a nga hi ciro ca Hubye yi Fumako ya Vakustumunyu va Jehovha, i no ndzi kuca lezvaku ndzi prenxera petisawu ga kuya tira Bheteli ya Tsindza ga Misava Yontlhe. Hikwalaho, ndzi no maha zvezvo. Andzhakunyana ka lezvo, hi 17 ka Junho ndzi no sangula ku tira Bheteli ya Brooklyn. Ka mune wa malembe ma nga landzela, ndzi tirile ka Dhepartamento ya Kubasisa ni ya Manutenção.

Hi Junho wa 1978, ndzi no tivana na Elizabeth Avallone ka gotsovanyano wa matiko manyingi le Nova Orleães, a Louisiana. Yenawu i wa wundlilwe hi vapswali vo fana ni lava va mina, va nga hanya hi lisine. Elizabeth i wa tira kota phayona ga cikhati contlhe hi mune wa malembe niku i wa lava ku simama ntirweni wa cikhati contlhe wutomini gakwe gontlhe. Kusukela kwalaho, hi no sangula ku bhula. Na zvi nga seya kule, hi no sangula ku randzana nguvhu. Hi no chadha hi 20 ka Outubro wa 1979, hi sangula ku tira Bheteli kota nuna ni sati.

A vamakabye va bandla ga hina go sangula ga Brooklyn Spanish va hi vhulele timbilu tabye. Ka malembe wontlhe lawa, hi tirile ka mabandla manharu ya lirandzo lawa ma hi kucileko ku simama ntirweni wa Bheteli. Ha bonga nguvhu hi lezvi va hi vhunileko, ni civhuno leci hi ci kumileko ka vanghana va hina ni maxaka lawa ma hi vhunileko ku khatalela vapswali va hina a cikhati leci va nga khosahele.

NDZI TIRA KA DHEPARTAMENTO YA TA MILAYO

Ndzi hlamalile nguvhu a cikhati leci ndzi nga nyikiwa ciavelo ca ku tira ka Dhepartamento ya ta Milayo Bheteli hi Janeiro wa 1982. Andzhako ka malembe manharu, ndzi no rambiwa ku ya gondza cikola ca milayo kasi ndziva advhogadho. Ndzi no tsaka nguvhu a cikhati leci hi nga gondza lezvaku a vanhu vo tala va Estados Unidos ni va matiko man’wani va wa kumile kutlhatlheka ka ku maha zvilo zvo tala hi kota ya kuhlula ka Vakustumunyu va Jehovha lomu tiTribhunali. A timhaka leto ta lisima hi wa bhula hi tona nguvhu lomu saleni.

Hi 1986, na ndzi hi ni 30 wa malembe, ndzi no yimisiwa kota muwoneleli wa Dhepartamento ya ta Milayo. Kota lezvi ndzi nga ha hi jaha ni lezvi ndzi nga zvi zwisisa ku a ntiro lowo wu wa patsa zvotala, ndzi no zvi wona kota lungelo kanilezvi na ndzi karateka kambe.

Hi 1988 ndzi nova advhogadho, kanilezvi ndzi wa nga zvi tivi lezvi a cikola leco ci nga ndzi khumbisile zvona mina ni wunghana ga mina na Jehovha. A zvigondzo zvo tlakuka zvi byala moya wa matshandza, ni ku maha munhu a alakanya ku wa pala van’wani lava va kalako va nga gondzangi zvigondzo zvo tlakuka. Elizabeth i no ndzi tlhatlhisa. I no ndzi vhuna ku vhuxa a longoloko wa mina wa moya lowu ndzi nga hi nawo na ndzi nga seya cikoleni. Zvi tekile cikhati, kanilezvi hi kutsongwani-kutsongwani ndzi zvi kotile ku vhuka hi tlhelo ga moya. Ndzi zvi wonile hi ndzoce lezvaku a kuva ni wutivi go tala basi a hi zvona zvi nga zva lisima nguvhu wutomini. Leci ci nga ca lisima nguvhu kuva ni wunghana ga hombe na Jehovha ni kuva ni lirandzo la hombe hi yena ni vanhu vakwe.

KU LWELA NI KU TIYISA HI NAYO A MAHUNGU YA MANENE

Hi kota ya nayo lowu ndzi nga gondzile, ndzi no veka kupima ka ku vhunetela mitiro ya ta milayo yi nga laveka Bheteli ni ku yimela zvilaveko zva Mufumo Tribhunali. A ntiro wa mina wu wa tsakisa, kanilezvi wu wa karata kambe hakuva a zvilo zvi wa cica hi kuhatlisa lomu hlengeletanweni. Hi cikombiso, kusanguleni ka va 1990, a Dhepartamento ya ta Milayo yi no kombeliwa lezvaku yi rangela kucica ka mamahela lawa ma nga tirisiwa hi malembe yo tala ya ku kombela minyikelo ya mabhuku. Andzhako ka lezvo, a Vakustumunyu va Jehovha va wa nyikela mabhuku mahala. Lezvo zvi olovisile ntiro Bheteli ni sin’wini, niku nyamutlha zvi vhikela ku a mitiro leyo yi nga londziwi mikhupo. A vokari va wa alakanya ku a kucica loko ku wa ta wisa hlengeletano niku hi wa nga ta kuma mabhuku yo enela kasi ku ma tirisa sin’wini. Kanilezvi, lezvo a zvi humelelangi. A ntsengo wa vanhu va tirelako Jehovha kusukela 1990 wu engetele nguvhu, niku nyamutlha a vanhu va kuma zvakuga zvo tala zva moya mahala. Ndzi zvi wonile hi lawa ya mina lezvaku a kucica loko ni kun’wani kucica ka hlengeletano ku fambile khwatsi ntsena hi kota ya ntamu wa Jehovha ni wurangeli legi a hi nyikako hi ku tirisa nandza go tsumbeka.

A hi hlulangi timhaka tribhunali hi kota ya lezvi hi nga hi ni vaadvhogadho va vanene. A kutala ka zvikhati, lezvi zvi nga kuca wuhosi mahanyela ya manene ya Vakustumunyu va Jehovha. Ndzi wonile cikombiso ca lezvo hi 1998 a cikhati leci a vamakabye vanharu va Hubye yi Fumako ni vasati vabye va ngaya ka migotsovanyano yo hlawuleka le Cuba. A wunene gabye ni cichavo leci va ci kombisileko hi zvona zvi nga tiyisekisa nguvhu a wuhosi lezvaku a hi ti ngheniseli ka politika a ku hundza ni zvihi lezvi hi nga tshuka hi va byela loku hi maha mitlhangano navo.

Hambulezvo, loku ka zvikhati zvo kari hi mahelwa kungalulami, hi “lwela ni ku tiyisa hi nayo a mahungu ya manene” tribhunali. (Filp. 1:7) Hi cikombiso, hi malembe yo tala, a wuhosi ga Europa ni Coreia do Sul gi wa nga vhumeli a fanelo ya hina ya ku ala kuya wusochweni. Hi kota ya lezvo, a cipimo ca 18 000 wa vamakabye va Europa ni vamakabye vo hundza 19 000 va Coreia do Sul va mbhetile cikhati co kari paxweni hi kota ya lezvi a tivhalo tabye ti nga kala ku va vhumelela kuya wusochweni.

Hi kugumesa, a Tribunal Europeu dos Direitos Humanos yi mahile ciboho ca hombe nguvhu ca Bayatyan v. Armenia ci nga laya lezvaku kuva ni mitiro ya ku vhaleta kuya wusochweni Europa. Andzhako ka lezvo, hi 28 ka Junho wa 2018 a Tribunal Constitucional da Coreia do Sul yi no maha ciboho co fana. Ne cin’we ca lezvo na ci nga kotekangi loku hambu loku a vamakabye vatsongwani basi va wa no kala ku tsumbeka.

A Dhepartamento ya ta Milayo Tsindza ga Misava Yontlhe ni maravi misaveni yontlhe va tira yi nga chayi kasi ka lwela a zvilaveko zva Mufumo. Hi gi wona na gi hi thomo a ku yimela vamakabye lava va vhukelwako hi mufumo. Hambu loku hi hlula kutani ku hi nga hluli tribhunali, ha chumayela vafumeli, ni tihosi, ni matiko. (Mat. 10:18) A valamuli, ni vatiri va mufumo, ni vahaxi va mahungu, ni vanhu laha va yileko va lera mitsalo yontlhe leyi yi nga ka mahungu ma tsalilweko ni leyi hi yi kumbukako a cikhati leci hi xuxiwako. Lava va timbilu ti nene va gondza xungetano hi Vakustumunyu va Jehovha ni lezvaku a kukholwa ka hina ku seketelwa ka Bhibhiliya. A vokari va gumesa vava Vakustumunyu va Jehovha.

NDZI BONGILE JEHOVA

Ndzeni ka 40 wa malembe lawa ni ku hundza, ndzi na ni thomo ga ku tira zvin’we ni tihofisa ta maravi ta misava yontlhe ka timhaka ti yelanako ni tiTribhunali ndzi tlhela ndziya ka tiTribunali to tala ta hombe ni ka wuhosi go tala. Ndza va randza ni ku va kombisa cichavo a vamakabye lava va tirako ka Dhepartamento ya ta Milayo Tsindza ga Misava Yontlhe ni lava va tirako ka tiDhepartamento ta Milayo misaveni yontlhe. Ndzi katekisilwe nguvhu wutomini ga mina niku a mixuvo ya mina yi tatisekile.

Elizabeth wa ndzi seketela hi lirandzo ni kutsumbeka ka malembe lawa ya 45, ka zvikhati zva zvinene ni zvikhati zva kubiha. Lezvo zva ndzi hlamalisa nguvhu laha kakwe hakuva i maha lezvo hambu lezvi a nga ni mababyi ma mahako ku a nga hi na ntamu.

Hi zvi wona hi lawa ya hina lezvaku a ntamu ni kuhlula a zviyi hi wutlhari legi hi nga nago. Kota lezvi Dhavhidha a wulileko: “Jehovha i ntamu wa vanhu vakwe”. (Lis. 28:8) Kunene, “a yimpi ya Jehovha”.