1-3. (a) Hikuyini Joxua a nga xikombiso xi nene xa ku maha ziboho zi nene wutomini? (b) Xini lexi hi faneleko ku tshama na hi xi alakanya a xikhati lexi hi mahako ziboho?

A “KU HLAWULA” i mhaka ya lisima nguvu. Zi le ntanwini wa loyi a hlawulako a ku teka kutani ku nga teki a ndlela yo kari leyi a wutomi gakwe gi to yi lanzela. Kasi ku kombisa: Alakanyela wanuna wo kari na a famba hi ndlela leyi hi xitshuketi yi avanyekako yi huma tindlela timbiri. I ta hlawula yihi ke? Loku ku hi lezaku a munhu loyi iya ka wutshamu go kari go kongoma, i ndlela yinwe yi to mu yisa kona; leyi yinwani yi ta mu yisa kule nguvu ni lomu a ku lavako.

² A Biblia gi na ni zikombiso zo tala za vanhu va kumeneko ni mhaka leyi. Hi xikombiso, Kana wa i fanele ku maha xiboho xa ku simama na a zangarile kutani ku tsika zanga. (Gen. 4:6, 7) Joxua i wa fanele ku hlawula xikari ka ku tirela Nungungulu wa lisine ni ku tirela vanungungulu va mawunwa. (Jox. 24:15) A mixuvo ya Joxua ku wa hi ku tshama kusuhani na Jehova; hikwalaho, i lo hlawula ndlela leyi yi nga mu yisa ka tlhelo lego futsi. A kuxuva ka Kana ku wa nga hi loko, niku i lo hlawula ndlela leyi yi nga mu yisa kule nguvu na Jehova.

³ Ka zikhati zinwani, hinawu hi kurumeteka ku hlawula xinwe xikari ka ziboho zi nge khwatsi mahanzakanya ya tindlela. Loku lezo zi maheka, tshama na u kari u alakanya lomu u yako kona, kutani mixuvo — ku nga ku dumisa Jehova ka zontlhe u zi mahako ni ku potsa ni xihi xi nga wa ta ku hambanisa naye. (Gonza Maheberu 3:12.) Ka nzima leyi ni leyi yi lanzelako, hi ta kambisisa a ntlhanu wa zilo ni zimbiri lezi hi nga faneliko ku zi tsika zi hi hambanisa na Jehova.

NTIRO NI LEZI U TI KARATELAKO KU MAHA WUTOMINI GA WENA

4. Hikuyini a ku tira zi nga za lisima?

⁴ A maKristu ma fanele ku ti karatela ku ti hlayisa wona wutsumbu zinwe ni mingango yabye. A Biblia gi komba lezaku loku munhu a nga zi lavi ku hlayisa a va ngango wakwe i bihile ku hunza loyi a nga kholwiko. (2 Tes. 3:10; 1 Tim. 5:8) Zi la su dlunya lezaku a ntiro wa kutihanyisa wa lisima wutomi, kanilezi loku u nga tlharihi, a ntiro ni lezi u ti karatelako ku maha wutomini ga wena zi nga ku hambanisa na Jehova. Hi ndlela muni?

5. Zilo muni za lisima lezi hi faneleko ku zi hlola a xikhati lexi hi lavetelako ntiro?

⁵ Ti alakanye na u kari u lavetela ntiro. Loku u hanya tikweni legi a mitiro yi kalako, u ngava xiringweni xa ku vumela ni wihi ntiro u to wu kuma. Ahati loku a ntiro lowo wu lwisana ni matshinya ya milayo ya Biblia? Ahati loku a xikhati xa kona ni ntiro lowo zi lava lezaku u tira kutani ku fambafamba nguvu laha ka kuza zi ku valela ku maha mitiro ya bandla kutani ku tshama kule ni ngango wa wena ke? Hambu loku a ntiro lowo wu nga ringani, xana u fanele ku wu vumela hi ku alakanya lezaku, i chukwana ku tira ku hunza ku tshama u khavela zikotela? U nga rivali lezaku a ku hlawula ndlela ya hava zi ta ku hambanisa na Jehova. (Maheb. 2:1) Kani u lomu ka ku lavetela ntiro kani u lomu ka ku hlolisisa ntiro lowu u nga ka wona zalezi, hi yihi ndlela ya ku maha ziboho za wutlhari?

6, 7. (a) Mixuvo muni leyi a munhu a zi kotako ku ti vekela xungetano hi ntiro? (b) Hi yihi mixuvo leyi yi to ku tshineta kusuhani na Jehova, niku hikuyini?

⁶ Kota lezi zi wulilweko kusanguleni, tshama na u alakanya lomu u yako kona. Ti wutisi lezi: ‘Nzi lava ku a ntiro wa mina wu nzi yisa kwihi?’ Loku u wona ntiro kota ndlela ya ku ti hlayisa wena wutsumbu zinwe ni ngango wa wena ntirweni wa Nungungulu, Jehova i ta katekisa kutikarata ka wena. (Mat. 6:33) Jehova a nga vumali xo maha loku u mbhelelwa hi ntiro kutani loku u cona hi xitshuketi. (Isa. 59:1) Wa zi tiva “ku hlanguta kuringweni lava va chavako Nungungulu.” — 2 Ped. 2:9.

⁷ Hi tlhelo ginwani, ahati loku lexi u xi lavako ku hi ku ganya? Za koteka ku u humelela. Hambu loku u zi kota, u nga rivali lezaku a “kuhumelela” loko ku ta koxa xo kari — lezi u to kala u nga zi koti. (Gonza 1 Timote 6:9, 10.) A ku nyika nguvu lisima a titshomba ni lezi u ti karatelako ku maha wutomini ga wena zi to ku hambanisa na Jehova ntsena.

8, 9. Zini lezi a vapswali va faneleko ku chela nguvu kota ka zona xungetano hi lezi va wu wonisako zona a ntiro wa kutihanyisa? Tlhamusela.

⁸ Loku u hi mupswali, alakanya lezi a xikombiso xa wena xi to gonzisa vana va wena. Xini lexi va xi wonako na xi hi xa lisima ka zontlhe wutomini ga wena — hi lezi u ti karatelako ku maha wutomini ga wena ni ku hi Jehova ke? Loku va wona lezaku a xa lisima ka wena kuva munhu wo chaviseka, nduma, ni titshomba; wa zi lava ku va ku lanzela ndleleni leyo yi yisako khombyeni ke? Ni ku u lava lezaku va nga ha ku kombisi xichavo kota mupswali? A muswa wo kari wa muKristu i wula lezi: “Ka lezi nzi zi alakanyako, ku kusukela kale, papai i ti karatela ku tira. A kusangula, ko khwatsi i wa tira nguvu kasi hi nga vumali nchumu. I wa lava lezaku hi hlayiseka khwatsi. Kanilezi, ka malembana lawa, a zilo zi cicile. I kulula a nwatseka a gumesa a wuya kaya ni ziphatiphati wutshanwini ga ku tirela ku hi hlayisa ntsena. Kota wuyelo ga lezo, hi tiviwa kota ngango lowu wo ganya wutshanwini ga ku tiviwa kota ngango wu kucako vanwani lezaku vava ni mixuvo ya moya. Nzi wa ta tsaka nguvu loku papai i wo ti karatela ku a ngango wa hi wu tshinela ka Jehova wutshanwini ga ku a tira wusiku ni mumu na a fela mali.”

⁹ Vapswali, mu nga ti tsawukanisi na Jehova hi ku nyika nguvu lisima a ntiro wa nwina wa kutihanyisa. A mitiro ya nwina, ngha yi komba ziku dlunya ka vana va nwina lezaku ma kholwa hi kumbhelela a ku ngalo a tshomba ya lisima ka zontlhe mu nga nazo nja ka moya, a hi mali. — Mat. 5:3.

10. Zini lezi a majaha ni vanhanyana va faneleko ku zi alakanyela a xikhati lexi va hlawulako mitiro?

¹⁰ Loku u hi jaha kutani nhanyana u alakanyelako ku maha ntiro wo kari wutomini ga wena, u nga hlawulisa kuyini a ndlela ya yi nene ke? Kota lezi hi sinako hi wulawulile hi zona, u fanele ku tiva lexi u lavako ku maha hi wutomi ga wena. Xana a zigonzo lezi u zi mahako ni ntiro lowu u wu gonzelako zi ta ku vumelela ku rangisa a Mufumo wa Nungungulu, ni ku zi ta ku hambanisa na Jehova ke? (2 Tim. 4:10) Xana a mixuvo ya wena ku pimanyisa a mahanyela ya vanhu lava a litsako labye li khegelako ka ntsengo wa mali leyi va nga nayo banko? Ni ku u ta hlawula kuva ni kutsumba ko fana ni loku ka Davida, loyi a ngaku: “Nzi wa hi muswa, makunu nzi wa kale, kanilezi a nzi se nga wona a wakululama a tsikiwa, ge hambu ku wona a vanana vakwe va kombela zakuga” ke? (Tis. 37:25) Alakanya lezaku ka tindlela leti ta timbiri, a yinwe yi ta ku hambanisa na Jehova; leyi yinwani yi ta ku yisa wutomini ga gi nene nguvu. (Gonza Mavingu 10:22; Malaki 3:10.) U ta hlawula yihi ke?a

KUTIHUNGATA NI KUHLAKANA

11. Hi wahi mawonela ya Biblia xungetano hi ku hlakana ni ku ti hungata, kanilezi xini hi nga faneliko ku xi rivala?

¹¹ A Biblia a gi beleteli ku hlakana ge hambu ku wula lezaku a ku ti hungata ni ku hlakana ku xakela xikhati. Paule i lo tsalela Timote aku: “A ku ti toloveta a ntiro wa miri ka vuna kutsongwani.” (1 Tim. 4:8) A Biblia gi wula kambe lezaku ku na ni “xikhati xa ku hleka” ni “xikhati xa ku kina,” gi tlhela gi kuca munhu lezaku a ti nyika xikhati xa ku humula. (Mutsh. 3:4; 4:6) Hambulezo, loku u nga ti woneli, a ku hlakana ni ku ti hungata zi nga ku hambanisa na Jehova. Hi ndlela muni? A khombo ga kona gi ka zilo zimbiri — tshamela ga hlakano lowu u wu hlawulako ni xikhati lexi u mbhetako na u hlakana.

12. Ziwutiso muni u faneleko ku ti maha xungetano hi lezi u hlawulako ku hlakanisa zona?

¹² Xo sangula, ehleketa hi tshamela ga hlakano lowo. Tiyiseka lezaku ku na ni mihlakano yi nene yi tiyisako miri wa hina. Hambulezo, a lisine hi lezaku a kutala ka mihlakano ni zihungato lezi zi nga kona zi dumisa zilo lezi Nungungulu a zi vengako, zo kota tihanyi, wungoma, ni wubhayi. Hikwalaho, u fanele ku ranga hi ku hlola khwatsi lezi u lavako ku hlakana kutani ku ti hungata hi zona. Xana a hlakano lowo wu ku maha u ti zwisa kuyini? Wu ku maha u va munhu wa kuleva, ku ranza mapalisana, kutani ku ku maha u alakanya lezaku a tiko ga wena hi gona ga chukwana ke? (Mav. 3:31) Wa ku mbhetela mali ke? Va kona va khunguvanyekako hi wona? (Rom. 14:21) Wu ku tlhanganisa ni vanhu va mahanyela muni? (Mav. 13:20) Wa ku vuxela manyawunyawu ya ku maha zakubiha ke? — Jak. 1:14, 15.

13, 14. Zini u faneleko ku ehleketa hi zona xungetano hi xikhati lexi u mbhetako na u hlakana?

¹³ A xinwani u faneleko ku ehleketa hi xona xikhati lexi u mbhetako na u hlakana ni ku ti hungata. Ti wutisi lezi, ‘Xana nzi mbheta xikhati xo tala na nzi hlakana laha ka kuza nzi salelwa hi xikhati xi tsongwani xa ku maha zilo za moya?’ Loku u mbheta xikhati xo tala na u hlakana ni ku ti hungata, u ta zi wona lezaku a xikhati lexo a xi vangi ni xivuno lexi xi nga fanele kuva naxo. Kunene, lava va tivako ku hlakana na va ti pimela va kuma litsako la hombe. Hikuyini? Hakuva va hlakana na va zi tiva lezaku va rangile hi ku maha lezi zi nga za lisima, hikwalaho, va pepile moyeni niku a va tizwi nanzu. — Gonza Va Le Filipi 1:10, 11.

¹⁴ Hambu lezi a ku mbheta xikhati xo tala na u hlakana zi nga ha wonekisako ku khwatsi za tsakisa, zi nga ku hambanisa na Jehova. A makabye wo kari wa xisati wa 20 wa malembe a vitwako Kim i zi wonile ha yece. I te ngalo: “Nzi wa tolovela kuya mibuzweni yontlhe. Kusukela Wazihlanu kala Sonto ku wa maheka mibuzo ya hombe. Kanilezi, ka xikhati lexi, nza zi wona lezaku ku na ni zilo zo tala za lisima za ku zi maha. Hi xikombiso, kota phayona, nzi vuka hi 6 hora nziya ntirweni wa simu, hikwalaho, a nzi zi koti ku pileka kuhlakaneni kala gica. Nza zi tiva lezaku a mibuzo a yi bihangi, kanilezi yi nga ku colopetela nguvu. A ku fana ni xihi lexi hi xi mahako, a mibuzo yonawu yi fanele kuva wutshanwini ga yona.”

15. A vapswali va nga va vunisa kuyini a vana vabye lezaku va hlakana ni ku ti hungata hi ndlela yi nene?

¹⁵ A vapswali va na ni wutihlamuleli ga ku ti hlayisa vona wutsumbu zinwe ni vana vabye hi tlhelo ga nyama, ga moya, ni ga kutizwa. Lezo zi patsa ku ti nyika xikhati xa ku hlakana ni ku ti hungata. Loku u hi mupswali, u nga ti mahi musolasoli wa kuhlakana na u alakanya lezaku a kuhlakana kontlhe ku bihile. Hambulezo, ti wonela wena wutsumbu zinwe ni vana va wena ka mikucetelo yo biha xontlhe xikhati. (1 Kor. 5:6) Loku u ranga hi ku hlola khwatsi, kunene u ta wu kuma hlakano lowu wu to vuna wena zinwe ni ngango wa wena.b Hi ku maha loko, wena ni vana va wena mu tava mu hlawulile a ndlela leyi yi to mu yisa kusuhani na Jehova.

WUXAKA

16, 17. I nchumu muni wo bayisa wu xanisako vapswali vo tala, niku hi zi tivisa kuyini lezaku Jehova wa ku zwisisa a kubayisa kabye?

¹⁶ A kuzwanana ka mupswali ni n’wana ka hombe nguvu laha ka kuza Jehova a ku tirisa kasi ku komba a liranzo leli a nga nalo hi vanhu vakwe. (Isa. 49:15) Hikwalaho, za zwisiseka lezi a munhu a bayisekako nguvu loku a xiro xa ngango wakwe xi tsika Jehova. A makabye wo kari wa xisati a nga ni n’wana wa nhanyana a nga susiwa bandleni i te ngalo: “Nzi lo bayiseka nguvu, nzi ti wutisa lezi, ‘Hikuyini a tsikileko Jehova?’ Nzi lo tizwa nanzu wa hombe nguvu.”

¹⁷ Jehova wa kuzwa kubayisa ka wena. Yena wutsumbu “i lo xaniseka mbilwini yakwe” a xikhati lexi a xiro xo sangula xa ngango wakwe wa vanhu laha misaveni, ni laha a wunyingi ga vanhu lava va nga hanya mahlweni ka Ntalo va nga hluwuka. (Gen. 6:5, 6) Zi nga ha karata ka lava zi kalako zi nga se va mahekela a ku tiva lezaku zi bayisisa kuyini. Hambulezo, zi wa nga tava wutlhari a ku tsika mahanyela ya hava ya loyi a susilweko bandleni ma ku hambanisa na Jehova. Makunu, u nga zi kotisa kuyini a ku hlula kubayisa loku u ku zwako a xikhati lexi a xiro xa ngango wa wena xi tsikako Jehova?

18. Hikuyini a vapswali va nga faneliko ku ti nyika nanzu loku a n’wana a tsika Jehova?

¹⁸ U nga ti nyiki nanzu hi kota ya lezi zi nga humelela. Jehova i nyikile vanhu lezaku va ti hlawulela lezi va zi lavako, niku a munhu ni munhu laha ngangweni loyi a ti hendleletileko ni ku bapatizwa i fanele ku “rwala a nzhwalo wakwe yena nwinyi.” (Gal. 6:5) Hikwalaho, Jehova i nyika muonhi — ku nga hi wena — a nanzu wa lezi a nga zi hlawula. (Ezek. 18:20) Xinwani kambe, u nga nyiki nanzu vanwani. Kombisa xichawo ka lulamiselo ga Jehova ga kulaya. Lwana na Satani — u ngalwi ni varisi lava va tirako kasi ku vikela bandla. — 1 Ped. 5:8, 9.

19, 20. (a) Zini lezi a vapswali lava a vana vabye va susilweko bandleni va faneleko ku maha kasi va hlula kubayiseka? (b) Kutsumba muni ka ku nene loku a vapswali lavo va nga nako?

¹⁹ Tlhatakumbiri, loku u hlawula ku mu vekela xiviti Jehova, u to ti hambanisa na yena. A lisine hi lezaku lezi a xiro xa ngango wa wena xi zi lavako ku ku wona na u rangisa kutsumbeka ka wena ka Jehova a ku hunza zilo zontlhe — a ku patsa ni wuxaka. Hikwalaho, kasi u zi kota ku yimisana ni xiringo lexi, hlayisa wumoya ga wena wutsumbu. U nga ti tsawukanisi ni vamakabye va wena vo tsumbeka va maKristu. (Mav. 18:1) Chulula mbilu ya wena ka Jehova hi mukhongelo. (Tis. 62:7, 8) U nga ti yimeleli u hlota tindlela ta ku bhula ni xiro xa ngango xi susilweko bandleni, hi xikombiso, hi ku tirisa e-mail. (1 Kor. 5:11) Tshama na u khomekile mitirweni ya moya. (1 Kor. 15:58) A makabye wa xisati loyi a kumbukilweko le hehla, i ngalo: “Nza zi tiva lezaku nzi fanele ku tshama na nzi khomekile ntirweni wa Jehova ni ku ti karateka ku tshama nzi tiyile hi tlhelo ga moya kasi loku a nhanyana wa mina a wuya ka Jehova nzi zi kota ku mu vuna.”

²⁰ A Biblia gi wula lezaku a liranzo “li tsumba zilo zontlhe.” (1 Kor. 13:4, 7) A zi bihangi ku rinzela lezaku a xaka ga wena gi susilweko bandleni gi ta tlhela gi wuya. Lembe ni lembe, a vaonhi vo tala va ti sola va wuya hlengeletanweni ya Jehova. Jehova a nga simami ku zangarela lava va ti solileko. A ku hambana ni lezo, i ti yimisele ku va tsetselela. — Tis. 86:5.

HLAWULA HI WUTLHARI

21, 22. Xana u ti yimisele ku gi tirisisa kuyini a lungelo ga ku ti hlawulela lezi u zi lavako?

²¹ Jehova i nyikile a vanhu vontlhe a lungelo ga ku ti hlawulela lezi va zi lavako. (Gonza Deuteronome 30:19, 20.) Hambulezo, hi na ni wutihlamuleli mahlweni kakwe hi lezi hi zi hlawulako. A muKristu munwe ni munwani i fanele ku ti wutisa lezi: ‘Nzi ndleleni muni ke? Xana nzi tsikile a ntiro ni lezi nzi ti karatela ku maha wutomini, kuhlakana ni kutihungata, kutani wuxaka zi nzi hambanisa na Jehova?’

²² A liranzo la Jehova hi vanhu vakwe a li tshuki li tsekatseka. Lexi ntsena xi to hi hambanisa na Jehova ku tshuka hi hlawula ndlela yo biha. (Rom. 8:38, 39) Hambulezo, u nga zi tsiki zi maheka! Ti yimisele ku nga tsiki nchumu wu ku hambanisa na Jehova. A nzima yi lanzelako yi ta wulawula hi mune wa zilo lezi u nga kombisako kutiyimisela loko ka zona.

1, 2. (a) Xana Satani i zamisa kuyini ku khohlisa vanhu? (b) Xini xi to hi vuna ku tshinela ka Nungungulu?

JEHOVA NUNGUNGULU i vangile vanhu na va hi ni xilaveko xa ku tshinela kakwe. Kanilezi, Satani i lava lezaku hi pimisa a ku fana na yena — hiku, Jehova a nga laveki wutomini ga hina. Lawo mawunwa lawa Satani a ma hangalasako kusukela loku a khohlisile Eva hi wona le sinwini ga Edeni. (Gen. 3:4-6) Kusukela kwalaho kala nyamutlha, a vanhu vo tala nguvu va ha wela xihoxweni lexi.

² Lexi xi tsakisako hi lezaku hina a hi faneli ku wela ntlhanwini wa Satani. “A hi kohlwi hi mano yakwe.” (2 Kor. 2:11) Satani i zama ku hi hambanisa na Jehova hi ku hi kucetela ku hlawula zilo za hava. Kanilezi, kota lezi a nzima leyi yi hunzileko yi zi kombileko, ha zi kota ku hlawula khwatsi a ntiro wa kutihanyisa, mihlakano, ni zilo lezi zi khumbako a ngango wa hina. A nzima leyi yi ta komba lezi a ku veka tekinolojiya, lihanyo, mali, ni matshanza wutshanwini ga zona zi to hi vunisa zona a ku ‘tshinela ka Nungungulu.’ — Jak. 4:8.

TEKINOLOJIYA

3. Kombisa lezi a tekinolojiya yi nga tiriseliswako zona ka za zi nene ni ka za kubiha.

³ Misaveni yontlhe, a vanhu vaya mahlweni hi ku tirisa makomputadori ni zilo zinwani za tshamela lego. Loku a zilo lezo zi tiriswa khwatsi zi ngava ni xivuno. Loku zi nga tiriswi khwatsi, zi nga hi hambanisa ni Dadani wa hina wa le tilweni. Ehleketa hi makomputadori. A revista legi u gonzako gi tsalilwe gi tlhela gi gandliwa hi makomputadori. A komputadori yi ngava xitiro xi nene xa ku kambisisa hi xona ni ku rumelelana mahungu, niku ka zikhati zinwani yi ngava ni mihlakano yi nene ya ku ti hungata hi yona. Kanilezi, za koteka ku hiva tikhumbi ta yona kambe. A vamahi va mabhinzu va tirisa mano kasi ku kholwisa vanhu lezaku va fanele kuva ni zilo za ziswa ka zontlhe. A jaha go kari gi nga babya hi ku lava a komputadori yo kari gi zile gi xavisa yiswa ya gona na gi fela ku kuma mali yo xava hi yona. A hi kuswara ka lezi a zi mahileko!

4. Zini lezi a muKristu wo kari a zi mahileko kasi a kota ku ti pimela mhakeni ya ku tirisa a komputadori?

⁴ I khombo ga hombe nguvu ku hunza lezo a tsika kuzwanana ka wena na Jehova kufa hi kota ya ku nga tirisi khwatsi kutani ku tirisa tekinolojiya u hunzisa mpimo. João,a a muKristu a nga kusuhani ni 30 wa malembe i ngalo: “Nza gi tiva ku a Biblia gi wula lezaku hi fanele ku xava xikhati kasi hi wona a zilo za moya. Kanilezi, a mhaka ya makomputadori, i yimpi ya hombe nguvu ka mina.” João i pileka na a tirisa Internet. I ngalo: “Laha nzi yako nzi karala, ziya zi nzi karatela nguvu a ku nyima ku bhula hi Internet kutani ku hlalela tividiyu to koma — niku a hi xontlhe xikhati ti nga tividiyu to hlazeka.” Kasi a zi kota ku ti tlhatlhisa ka zilo lezo zo biha, João i setile a komputadori yakwe lezaku yi timeka ha yoce ka xikhati lexi a faneleko ku ya etlela hi xona. — Gonza Va Le Efesusi 5:15, 16.

5, 6. (a) Wutihlamuleli muni legi a vapswali va nga nago hi vana vabye? (b) Zini lezi a vapswali va faneleko ku maha kasi a vana vabye vava ni vanghana va nene?

⁵ Vapswali, a ku na zigelo xa ku lanzelela a vana va nwina hi zambo ni zambo, kanilezi mu fanele ku wonelela lezi va yi tirisisako zona a komputadori. U nga va nyikeli wubhayini, mihlakanweni ya tihanyi, wungomeni ni ka vanhu vo biha lezi zi teleko nguvu ka Internet ntsena hi ku fela ku va tshama kule va nga mu colopeteli. Loku mu maha lezo, vona va ta alakanya lezaku, ‘Lezi mamani na papai va nga nzi beleteliko, a zi bihangi.’ Kota vapswali, i ntiro wa nwina a ku wonelela a vana va nwina — a ku patsa ni lava va nga tangeni yo rama — ka zontlhe zi nga wa ta va hambanisa na Jehova. Hambu a zihari za vikela vana va zona ka zivanza. Hi nga alakanya lezi a pswele ga urso gi nga wa ta maha loku gi wona wokari a lava ku daya vana va gona! — Ringanisa Hosea 13:8.

⁶ Vunani vana va nwina lezaku va kuma a vanghana va va nene xikari ka maKristu ma nga xikombiso xi nene, vaswa ni vahombe. Alakanya kambe lezaku a vana va wena va lava wena lezaku mu hlakana zinwe! Hikwalaho, ti nyike xikhati xa ku hleka, ku hlakana, ku tira, ni ku ‘tshinela zinwe ka Nungungulu.’b

LIHANYO

7. Hikuyini hina hontlhe hi lavako kuva ni lihanyo li nene?

⁷ “Mo yini ku vuka?” A magezu lawa hi ma zwako siku ni siku ma komba lezaku a vanhu vontlhe va le kuxanisekeni. Kota lezi a vapswali va hina vo sangula va tsikileko Satani a va hambanisa na Jehova, hontlheni hi tikhumbi ta mababyi. A mababyi ma tira kuranza ka Satani, hakuva loku hi babya, za hi karatela a ku tirela Jehova. Niku loku hifa, a ha ha zi koti ne ni kutsongwani. (Tis. 115:17) Hikwalaho, a zi hlamalisi loku hi maha zontlhe zi nga ntanwini wa hina kasi hi simama ni lihanyo li nene.c Tlhatakumbiri, za lisima a ku karatekela a lihanyo ni kutshamiseka ka vamakabye va hina.

8, 9. (a) Hi yihi ndlela ya ku nga karateki hi hunzeleta xungetano hi lihanyo la hina? (b) Hi wahi a mabhinzu ya ku ti karatela kuva vanhu vo tsaka?

⁸ Hambulezo, a hi faneli ku hunzeleta. A vokari va hiseka nguvu na va kuca vanwani lezaku vaga zakuga zo kari, va chumiwa kutani kunwa mimuri yo kari — a ku hunza lezi va hisekisako zona kuxumayeleni ka mahungu yo saseka ya Mufumo wa Nungungulu. Va nga maha lezo na va tsumba hi mbilu yontlhe lezaku vo vuna vanwani. Hambu zi hi tano, a hi faneli ku kuca vanwani laha Salawini ya Mufumo, migontsovanyanweni kutani ka mitlhangano yinwani ya wuKristu lezaku va xava mafura ni zilo zinwani za ku chuma mababyi kutani za ku ti sasekisa hi zona. Hikuyini?

⁹ Hakuva hi tlhangana kasi ku gonza zilo za moya ni ku engetela litsako la hina, wu nga mbhanzu wa moya wa ku basa wa Nungungulu. (Gal. 5:22) A ku kuca vanwani mitlhanganweni ya wuKristu lezaku va tirisa mimuri yo kari — kani va no ku kombela kani a va ku kombelangi — zi djikisa kupima ka hina ka zilo za moya zi tlhela zi va yivela litsako vanwani. (Rom. 14:17) A munhu i fanele ku ti mahela xiboho xakwe wutsumbu xungetano hi za lihanyo lakwe. Ahandle ka lezo, i hava a nga ni muri wa mababyi wontlhe. Hambu a dokodela wa hombe ka vontlhe wa babya, a khosahala, a gumesa afa. Niku, a ku karateka hi tlhela hi hunzeleta hi lihanyo la hina a zi engeteli masiku ya kuhanya ka hina. (Luka 12:25) Hi tlhelo ginwani, ‘a mbilu yi tsakileko i muri wu nene.’ — Mav. 17:22.

10. (a) Matshamela muni ma nga yo saseka mahlweni ka Jehova? (b) Hi rini laha hi tova ni lihanyo lo mbhelela?

¹⁰ Hi ku fanana, a zi bihangi a ku karatekela kucuwukeka ka hina. Kanilezi a hi faneli ku kulula hi nwatseka na hi zama ku fuvisa mikonyi ya kukhosahala. A mikonyi leyo yi ngava xikombiso xa kubuva, wudzunzo, ni wumbhuri ga le nzeni. Hi xikombiso, a Biblia gi ngalo: “A hloko ya wuvu xidlodlo xa wudzunzo, yi kumeka tindleleni ta kululama.” (Mav. 16:31) Lezo, hi lezi a hi wonisako zona Jehova, niku hinawu hi fanele ku ti karatela ku ti wonisa lezo. (Gonza 1 Pedro 3:3, 4.) Hikwalaho, xana zi wa tava wutlhari a ku veka mhangweni a wutomi ga wena hi ku mahiwa a operasawu kutani kunwa muri wo kari hi ku fela kusaseka ke? “A litsako la Jehova” hi lona li nga xibuka xa wumbhuri ga lisine legi gi tako hi le nzeni, kani hi ka tanga muni kani hi na ni lihanyo muni. (Neh. 8:10) Ntsena misaveni yiswa hi kona hi to kuma a lihanyo lo mbhelela ni wumbhuri go fana ni xihlangi. (Joba 33:25; Isa. 33:24) Na ha ha rinzela lezo, a hi kombiseni wutlhari ni kukholwa, lezi zi to hi vuna a ku tshama kusuhani na Jehova na hi kari hi maha zontlhe hi zi kotako ka xiyimo lexi hi nga ka xona nyamutlha. — 1 Tim. 4:8.

MALI

11. A mali yi ngava ntlhamu hi ndlela muni?

¹¹ A kuva ni mali a zi bihangi ge hambu ku maha mabhinzu yo tsumbeka. (Mutsh. 7:12; Luka 19:12, 13) Kanilezi, a “ku ranza mali,” handle ko kanakana zi hi hambanisa na Jehova. (1 Tim. 6:9, 10) A “kukaratekela a zilo za tiko” legi, ku nga ku karateka hi hunzeleta hi ku lava za kutihanyisa, zi nga hi tlimba hi tlhelo ga moya. A “kukhohlisa ka xuma,” ku nga ku ti kalavela hi alakanya lezaku a mali yi neha kutsaka ko mbhelela ni kutshamiseka, konawu ku nga hi tlimba hi tlhelo ga moya. (Mat. 13:22) Jesu i kombile ziku dlunya lezaku “a ku na munhu” loyi a zi kotako ku tirela khwatsi Nungungulu ni titshomba. — Mat. 6:24.

12. Hi yihi mitlhamu ya mali yi teleko nguvu nyamutlha, niku hi nga yi potsisa kuyini?

¹² Loku hi alakanya lezaku mali hi wona nchumu wa lisima nguvu hi nga wela khombyeni ga ku maha zakubiha. (Mav. 28:20) A zitsumbiso za ku hatlisa u ganya ni za ku kuma mali na u nga dzunukangi, zi kholwisile vanhu laha ka kuza va xava mathikithi ya tibedja. A vanwani va zile va ti nghenisela ka mabhinzu lawa va nga alakanya lezaku ma tava nyika mali hi xihatla va tlhela va kucetela vamakabye lomu bandleni lezaku loku vo ti nghenisela ka mabhinzu lawo, vonawu va nga kuma mali yo tala. Loku hi hi ni makangwa, hi nga tshuka hi ti nghenisela ka mabhinzu ma to hi gela mali ya hina yontlhe. U nga vumeli ku kalavelwa hi kota ya makangwa. Hikwalaho, tlhariha. Loku a bhinzu go kari gi wonekisa ku khwatsi gi nene nguvu laha ka kuza zi kanakanisa, a kutala ka zikhati a hi gi nene futsi.

13. A mawonela ya Jehova xungetano hi mali ma hambanisa kuyini ni lawa ya tiko?

¹³ Loku hi rangisa “mufumo wakwe, ni kululama kakwe,” Jehova i ta katekisa lezi hi mahako kasi ku ti hanyisa. (Mat. 6:33; Efe. 4:28) Jehova a nga lavi lezaku hi khudzehela mitlhanganweni hi ku tira yi nga chayi kutani ku hi tshama lomu Salawini ya Mufumo kuveni a maalakanyo ya hina ma lomu ka ku karatekela mali. Kanilezi, a votala tikweni legi va kholwa lezaku a ku ti tsitsirita na va lava mali hi zona zi to va nyika kutshamiseka ni ku hanya na va nga karateki hi za manziko. Va tlhela va kuca vana vabye lezaku vonawu va ti vekela mixuvo leyo. Jesu i kombile lezaku a maalakanyo lawo a ma nyawuli. (Gonzo Luka 12:15-21.) A mhaka leyi yi hi alakanyisa Gehazi loyi a nga alakanya lezaku a nga hlongolisela titshomba a tlhela ava ni kuzwanana ku nene na Jehova. — 2 Tih. 5:20-27.

14, 15. Hikuyini hi nga faneliko ku tsumba mali? Nyika xikombiso.

¹⁴ Ku bikiwa lezaku a magama yo kari ma rikhile lomu matini hi kuva ma khomile a njhanjhi yo binza nguvu zonake ma tsanzeka ku yi tlakula ni ku humesa zikamba. Xana a muKristu a nga tshuka a mahekelwa hi zo fana ni lezo? A dota go kari gi vitwako Alex gi tlhamusela lezi: “A tshamela ga mina nzi munhu a zi tivako ku tirisa khwatsi mali. Loku nzi tshuka nzi chulula a sabawu yo tala, nzi tekela ku hungula nzi yi tlhelisa.” Hambulezo, Alex i phasilwe hi ntlhamu wa ku lava ku kuma mali hi xihatla a ti nghenisela ka mabhinzu yo kari, na a alakanya lezaku i wa ta hatlisa a tsika ku tira kasi a sangula ku tira kota phayona. I lo sangula kuga xikhati xo tala na a gonza lezi a nga fanele ku mahisa zona bhinzu lego ni ndlela yo tirisa mali leyi a nga hi nayo. I lo teka zimalana lezi a nga hi nazo a tlhela a pemba yinwani na a alakanya lezaku i ta bhinzula nguvu. Wutshanwini ga ku bhinzula, i lo lahlekelwa. Alex i te ngalo: “Nzi lo ti karatela ku wuyisa mali ya mina. Nzi wa alakanya lezaku loku nzi nga tsukuli nzi ta tlhela nzi vuxa bhinzu ga mina.”

¹⁵ Hi tihweti to tala, Alex i wa nga zi koti ku alakanya zinwani ahandle ka bhinzu gakwe. Zi wa mu karatela ku veka kupima kakwe zilweni za moya, niku zi wa mu tsona ni wurongo. Kanilezi, a mali yakwe a ya ha wuyangi kambe. I lo mbheta ni leyi a nga khweketile a gumesa hi ku xavisa muti. I ngalo: “Nzi lo peta ngango wa mina hlomulweni wa hombe.” Kanilezi i gonzile mhaka ya lisima. I ngalo: “Makunu nza zi tiva lezaku ni wihi loyi a tsumbako tiko legi ga Satani i ta ti laya nguvu.” (Mav. 11:28) Kunene, a ku tsumba mali leyi hi nga khweketa, mabhinzu, ni wutlhari ga hina ga ku kuma timali tikweni legi, hi lisine ho veka kutsumba ka hina ka Satani, “a nungungulu wa misava leyi.” (2 Kor. 4:4; 1 Tim. 6:17) Kusukela kwalaho, Alex i lo olovisa wutomi gakwe “hi kota ya . . . ivangeli.” I wula lezaku a ku maha lezo zi mu nehele litsako yena wutsumbu ni ngango wakwe zi tlhela zi va tshineta ka Jehova. — Gonza Marku 10:29, 30.

MATSHANZA

16. Hi kwihi a kuhambana ka matshanza ya ma nene ni matshanza ya kubiha?

¹⁶ A ku tizwa matshanza hi zilo za zi nene a zi bihangi. Hi xikombiso, hi fanele ku tizwa matshanza hi kuva Timboni ta Jehova xontlhe xikhati. (Jer. 9:24) A ku tizwa kota vanhu va nga ni kupima za hi vuna ku maha ziboho zi nene zi tlhela zi hi vuna a ku nga ti chipisi, kanilezi hi hanya hi matshinya ya milayo. Hambulezo, a ku nyika nguvu lisima a mawonela ya hina ni lezi hi zi mahako zi nga hi hambanisa na Jehova. — Tis. 138:6; Rom. 12:3.

17, 18. (a) Nyika zikombiso za vanhu vo ti koramisa ni va matshanza va kumbukiwako lomu ka Biblia. (b) Zini lezi a makabye wo kari a mahileko kasi a matshanza ma nga mu hambanisi na Jehova?

¹⁷ A Biblia gi na ni zikombiso za vanhu va matshanza ni vanhu va kutikoramisa. Hosi Davida i lo ti koramisa a hlota wurangeli ga Jehova zonake Jehova a mu katekisa. (Tis. 131:1-3) Kanilezi Jehova i lo tsongahata Nebukadnezzare na Belxazzare, a tihosi ta matshanza. (Dan. 4:30-37; 5:22-30) Inyamutlha konawu, ka tshuka ku humelela zilo lezi zi ringako kutikoramisa ka hina. Raimundo, nanza ga wutireli ga 32 wa malembe, i lo rura aya ka bandla ginwani. Raimundo i bika lawa: “Nzi wa rinzela ku yimiswa kota dota zalezo nzi nga chikela, kanilezi ku lo hunza lembe na nzi nga se yimiswa.” Xana Raimundo i wa ta zangara, a alakanya lezaku a madota a ma cheli kota hi yena? I wa ta tsika kuya mitlhanganweni, a vumela lezaku a matshanza ma mu hambanisa na Jehova ni vanhu Vakwe? Wena ke, na u mahile yini?

¹⁸ Raimundo i ngalo: “Nzi lo lera zontlhe nzi nga zi kota ka mabhuku ya hina xungetano hi kuhlwela ka zilo zi rinzelwako.” (Mav. 13:12) I lo engeta aku: “Nzi lo sangula ku zi wona lezaku nzi wa fanele ku ti karatela kuva munhu wa lihlaza-mbilu ni wa kutikoramisa. Nzi wa fanele ku tsika Jehova a nzi gonzisa.” Raimundo i lo tsika ku tshama hi ku alakanya a wutsumbu gakwe a ti karatela ku tirela vanwani — laha bandleni ni le sinwini. Khalekhale i lo sangula ku fambisa zigonzo za Biblia zo hlaya lezi zi nga kombisa ku kula hi tlhelo ga moya. I ngalo: “A xikhati lexi nzi nga yimiswa kota dota, anzhako ka lembe ni khihlanya, nzi lo dzuka hakuva nzi wa nga zi rinzelangi. Nzi wa nga ha karateki hi zona hakuva makunu nzi wa ti buza hi wutireli ga mina.” — Gonza Tisimu 37:3, 4.

TSHAMA KUSUHANI NA JEHOVA!

19, 20. (a) Hi yihi ndlela ya ku nga tsiki mitiro ya hina ya siku ni siku yi hi hambanisa na Jehova? (b) Hi vamani lava va tshamileko kusuhani na Jehova lava hi faneleko ku va pimanyisa?

¹⁹ Zontlhe lezi hi gonzileko ka nzima leyi ni ka leyi yi hunzileko za laveka wutomini ga hina. Hi tizwa matshanza hi kuva malanza ya Jehova. A kuva ni litsako laha ngangweni ni kuva ni lihanyo li nene zinyikiwo za lisima nguvu zi tako hi ka Jehova. Ha zi tiva khwatsi lezaku a ntiro wa kutihanyisa ni mali zi hi vuna ku ti hlayisa. Ha zi tiva kambe lezaku a kutihungata ku nga tiyisa miri wa hina ni lezaku a tekinolojiya yi ngava ni xivuno. Kanilezi, a ku ti nyiketela ka zilo lezi hi xikhati lexi zi nga faneliko, ku hunzeleta, kutani hi ndlela leyi zi nga wa ta hi colopetela wukhozelini ga hina, zi nga hi hambanisa na Jehova.

²⁰ Kunene, Satani i xalala nguvu hi ku wona lezo na zi maheka. Hambulezo, wena ni ngango wa wena mu nga ti vikela ku wela ka khombo lego! (Mav. 22:3) Tshinela ka Jehova u tlhela u tshama kusuhani naye. Mhakeni leyi, hi na ni zikombiso zo tala lomu ka Biblia lezi hi nga gonzako ka zona. Enoki na Noa va “lo famba zinwe na Nungungulu.” (Gen. 5:22; 6:9) Mosi “i lo timisela aku khwatsi hi loku a mu wona loyi a nga woniwiko.” (Maheb. 11:27) Jesu i wa vuniwa hi Nungungulu hakuva xontlhe xikhati i wa maha lezi zi tsakisako a Dadani wakwe wa le tilweni. (Joh. 8:29) Pimanyisa zikombiso lezo. ‘Tsaka xikhati xontlhe. Khongelaungatsiki.Bonga Nungunguluzilwenizontlhe.’(1 Tes.5:16-18)Niku,u nga tsiki nchumu wu ku hambanisa na Jehova!