Wa yi nyika lisima a tshomba ya hina ya moya ke?

1, 2. (a) Xana a “tabernakeli ga Davida” ku’ve yini, niku gi aketisilwe kuyini? (b) Hi vamani va tirako zinwe kota malanza ya Jehova nyamutlha?

KA MUTLHANGANO wa lisima nguvu wu mahilweko hi hubye yi fumako le Jerusalema hi 49 Nguveni ya Hina, mupizani Jakobe i te ngalo: “Simoni [Pedro] i hlawutele lezi Nungungulu a nga ranga a enzela a vamatiko, a ku ti tekela xikari ka vona a vanhu va ta nga vitanwa hi vito gakwe. Ni timhaka ta vaprofeti ta vumelana ni lezo, kota lezi ku tsalilweko ku ngalo: Anzhako ka lezo nzi ta wuya, nzi ta vuxeta a tabernakeli ga Davida legi gi wileko; nzi ta vuxeta a marumbi ya gona, nzi gi yimisa. Kasi a vanhu va seleko va fela ku lava [Jehova], ni vamatiko vontlhe lava va vitwako hi vito ga mina, ku wula [Jehova], loyi a tivekisako lezi zilo hi kale ka matiko.” — Miti. 15:13-18.

² “A tabernakeli [kutani muti wa wuhosi wa] Davida” gi wile a xikhati lexi Hosi Zedekia a nga suselwa wuhosi. (Am. 9:11) Kanilezi, a xikhati lexi a “tabernakeli” lego gi nga wa ta aketwa, Jesu, a pswalo wa Davida, a hi yena a nga wa tava Hosi ya kona kala kupinzuka. (Ezek. 21:27; Miti. 2:29-36) Khwatsi hi lezi Jakobe a zi tlhamuseleko ka mutlhangano lowo wa lisima nguvu, a xiprofeto lexi xa Amosi xi wa kari xi tatiseka a xikhati lexi ku nga hlengeletwa a zigatshomba-kulobye za vaJuda ni za vamatiko. Inyamutlha, a misalela ya vatotilweko va maKristu ni timiliyoni ta lava va “tiyivu tinwani” ta Jesu va patsana zinwe va huwelela a lisine la Biblia kota malanza ya Jehova. — Joh. 10:16.

A VANHU VA JEHOVA VA KUMANA NI XIKARATO

3, 4. Xana a vanhu va Nungungulu va hanyisile kuyini hi tlhelo ga moya le Babuloni?

³ A xikhati lexi a vaJuda va nga khonwa vaya wukhumbini Babuloni, zi lo tekela ku dlunyateka lezaku a “tabernakeli ga Davida” makunu gi wa wile. Kota lezi a wukhongeli ga mawunwa gi nga fuma le Babuloni, xana a vanhu va Nungungulu va wa ta hanyisa kuyini hi tlhelo ga moya ka malembe wontlhe lawa ya 70 va nga tshama wukhumbini kusukela 607 Mahlweni ka Nguva ya Hina kala 537 Mahlweni ka Nguva ya Hina ke? Va hanyisile zalezi hi hanyisako zona hinawu tikweni legi gi fumelwako hi Satani. (1 Joh. 5:19) A tshomba ya hina ya moya hi yona yi mahako lezaku zi koteka ku hanya hi tlhelo ga moya.

⁴ Xinwani xi mahako xipanze xa tshomba ya hina ya moya, i Mhaka ya Nungungulu yi tsalilweko. A vaJuda lava va nga hi wukhumbini Babuloni va wa nga hi na Mitsalo yontlhe yo Basa leyi hi nga nayo nyamutlha, kanilezi va wa wu tiva a Nayo wa Mosi, ni Milayo ya wona ya Khume. Va wa ti tiva “tisimu ta Zioni!,” leti ti nga va alakanyisa mavingu yo tala ni zimaho za malanza ya Jehova ya kale. Hakunene, a tikhumbi leto ti wa rila loku ti alakanya Zioni, niku ti wa nga mu rivali Jehova. (Gonza Tisimu 137:1-6.) Lezo zi va vunile ku hanya ni ku tshama va tiyile hi tlhelo ga moya le Babuloni, hambu lezi ku nga tele hi mikhuwo ni tigonzo ta mawunwa.

A GONZO YA LEZAKU NUNGUNGULU I WUMBIWA HI VANHU VANHARU A HI YA NYAMUTLHA

5. Nyika xikombiso xa vanungungulu va nga wumbiwa hi vanhu vanharu lava va nga khozelwa le Babuloni ni le Gipite wa kale?

⁵ Masikwini ya kale, a vanungungulu va wa khozelwa hi zifananiso za vanhu vanharu, kutani ntlawa wa vanungungulu vanharu. Hi xikombiso a munwe wa mitlawa leyo ya vanungungulu wu nga khozelwa hi vaBabuloni wu wa wumbiwa hi nungungulu-nweti, nungungulu-gambo, ni nungungulu wa xisati wa tiyimpi ni kunona ka misava. A vaGipite va wa khozela mingango ya vanungungulu vanharu yi nga wumbiwa hi raru, mamani, ni n’wana wa xinuna. Hambu lezi vontlhe lava va vanharu va nga hi vanungungulu, a hi xontlhe xikhati va nga woniwa na va hi ni ntamu wo fana. A munwe wa mingango ya vanungungulu leyi yi nga khozelwa hi vaGipite wu wa wumbiwa hi nungungulu Osíris, na Ísis a nungungulu wa xisati, ni n’wana wabye Hórus.

6. Xini a gonzo ya Vanharu-munwe, niku hi vikeliswa kuyini lezaku hi nga kholwi mawunwa lawo?

⁶ Inyamutlha, a wuKristu ga mawunwa gonawu gi gonzisa lezaku Nungungulu vanhu vanharu laha ka kunwe, kutani ku, Nungungulu i wumbiwa hi Dadani, ni N’wana, ni moya wa ku basa. Kanilezi, a gonzo leyi yi maha Jehova a ku khwatsi a hi wa ntamu-wontlhe hakuva ova xipanze xa Nungungulu ntsena. A vanhu va Jehova wa vikelwa ka tigonzo leti ta mawunwa. Hi gonziswa lezaku “Jehova Nungungulu wa hina i Jehova munwe.” (Deut. 6:4) Jesu i phindile magezu lawa, niku a maKristu ya lisine ma kholwa lezi Jesu a zi wulileko. — Mar. 12:29.

7. Hikuyini a munhu loyi a kholwako a gonzo ya Vanharu-munwe a nga faneliko ku bapatizwa kota muKristu wa lisine?

⁷ A gonzo leyo ya ku Nungungulu i wumbiwa hi vanhu vanharu a yi yelani ne ni kutsongwani ni ntiro lowu Jesu a nyikileko a valanzeli vakwe wa ku ‘va maha vapizani a matiko wontlhe, va va bapatiza hi vito ga Dadani ni ga N’wana ni ga moya wa ku basa.’ (Mat. 28:19) Kasi munhu a bapatizwa kota muKristu wa lisine tlhelo Mboni ya Jehova, i fanele ku vumela a tlhela a kholwa lezaku Jehova, a Dadani, hi yena wa hombe ka vontlhe, a tlhela a vumela xikhundla zinwe ni ntamu wa Jesu, a N’wana wa Nungungulu. A munhu loyi a lavako ku bapatizwa i fanele ku kholwa kambe lezaku a moya wa ku basa i ntamu wu tirako wa Nungungulu, a hi xipanze xa Vanharu-munwe. (Gen. 1:2) A munhu loyi a simamako ku kholwa lezaku Nungungulu i wumbiwa hi vanhu vanharu, gonzo ya Vanharu-munwe, a nga faneli ku bapatizwa kota loyi a ti hendleletileko hi ndlela yi lulamileko ka Jehova Nungungulu. A ho ku bonga hi lezi a tshomba ya hina ya moya yi hi vikelako ku kholwa a gonzo leyi yi nga mu kombisiko xichawo Nungungulu!

WUNGOMA NI KUBIHA KA GONA!

8. Zini lezi a vaBabuloni va nga kholwa xungetano hi vanungungulu ni madimoni?

⁸ A vakhozeli le Babuloni va wa alakanya lezaku a vanhu va wa vululelwe ndlela ya ku kholwa tigonzo ta mawunwa, vanungungulu, madimoni, ni wungoma. A bhuku go kari gi gi bika lawa: “Ka wukhongeli ga le Bab[uloni] a madimoni hi wona ma nga lanzela a vanungungulu hi ntamu, lawa ma nga zi kota ku babyisa munhu kutani ku mu hungukisa. Zi wonekisa ku khwatsi a vakhongeli vo tala va tsukulile ku wumba mitlawa va lwisana ni madimoni lawo, niku ni kwihi laha a vanhu va nga hi kona va wa tshinela ka vanungungulu vabye hi mukhongelo lezaku va kombela ku vikelwa ka madimoni lawo.” (The International Standard Bible Encyclopaedia)

9. (a) Xana a vaJuda vo tala va welisile kuyini ntlhanwini wa ku kholwa tigonzo ta mawunwa loku va tlhatlhisilwe wukhumbini Babuloni? (b) Hi vikeliswa kuyini a ku tshuka hi wela mhangweni ya ku ti nyikela ka madimoni ke?

⁹ Loku va tlhatlhisilwe wukhumbini Babuloni, a vaJuda vo tala va lo wela ntlhanwini wa ku kholwa tigonzo ta mawunwa. Laha va nga vumela mawonela ya vaGreki, a vaJuda vo tala va lo sangula ku tsika madimoni ma va fumela hakuva va wa kholwa lezaku a madimoni ma wa zi kota kuva valala kutani vanghana. A tshomba ya hina ya moya ya hi vikela mhango ya ku tshuka hi ti nyikela ka madimoni, hakuva ha zi tiva lezaku Nungungulu i solile a mitiro yontlhe ya wungoma ya vaBabuloni. (Isa. 47:1, 12-15) Tlhatakumbiri, a wungoma hi gi wonisa lezi Nungungulu a gi wonisako zona. — Gonza Deuteronome 18:10-12; Kuvululelwa 21:8.

10. Hi nga wula yini xungetano hi mitiro ni lezi Babuloni loyi wa Hombe a zi kholwako?

¹⁰ Inyamutlha konawu, a vanhu vo tala va nga ka wukhongeli ga mawunwa va maha mitiro ya wungoma, khwatsi hi lezi va nga maha vaBabuloni va kale. Hi xigelo lexo a Biblia gi wulawulako hi wukhongeli gontlhe ga mawunwa kota Babuloni loyi wa Hombe. (Kuv. 18:21-24) A wukhongeli legi ga mawunwa handle ko kanakana gi fana ni wukhongeli ga Babuloni wa kale hakuva a tigonzo tontlhe ni mukhuwo yontlhe ya mawunwa zi sukela kwaseyo. Hi kota ya wungoma, ku khozela zifananiso, ni zionho zinwani, Babuloni loyi wa Hombe i ta loviswa lokuloku. — Gonza Kuvululelwa 18:1-5.

11. Zitlharihiso muni xungetano hi wungoma lezi hi zi kumako ka mabhuku ya hina?

¹¹ Jehova i te ngalo: ‘Mu nga hlahluvi.’ (Levi 19:26) Kwalomo ka va 1.800, a vanhu vo tala va wa tirisa wuloyi ni ku hlahluva. Hi xigelo lexi A Torre de Vigia de Sião (zalezi ku nga Murizeli) a nga wula magezu lawa: “A gonzo ya lezaku a vafileko va hanya ka wutshamu ginwani kutani ku simama va hanya hi ndlela yo kari, a hi ya nyamutlha. Yi wa maha xipanze xa wukhongeli ga kale, niku hi gona tshinya ka tigonzo tontlhe ta mawunwa.” A nzima leyo kambe yi lo engeta yi tlhamusela lezaku a madimoni ma zama ku ti maha vanhu va fileko lava va ti karatelako ku wulawula ni lava va hanyako. Kota wuyelo ga kona, a madimoni ma zi kota ku maha vanhu vo tala lezaku vava ni kupima ni mahanyela yo kari. A xibhukwana xinwani xi nga hi ni hloko ya mhaka “O Que Dizem as Escrituras Sobre o Espiritismo?” xi humesilweko mahlweni ka nzima leyi xi nyikile xitlharihiso xo fana ni lexo, niku a mabhuku ya hina lawa ma humesiwako ka masikwana lawa wonawu ma hi tlharihisa mhakeni leyi.

XANA A MIHEFEMULO YA VANHU YO XANISEKA KA WUTSHAMU GO KARI?

12. Zini lezi Solomoni a zi wulileko xungetano hi xiyimo xa vafileko, hi ku pimiselwa hi Nungungulu?

¹² “Vontlhe lava va tivako [lisine]” va nga hlamula xiwutiso lexi. (2 Joh. 1) Hontlheni ha kholwa a magezu ya Solomoni yaku: “A mbyana yi hanyako yi hunza a nghala yi fileko.” Hakuva “a vahanyako va zi tiva lezaku va tafa, kanilezi a vafileko a va tivi nchumu . . . ni xihi lexi a canja ga wena gi xi tirako, xi mahe hi ntamu wa wena: hakuva a ku na ntiro, hambu makungo, ni kutiva, ge, hambu wutlhari le Xeoli [xilahla xa vanhu vontlhe] lomu u yako kona.” — Mutsh. 9:4, 5, 10.

13. Tigonzo muni ta vaGreki leti a vaJuda va gumesileko hi ku ti kholwa?

¹³ A vaJuda va wa li tiva a lisine xungetano hi xiyimo xa vafileko. Kanilezi, a xikhati lexi a vafumeli va Grekia va nga sangula ku fumela a tiko ga Juda ni Assiria, va zamile ku kuca vanhu lezaku va vumela a wukhongeli ni mikhuwo ya tiko ga Grekia. Kota wuyelo ga lezo, a vaJuda va lo sangula ku kholwa tigonzo ta mawunwa ta lezaku a muhefemulo wa munhu a wufi ni lezaku ku na ni wutshamu legi a vanhu va yako va yaswa kona. A vaGreki a hi vona venyi va maalakanyo ya lezaku ku na ni wutshamu legi a mihefemulo yi xaniswako kona, hakuva a vaBabuloni va wa alakanya lezaku ku na ni “tiko ga lomu hasi . . . legi gi teleko hi tihanyi, . . . gi fumelwako hi vanungungulu ni madimoni ya ntamu ni xapi ya hombe.” (The Religion of Babylonia and Assyria) Kunene, a vaBabuloni va wa kholwa lezaku a muhefemulo a wufi.

14. Zini lezi Joba na Abrahama va nga zi tiva xungetano hi kufa ni kuvuka ka vafileko?

¹⁴ Hambu lezi Joba, a wanuna wo lulama, a nga kala a nga hi na Mitsalo, i wa li tiva lisine xungetano hi vafileko. I wa zi tiva kambe lezaku Jehova i Nungungulu wa liranzo loyi a nga wa ta xuva nguvu ku mu vuxa hi ka vafileko. (Joba 14:13-15) Abrahama yenawu i wa kholwa kuvuka ka vafileko. (Gonza Maheberu 11:17-19.) Kota lezi a munhu a hanyako a nga vuxiwiko, a vavanuna lavo vo chava Nungungulu va wa nga kholwi lezaku a muhefemulo wa munhu a wufi. Handle ko kanakana, a moya wa Nungungulu hi wona wu vunileko Joba na Abrahama lezaku va zwisisa a xiyimo xa vafileko ni ku kholwa lezaku a vafileko va ta vuka. A lisine leli, lonawu xipanze xa tshomba ya hina ya moya.

HI NA NI XILAVEKO XA KU TIRULWA HI NZHIHO

15, 16. Hi tlhatlhisiswa kuyini ka xionho ni kufa ke?

¹⁵ Ha mu bonga nguvu Nungungulu hi lezi a hi gonzisileko lisine xungetano hi lezi a hi tlhatlhisisako zona wukhumbini ga xionho ni kufa legi Adamu a hi nyikeleko ka gona. (Rom. 5:12) Ha zi tiva lezaku “a nga telangi ku ta tirelwa, kanilezi [i tele] ku ta tirela, ni ku nyikela kuhanya kakwe a kuva nzhiho wa ku tirula vanyingi.” (Mar. 10:45) A hi kutsakisa ka zona a ku gonza xungetano hi “kutirulwa loku ku nga ka Kristu Jesu”! — Rom. 3:22-24.

¹⁶ A vaJuda va zana ga malembe go sangula va wa fanele ku ti sola a zionho zabye va tlhela va kombisa kukholwa muphahlelweni wa Jesu. Va wa nga ta tsetselelwa zionho zabye loku va nga mahi lezo. Inyamutlha konawu zi nghaho. (Joh. 3:16, 36) Loku munhu wo kari a simama ku namarela ka tigonzo ta mawunwa to kota leti taku Nungungulu vanharu laha ka kunwe, ni ku a muhefemulo a wufi, a nge vuneki hi nzhiho. Kanilezi hina ha vuneka. Ha li tiva lisine xungetano hi “N’wana [wa liranzo la Nungungulu], loyi hi nga ni kutirulwa ha yena, ku nga kutsetselelwa ka zionho za hina.” — Kol. 1:13, 14.

SIMAMA KUVA XIKARI KA VANHU VA VITANIWAKO HI VITO GA JEHOVA!

17, 18. Hi nga ma kuma kwihi a mahungu ma tiyisako hlana lawa ma wulawulako hi matimu ya hina, niku hi nga vunekisa kuyini hi ku gonza matimu lawo?

¹⁷ Hi wa ta wula zotala xungetano hi tigonzo ta lisine leti hi ti gonzileko, matshango ya hina kota malanza ya Nungungulu, ni makatekwa ya moya ni ya xiviri lawa hi ti buzako hi yona. Hi makume ya malembe, a maAnuário ya hina ma hlawutela matshango yo tsakisa ya ntiro wa hina misaveni yontlhe. A matimu ya hina ma hlawutelwa ka tividiyu Fé em Ação, Zipanze 1 ni 2, ni ka mabhuku manwani yo kota Testemunhas de  —  Proclamadores do Reino de Deus. Ahandle ka lezo, a marevista ya hina ma tala kuva ni matshango yo tsakisa nguvu lawa a vamakabye va hina vo ranzeka va hlawutelako ha voce.

¹⁸ Ha vuneka hi ku gonza matimu ya hlengeletano ya Jehova a ku fana ni lezi a vaIsraeli va nga vuneka hi ku ehleketa hi lezi Jehova a va tlhatlhisisileko zona wukhumbini le Gipite. (Ekso. 12:26, 27) Kota munhu a kulileko, loyi a wonileko mitiro yo hlamalisa ya Nungungulu, Mosi i lo kuca vaIsraeli aku: “Alakanya masiku ya kaleloko; u khumbula malembe ya zizukulwana zi hunzileko, wutisa a raru wa wena, i ta ku byela, ni masingalakati ya wena ma ta ku hlawutela.” (Deut. 32:7) Kota ‘vanhu va Jehova ni ntlhambi wa wuriselo gakwe,’ hina hontlhe hi hlawutela vanhu vanwani a wudumo gakwe ni mitiro yakwe ya ntamu hi kutsaka. (Tis. 79:13) Ku ngahi lezo ntsena, zi wa tava zi nene a ku hlola matimu ya hina, hi gonza ka wona, hi tlhela hi maha makungo ya za manziko.

19. Kota lezi hi fambako kuwonekeleni ka moya, zini hi faneleko ku maha?

¹⁹ A ho ku bonga hi lezi hi nga nzulanzuliko munyameni kanilezi hi famba kuwonekeleni ku tako hi ka Nungungulu. (Mav. 4:18, 19) Hikwalaho, ngha hi gonza a Mhaka ya Nungungulu hi kutsaka hi tlhela hi xumayela vanwani a lisine hi kuhiseka na hi pimanyisa a moya wa mutsali wa tisimu loyi a nga khongela a dumisa Hosi ya Hombe Jehova aku: “Nzi ta kombisa a mitiro ya ntamu wa Hosi Nungungulu, nzi kulisa a kululama ka wena ntsena. Nungungulu, u nzi gonzisile kusukela wusweni ga mina, kala lezi nza tlhatlhambutela a mitiro ya wena yi hlamalisako. Nungungulu, u nga nzi tsiki laha na nzi khosahele, nziva ni wuvu; kala nzi leletela hi woko ga wena a ka xizukulwana xi tako, ni ntamu wa wena ka vontlhe lava va ha tako.” — Tis. 71:16-18.

20. I mhaka muni yi nga kona, niku u ti zwisa kuyini xungetano hi yona?

²⁰ Kota vanhu va Jehova va ti hendleletiko, ha yi tiva khwatsi a mhaka leyi yi nga kona xungetano hi wuhosi ga Nungungulu ni kutsumbeka ka vanhu. Kunene, hi xumayela lisine lo tiya la lezaku Jehova i Hosi Wuakweni Gontlhe, loyi a nga yena yece a faneleko ku khozelwa hi mbilu ya hina yontlhe. (Kuv. 4:11) Kota lezi a hi nyikileko moya wakwe wo basa, hi tlhela hi xumayela mahungu yo saseka ka vanhu va timbilu ti nene, hi tiyisa timbilu ti tshovekileko, hi tlhela hi chavelela lava va rilako. (Isa. 61:1, 2) Hambu lezi Satani a zamako ku fuma vanhu va Nungungulu ni vanhu vontlhe hi tindlela tontlhe, hina ha yi nyika nguvu lisima a tshomba ya hina ya moya niku hi ti yimisele ku simama hi tsumbekile ka Nungungulu hi tlhela hi dumisa Jehova, a Hosi ya Hombe Wuakweni Gontlhe, zalezi ni kala kupinzuka. — Gonza Tisimu 26:11; 86:12.