ZIWUTISO ZA VAGONZI

A kale a mabhuku ya hina ma wa tolovela ku tlhamusela matimu ya Biblia kota minzhuti ya zilo zinwani za hombe, kanilezi ka malembana lawa za kala. Hikuyini?

A Murinzeli wa 15 ka Setembro wa 1959, hi xiNgiza, i tlhamusele lezaku ka makhati yo kari, a munhu, ximaho, kutani nchumu wo kari lomu ka Biblia wu yimela nchumu wunwani wa hombe wa xikhati xa ha tako.

A mabhuku ya hina ma wa wula lezaku a vavanuna ni vavasati va kukholwa vo kota Debora, Elihu, Jefta, Joba, Rahabi, na Rebeka, zinwe ni vanwani vo tala, va wa hi nzhuti wa vatotilweko kutani wa “xidlemo xa tsanza-vahlayi.” (Kuv. 7:9) Hi xikombiso, ku wa alakanyelwa lezaku Jefta, na Joba, na Rebeka va yimela vatotilweko, kasi Debora na Rahabi va wa yimela a xidlemo xa tsanza-vahlayi. Kanilezi, ka malembana lawa a ha ha mahi kufananisa loko. Hikuyini?

A Mitsalo ya wula lezaku a vanhu vo kari va kumbukiwako lomu ka Biblia va wa hi nzhuti wa zilo za hombe. Kota lezi zi tsalilweko ka Va Le Galatia 4:21-31, mupostoli Paule i wulawula hi “xipimanyiso” xi yelanako ni vavasati vambiri. Hagari, a nanza ga xisati ga Abrahama, i wa yimela Israeli wa mabeleko, loyi a nga bohene na Jehova hi Nayo wa Mosi. Kanilezi Sara, a “sati wa xiteko,” i wa yimela a sati wa Nungungulu, ku nga xipanze xa le tilweni xa hlengeletano yakwe. Ka papilo a tsaleleko Maheberu, Paule i zwananisile hosi tlhelo mupristi Melkizedeki na Jesu, a khanyisa a kufana ku nga kona xikari kabye. (Maheb. 6:20; 7:1-3) Paule i lo fananisa Isaya ni vana vakwe kambe na Jesu ni valanzeli vakwe va totilweko. (Maheb. 2:13, 14) Paule i wa tsala lezo hi ku pimiselwa hi Nungungulu, hikwalaho ha vumela hi matsenya a kuyelana loko.

Kanilezi, hambu lomu a Biblia gi kombako lezaku a munhu wo kari i wa hi xipimanyiso xa munwani, a hi faneli ku ti byela lezaku ni wihi nchunwana kutani ximaho wutomini ga munhu loye xi yimela nchumu wunwani wa hombe. Hi xikombiso, Paule i wula lezaku Melkizedeki i wa hi nzhuti wa Jesu, hambulezo a nga wuli nchumu xungetano hi khati go kari legi Melkizedeki a nga neha kuga ni vinya ka Abrahama anzhako ka kuva a hlulile mune wa tihosi. Hikwalaho, a ku na xigelo xa Mitsalo xa ku kuma tlhamuselo wo fihlala wa ximaho lexo. — Gen. 14:1, 18.

A vatsali vo kari ka mazana ya malembe anzhako ka kufa ka Kristu va lo phasiwa hi ntlhamu — va wa wona zilo zontlhe kota minzhuti ya zilo za hombe. Na gi wulawula hi tigonzo ta Origen, Ambrose, na Jerome, The International Standard Bible Encyclopaedia gi ngalo: “Va wa hlota tlhamuselo wa ximaho xinwe ni xinwani xi tsalilweko lomu ka Mitsalo, niku va wa wu kuma futsi, kanilezi zi wa nga hi na hloko. Hambu nchumu wa wu tsongwani nguvu wu wa alakanyelwa lezaku wu khomile lisine lo eta li fihleleko nguvu . . . , hambu ntsengo wa zidluwani lezi zi nga phasiwa hi vapizani ka siku legi a Muhanyisi a vukileko hi ka vafileko a nga woneka kabye — a zi no ku tala lezi a vanhu va zamako ku zi tlhamusela ka ntsengo lowo wa 153!”

Agostinho de Hipona i lo tlhamusela zo tala xungetano hi matimu lawa ma wulako lezaku Jesu i gisile 5.000 wa vavanuna hi ntlhanu wa zibaba za sevada ni zidluwani zimbiri. Kota lezi a sevada yi woniwako yi hi ya lahasi ku hunza tirigu, Agostinho i lo wula lezaku a ntlhanu wa zibaba za sevada zi yimela a ntlhanu wa mabhuku ya Mosi (a kuva a “sevada” yi hi ya lahasi zi wula lezaku a “Testamenta ga Kale” ga lahasi). Ahati zidluwani zimbiri ke? Hi xigelo xo kari i lo zi fananisa ni hosi zinwe ni mupristi. A tlhari yinwani yi ranzako ku wona zilo kota minzhuti ya zinwani yi lo wula lezaku a kuva Jakobe a xavile wutewula ga Esau hi ngelo wa tinyawa zi wa yimela kuva Jesu a va xavela tshomba ya le tilweni a vanhu hi nkhata wakwe wo pswhuka!

Loku a mitlhamuselo leyo yi ku karatela ku yi kholwa, wa ku wona laha a xikarato xi nga kona. A vanhu a va nge zi koti ku tiva lezaku hi wahi a matimu ya Biblia ma nga minzhuti ya zinwani ni lawa ma nga hiko minzhuti. A ndlela ya wutlhari hi leyi: Laha a Mitsalo yi gonzisako lezaku a munhu wokari, ximaho, kutani nchumu wu yimela nchumu wunwani, hi ta zi vumela. Loku zi nga tshamisangi lezo, hi fanele ku potsa ku tlhamusela lezaku a munhu wo kari kutani ximaho i nzhuti wa nchumu wunwani na ku nga hi na xiseketelo xa Mitsalo.

Makunu hi nga vunekisa kuyini hi zimaho ni zikombiso zi nga lomu Mitsalweni? Ka Va Le Roma 15:4, hi gonza magezu ya mupostoli Paule yaku: A “timhaka tontlhe ti nga tsaliwa kale ti tsalelwe a ku gonzisa hina, lezaku kasi hi fela kuva ni kutsumba hi kota ya kutiya ni kuchavelelwa loku ku nyikwako hi Mitsalo.” Paule i wa wula lezaku a vamakabye vakwe va totilweko va zana ga malembe go sangula va wa ta kuma zigonzo za ntamu ka zimaho zi tsalilweko lomu ka Mitsalo. Kanilezi, a vanhu va Nungungulu ka tinguva tontlhe, a vatotilweko ni va “tiyivu tinwani,” masikwini yo gumesa kutani ka xikhati xinwani, va wa ta vuneka — niku va vuneka hakunene — hi zigonzo zi nga kona ka “timhaka tontlhe ti nga tsaliwa kale.” — Joh. 10:16; 2 Tim. 3:1.

Wutshanwini ga ku alakanya lezaku a matimu lawo ma tira ka vatotilweko ntsena kutani wa xidlemo xa tsanza-vahlayi ntsena, ka nguva yinwe ntsena, a vanhu va Nungungulu va mitlawa yontlhe ni tinguva tontlhe va nga lanzela a zigonzo zo tala hi nyikwako hi matimu lawo. Hi xikombiso, a hi faneli ku alakanya lezaku a bhuku ga Joba gi tirela ntsena ka lezi a vatotilweko va lwiseneko nazo xikhatini xa Yimpi yo Sangula ya Misava. A malanza yo tala ya Nungungulu, ya xinuna ni ya xisati, vatotilweko ni xidlemo xa tsanza-vahlayi, ma lwisana ni zikarato zo kota lezi Joba a kumeneko nazo, niku va zi wona lezi Jehova a zi mahako, “hakuva a Hosi [Jehova] yi tele hi ku zwela wusiwana ni wuxinji.” — Jak. 5:11.

Ehleketa hi lezi: Mabandleni ya hina nyamutlha, xana a hi na vavasati va hombe vo tsumbeka ku fana na Debora, madota ma ha hiko vaswa yo tlhariha ku fana na Elihu, maphayona yo tiya-hlana yo hiseka ku fana na Jefta, ni vavanuna ni vavasati va kukholwa a ku fana na Joba ke? A ho ku bonga hi kuva Jehova a hlayisile a “timhaka tontlhe ti nga tsaliwa kale,” kasi “hi fela kuva ni kutsumba hi kota ya . . . kuchavelelwa loku ku nyikwako hi Mitsalo”!

Hi zigelo lezi, a mabhuku ya hina ya malembana lawa ma khanyisa a zigonzo lezi hi zi kumako ka matimu ya Biblia wutshanwini ga ku zama ku nyika mitlhamuselo ya lezi a zilo lezo zi nga yimela zona.