Pimanyisa Jehovha, u tiyisa van’wani

1. A cikhati leci Adhamu na Evha va nga tsika ku ingisa, zvini lezvi Jehovha a nga maha kasi ku tiyisa vanhu ni ku va nyika kutsumba?

JEHOVHA i Nungungulu a tiyisako van’wani. I maha lezvo kusukela loku a vanhu va wonhile va luza kumbhelela. Hi lisine, zvalezvo Adhamu na Evha va nga tsika ku mu ingisa, Jehovha i no tekela ku wula ciphrofeto ci nga wa ta tiyisa vanhu lava va nga wa ta pswaliwa ci tlhela ci va nyika kutsumba. A ciphrofeto leco ci kumeka ka Genesisi 3:15. Ci wula lezvaku Sathani ni mitiro yakwe yo biha zvi ta lovisiwa zviku bhi. — 1 Johani 3:8; Kuvhululelwa 12:9.

JEHOVHA I TIYISILE MALANDZA YAKWE CIKHATINI CI HUNDZILEKO

2. Jehovha i mu tiyisisile kuyini Nowa?

² Ehleketa hi lezvi Jehovha a nga tiyisisa zvona nandza gakwe Nowa. A vanhu va cikhati leco va wa hi ni tihanyi niku va wa maha zvilo zvo biha nguvhu. Nowa ni ngango wakwe hi vona voce va nga khozela Jehovha. Kuzvilava Nowa na a mbhelile ntamu. (Genesisi 6:4, 5, 11; Judha 6) Kanilezvi Jehovha i mu nyikile hlana lowu wu nga laveka kasi a simama a mu khozela ni ku maha lezvi zvi nga zvi nene. (Genesisi 6:9) I byelile Nowa aku i lava ku lovisa tiko lego go biha a tlhela a mu byela lezvi a nga fanele ku maha kasi yena ni ngango wakwe va pona. (Genesisi 6:13-18) Lezvo zvi mu tiyisile nguvhu Nowa.

3. Jehovha i mu tiyisisile kuyini Joxuwa? (Wona mufota kusanguleni ka ndzima.)

³ Hi kufamba ka cikhati, Jehovha i tiyisile nandza gakwe Joxuwa, a nga nyikilwe ntiro wo bindza nguvhu. I wa fanele ku rangela vanhu va Nungungulu va nghena Tikweni gi Tsumbisilweko a tlhela a hlula matiko ya ntamu ma nga hanya lomo. Jehovha i wa zvi tiva ku Joxuwa i na ni cigelo co zwala ca ku chava, hikwalaho i byelile Mosi aku: ‘Leletela Joxuwa, u mu tiyisa hlana ni ku mu nyika ntamu, hakuva hi yena a ta nga rangela vanhu lava, ni lezvaku hi yena a ta nga va nyika a tiko legi u ta nga gi wona, giva tshomba yabye.’ (Dhewuteronome 3:28) Andzhako ka lezvo, Jehovha i tiyisile Joxuwa ha yece aku: ‘Tiyisa mbilu, uva ni ntamu, u nga chavi, u nga tsemeki hlana; hakuva Jehovha Nungungulu wa wena i zvin’we na wena kontlhe lomo u ta ngava kona.’ (Joxuwa 1:1, 9) U alakanya ku Joxuwa i ti zwisile kuyini hi magezu lawo?

4, 5. a) Jehovha i tiyisisile kuyini vanhu vakwe cikhatini ci hundzileko? b) Jehovha i mu tiyisisile kuyini a N’wana wakwe?

⁴ Jehovha i tlhelile a tiyisa vanhu vakwe kota ntlawa. Hi cikombiso, i wa zvi tiva ku a vaJudha va ta lava ku tiyisiwa loku va tava wukhumbini le Bhabhuloni. Hikwalaho, i va nyikile ciphrofeto leci co tiyisa hlana: ‘U nga chavi, hakuva ndzi na wena; u nga mbheli ntamu, hakuva ndzi Nungungulu wa wena! Ndzi ta ku tiyisa, ndzi ku vunetela; ndzi ta ku seketela hi canja ga mina ga cinene ga kululama.’ (Isaya 41:10) Hi ndzhako ka masiku, Jehovha i tiyisile maKristu yo sangula niku wa hi tiyisawu nyamutlha. — Gondza 2 Va Le Korinte 1:3, 4.

⁵ Jehovha i tiyisile N’wana wakwe kambe. Andzhako ka kuva Jesu a bhabhatisilwe, i zwile gezu hi le tilweni giku: ‘Loyi hi N’wana wa mina a randzekako, ndzi xaleleko khwatsi ha yena.’ (Matewu 3:17) Wa zvi wona lezvi a magezu lawo ma nga mu tiyisisa zvona Jesu ntirweni wakwe laha misaveni?

JESU I TIYISILE VAN’WANI

6. A mufananiso wa Jesu wa titalenta wu hi tiyisisa kuyini?

⁶ Jesu i pimanyisile Papayi wakwe hi ku kuca van’wani lezvaku va simama va tsumbekile. I mahile lezvo ka mufananiso wa titalenta, laha a ngaku a hosi yi byelile nandza gin’we ni gin’wani go tsumbeka yiku: ‘U mahile khwatsi, nandza go saseka gi tsumbekileko; u wa tsumbekile ka zvilo zvi tsongwani, ndzi ta ku yimisa hehla ka zvinyingi; enghena kutsakeni ka hosi ya wena.’ (Matewu 25:21, 23) A magezu lawo ma tiyisile vapizani vakwe lezvaku va simama va tirela Jehovha hi kutsumbeka!

7. Jesu i tiyisisile kuyini a vapostoli vakwe, nguvhunguvhu Pedro?

⁷ Hambu lezvi a vapostoli va nga tolovela ku kanetisana xungetano hi loyi a nga wa hombe cikari kabye, Jesu ive ni lihlazva-mbilu navo. I va kucile kuva va ti koramisa va tirela van’wani, wutshan’wini ga ku lava ku tirelwa. (Luka 22:24-26) Pedro i mahile zvihoxo zvo tala, hambulezvo Jesu a nga mu tsukulangi. (Matewu 16:21-23; 26:31-35, 75) Wutshan’wini ga lezvo, i no mu tiyisa a tlhela a mu nyika ntiro wa ku tiyisa van’wani. — Johani 21:16.

VANHU VA NGA TIYISIWA CIKHATINI CI HUNDZILEKO

8. Hezekiya i tiyisisile kuyini a tinduna ta masochwa ni vanhu va tiko ga Judha?

⁸ Hambu a malandza ya Jehovha lawa ma nga kala ma nga hi na cikombiso ca Jesu kasi ku ci landzela, ma wa zvi tiva ku ma fanele ku tiyisa van’wani. Ehleketa hi Hezekiya. A cikhati leci a vaAsiriya va nga lava ku dhumela Jerusalema, i hlengeletile tinduna ta masochwa ni vanhu kasi ku va tiyisa. Kunene, ‘a vanhu va no tiyiswa hi magezu ya Hezekiya’. — Gondza 2 Kronekele 32:6-8.

9. Hi gondza yini ka Joba mhakeni ya ku tiyisa van’wani?

⁹ Hi nga gondza co kari ka Joba kambe mhakeni ya ku tiyisa van’wani. Hambu lezvi yena wutsumbu a nga lava ku tiyisiwa, i gondzisile van’wani a ndlela ya ku tiyisa vanghana. I byelile vavanuna lava va nga tile kasi ku ta mu chavelela aku loku ku wa hi yena a zamako ku va chavelela, i wa ta wula magezu ma to va tiyisa ni ku va tangalisa, wutshan’wini ga ku wula zvilo zvo tlhava. (Joba 16:1-5) A ca ci nene hi ku hi kugumesa Joba i tiyisilwe hi Elihu a tlhela a tiyisiwa hi Jehovha wutsumbu. — Joba 33:24, 25; 36:1, 11; 42:7, 10.

10, 11. a) Hikuyini a nhanyana wa Jefta a nga lava ku tiyisiwa? b) Hi vamani hi nga va tiyisako nyamutlha?

¹⁰ A nhanyana wa Jefta yenawu i wa zvi lava ku tiyisiwa. Laha a papayi wakwe, Mulamuli Jefta, a nga lava ku yalwa ni vaAmaleki, i tsumbisile Jehovha aku loku a mu vhuna ku hlula, a munhu wo sangula a to huma a mu khinga loku a wuya, i ta mu nyikela lezvaku a ya tirela Jehovha tabhernakelini. A vaIzrayeli va no hlula a yimpi leyo niku a munhu wo sangula a nga huma a khinga Jefta i n’wana wakwe wa mun’we. A mbilu ya Jefta a yi no ku pandza. Hambulezvo i tatisile citsumbiso cakwe, a rumela n’wana wakwe lezvaku a ya tira tabhernakelini wutomini gakwe gontlhe. — Valamuli 11:30-35.

¹¹ Jefta zvi mu bindzele nguvhu ku maha lezvo. Kanilezvi, kuzvilava loyi zvi nga mu bindzela nguvhu i n’wana wakwe. Hambulezvo, i wa ti yimisele ku maha lezvi a papayi wakwe a nga tsumbisile. (Valamuli 11:36, 37) Lezvo zvi wa wula ku a nga chadhi hambu ku pswala vana. A lixaka labye li wa ta fuva. Hikwalaho, i wa zvi lava nguvhu ku chavelelwa ni ku tiyisiwa. A Bhibhiliya gi li: ‘Wu no maha mukhuwo wa va ka Izrayeli lezvaku lembe ni lembe a vanhwana va ka Izrayeli va ya tshama mune wa masiku va hlaluka n’wana Jefta, muGileyadhe.’ (Valamuli 11:39, 40) A nhanyana wa Jefta i hi maha hi ehleketa hi vamakabye lava va tshamako va nga chadhi nyamutlha kasi va maha zvotala ntirweni wa Jehovha. Xana hi nga va dzundza ni ku va tiyisa? — 1 Va Le Korinte 7:32-35.

A VAPOSTOLI VA TIYISILE VAMAKABYE

12, 13. Pedro i tiyisisile kuyini vamakabye vakwe?

¹² Ka wusiku legi Jesu a nga khon’wa hi gona a guma a dawa hi mandziko wa kona, i byelile Pedro aku: ‘Simoni, Simoni, languta, Sathani i mu kombele, a kuva a mu kuhlunga n’wentlhe kota mavele; kanilezvi mina ndzi ku kombelele, lezvaku a kukholwa ka wena ku nga hluleki. Wena loku u hundzulukile, tiyisa a vanakuloni.’ — Luka 22:31, 32.

¹³ Pedro ive mun’we wa lava va nga rangela a bandla go sangula ga wuKristu. (Va Le Galatiya 2:9) I tiyisile vamakabye hi lezvi a nga tiya hlana a zvi maha ka Pentekosta ni lezvi a nga simama a zvi maha andzhako ka lezvo. Andzhako ka loku a tirile hi malembe yo tala, i tsalele vamakabye aku: ‘Ndzi tsalile a timhaka leti ti tsongwani . . . kasi ku mu khongotela ni ku maha wukustumunyu lezvaku a tipswalo ti nene ta Nungungulu hi leti. Yimani muku nde ka tona.’ (1 Pedro 5:12) A mapapilo yakwe ma tiyisile vamakabye masikwini yakwe, niku ma ha hi tiyisa ni nyamutlha laha hi rindzelako a kutatiseka ko mbhelela ka zvitsumbiso zva Jehovha! — 2 Pedro 3:13.

14, 15. A mabhuku ya mupostoli Johani ma hi tiyisisa kuyini?

¹⁴ Mupostoli Johani yenawu mun’we wa lava va nga rangela a bandla go sangula ga wuKristu. I tsalile Ivhangeli yo tsakisa nguvhu yi wulawulako hi ntiro lowu Jesu a nga wu maha. A bhuku lego ga Bhibhiliya gi tiyisile maKristu hi malembe yo tala niku ga ha hi tiyisa ni nyamutlha. Hi cikombiso, a matimu ya Johani hi wona woce ma nga ni magezu ya Jesu yaku a lirandzo hi lona li tivekisako a vapizani vakwe va lisine. — Gondza Johani 13:34, 35.

¹⁵ A mapapilo manharu lawa Johani a nga tsala wonawu ma na ni lisine lo tsakisa. Loku hi mbhela ntamu hi kota ya zvihoxo zva hina, zva hi chavelela a ku gondza lezvaku a muphahlo wa Jesu ‘wa hi hlazva zviwonho zvontlhe’. (1 Johani 1:7) Loku hi simama hi tizwa nandzu kambe, ha chavelelwa a cikhati hi gondzako lezvaku ‘Nungungulu wa hombe ku hundza timbilu ta hina’. (1 Johani 3:20) Ka vatsali vontlhe va Bhibhiliya, Johani hi yena yece a nga tsala lezvaku ‘Nungungulu lirandzo’. (1 Johani 4:8, 16) Ka papilo gakwe ga wumbiri ni ga wunharu i dzundza maKristu lawa ma simamako ma ‘famba lisineni’. — 2 Johani 4; 3 Johani 3, 4.

16, 17. Mupostoli Pawule i ma tiyisisile kuyini a maKristu yo sangula?

¹⁶ Mupostoli Pawule ive mun’we wa vanhu va nga tiyisa vamakabye. Cikhatanyana ndzhako ka loku Jesu a file, a kutala ka vapostoli va wa tshama le Jerusalema, lomu a hubye yi fumako yi nga kumeka kona. (Mitiro 8:14; 15:2) A maKristu ya le Judhiya ma wa chumayela xungetano hi Kristu ka vanhu va nga sina va kholwa ka Nungungulu mun’we basi. Kanilezvi a moya wa ku basa wu rumele Pawule lezvaku a ya chumayela vaGreki, ni vaRoma, ni vanhu van’wani va nga khozela vanungungulu vo tala. — Va Le Galatiya 2:7-9; 1 Timote 2:7.

¹⁷ Pawule i fambafambile ka cipandze leci nyamutlha ci vitaniwako ku i Turkiya, ni le Grekiya ni Italiya. I chumayele vanhu vo kala va nga hi vaJudha va nga hanya ka matiko lawo, a tlhela a vhulula mabandla ya wuKristu. A wutomi gi wa nga ma oloveli a maKristu lawo ya maswa. Ma wa xanisiwa hi vanhu valava ma nga hanya navo; hikwalaho ma wa lava ku tiyisiwa. (1 Va Le Tesalonika 2:14) Kwalomo ka lembe ga 50 Nguveni ya Hina, Pawule i tsalile papilo a tiyisa a bandla giswa ga le Tesalonika. I te: ‘Hi bonga Nungungulu contlhe cikhati ha n’wina n’wentlhe, na hi mu alakanya kukhongeleni ka hina. Contlhe cikhati hi alakanya a ntiro wa n’wina wa kukholwa, ni kupinyama ka lirandzo, ni kutiya.’ (1 Va Le Tesalonika 1:2, 3) I tlhelile a va kuca kuva va tiyisana aku: “Tiyisetanani, mu akana.” — 1 Va Le Tesalonika 5:11.

A HUBYE YI FUMAKO YA HI TIYISA

18. Ka zana ga malembe go sangula, a hubye yi fumako yi mu tiyisisile kuyini Filipu?

¹⁸ Ka zana ga malembe go sangula, Jehovha i tirisile a hubye yi fumako kasi ku tiyisa maKristu wontlhe, a ku patsa ni lava va nga rangela lomu mabandleni. A cikhati leci Filipu a nga chumayela vaSamariya xungetano hi Kristu, a hubye yi fumako yi mu vhunetele. Yi rumele vamakabye vambiri va hubye yi fumako, Pedro na Johani, lezvaku va ya khongelela maKristu lawo ya maswa kasi ma amukela moya wa ku basa. (Mitiro 8:5, 14-17) Filipu ni vamakabye lavo va vaswa va tiyisilwe nguvhu hi civhuno leci va nyikilweko hi hubye yi fumako!

19. A vamakabye va zana ga malembe go sangula va ti zwisile kuyini a cikhati va nga gondza papilo gi ngata hi ka hubye yi fumako?

¹⁹ Hi kufamba ka cikhati, ku vhukile mhaka yo bindza yi nga lava lezvaku a hubye yi fumako yi maha ciboho. A mhaka ya kona yi wa hi yaku a maKristu yo kala ma nga hi vaJudha ma fanele ku nghena wukwera hi ku landza Nayo wa Mosi a ku fana ni lawa ya vaJudha ke. (Mitiro 15:1, 2) Andzhako ka ku khongela va kombela moya wa ku basa ni ku ehleketa hi Mitsalo, a hubye yi fumako yi bohile lezvaku a ku nghena wukwera a zva ha hi cikurumeta. Hi kulandzela, va tsalile mapapilo ma nga tlhamusela ciboho cabye va tlhela va ruma vamakabye lezvaku va heleketa mabandleni. A cikhati leci a vamakabye va nga lera papilo lego, ‘va no tsaka hi kukhongotela ka gona’. — Mitiro 15:27-32.

20. a) A Hubye yi Fumako yi hi tiyisisa kuyini nyamutlha? b) Ciwutiso muni hi to bhula hi cona ka ndzima yi landzelako?

²⁰ Inyamutlha, a Hubye yi Fumako ya Timboni ta Jehovha yi tiyisa vatiri va Bheteli ni vamakabye van’wani va nga ka ntiro wo hlawuleka wa cikhati contlhe, zvin’we na hina hontlheni. A ku fana ni vamakabye va zana ga malembe go sangula, hinawu ha tsaka hi kutiyisiwa loko! Ahandle ka lezvo, hi 2015 a Hubye yi Fumako yi humesile broxura gi nge Wuya ka Jehovha, kasi ku tiyisa lava va tsikileko lisine. Kanilezvi, xana a vamakabye lava va rangelako hi vona voce va faneleko ku tiyisa van’wani, kutani hontlheni hi nga maha lezvo? A ciwutiso leci hi ta bhula hi cona ka ndzima yi landzelako.