Ngha uva ni kukholwa ko tiya ka Mufumo
“A kukholwa kutiyiseka ka hombe xungetano hi zilo lezi zi rinzelwako.” — MAHEB. 11:1, Tradução do Novo Mundo.
1, 2. Xini xi to tiyisa a kukholwa ka hina ka lezaku a Mufumo wu ta tatisa a kungo ga Nungungulu xungetano hi vanhu, niku hikuyini? (Wona mufota laha hehla.)
KOTA Timboni ta Jehova, hi tolovela ku wula lezaku a Mufumo wa Nungungulu hi wona ntsena wu to mbheta zikarato za hina, hi tlhela hi komba vanhu hi kuhiseka a lisine leli la Mitsalo. Ha chavelelwa nguvu kambe hi kutsumba loku a Mufumo wu hi nyikako. Hambulezo, a kukholwa ka hina ka lezaku a Mufumo lowo mufumo wa lisine lowu wu to tatisa kungo ga wona ku tiyile kala kwihi? Xiseketelo muni xi nga kona xa kuva ni kukholwa ko tiya hi Mufumo lowu ke? — Maheb. 11:1.
2 A Mufumo wa wuMessia i lulamiselo gi yimisilweko hi Nyamintamu kasi ku tatisa kungo gakwe mayelano ni zivangwa. A Mufumo lowu wu na ni xiseketelo xo tiya — yi nga fanelo ya Jehova yo mbhelela ya ku fuma. A zipanze za lisima za Mufumo lowo — zo kota hosi ya wona, tihosi-kulobye, ni lomu va to tirela kona — zi sina zi yimisilwe hi nayo hi ku tirisa zivumelwano lezi zi mahilweko hi Jehova kutani N’wana wakwe Jesu Kristu ni vanhu. A ku ehleketa hi zivumelwano lezi zi ta hi vuna ku engetela ku zwisisa khwatsi lezi a kungo ga Nungungulu gi to tatisekisa zona zi tlhela zi hi vuna ku wona a kutiya ka lulamiselo legi. — Gonza Va Le Efesusi 2:12.
3. Zini hi to wulawula hi zona ka nzima leyi ni leyi yi lanzelako?
3 A Biblia gi wulawula hi ntlhanu wa zivumelwano ni xinwe za tshinya zi yelanako ni Mufumo wa wuMessia mandleni ya Jesu. Zi nga lezi: (1) xivumelwano xa Abrahama, (2) xivumelwano xa Nayo, (3) xivumelwano xa Davida, (4) xivumelwano xa kuva mupristi hi tshamela ga Melkizedeki, (5) xivumelwano xiswa, ni (6) xivumelwano xa Mufumo. A hi woneni lezi a xivumelwano xinwe ni xinwani xi yelanisako zona ni Mufumo xi tlhela xi yisa mahlweni a kutatiseka ka kungo ga Nungungulu hi misava ni vanhu. — Wona a kwadru “Lezi Nungungulu a to tatisisa zona a kungo gakwe.”
XITSUMBISO XI KOMBAKO LEZI A KUNGO GA NUNGUNGULU GI TO TATISEKISA ZONA
4. Kota lezi zi tsalilweko ka Genesisi, ziboho muni lezi Jehova a zi wulileko xungetano hi vanhu?
4 Anzhako ka ku longisela misava ya hina yo saseka kasi a vanhu va hanya ka yona, Jehova i lo wula ziboho zinharu xungetano hi vanhu: A Nungungulu wa hina i wa ta vanga vanhu hi mufananiso wakwe, a vanhu va wa ta anzisa Paradise gi eneta misava yontlhe ni ku tata misava hi vana vo lulama, niku a vanhu va wa beletelwa kuga a mihanzu ya sinya ya ku tiva kusaseka ni kubiha. (Gen. 1:26, 28; 2:16, 17) A ku na nchumu wunwani wu nga laveka. Anzhako ka ku vanga wanuna, ku wa no sala ku namarela ka ziboho lezi zinwani za zimbiri ntsena kasi a kungo ga Nungungulu gi tatiseka. Makunu, xi tile hi kwihi a xilaveko xa zivumelwano ke?
5, 6. a) Satani i zamisile kuyini ku tsanzekisa a kungo ga Nungungulu? b) Jehova i hlamulisile kuyini a kuphikiza ka Satani le Edeni?
5 Hi xiviti xa ku lava ku daya a kungo ga Nungungulu, Satani Diabolus i lo vanga wuhluwuki. I mahile lezo hi ku veka kupima kakwe ka xiboho lexi a nga hi ni ntamu wa ku xi onha — ku nga lexi xi nga lava kuingisa ka munhu. I lo ringa a wasati wo sangula, Eva, lezaku a nga ingisi a nayo wa ku beletela kuga a sinya ya ku tiva kusaseka ni kubiha. (Gen. 3:1-5; Kuv. 12:9) Hi ku maha lezo, Satani i lo phikiza a fanelo ya Nungungulu ya ku fuma zivangwa Zakwe. Hi kufamba ka xikhati, Satani i lo tlhela a wula lezaku a malanza yo tsumbeka ya Nungungulu ma mu tirela hi ku lava bhinzu. — Joba 1:9-11; 2:4, 5.
6 Jehova i wa ta hlamulisa kuyini a kuphikiza ka Satani le Edeni? Kunene, a ku lovisa a vahluwuki lavo zi wa ta mbheta wuhluwuki gabye. Kanilezi a kungo ga Nungungulu ga ku tata misava hi vana vo ingisa va Adamu na Eva gonawu gi wa nga ta tatiseka. Hikwalaho, wutshanwini ga ku lovisa vahluwuki lavo kwalaho, a Muvangi wa hina wo tlhariha i lo hlamula hi xiprofeto xo eta — xi nga xitsumbiso xa le Edeni — kasi zontlhe lezi a nga wulile zi tatiseka. — Gonza Genesisi 3:15.
7. A xitsumbiso xa le Edeni xi hi tiyisa yini xungetano hi nyoka ni pswalo wa yona?
7 Hi xitsumbiso xa le Edeni, Jehova i lo lamula a nyoka ni pswalo wa yona, ku nga Satani Diabolus ni vontlhe lava va yimako tlhelweni gakwe mhakeni ya fanelo ya Nungungulu ya ku fuma. A Nungungulu wa lisine i lo nyika ntamu a pswalo wa wasati wakwe wa le tilweni kasi ku lovisa Satani. Hi ndlela leyo, a xitsumbiso xa le Edeni a xi kombangi ntsena lezaku a muvangi wa wuhluwuki le sinwini ga Edeni ni makhombo wontlhe ya lezi a nga zi maha zi wa ta fuviswa, kanilezi xi komba kambe a ndlela leyi lezo zi nga wa ta maheka hi yona.
8. Hi gonza yini xungetano hi wasati ni pswalo wakwe?
8 A pswalo wa wasati ku wa tava mani? Kota lezi a pswalo lowo wu to gandla hloko ya nyoka, ku nga “ku lovisa” a xivangwa xa moya Satani Diabolus, ku wa ta laveka lezaku a pswalo lowo wuva munhu wa moya. (Maheb. 2:14) Hikwalaho, a wasati loyi a nga wa ta beleka a pswalo lowo yenawu i wa fanele kuva wa moya. Laha a pswalo wa nyoka wu ngaya wu enzeleka, a wasati ni pswalo wakwe zi lo simama kuva fihlakalo hi xipimo xa 4.000 wa malembe anzhako ka kuva Jehova a nyikile xitsumbiso xa le Edeni. Nzeni ka xikhati lexi, Jehova i lo maha zivumelwano zo hlaya lezi zi tivekisako a pswalo zi tlhela zi tiyisekisa malanza yakwe lezaku a pswalo lowu hi wona wu nga wu to tirisiwa hi Nungungulu kasi ku fuvisa a makhombo lawa Satani a ma nehileko ngangweni wa vanhu.
XIVUMELWANO XI TIVEKISAKO A PSWALO
9. Xini a xivumelwano xa Abrahama, niku xi sangulile rini ku tira?
9 Kwalomo ka 2.000 wa malembe anzhako ka kulamulwa ka Satani, Jehova i lo leletela Abrahama lezaku a suka mutini wakwe le Ure, Mesopotamia, aya tikweni ga Kanani. (Miti. 7:2, 3) Jehova i lo mu byela lezi: “Suka tikweni ga nwina, ni le maxakeni ya wena, ni le ndlwini ya raru wa wena, uya tikweni legi nzi ta nga ku kombisa gona. Nzi ta ku maha lixaka la hombe, nzi ta ku katekisa, nzi kulisa a vito ga wena; u ta kuva xikatekiso. Nzi ta va katekisa lavo va ku katekisako, nzi mu ruka loye a ku rukatelako; hi ka wena wontlhe matiko ma ta katekiswa.” (Gen. 12:1-3) Lawa matimu yo sangula ma tsalilweko ya xivumelwano xa Abrahama — ku nga xivumelwano lexi Jehova Nungungulu a xi mahileko na Abrahama. A hi zi tivi hi kumbhelela lezaku hi rini laha Jehova a nga maha xivumelwano na Abrahama hi khati go sangula. Hambulezo, xi sangulile ku tira hi 1943 Mahlweni ka Nguva ya Hina, a xikhati lexi Abrahama a nga suka Harani a tsemakanya a Congo wa Eufrate na a hi ni 75 wa malembe.
10. a) Abrahama i kombisisile kuyini kukholwa ko tiya ka zitsumbiso za Nungungulu? b) Mitlhamuselo muni leyi Jehova a nga engetela hi kutsongwani-kutsongwani xungetano hi pswalo wa wasati?
10 Jehova i lo phindaphinda xitsumbiso xakwe ka Abrahama hi zikhati zo hlaya, a tlhela a wula mitlhamuselo yo engeteleka. (Gen. 13:15-17; 17:1-8, 16) Niku a xikhati lexi Abrahama a nga kombisa kukholwa ko tiya ka zitsumbiso za Nungungulu hi ku nyikela n’wana wakwe wa munwe, Jehova i lo tiyisa xivumelwano xakwe hi ku maha xitsumbiso xo kala ku nga hi na nchumu wu zi kotako ku xi cica. (Gonza Genesisi 22:15-18; Maheberu 11:17, 18.) Laha a xivumelwano xa Abrahama xi nga sangula ku tira, hi kutsongwani-kutsongwani Jehova i lo komba mitlhamuselo yo engeteleka xungetano hi pswalo wa wasati. A pswalo wu wa ta huma hi ka Abrahama, wu wa ta wumbiwa hi vanhu vo tala, wu wa ta nyikwa wuhosi, wu wa ta fuvisa a valala vontlhe, wu tlhela wuva makatekwa ka vanwani.
Abrahama i lo kombisa kukholwa kakwe ko tiya ka zitsumbiso za Nungungulu (Wona nzimana 10)
11, 12. A Mitsalo yi kombisa kuyini lezaku a xivumelwano xa Abrahama xi na ni kutatiseka ka hombe, niku zi wula yini ka hina?
11 Hambu lezi a xivumelwano xa Abrahama xi ngava ni kutatiseka ka xiviri ka vana vakwe a xikhati lexi va nga nghena Tikweni ga Xitsumbiso, a Mitsalo yi komba lezaku a magezu ya xivumelwano lexo ma na ni kutatiseka ka moya kambe. (Gal. 4:22-25) Kutatisekeni loko ka hombe, kota lezi Paule a nga pimiselwa ku zi tlhamusela, a xipanze xo sangula xa pswalo wa Abrahama hi Kristu; a xa wumbiri xi wumbiwa hi maKristu ma totilweko hi moya ya 144.000. (Gal. 3:16, 29; Kuv. 5:9, 10; 14:1, 4) A wasati loyi a humesako pswalo lowo, a ku na munwani loku ku nga hi “Jerusalema wa le hehla” — ku nga xipanze xa le tilweni xa hlengeletano ya Nungungulu, xi wumbiwako hi zivangwa zo tsumbeka za moya za le tilweni. (Gal. 4:26, 31) Kota lezi a xivumelwano xa Abrahama xi nga tsumbisa, a pswalo wa wasati wu wa ta neha makatekwa ka vanhu.
12 A xivumelwano xa Abrahama xi komba a Hosi ni tihosi-kulobye Mufunweni wa Nungungulu, niku xi wumba a xiseketelo xa nayo xa Mufumo wa le tilweni. (Maheb. 6:13-18) Kasi a xivumelwano lexi xi ta tira kala rini? Genesisi 17:7 i wula lezaku “xivumelwano xi nga gumesiko.” Xi ta simama ku tira kala a Mufumo wa wuMessia wu lovisa a valala va Nungungulu ku tlhela ku katekiswa mingango yontlhe ya misava. (1 Kor. 15:23-26) Hi lisine, lava va to hanya misaveni ka xikhati lexo va ta vuneka kala kupinzuka. A xivumelwano xa Nungungulu na Abrahama xi komba lezaku Jehova i ti yimisele ku tatisa a kungo gakwe ga ku a vanhu vo lulama va “tata misava”! — Gen. 1:28.
XIVUMELWANO XI TIYISAKO LEZAKU A MUFUMO WU TA PINZUKA
13, 14. Zini lezi a xivumelwano xa Davida xi hi tiyisekisako xungetano hi kufuma ka Messia?
13 A xitsumbiso xa le Edeni ni xivumelwano xa Abrahama zi tiyisa mhaka ya lisima ya lezaku a wuhosi ga Jehova gi kombiswako hi Mufumo wa wuMessia gi seketelwe giku nde ka milayo ya Nungungulu yo lulama. (Tis. 89:14) Xana a mufumo wa wuMessia wu ta tshuka wu thapelwa hi wubihi, ku laveka lezaku wu valetwa ke? A xivumelwano xinwani xa nayo xi hi tiyisekisa lezaku lezo zi nga ta tshuka zi humelela.
14 Ehleketa hi lezi Jehova a tsumbisileko Hosi Davida wa le Israeli wa kale hi ku tirisa a xivumelwano xa Davida. (Gonza 2 Samueli 7:12, 16.) Jehova i mahile xivumelwano lexi na Davida xikhatini xa kufuma kakwe le Jerusalema, a mu tsumbisa lezaku Messia i wa tava pswalo wakwe. (Luka 1:30-33) Hi ndlela leyo, Jehova i loya mahlweni a nyika mahungu yo kongoma xungetano hi pswalo lowu a tlhela a komba lezaku a Mufumo wa wuMessia wu wa ta ‘lumba’ xiga-tshomba xa Davida. (Ezek. 21:25-27) Hi laha ka Jesu, a wuhosi ga Davida gi “ta tiya kala kupinzuka.” Kunene, a pswalo wa Davida wu “ta simamisa kala kupinzuka, ni xitshamu xakwe xa wuhosi xi ta simamisa . . . khwatsi i gambo.” (Tis. 89:34-37) A kufuma ka Messia ku nga ta tshuka ku thapelwa hi wubihi, niku a zimaho za mufumo wakwe zi ta tshama kala kupinzuka!
XIVUMELWANO XI TATISAKO XILAVEKO XA MUPRISTI
15-17. Hi kuya hi xivumelwano xa kuva mupristi wo fana na Melkizedeki, i ntiro muni wunwani lowu a pswalo wu nga wa ta nyikwa, niku hikuyini?
15 Hambu lezi a xivumelwano xa Abrahama ni xa Davida zi tiyisako lezaku a pswalo wa wasati wu wa ta nyikwa wuhosi, lezo zoce zi wa nga ta enela kasi ku neha makatekwa ka vanhu va matiko wontlhe. Kasi hakunene va katekiswa, ku wa ta laveka lezaku va tlhatlhiswa ka xiyimo xabye xa kuva vaonhi va tlhela va ngheniswa ngangweni wa wuako gontlhe wa Jehova. A ku maha lezo zi lava lezaku a pswalo lowu wu nyikwa wupristi kambe. A Muvangi wa hina wo tlhariha i lo maha lulamiselo lego hi xivumelwano xinwani xa nayo, xi nga xivumelwano xa kuva mupristi wo fana na Melkizedeki.
16 Jehova i tivisile hi ku tirisa Hosi Davida lezaku i wa ta maha xivumelwano na Jesu xi nga ni makungo mambiri: kuva a ‘tshama reveni ga xinene ga Nungungulu’ kala a veka valala vakwe hasi kakwe ni kuva a maha “mupristi kala kupinzuka hi tshamela ga Melkizedeki.” (Gonza Tisimu 110:1, 2, 4.) Hikuyini aku, “hi tshamela ga Melkizedeki”? Hi lezaku mahlweni nguvu ka ku ni munwe munhu a sangula kuga tshomba ya Tiko ga Xitsumbiso, Melkizedeki, a hosi ya Salema, i tirile kota “mupristi wa Nungungulu a nga Hehla-hehla.” (Maheb. 7:1-3) I wa yimisilwe hi Jehova wutsumbu kasi ku maha lezo. Hi yena yece a kumbukiwako ka Mitsalo ya xiHeberu a tirileko kota hosi tlhelo mupristi. Tlhatakumbiri, kota lezi ku nga hava matimu ma wulako lezaku kuve ni munwani wa tshamela lego mahlweni kutani nzhako kakwe, a nga ha wuliwa lezaku “mupristi kala kupinzuka.”
17 Jesu i yimisilwe hi kukongoma lezaku ava mupristi hi xivumelwano lexi Jehova a mahileko naye, niku i ta simama kuva “mupristi kala kupinzuka hi tshamela ga Melkizedeki.” (Maheb. 5:4-6) Lezo zi komba ziku dlunya lezaku Jehova i ti bohile hi nayo lezaku a tirisa a Mufumo wa wuMessia kasi ku tatisa a kungo gakwe go sangula xungetano hi vanhu laha misaveni.
A ZIVUMELWANO ZI WUMBA XISEKETELO XA NAYO XA MUFUMO
18, 19. a) A zivumelwano lezi ha hi ku wulawulako hi zona zi komba yini xungetano hi Mufumo? b) Xiwutiso muni xi salako?
18 Kota lezi hi zi wonako ka zivumelwano lezi hi wulawulileko hi zona, hi nga wona lezi zi yelanisako zona ni Mufumo wa wuMessia ni lezi a lulamiselo ga Mufumo gi seketelisilweko zona ka zivumelwano za nayo. A xitsumbiso xa le Edeni xi kurumeta Jehova lezaku a tatisa kungo gakwe xungetano hi misava ni vanhu hi ku tirisa a pswalo wa wasati. A pswalo lowu ku wa tava mani, niku wu wa ta tira kota yini? A xivumelwano xa Abrahama xi tlhamusela zontlhe lezo.
19 A xivumelwano xa Davida xi engetela mahungu yo kongoma xungetano hi lixaka la xipanze xo sangula xa pswalo xi tlhela xi mu nyika fanelo ya ku fuma misava kasi a zimaho za Mufumo zi tshama kala kupinzuka. A xivumelwano xa kuva mupristi wo fana na Melkizedeki xi maha xiseketelo xa lezaku a pswalo wu nyikwa ntiro wa wupristi. Hambulezo, Jesu a nga tava yece a xikhati lexi a to yisa vanhu kumbheleleni. Ku na ni vanwani va totiwako kasi ku tira kota tihosi ni vapristi. Va wa tata hi kwihi? Hi ta wulawula hi mhaka leyi ka nzima yi lanzelako.