BHIBLIOTEKA YA SAITE ya Watchtower
BHIBLIOTEKA YA SAITE
ya Watchtower
ciTshwa
  • BHIBHILIYA
  • MABHUKU
  • MITLHANGANO
  • w25 Julho pp. 14-19
  • Simama ku gondza zva zviswa ka tigondzo to sangula?

Ka cipandze leci a ku na vhidhyu

Hi tsetselele, kuve ni cikarato kasi a vhidhyu leyi yiba.

  • Simama ku gondza zva zviswa ka tigondzo to sangula?
  • A Murindzeli i huwelela a Mufumo wa Jehovha (Wa cigondzo)—2025
  • Zvihlokwana zva mhaka
  • Mahungu yo yelana ni lawa
  • JEHOVHA HI YENA MUVANGI
  • HIKUYINI NUNGUNGULU A VHUMELELAKO KUXANISEKA?
  • HI HANYA “MASIKWINI YA KUGUMESA”
  • SIMAMA KU BONGA ZVIKHUMBUXETO ZVA JEHOVHA
  • Ti koramise, u vhumela lezvaku zvi kona u kalako u nga zvi tivi
    A Murindzeli i huwelela a Mufumo wa Jehovha (Wa cigondzo)—2025
  • Zviboho zvi kombako ku hi tsumba Jehovha
    Ntiro wa hina ni mahanyela ya wuKristu—Cibhukwana ca mutlhangano — 2023
  • Wa li tiva lisine?
    A Murindzeli i huwelela a Mufumo wa Jehovha (Wa cigondzo)—2024
  • Ngha a lirandzo li ku kuca kuchumayela!
    A Murindzeli i huwelela a Mufumo wa Jehovha (Wa cigondzo)—2024
Wona zvinwani
A Murindzeli i huwelela a Mufumo wa Jehovha (Wa cigondzo)—2025
w25 Julho pp. 14-19

NDZIMA YA CIGONDZO N.° 30

LISIMU 97 A munhu i hanya hi Mhaka ya Nungungulu

Simama ku gondza zva zviswa ka tigondzo to sangula

“Contlhe cikhati ndzi xuva ku mu alakanyisa a zvilo lezvi, hambu lezvi mu zvi tivako ni lezvi mu tiyisilweko khwatsi lisineni”. — 2 PED. 1:12.

LEZVI HI TO GONDZA

Hi ta wona lezvi hi nga zvi tirisisako zvona lezvi hi gondzako ka tigondzo to sangula hambu andzhako ka malembe yo tala.

1. A tigondzo ta Bhibhiliya ti ku khumbisile kuyini a cikhati leci u nga sangula ku gondza Bhibhiliya?

A TIGONDZO to sangula ti cicile a wutomi ga hina. Hi cikombiso, a cikhati leci hi nga gondza lezvaku a vito ga Nungungulu hi Jehovha, hi noba zambo go sangula kasi hiva vanghana vakwe. (Isa. 42:8) A cikhati leci hi nga tiva lisine xungetano hi ciyimo ca vafileko, a ha ha karatekangi hi ku ti wutisa ku kani vo xaniseka lomu va nga kona. (Mutsh. 9:10) A cin’wani kambe, a cikhati leci hi nga gondza xungetano hi kungo ga Nungungulu ga paradhise laha misaveni, a ha ha karatekangi hi wumandziko ga hina. Hi no tsumba lezvaku a wutomi ga hina a hi ga 70 kutani 80 wa malembe basi, kanilezvi ga kala kupindzuka. — Lis. 37:29; 90:10.

2. 2 Pedro 1:12, 13 i zvi kombisa kuyini lezvaku hambu maKristu yo buvha ma nga vhuneka hi tigondzo to sangula ta Bhibhiliya?

2 A hi faneli ku tshuka hi rivakelwa a lisima leli a tigondzo to sangula ti nga nalo. A papilo gakwe ga wumbiri, mupostoli Pedro i wa tsalela maKristu ma nga ‘tiyisilwe khwatsi lisineni’. (Lera 2 Pedro 1:12, 13.) Hambulezvo, ka cikhati leco ma wa kumana ni mhango ya moya lomu bandleni, ni vagondzisi va mawunwa, ni vanhu lava va nga lava ku va hambukisa lisineni. (2 Ped. 2:1-3) Pedro i wa lava ku tiyisa vamakabye vakwe kasi ku va vhuna ku ti vhikela ka vanhu lavo. Hikwalaho, i no va alakanyisa a tigondzo to kari va nga sina va ti gondzile. A tigondzo leto ti wa ta va vhuna ku simama va tsumbekile kala magumo.

3. Tlhamusela ku hikuyini a maKristu wontlhe ma nga simamako ku ehleketa hi tigondzo to sangula ta Bhibhiliya.

3 Laha hi kulako hi tlhelo ga moya kuzvilava hi nga gondza zvilo zviswa ka tigondzo to sangula. Kasi ku fananisa, a mubhiki wa hombe ni wokari a ha gondzako ku bhika va nga tirisa zvilo zvalezvi zva zvin’we kasi ku bhika zvakuga. Kanilezvi hi kufamba ka cikhati, loyi a nga mubhiki wa hombe i gondzile tindlela ta tiswa ta ku tirisa khwatsi titempero ni ku bhika zvakuga zvi nandziha. Hi kufanana, lava va nga malandza ya Jehovha hi cikhati co leha ni zvigondzani zviswa zva Bhibhiliya va nga wona tigondzo to sangula ta Bhibhiliya hi tindlela to hambana. A zviyimo zva hina ni malungelo ya hina ntirweni wa Jehovha zvi ngava zvi cicile kusukela loku hi bhabhatisilwe. A cikhati leci hi tirisako lezvi hi gondzileko kale ka zviyimo lezvi hi kumanako nazvo zvezvi, hi nga pola zvilo zva zviswa zvi nga hi vhunako. A hi woneni lezvi a maKristu yo buvha ma gondzako ka tigondzo tinharu to sangula ta Bhibhiliya.

JEHOVHA HI YENA MUVANGI

4. A ku tiva lezvaku Jehovha hi yena Muvangi zvi hi khumbisa kuyini?

4 “Loyi a akileko zvilo zvontlhe hi Nungungulu”. (Mah. 3:4) Ha zvi tiva lezvaku a planeta ya hina ni zvontlhe zvi nga ka yona zvi mahilwe hi Muvangi wa wutlhari gontlhe ni Ntamu Wontlhe. Hi yena a nga hi vanga niku wa hi tiva khwatsi. A ca hombe ka zvontlhe, wa khatala hi hina. Wa zvi tiva lezvi zvi nga zvinene nguvhu ka hina. A ku tiva a lisine leli lo kala ku karata la ku Jehovha hi yena Muvangi zvi hi khumba nguvhu zvi tlhela zvi maha ku hi hanyela co ci tiva.

5. Lisine muni li nga hi vhunako ku hi ti koramisa? (Isaya 45:9-12)

5 A lisine la ku Jehovha hi yena Muvangi li nga hi gondzisa ku hi ti koramisa. Andzhako ka loku Joba a vekile nguvhu kupima ka yena wutsumbu ni ka van’wani, Jehovha i mu alakanyisile lezvaku hi Yena Muvangi wa Ntamu Wontlhe. (Joba 38:1-4) Lezvo zvi vhunile Joba a ku zwisisa lezvaku a tindlela ta Jehovha ti tlakukile a ku hundza ta vanhu. Hi kuyelana ni lezvi, hi ndzhako ka cikhati muphrofeti Isaya i tsalile lezvi: “A wumba gi nga byela a Muwumbi, giku: ‘Zvini u mahako?’” — Lera Isaya 45:9-12.

6. Hi rini laha zvi lavekako nguvhu a ku hi ehleketa hi wutlhari ni wukulu ga Jehovha? (Wona ni mifota.)

6 Laha a muKristu a yako a kuma wutlhari, kuzvilava a nga sangula ku tsumba mawonela yakwe wutshan’wini ga ku hlota Jehovha ni Mhaka yakwe kasi ku kuma wurangeli. (Joba 37:23, 24) Kanilezvi ahati loku a munhu loye a ehleketa nguvhu hi wutlhari ga hombe ni wukulu ga Muvangi wakwe? (Isa. 40:22; 55:8, 9) A lisine leli la tshinya li ta mu vhuna ku simama a ti koramisa ni ku nga tsumbi nguvhu a mawonela yakwe.

Mifota: 1. I dhota gi nyikako mawonela ka mutlhangano wa madhota, kanilezvi a madhota lawa man’wani a ma vhumelelani nawo. 2. Hi ndzhako ka cikhati, a dhota legi gi nga nyika mawonela gi cuwuka tilo gi teleko hi tinyeleti gi tlhela gi ehleketa.

Zvini zvi nga hi vhunako ku hi nga ma tsumbi nguvhu a mawonela ya hina? (Wona paragrafo 6)d


7. Zvini lezvi Rahela a mahako kasi a vhumela kucica lomu hlengeletanweni?

7 Rahela, a hanyako le Eslovénia, i polile lezvi a ku ehleketa hi Muvangi wakwe zvi mu vhunisileko zvona a ku vhumela kucica lomu hlengeletanweni. I wula lezvi: “Ka zvikhati zvin’wani a zvi ndzi oloveli a ku vhumela zviboho lezvi zvi mahiwako hi lava va rangelako. Hi cikombiso, hambu andzhako ka loku ndzi sixtirile a Mubiko n.° 8 wa Hubye yi Fumako wa 2023, ndzi no dzuka nguvhu ka khati go sangula ndzi nga wona makabye na a veka kanelo na a hi ni malevhu. Hikwalaho, ndzi no khongela ka Jehovha kasi a ndzi vhuna ku ti zwananisa ni kucica loko.” Rahela i no zwisisa lezvaku kota Muvangi wa matilo ni misava, Jehovha contlhe cikhati wa yi tiva khwatsi a ndlela ya ku rangela hlengeletano yakwe. Loku zvi ku karatela a ku ti zwananisa ni kuzwisisa kuswa kutani ku vhumela wurangeli giswa, ti nyike cikhati ca ku ehleketa hi wutlhari ga hombe ni ntamu wa Muvangi wa hina. — Rom. 11:33-36.

HIKUYINI NUNGUNGULU A VHUMELELAKO KUXANISEKA?

8. A ku tiva ku hikuyini Nungungulu a vhumelelako kuxaniseka zvi ku vhunisa kuyini?

8 Hikuyini Nungungulu a vhumelelako kuxaniseka? A vokari va kalako va nga kumi hlamulo wa ciwutiso leci va zangarela Nungungulu kutani ku chikelela magumo ya ku Nungungulu a nga kona! (Mav. 19:3) Kanilezvi, wena u gondza lezvaku a ciwonho ni kungambheleli lezvi zvi hi thapeleko hi zvona zvi mahako ku hi xaniseka, na ku nga hi Jehovha. A cin’wani kambe, u gondza lezvaku a lihlazva-mbilu la Jehovha hi vanhu li maha lezvaku a vanhu vo tala nguvhu va mu tiva va tlhela va zvi wona hi lawa yabye lezvi Jehovha a to mbhetisa zvona a kuxaniseka kala kupindzuka. (2 Ped. 3:9, 15) A lisine leli la ku tiyisa li tlhela li ku tshineta kusuhani na Jehovha.

9. Hi ka zviyimo muni zvi nga lavako ku hi alakanya lezvi zvi mahako Jehovha a vhumelela kuxaniseka?

9 Ha zvi zwisisa ku zvi lava ku hi kombisa lihlazva-mbilu laha hi rindzelako ku Jehovha a mbheta kuxaniseka. Hambulezvo, a cikhati leci hina kutani maxaka ya hina ma kumanako ni zvikarato, ni kungalulami kutani ku felwa, hi nga ti wutisa ku hikuyini Jehovha a kalako a nga tekeli ku maha cokari? (Mah. 1:2, 3) Ka zvikhati lezvo, hi fanele ku ehleketa hi lezvi zvi mahako ku Jehovha a vhumelela ku a vanhu vo lulama va xaniseka.a (Lis. 34:19) Hi nga tlhela hi ehleketa hi kungo gakwe ka ku fuvisa kuxaniseka kala kupindzuka.

10. Anne i ku timiselisile kuyini a kufa ka mamani wakwe?

10 A lisine xungetano hi kuxaniseka li nga hi vhuna ku timisela. Anne, a hanyako cihlaleni ca Mayotte, Bimbini ga India, i wula lezvi: “A kufa ka mamani ka malembana ma hundzileko ku ndzi pandzile nguvhu mbilu. Hambulezvo, ndzi ti alakanyisa hi kukhandzakanya lezvaku Jehovha a hi yena a vangako kuxaniseka. Jehovha i zvi xuva nguvhu a ku mbheta a kuxaniseka kontlhe ni ku vhuxa maxaka ya hina ma fileko. A ku ehleketa hi lisine leli zvi ndzi nyika kurula ka hombe ka maalakanyo ku tlhelako ku ndzi hlamalisa a kutala ka zvikhati.”

11. A ku tiva zvigelo zvi mahako ku Jehovha a vhumelela kuxaniseka zvi hi vhunisa kuyini a ku simama hi chumayela?

11 A ku tiva lisine xungetano hi lezvi zvi mahako ku Nungungulu a vhumelela kuxaniseka zvi nga hi kuca ku hi simama ku chumayela. Andzhako ka loku a tlhamusele lezvaku a lihlazva-mbilu la Jehovha li wula kuhanyiswa ka lava va ti solako, Pedro i tsalile lezvi: “Wonani lezvaku mu fanele kuva vanhu vo tshamisa kuyini mahanyeleni yo basa ni mitirweni ya ku khozela Nungungulu”. (2 Ped. 3:11) A wun’we wa ‘mitiro ya ku khozela Nungungulu’ ku chumayela. A ku fana ni Papayi wa hina, hinawu ha va randza vanhu. Hi lava ku va hanya misaveni yiswa yo lulama ya Nungungulu. Jehovha i kombisa lihlazva-mbilu a nyika vanhu va lomu cipandzeni ca wena a thomo ga ku va mu khozela. Hi nga wona a thomo legi wena u nga nago ga ku tira zvin’we na Nungungulu ni ku vhuna vanhu vo tala hi laha zvi kotekako hi kona lezvaku va mu tiva a magumo na ma nga se chikela! — 1 Kor. 3:9.

HI HANYA “MASIKWINI YA KUGUMESA”

12. A ku tiva lezvaku hi hanya “masikwini ya kugumesa” zvi hi vhunisa kuyini?

12 A Bhibhiliya gi tlhamusela khwatsi lezvi a vanhu va nga wa ta tshamisa zvona “masikwini ya kugumesa”. (2 Tim. 3:1-5) Kwalaha hi nga kona ha zvi wona lezvi a ciphrofeto leci ci tatisekisako zvona. Laha hi wonako a matshamela ya vanhu na maya ma biha nguvhu, hi tiyiseka khwatsi lezvaku a Mhaka ya Nungungulu yi tsumbekile. — 2 Tim. 3:13-15.

13. Hi kuyelana ni mufananiso wa Jesu wu nga ka Luka 12:15-21, zvini hi nga ti wutisako?

13 A ku tiva lezvaku hi hanya masikwini ya kugumesa zvi hi vhuna ku hi veka kupima ka lezvi hakunene zvi nga zva lisima. Hi gondza ku hikuyini a ku maha lezvo zvi nga zva lisima ka mufananiso wa Jesu wu nga ka Luka 12:15-21. (Lera.) Hikuyini a wanuna wo ganya a nga vitaniwa ku “cipumbu“? A hi ku khwatsi hi lezvi a wanuna loye a nga ganyile, kanilezvi hi lezvi a nga kari a rangisa zvo kala zvi nga hi zvona. I wa ‘ti hlengeletelele titshomba kanilezvi [i wa nga] ganyangi mahlweni ka Nungungulu’. Hikuyini a mhaka leyi yi nga hi ya cihatla nguvhu? Nungungulu i no byela wanuna loye, aku: “Ka wusiku galegi, va ta londza a wutomi ga wena”. Nyamutlha, kota lezvi a tiko legi gi yako gi tshinela kugumeseni, hi nga ti wutisa lezvi: ‘A mixuvo ya mina yi komba ku zvini ndzi zvi rangisako wutomini ga mina? Hi yihi a mixuvo leyi ndzi vhunako a vana va mina lezvaku va ti vekela? Ndza tirisa ntamu wa mina, ni cikhati ca mina, ni titshomba ta mina kasi ku aka matshala kutani ku ti hlengeletelela titshomba le tilweni?’

14. Kota lezvi a tshango ga Miki gi kombako, hikuyini zvi nga wutlhari a ku ehleketa hi zvikombiso zva Mitsalo zva ku hi hanya masikwini ya kugumesa?

14 Lezvi hi gi wonisako zvona a wutomi zvi nga cica a cikhati leci hi ehleketako hi zvikombiso zva ku hi hanya masikwini yo gumesa. Lezvo zvi humelele makabye wo kari wa cisati wa ku hi Miki. I hlawutela lezvi: “A cikhati leci ndzi nga mbheta cikola, a mbilu ya mina yi wa ndzi kokela ku ndzi lava ntiro wu nga wa ta maha ku ndzi gondza hi zvihari. Kanilezvi, ndzi wa hi ni mixuvo ya kuva phayona ga cikhati contlhe ni ku tira lomu ku nga hi ni cilaveko ca hombe. A vamakabye vo buvha va no ndzi kuca lezvaku ndzi ehleketa khwatsi hi ku hakunene zvi wa ta koteka ku ndzi kuma ntiro lowu ndzi nga wu lava ni ku tatisa mixuvo ya mina ya moya ke. Va no ndzi alakanyisa lezvaku a tiko legi gi ta gumesa zvezvanyana. Kanilezvi misaveni yiswa, ndzi tava ni cikhati ca kala kupindzuka kasi ku gondza hi zvihari zvontlhe ndzi zvi lavako. Hikwalaho, ndzi no hlawula lezvi zvi nga wa ta ndzi vhuna ni ku ndzi olovela ku maha. Lezvo zvi ndzi vhunile ku ndzi kuma ntiro wu ndzi vhunileko ku ndziva phayona ga cikhati contlhe, hi ndzhako ka cikhati ndzi gumesa ndzi rura ndziya Equador, lomu ku nga hi ni cilaveko ka hombe.” Zvezvi Miki ni nuna wakwe va tira ku endzela mabandla le Equador.

15. Zvini lezvi a vanhu va nga mahako loku vazwa mahungu ya manene? Nyika cikombiso. (Wona ni mifota.)

15 A hi faneli ku mbhela ntamu loku a vanhu va nga tekeli ku vhumela mahungu ya manene. A vanhu va nga cica. Wona cikombiso ca Jakobe, a makabye wa Jesu. I wonile Jesu na a kula, ava Mesiya, ni ku gondzisa hi ndlela ya ku a nga kona mun’wani a nga gondzisa hi ndlela leyo. Hambulezvo, hi malembe yo tala Jakobe a nga vangi mupizani wa Jesu. Ntsena andzhako ka loku Jesu a vhuxilwe hi ka vafileko hi kona a makabye wakwe a ngava mupizani wakwe wo hiseka nguvhu!b (Joh. 7:5; Gal. 2:9) Zva lisima a ku hi nga tsukuli a maxaka ya hina lawa ma kalako ma nga se kombisako kutsakela niku tlhela hi chumayela lava va nga kala ku vhumela mahungu ya Mufumo. Alakanya lezvaku hi hanya masikwini yo gumesa; hikwalaho, a ntiro wa hina wa kuchumayela wa cihatla. Lezvi u va byelako zvezvi kuzvilava zvi nga gumesa zvi va khumba, kuzvilava hambu andzhako ka ku sangula ka kuxaniseka ka hombe.c

Makabye a mahako cigondzo cakwe wutsumbu a fonelako makabye wakwe a nga kholwiko a nga lomu citolo ni nhanyana wakwe.

Zvini zvi nga hi kucako ku hi nga tsukuli a maxaka ya hina ma nga kholwiko? (Wona paragrafo 15)e


SIMAMA KU BONGA ZVIKHUMBUXETO ZVA JEHOVHA

16. U vhunekisa kuyini hi zvikhumbuxeto zva Jehovha? (Wona ni kwadru “Tirisa lisine la Bhibhiliya kasi ku vhuna van’wani”.)

16 A zvakuga zvo kari zva moya lezvi hi zvi kumako zvi longiselelwa a vanhu va ku a va se tshuka vazwa tigondzo to sangula ta Bhibhiliya. Hi cikombiso, a tikanelo ta vanhu vontlhe ta vhiki ni vhiki, ni tindzima to kari ta lomu ka jw.org, ni marevhista ya vanhu vontlhe zvi mahelwa nguvhunguvhu lava va kalako va nga hi Vakustumunyu va Jehovha. Hambulezvo, ha vhuneka hi zvikhumbuxeto lezvo. Zvi engetela lirandzo la hina hi Jehovha, zvi tiyisa kukholwa ka hina ka Mhaka yakwe, zvi tlhela zvi hi vhuna a ku gondzisa khwatsi van’wani a tigondzo to sangula. — Lis. 19:7.

Tirisa lisine la Bhibhiliya kasi ku vhuna van’wani

A cikhati leci u lerako ndzima, u sixtirako vhidhio, kutani ku ingisela kanelo leyi yi longiselelweko lava va ha sangulako ku tsakela lisine, wona lezvi u nga ma tirisisako zvona a mahungu lawo kasi ku vhuna van’wani. Kuzvilava u nga ti wutisa lezvi:

  • ‘Zvikombiso muni a zvi tirisako kasi ku kholwisa vaingiseli?’

  • ‘Ku na ni mufananiso wa wunene a wu tirisileko ndzi nga wu tirisako a cikhati leci ndzi gondzisako lisine a wokari?’

  • ‘Himani a nga tsakelako mahungu lawa, niku hi rini ndzi nga mu bhulelako hi wona?’

17. Hi ka zviyimo muni u nga ehleketako hi tigondzo to sangula ta Bhibhiliya?

17 Kota Vakustumunyu va Jehovha, ha tsaka a cikhati leci a mazwisisela ya hina a lisine la Mitsalo ma chukwatisiwako. Hambulezvo, ha bonga nguvhu kambe hi tigondzo-tshinya ta Bhibhiliya leti ti hi kokileko lisineni hi khati go sangula. Loku hi tshuka hi ringiwa ku hi kurumeta ku a zvilo zvi mahiwa hi mawonela ya hina wutshan’wini ga ku ingisa wurangeli ga hlengeletano ya Jehovha, hi fanele ku ti koramisa hi alakanya ku himani a rangelako a hlengeletano leyi, ku nga Muvangi wa Ntamu Wontlhe ni wutlhari gontlhe. A cikhati leci hina kutani lava hi va randzako hi kumanako ni zvikarato, hi fanele kuva ni lihlazva-mbilu hi tlhela hi ehleketa hi lezvi zvi mahako ku Jehovha a vhumelela kuxaniseka. A cin’wani kambe, a cikhati leci hi bohako lezvi hi to ci tirisisa zvona a cikhati ca hina ni titshomba ta hina, hi nga alakanya lezvaku hi hanya masikwini yo gumesa niku a ka ha salangi cikhati co leha kasi a kugumesa ku chikela. Ngha a zvikhumbuxeto zva Jehovha zvi simama ku hi tiyisa, ni ku hi kuca zvi tlhela zvi hi tlharihisa.

ZVILO MUNI ZVA LISIMA HI NGA GONDZAKO KA TIGONDZO LETI TO SANGULA?

  • Jehovha hi yena Muvangi

  • Hikuyini Nungungulu a vhumelelako kuxaniseka?

  • Hi hanya “masikwini ya kugumesa”

LISIMU 95 A kuwonekela ka andza

a Wona a ndzima “Por que todo o sofrimento acabará em breve?” ka A Sentinela ga 15 ka Maio wa 2007, mapajina 21-25.

b Wona cigondzo 8 ca broxura Randza vanhu — Maha vapizani.

c Wona ndzima “Zvini hi zvi tivako xungetano hi kulamula ka Jehovha loku ku tako?” ka Murindzeli wa Maio wa 2024, mapajina 8-13.

d TLHAMUSELO WA MIFOTA: I dhota gi nyikako mawonela ma kalako ma nga seketelwi hi madhota lawa man’wani. Hi ndzhako ka cikhati, na gi cuwuka tilo gi teleko hi tinyeleti, gi kuciwa ku wona mawonela ya gona hi ndlela ya yinene.

e TLHAMUSELO WA MIFOTA: Ndzeni ka cigondzo cakwe wutsumbu, a makabye wo kari i hlola zvikombiso zva ku hi hanya masikwini yo gumesa, lezvo zvi mu kuca ku a fonela makabye wakwe a mu chumayela.

    Mabhuku ya ciTshwa (2000-2025)
    Huma
    Nghena
    • ciTshwa
    • Rumela
    • Ti hlawulele
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nayo wa matirisela
    • Nayo wa cihundla
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Nghena
    Rumela