“Tiya hlana,” u khoma ntiro

1, 2. a) I ntiro muni wa lisima nguvhu lowu Solomoni a nga nyikilwe? b) Hikuyini Dhavhidha a nga mu zwela?

SOLOMONI i wa nyikilwe ntiro wo hlawuleka. I wa hlawulilwe hi Jehovha kasi ku wonelela a ntiro wa ku aka tempeli le Jerusalema. Leyo yin’we ya tiyindlu ta lisima nguvhu ti akilweko ka cikhati leco! Yi wa fanele ku akiwa yi ‘saseka nguvhu,’ niku yi wa ta dhuma nguvhu hi kota ya kusaseka ka yona. A ku hundza lezvo, yi wa tava ‘yindlu ya Jehovha Nungungulu.’ — 1 Kronekele 22:1, 5, 9-11.

² Hosi Dhavhidha i wa tsumba ku Nungungulu i ta mu vhuna Solomoni. Kanilezvi Solomoni i “wa ha hi muswa” nguvhu. Xana i wa tava ni hlana wa ku khoma ntiro lowo wa ku aka tempeli? Kutani a kuva muswa zvi wa ta mu maha a chava ku maha lezvo? Kasi a zvi kota i wa fanele ku tiya hlana, a sangula ku tira.

3. Solomoni a ngava a gondzile yini ka papayi wakwe xungetano hi kutiya-hlana?

³ Kuzvilava Solomoni i gondzile zva hombe ka papayi wakwe Dhavhidha xungetano hi kutiya-hlana. Na a ha hi mufanyana, Dhavhidha i lwile ni zvihari zvo leva lezvi zvi nga khomile tiyivhu ta papayi wakwe. (1 Samueli 17:34, 35) I kombisile hlana wa hombe kambe a cikhati a ngalwa na Goliyate, loyi a nga hi sochwa go tshisa ni go zimuka ga cihotlovila. Hi ku vhuniwa hi Nungungulu, Dhavhidha i hlulile Goliyate hi ku tirisa ribye basi. — 1 Samueli 17:45, 49, 50.

4. Hikuyini Solomoni a nga fanele ku tiya hlana?

⁴ A zvi karati ku zvi zwisisa ku hikuyini Dhavhidha a nga kuca Solomoni lezvaku a tiya hlana a aka tempeli. (Gondza 1 Kronekele 28:20.) Loku Solomoni i wa no kala ku tiya hlana, na a telwe hi hlenekera a chava ni ku sangula ku tira. Leto ti wa tava tingana ta hombe a ku hundza ku zvi tsandza na a zamile.

5. Hikuyini hi faneleko ku tiya hlana?

⁵ Hinawu hi lava civhuno ca Jehovha kasi hi tiya hlana hi maha ntiro lowu a hi nyikako. Hikwalaho, a hi woneni zvikombiso zva vanhu vo kari va nga kombisa kutiya-hlana cikhatini ci hundzileko. Hi kulandzela, hi ta wona tindlela leti hi nga kombisako hi tona kutiya-hlana hi maha ntiro wa hina.

ZVIKOMBISO ZVA KUTIYA-HLANA

6. Cini ci ku hlamalisako laha ka hlana wa Josefa?

⁶ Josefa i kombisile kutiya-hlana a cikhati leci a sati wa Potifare a nga mu kucetela ku maha naye wubhayi. Kuzvilava i wa zvi tiva ku a ku ala zvi nga tshuka zvi mu veka mhangweni. Hambulezvo, i tiyile hlana a ala ku xengwa hi wasati loye. — Genesisi 39:10, 12.

7. Rahabi i kombisile kuyini kutiya-hlana? (Wona mufota kusanguleni ka ndzima.)

⁷ A mun’wani a nga nyika cikombiso ci nene ca kutiya-hlana hi Rahabi. A cikhati leci ku ngata tihloli ta vaIzrayeli kaya kakwe le Jeriko, kuzvilava na a hlulilwe hi kuchava, a ala ku va vhuna. Kanilezvi hi ku tsumba Jehovha, Rahabi i tiyile hlana a fihla vavanuna lavo va vambiri a tlhela a va vhuna ku ponisa wutomi gabye. (Joxua 2:4, 5, 9, 12-16) Rahabi i wa kholwa ku Jehovha hi yena Nungungulu wa lisine niku i wa ta nyikela tiko lego ka vaIzrayeli. Wutshan’wini ga ku chava hosi ya Jeriko ni vavanuna va yona, Rahabi i kombisile kutiya-hlana a ponisa wutomi gakwe ni ga maxaka yakwe. — Joxua 6:22, 23.

8. A kutiya-hlana ka Jesu ku va khumbisile kuyini a vapostoli?

⁸ A vapostoli vo tsumbeka va Jesu vonawu va kombisile hlana wa hombe. Va wa wonile ndlela leyi Jesu a nga kombisa hi yona kutiya-hlana niku lezvo zvi va vhunile kuva vonawu va tiya hlana. (Mateu 8:28-32; Johani 2:13-17; 18:3-5) A cikhati leci a vaSadhusi va nga zama ku va beletela ku gondzisa xungetano hi Jesu, a va vhumelangi. — Mitiro 5:17, 18, 27-29.

9. A bhuku ga 2 Timote 1:7 gi hi vhunisa kuyini ku wona laha a kutiya-hlana ku tako hi kona?

⁹ Josefa, na Rahabi, na Jesu, ni vapostoli va wa ti yimisele ku maha lezvi zvi faneleko. A va kombisangi kutiya-hlana hi ku tsumba ntamu wa vona venyi, kanilezvi va wa tsumba Jehovha. A zvikhati zvin’wani hinawu hi fanele ku tsumba Jehovha loku hi lava ku tiya hlana, wutshan’wini ga ku ti tsumba hina venyi. (Gondza 2 Timote 1:7.) A hi woneni zvipandze zvimbiri zva wutomi zvi lavako kutiya-hlana: laha kaya ni lomu bandleni.

ZVIYIMO ZVI LAVAKO KUTIYA-HLANA

10. Hikuyini a vaswa va maKristu va faneleko kuva ni kutiya-hlana?

¹⁰ Ku na ni zviyimo zvo tala zvi lavako ku a vaswa va maKristu va tiya hlana kasi ku tirela Jehovha. Kanilezvi va nga gondza zvotala ka cikombiso ca Solomoni, loyi a nga kombisa kutiya-hlana a maha zviboho zva wutlhari kasi ku aka tempeli kala yi mbhela. Lisine ku a vaswa va nga rangelwa hi vapswali vabye niku hi zvalezvo va faneleko ku maha. Hambulezvo, ku na ni zviboho zva lisima lezvi va faneleko ku ti mahela hi voce. (Mavingu 27:11) Hi cikombiso, a ku hlawula khwatsi vanghana ni zvihungato, kuva ni mahanyela ma basileko, ni ku boha ku ti hendleleta ka Jehovha va bhabhatiswa zvi lava kutiya-hlana hakuva zvi lwisana ni kurandza ka Sathani, loyi a rukako Nungungulu.

11, 12. a) Mosi i kombisile kutiya-hlana hi ndlela muni? b) A vaswa va nga ci pimanyisisa kuyini a cikombiso ca Mosi?

¹¹ A cin’we ca zviboho zva lisima lezvi a vaswa va faneleko ku ti mahela ci yelana ni mixuvo leyi va to ti vekela. Ka matiko yo kari, a vaswa va kucetelwa ku gondza zvikola zvo tlakuka ni ku ti lavela mitiro yi holelako mali yo tala. Ka matiko man’wani, a vanhu va hanya wusiwaneni, hikwalaho a vaswa va nga ha alakanya lezvaku a ca chukwana ku tira kasi ku wundla mingango yabye. Loku u hi ka cin’we ca zviyimo lezvo, ehleketa hi cikombiso ca Mosi. I kulisilwe hi nhanyana wa Faro, hikwalaho zvi wa olova ku a ti vekela mixuvo ya kuva munhu wo ganya ni wa nduma. Hi nga alakanyela lezvi a maxaka yakwe ya vaGibhite, ni vagondzisi, ni masungukati va nga mu kucetela ku maha! Hambulezvo, Mosi i tiyile hlana a hlawula kuva zvin’we ni vanhu va Nungungulu. A cikhati a nga fularela tiko ga Gibhite ni titshomba ta gona, i wa tsumba Jehovha basi. (Maheberu 11:24-26) Kota wuyelo ga kona, Jehovha i mu katekisile nguvhu, niku wa ha ta mu katekisa cikhatini ci tako.

¹² Loku a vaswa va tiya hlana va ti vekela mixuvo ya ku tirela Jehovha ni ku rangisa Mufumo wutomini gabye, Jehovha i ta va katekisa a tlhela a va vhuna ku hlayisa mingango yabye. Ka zana ga malembe go sangula, Timote i rangisile ntiro wa Nungungulu wutomini gakwe. Wenawu u nga maha zvalezvo.a (Wona tlhamuselo wa lahasi.) — Gondza Va Le Filipi 2:19-22.

13. A kutiya-hlana ku vhunisile kuyini makabye wo kari lezvaku a tatisa mixuvo yakwe?

¹³ A makabye wo kari wa cisati le Alabhama, Estados Unidos, zvi lavile ku a tiya hlana kasi ku ti vekela mixuvo ntirweni wa Nungungulu. I tsalile lezvi: “Na ndza ha kula, ndzi wa chavana nguvhu ni vanhu. Zvi wa ndzi karatela ku bhula ni van’wani Salawini ya Mufumo, a ndza ha wuli hi ku xeweta mimitini ya vanhu vo kala ndzi nga va tivi.” Hi ku vhuniwa hi vapswali vakwe ni van’wani lomu bandleni, a muswa loyi i zvi kotile ku tatisa mixuvo yakwe ya kuva phayona ga cikhati contlhe. I ngalo: “A tiko ga Sathani gi rangisa zvigondzo zvo tlakuka, nduma, mali, ni kuva ni titshomba to tala.” Kanilezvi i polile ku a vanhu vo tala a vazi va zvi kota ku tatisa mixuvo leyo, niku hi lisine yi vanga kubayisa ka mbilu. I tlhelile aku: “Kanilezvi, a ku tirela Jehovha zvi ndzi nyika litsako la hombe.”

14. Zviyimo muni zvi lavako ku a vapswali va maKristu va tiya hlana?

¹⁴ A vapswali va maKristu vonawu va fanele ku tiya hlana. Hi cikombiso, kuzvilava a mutholi wa wena i tshamela ku ku kombela ku tira yi nga chayi hi masiku u sinako u ma vekile lezvaku masiku ya wukhozeli ga ngango, ntiro wa simu, ni mitlhangano ya bandla. Zvi lava ku tiya hlana kasi ku byela mutholi wa wena uku zvi nga ta koteka, ni ku vekela cikombiso ci nene vana va wena. Zva koteka ku a vapswali vo kari lomu bandleni va vhumelela vana vabye ku maha zvilo zva ku a vana va wena a wu va vhumeleli ku maha. Loku va ku wutisa ku hikuyini, u ta tiya hlana u va tlhamusela hi cichavo ke?

15. A Lisimu 37:25 na Maheberu 13:5 ma vhunisa kuyini vapswali?

¹⁵ Zvi lava ku tiya hlana kasi ku vhuna vana va hina lezvaku va ti vekela mixuvo ntirweni wa Nungungulu. Hi cikombiso, a vapswali vo kari va nga ha chava ku kuca vana vabye lezvaku va nghenela wuphayona, ku ya tira lomu ku nga ni cilaveko ca vahuweleli, ku ya tira Bheteli, kutani ku vhunetela ku kuakeni ka tiSalawu ta Mufumo. Kuzvilava va chava ku a vana vabye va nga zvi koti ku va hlayisa loku va ta khosahala. Kanilezvi, a vapswali va tlharihileko va kombisa kutiya-hlana va tlhela va kholwa lezvaku Jehovha i ta tatisa zvitsumbiso zvakwe. (Gondza Lisimu 37:25; Maheberu 13:5.) A vapswali va kombisako kutiya-hlana hi ndlela leyo va tlhela va tsumba Jehovha, va vhuna vana vabye lezvaku vonawu va maha zvalezvo. — 1 Samueli 1:27, 28; 2 Timote 3:14, 15.

16. A vapswali va vhunisa kuyini vana vabye ku ti vekela mixuvo ntirweni wa Nungungulu, niku lezvo zvi vhunisa kuyini vana vabye?

¹⁶ A patswa wo kari le Estados Unidos wu vhunile vana va wona lezvaku va rangisa ntiro wa Jehovha. A nuna i ngalo: “Na va nga se sangula ku famba ni ku wulawula, hi wa bhula navo hi litsako la ku tira kota phayona ni ku tirela bandla. Zvalezvi hi yaleyo a mixuvo yabye.” I tlhelile a wula lezvaku a ku ti vekela mixuvo leyo va tlhela va yi tatisa, zva vhuna vana vabye a kulwa ni zviringo zva tiko ga Sathani va tlhela va ti tsitsirita ntirweni wa Jehovha. A makabye wo kari a nga ni vana vambiri i tsalile lezvi: “A vapswali vo tala va kulula va n’watseka va tlhela va tirisa zvontlhe va nga nazvo kasi ku vhuna vana vabye a ku tatisa mixuvo yabye ka zvilo zvo kota ku bela bhola, ku ti hungata, ni ku gondza zvikola. Kanilezvi zvi chukwana nguvhu ku tirisa ntamu wa wena ni titshomba ta wena kasi ku vhuna vana va wena lezvaku va tatisa mixuvo yi to va vhuna kuva ni wunghana gi nene na Jehovha. Zvi nyika litsako la hombe a ku wona vana va wena na va tatisa mixuvo ya moya ni ku va wona na va famba ndlela yin’we na wena.” Handle ko kanakana, Jehovha wa xalala nguvhu hi vapswali lava va vhunako vana vabye a ku ti vekela mixuvo ntirweni wakwe va tlhela va yi tatisa.

TIYA HLANA LOMU BANDLENI

17. Nyika zvikombiso zva kutiya-hlana ku lavekako lomu bandleni.

¹⁷ Hi fanele ku tiya hlana kambe lomu bandleni. Hi cikombiso, a madhota ma fanele ku tiya hlana loku ma khatalela timhaka ti yelanako ni zviwonho zva hombe kutani loku ma vhuna munhu a nga mhangweni ya ku luza wutomi hi kota ya cikarato co kari ca mababyi. A madhota yo kari maya mapaxweni ma ya gondza ni vanhu vo tsakela kutani ku fambisa mitlhangano. Ahati vamakabye va cisati va nga chadhangiko ke? Vonawu va na ni malungelo yo tala ya ku kombisa kutiya-hlana kasi ku tirela Jehovha. Va nga teka wuphayona, va rura vaya lomu ku nga ni cilaveko ca hombe ca vahuweleli, va tira ka cipandze ca ku tsala ni kuaka tiSalawu ta Mufumo, kutani ku ti tsalela ka Cikola ca Vavhangeli va Mufumo. A vokari va tlhela va rambiwa kuya Cikoleni ca Gileyadhe.

18. A vamakabye va cisati va kulileko va nga kombisisa kuyini kutiya-hlana?

¹⁸ Hi va randza nguvhu vamakabye va hina va cisati va kulileko, niku ha tsaka hi kuva navo lomu bandleni! Kuzvilava a vokari a va ha zvi koti ku maha zva hombe ntirweni wa Nungungulu. Hambulezvo, va nga simama va tiya hlana va khoma ntiro. (Gondza Titusi 2:3-5.) Hi cikombiso, a makabye wa cisati a kulileko i fanele ku tiya hlana loku a madhota ma mu kombela ku vhuna makabye wa cisati a ha hiko muswa lezvaku a tiva mabohela ma kombisako cichavo. Wutshan’wini ga ku mu wulawulela hi kota ya tinguwo leti a bohako, i fanele ku mu vhuna hi wunene lezvaku a ehleketa hi lezvi mabohela yakwe ma khumbisako zvona van’wani. (1 Timote 2:9, 10) Loku a vamakabye va cisati va kulileko va kombisa lirandzo labye hi ndlela leyo, a bandla gi ta tiya.

19. a) A vamakabye va bhabhatisilweko va nga tiyisa kuyini hlana? b) A bhuku ga Va Le Filipi 2:13 ni ga Isaya 12:2 ma nga vhunisa kuyini vamakabye va cinuna lezvaku va tiya hlana?

¹⁹ A vamakabye va cinuna va bhabhatisilweko vonawu va fanele ku tiya hlana va khoma ntiro. Loku va vhumela ku tira kota malandza ya wutireli kutani madhota, a bandla gi vhuneka nguvhu. (1 Timote 3:1) Kanilezvi, a vokari va tshuka va chava ku maha lezvo. Loku a makabye loye a mahile zvihoxo zvo kari cikhatini ci hundzileko, a nga ha ti wona na a nga ringani kuva nandza ga wutireli kutani dhota. A mun’wani a nga ha alakanya lezvaku a nga ta wu kota ntiro lowo. Loku u ti zwisa lezvo, Jehovha a nga ku vhuna ku tiya hlana. (Gondza Va Le Filipi 2:13; Isaya 12:2.) Alakanya a cikombiso ca Mosi. Yenawu i wa alakanya ku a nge zvi koti ku maha lezvi Jehovha a nga mu ruma. (Eksodusi 3:11) Kanilezvi Jehovha i mu vhunile ku tiya hlana a maha lezvi zvi nga laveka. A makabye wa cinuna a bhabhatisilweko a nga wu kumisa kuyini hlana lowo? A nga kombela Jehovha hi mukhongelo lezvaku a mu vhuna a tlhela a lera Bhibhiliya siku ni siku. A nga ehleketa hi zvikombiso zva vanhu va lomu ka Bhibhiliya va nga kombisa kutiya-hlana. A nga ti koramisa kambe a kombela madhota lezvaku ma mu gondzisa a tlhela a ti nyiketela ku tira ni cihi ci lavekako lomu bandleni. Hi kuca vamakabye vontlhe va bhabhatisilweko lezvaku va tiya hlana va tirela bandla!

‘JEHOVHA I TAVA ZVIN’WE NA WENA’

20, 21. a) Zvini lezvi Dhavhidha a nga alakanyisa Solomoni? b) Zvini hi tiyisekako ku zvi ta maheka?

²⁰ Hosi Dhavhidha i alakanyisile Solomoni lezvaku Jehovha i wa tava zvin’we naye kala a mbheta ku aka tempeli. (1 Kronekele 28:20) Handle ko kanakana, Solomoni i ehleketile hi magezu lawo, niku a kuva muswa a zvi mu mahangi a chava ku maha ntiro lowo. I tiyile hlana a khoma ntiro, niku hi ku vhuniwa hi Jehovha, i akile tempeli yo saseka nguvhu hi 7 wa malembe ni khihlanya.

²¹ A ku fana ni lezvi a nga vhuna Solomoni, Jehovha a nga hi vhunawu lezvaku hi tiya hlana hi maha ntiro wa hina, laha kaya ni lomu bandleni. (Isaya 41:10, 13) Loku hi tiya hlana a cikhati hi tirelako Jehovha, handle ko kanakana i ta hi katekisa zvezvi ni cikhatini ci tako. Hikwalaho, “tiya hlana,” u khoma ntiro.