Wona kuhambana cikari ka vanhu

1, 2. Hikuyini a malandza ya Jehovha ma faneleko ku ti wonela nguvhu? (Wona mufota laha hehla.)

A VADHOKODHELA vo tala va khatalela vanhu va nga ni mababyi ya cithapelani. Va maha lezvo hi ku lava ku va vhuna. Kanilezvi va fanele ku ti wonelawu kasi va nga thapelwi hi mababyi lawa va zamako ku ma tira. A malandza ya Jehovha ma ka ciyimo co fana ni caleco. A kutala ka hina hi hanya hi tlhela hi tira ni vanhu va nweleko mahanyela ni matshamela yo hambana nguvhu ni lawa ya Nungungulu. Hi cigelo leco, hi fanele ku ti wonela nguvhu.

² Inyamutlha, lava va kalako va nga randzi Nungungulu a va na mhaka ni milayo yakwe ya lezvi zvo saseka ni zvo biha. Mupostoli Pawule i wulawulile hi matshamela yabye yo biha ka papilo a nga tsalela Timote. I mu byelile ku a matshamela lawo ma wa ta hangalaka nguvhu loku a kugumesa ka tiko legi kuya ku tshinela. (Gondza 2 Timote 3:1-5, 13.) Kuzvilava a matshamela lawo ya hava ma hi tlhava loku hi ma wona. Hambulezvo, hi nga tshuka hi thapelwa hi kupima, mawulawulela, ni mahanyela ya lava hi hanyako navo. (Mavingu 13:20) Ka ndzima leyi, hi ta wona lezvi a matshamela lawo ma hambanisako zvona ni lawa ya vanhu va Nungungulu. Hi ta tlhela hi wona lezvi hi nga ti vhikelisako zvona kasi hi nga thapelwi hi matshamela lawo yo biha a cikhati hi vhunako vanhu ku tiva Jehovha.

3. Vanhu va matshamela muni ku wulawuliwako hi vona ka 2 Timote 3:2-5?

³ Pawule i tsalile ku a masiku yo gumesa ma wa tava “zvikhati zva zvikarato”. Hi kulandzela, i xaxametile 19 wa matshamela ma nga wa ta tala nguvhu masikwini ya hina. A matshamela lawo ma fana ni lawa Pawule a nga ma kumbuka ka Va Le Roma 1:29-31, kanilezvi seno ka papilo legi a nga tsalela Timote i tirisile magezu yaku a ku na kun’wani hi ma kumako lomu ka Mitsalo ya ciGreki ya wuKristu. I sangulile hi ku wula ku a “vanhu va ta ti randza wutsumbu”. Kanilezvi a hi vanhu vontlhe va nga ni matshamela lawa Pawule a nga ma wula. A maKristu ma na ni matshamela yo hambana nguvhu. — Gondza Malaki 3:18.

LEZVI HI TI WONISAKO ZVONA

4. Hi mawonela ya wena, zvi wula yini a ku ti kukumukisa?

⁴ Andzhako ka ku wula lezvaku a vanhu vo tala va ta ti randza wutsumbu va tlhela va randza mali, Pawule i gumile aku va tava ni matshandza, ni manyanga, va tlhela va ti kukumukisa. A vanhu va nga ni matshamela lawo va tala ku ti wona na va hi va chukwana ku hundza van’wani hi kota ya matshamela yabye, lezvi va mahako, lezvi va nga nazvo, kutani ciyimo cabye ca wutomi. A vanhu lavo va zvi randza nguvhu ku hlamaliwa hi van’wani. A tlhari yo kari yi tsalile lezvi xungetano hi munhu wa tshamela lego: “Lomu ndzeni ka mbilu yakwe ku na ni cialatana a khizamako ka cona a ti khozela.” A vokari ve a matshandza ma bihile nguvhu laha ka kuza lava va nga nawo va nga tsaki loku va ma wona ka mun’wani.

5. Zvi mahisa kuyini ku ni malandza yo tsumbeka ya Jehovha ma telwa hi matshandza?

⁵ Jehovha wa ma venga matshandza, lawa a Bhibhiliya gi nge i “mahlo ya matshandza”. (Mavingu 6:16, 17) A matshandza ma maha munhu a hambana nguvhu na Nungungulu. (Lisimu 10:4) A kutikukumukisa i tshamela ga Sathani. (1 Timote 3:6) A co biha hi ku hambu malandza yo kari ya Jehovha ma tshuka ma thapelwa hi matshandza. Hi cikombiso, Hosi Uziya wa le Judha ive munhu wo tsumbeka hi malembe yo tala. Kanilezvi a Bhibhiliya gi ngalo: “Laha a nga wa hi ni ntamu, a mbilu yakwe yi no ti kukumukisa kala a huma zvineneni; i no wonhela Jehovha Nungungulu wakwe.” Uziya i nghenile tempeleni a hisa libani, kasi lezvo i wa nga hi na fanelo yo maha lezvo. Hi kufamba ka cikhati, Hosi Hezekiya yenawu ive ni matshandza, hambu lezvi zvi ngava zva cikhatanyana. — 2 Kronekele 26:16; 32:25, 26.

6. a) Zvini zvi nga ringana ku maha Dhavhidha ava ni matshandza? b) Hikuyini a nga simama a ti koramisa?

⁶ A vokari va telwa hi matshandza hi kota ya ku saseka, ku tiviwa nguvhu, ku tiva ku chaya, kuva ni ntamu, kutani ku hlamaliwa hi van’wani. Dhavhidha i wa hi nazvo zvontlhe lezvo, hambulezvo i simamile a ti koramisa wutomini gakwe gontlhe. Hi cikombiso, a cikhati a nga daya Goliyate, Hosi Sawule i te i ta mu nyika n’wana wakwe lezvaku a chadha naye. Kanilezvi Dhavhidha i te: “Ndzi maniwo, na ndzi hi wa ciyimo muni, wona ngango wa dhadhani wo va cini lomu ka Izrayeli ko kala mina ndzi maha mwane wa Sawule?” (1 Samuweli 18:18) Cini ci nga mu vhuna ku simama a ti koramisa? Hi ku i wa zvi tiva ku ni gihi tshamela, wutlhari, kutani thomo a nga hi nago i wova nago hi kota ya lezvi Nungungulu a nga ti koramisa a mu khatalela. (Lisimu 113:5-8) I wa zvi tiva ku ni cihi cilo ca ci nene a nga hi naco ci tile hi ka Jehovha. — Ringanisa ni 1 Va Le Korinte 4:7.

7. Cini ci to hi vhuna ku gondza ku ti koramisa?

⁷ A vanhu va Jehovha nyamutlha va ti karatela ku ti koramisa a ku fana na Dhavhidha. Zva hi khumba nguvhu a ku tiva lezvaku hambu Jehovha, Loyi a Hundzeleleko Kutlakuka, wa ti koramisa. Hi cigelo leco, hi ti karatela ku hanya hi magezu lawa ma nge: “Ambalani a mbilu yo zwela wusiwana, ni wunene, ni kutikoramisa, ni kurula, ni lihlazva-mbilu.” (Va Le Kolosi 3:12) Ha zvi tiva kambe ku a lirandzo “a li ti mahisi matshandza, a li ti kukumukisi”. (1 Va Le Korinte 13:4) Loku a van’wani va wona ku ha ti koramisa, va nga xuva ku tiva Jehovha na vonawu. A ku fana ni lezvi a mahanyela ma nene ya sati wa muKristu ma nga kokako nuna a nga kholwiko lezvaku a tshinela ka Jehovha, a vanhu vonawu va nga kokelwa ka Nungungulu hi kutikoramisa ka malandza yakwe. — 1 Pedro 3:1.

LEZVI HI KHOMISAKO ZVONA VAN’WANI

8. a) A vanhu vo kari nyamutlha va ku wonisa kuyini a ku nga ingisi vapswali? b) A Bhibhiliya gi li a vana va fanele ku maha yini?

⁸ Pawule i tlhamusele lezvi a vanhu va nga wa ta khomisa zvona van’wani masikwini yo gumesa. I te a vana va nga ta ingisa vapswali. Inyamutlha, a kutala ka mabhuku, mafilmi, ni milongoloko ya televhizawu zvi maha ku khwatsi a ku tsika ku ingisa vapswali zvilo zva ntumbuluko niku a zvi bihangi. Kanilezvi a lisine hi ku a kungaingisi ku hohlota ngango, wu nga tshinya ga kuzwanana ka vanhu. A mhaka leyo zva kale nguvhu na yi tiviwa hi vanhu. Hi cikombiso, le Grekiya wa kale, loku a munhu aba vapswali vakwe i wa woniwa kota cilo leco lomu cipandzeni. A nayo wa Roma wu waku loku munhu aba papayi wakwe i wa tsayisiwa ku khwatsi hi loku a dele munhu. A Mitsalo ya ciHebheru ni ya ciGreki yi laya vana lezvaku va kombisa cichavo ka vapswali vabye. — Eksodhusi 20:12; Va Le Efesusi 6:1-3.

9. Cini ci to vhuna vana a ku ingisa vapswali vabye?

⁹ Cini ci nga vhunako vanana lezvaku va ingisa vapswali vabye hambu loku a vanana-kuloni va nga ingisi? A cin’we ca zvona ku ehleketa hi zvilo zvontlhe zva zvi nene lezvi a vapswali vabye va va mahelako. Lezvo zvi ta maha ku va va bonga va tlhela va xuva ku va ingisa. A ku zwisisa lezvaku Nungungulu, a nga Papayi wa hina hontlheni, i lava lezvaku va ingisa vapswali vabye zvonawu zvi nga va vhuna. Loku a vaswa va wulawula khwatsi hi vapswali vabye, va ta vhuna vanghana a ku kombisa cichavo hi vapswali va vonawu. Lisine ku loku a vapswali va nga randzi vana vabye, zvi nga karata nguvhu ku a vana vabye va va ingisa. Kanilezvi loku a n’wanana a wona ku a vapswali vakwe va mu randza, zvi ta mu vhuna ku a va ingisa hambu loku zvi karata. A makabye wo kari wa muswa waku hi Austin i ngalo: “Hambu lezvi ndzi nga tolovela ku telwa hi maalakanyo ya ku lava ku hambunyeta, a vapswali va mina va wa nyika zvileletelo zvi kombako kuringanisela, va tlhamusela zvigelo loku va veka nayo wo kari, va tlhela va tshineleleka loku ndzi lava ku bhula navo. Lezvo zvi ndzi vhunile ku ingisa. Ndzi wa zvi wona ku va khatala hi mina niku lezvo zvi ndzi mahile ndzi lava ku va tsakisa.”

10, 11. a) Matshamela muni yo biha ma kombako ku a vanhu a va randzani? b) A maKristu ya lisine ma va randzisa kuyini a vanhu van’wani?

¹⁰ Pawule i wulile matshamela man’wani kambe ma kombako ku a vanhu a va randzani. Andzhako ka ku wulawula hi lava “va nga ingisiko vapswali vabye”, i kumbukile “a va nga bongiko”. Lezvo zva zwisiseka hakuva a vanhu va nga bongiko a va nyiki lisima a zvilo zvi nene lezvi a van’wani va va mahelako. Pawule i wulawulile kambe hi vanhu va nga basangiko. A van’wani va wa ta ala ku tsetselela, va nga vhumeli ku vhuxa kurula ni van’wani. Va wa tava va tihlamba ni va nga tsumbekiko, va rukatela van’wani va tlhela va ruka na Nungungulu. Va wa tava valumbeti kambe, lava va hembako kasi ku chakisa vanghana.a — Wona tlhamuselo wa lahasi.

¹¹ A malandza ya Jehovha ma hambene nguvhu ni vanhu va tiko legi hakuva vona va kombisa lirandzo la lisine hi van’wani. Kale ni kale hi zvalezvo. Hi lisine, Jesu i te lomu ka Nayo wa Mosi a nayo wu nga wa lisima ku hundza lowu wa ku randza vanhu van’wani hi lowu waku randza Nungungulu basi. (Matewu 22:38, 39) I tlhelile a wula lezvaku a maKristu ya lisine ma wa ta tiviwa hi kurandzana. (Gondza Johani 13:34, 35.) A maKristu ya lisine ma wa ta tlhela ma randza ni valala va wona. — Matewu 5:43, 44.

12. Jesu i kombisisile kuyini lirandzo hi van’wani?

¹² Jesu i kombile ku hakunene i wa va randza vanhu. I mahile lezvo hi ku famba hi dhoropa ni dhoropa a byela vanhu a mahungu yo saseka ya Mufumo wa Nungungulu. I hanyisile a zvikhumu, zvilima, lava va hlokonho, ni zviwiri. I tlhelile a vhuxa lava va nga file. (Luka 7:22) Jesu i nyikele wutomi gakwe kasi ku hanyisa vanhu, hambu lezvi va nga mu venga. I pimanyisile khwatsi a lirandzo la Papayi wakwe. Misaveni yontlhe, a Timboni ta Jehovha ti pimanyisa Jesu, ti kombisa lirandzo hi van’wani.

13. A lirandzo leli hi li kombisako hi van’wani li nga va kucisa kuyini ku tiva Jehovha?

¹³ Loku hi komba vanhu lezvaku ha va randza, zvi nga va maha va lava ku tiva a Papayi wa hina wa le tilweni. Hi cikombiso, a wanuna wo kari wa le Tailândia a ngaya ka gotsovanyano wa muganga, i hlamalile nguvhu hi ku wona ndlela leyi a vamakabye va nga kombisana hi yona lirandzo. Neti a nga tlhela kaya, i kombele Timboni ta Jehovha lezvaku ti gondza naye Bhibhiliya makhati mambiri hi vhiki. Hi kulandzela, i chumayele maxaka yakwe wontlhe. Andzhako ka 6 wa tihweti ntsena, a wanuna loye i no maha cipandze cakwe co sangula ca ku lera Bhibhiliya Salawini ya Mufumo. Ahati hina ke, xana ha kombisa lirandzo hi van’wani? Ti wutise lezvi: ‘Ndza maha zvontlhe ndzi zvi kotako kasi ku vhuna van’wani laha ngangweni, ni lomu bandleni, ni ntirweni wa kuchumayela ke? Ndza ti karatela ku wona van’wani kota lezvi Jehovha a va wonisako zvona ke?’

MAHLOLWA NI TIYIVHANA

14, 15. a) Matshamela muni yo biha lawa a vanhu va ma kombisako? b) Kucica muni loku a vokari va ku mahako?

¹⁴ Ka masiku lawa yo gumesa, a vanhu va kombisa matshamela man’wani kambe yaku hi fanele ku ma potsa. Hi cikombiso, a votala a va randzi zvinene. Va venga a zvilo zva zvi nene va tlhela va zvi vhukela. A vanhu lavo a va tivi ku ti khoma, niku va na ni lunya kutani ku va leva. A van’wani va na ni cikanikani. A va pimisi loku va lava ku maha zvilo niku a va khatali hi lezvi zvi to khumbisa zvona van’wani.

¹⁵ A vanhu vo tala va nga leva ku khwatsi zvihari va cicile wumunhu gabye. A kucica loko ka hombe ku wa phrofetilwe lomu ka Bhibhiliya. (Gondza Isaya 11:6, 7.) Gi hi byela ku a zvihari zvo leva, zvo kota mahlolwa ni tinghala, zvi ta hanya hi kurula ni zvifuyo, zvo kota tiyivhana ni marole. Hikuyini? A ciphrofeto leco ca Bhibhiliya ciya mahlweni ciku: “Hakuva [a] ku tiva Jehovha ku tava ku enetile misava.” (Isaya 11:9) Kanilezvi, a zvihari a zvi na ndlela ya ku gondza zvi tiva Jehovha. Hikwalaho, leyo i ndlela yo fananisa ya ku wula lezvi a vanhu va cicisako zvona a wumunhu gabye.

16. A Bhibhiliya gi vhunisa kuyini vanhu lezvaku va cica wumunhu gabye?

¹⁶ Hi na ni vamakabye vo tala va nga hi vanhu vo leva ku khwatsi mahlolwa, kanilezvi zvezvi vanhu vo rula. U nga gondza matshango ya vokari vabye ka tindzima leti ti nge “A Bhibhiliya ga cica wutomi ga vanhu”, ti tako lomu ka Murindzeli wa vanhu vontlhe, wu nga ka jw.org. Lava va gondzako va tiva Jehovha va tlhela va mu tirela a va fani ni lava va nge khwatsi va khozela Nungungulu, na va kaneta a ntamu wa kona. A vokari va maha ku khwatsi va khozela Nungungulu, kasi lezvo a mahanyela yabye ma komba ku a va mu khozeli. Kanilezvi, a vakhozeli vo tala va Jehovha lava va nga hi vanhu vo leva va “ambala munhu muswa, loyi a vangiwako ku fanana ni Nungungulu kululameni ni kubaseni ka [lisine]”. (Va Le Efesusi 4:23, 24) A cikhati leci a vanhu va gondzako va tiva Nungungulu, va guma va zwisisa ku va fanele ku landzela milayo yakwe. Lezvo zvi va vhuna ku cica lezvi va zvi kholwako, lezvi va pimisako, ni lezvi va mahako. A zvi olovi ku cica zvilo lezvo, hambulezvo a moya wa Nungungulu wa va vhuna lava va lavako ku mu tsakisa.

“FULARELA A VANHU VA KUNGHAHI”

17. Hi nga potsisa kuyini ku thapelwa hi matshamela yo biha ya vanhu?

¹⁷ Zviya zvi olova nguvhu ku wona kuhambana cikari ka lava va tirelako Nungungulu ni lava va kalako va nga mu tireli. Hi fanele ku ti wonela kasi hi nga thapelwi hi matshamela yo biha ya lava va kalako va nga tireli Nungungulu. Hi fanele ku landzela cileletelo ca Jehovha ca ku fularela a vanhu va matshamela lawa hi kombiwako ka 2 Timote 3:2-5. Lisine ku hi nga ta zvi kota ku potsa ni wihi a nga ni matshamela ya hava. Kuzvilava a vokari hi tira navo, ku gondza navo cikola, kutani ku hanya navo. Kanilezvi, hi nga tsiki kupima kabye ni mahanyela yabye zvi hi thapela. Cini ci to hi vhuna? Ku tiyisa wunghana ga hina na Jehovha hi ku gondza Bhibhiliya ni ku maha wunghana ni lava va mu randzako basi.

18. Lezvi hi wulako ni lezvi hi mahako zvi nga vhunisa kuyini van’wani lezvaku va tiva Jehovha?

¹⁸ Hi fanele ku vhuna van’wani kambe lezvaku va tiva Jehovha. Hlota tindlela ta ku nyika wukustumunyu, u tlhela u kombela Jehovha lezvaku a ku vhuna ku wula magezu ma faneleko hi cikhati ci faneleko. Hi fanele ku byela van’wani lezvaku hi Timboni ta Jehovha. Hi ndlela leyo, a mahanyela ya hina ya ma nene ma ta dhumisa Nungungulu wutshan’wini ga ku dhumisa hina. Jehovha i hi gondzisa “ku tsika lezvi zvi nga lulamangiko ni kunavela ka misava, hi hanya ka nguva leyi hi kutikhoma ni kululama hi chava Nungungulu”. (Titusi 2:11-14) Loku hi pimanyisa Jehovha hi tlhela hi maha lezvi a zvi lavako, a vanhu va ta zvi wona. A vokari va nga tlhela vaku: “Hi ta famba na n’wina, hakuva hi zwile lezvaku Nungungulu i na n’wina.” — Zakariya 8:23.