NDZIMA YA CIGONDZO N.° 52
Vhuna van’wani a ku timisela zvikarato
‘U nga ali ni civhuno ca wena ka loyi a vhumalako, loku zvi hi ntan’wini wa wena lezvaku u zvi maha.’ — MAV. 3:27.
LISIMU 103 A varisi zvinyikiwo ka vanhu
LEZVI HI TO GONDZAa
1. Jehovha i tolovela ku hlamulisa kuyini a mikhongelo ya malandza yakwe?
U WA zvi tiva ku Jehovha a nga ku tirisa kasi ku hlamula mukhongelo wo huma mbilwini wa makabye? Kani u dhota, nandza go vhunetela, phayona kutani muhuweleli basi, wenawu a nga ku tirisa kasi ku vhuna vamakabye. Kani u muswa kutani munhu wa hombe, kani u wanuna kutani u wasati, wenawu a nga ku tirisa. Loku a wokari a randzako Jehovha a khongela kakwe a kombela ku a mu vhuna, Nungungulu wa hina i tolovela ku tirisa madhota ni vamakabye van’wani vo tsumbeka lezvaku va mu “tiyisa nguvhu” a munhu loye. (Kol. 4:11) Ha tsaka nguvhu hi ku tirela Jehovha ni vamakabye va hina hi ndlela leyi. Hi nga vhuna ni ku chavelela vamakabye va hina loku ku humelela ntungu, mhango, kutani loku va xanisiwa.
VHUNA VAN’WANI LOKU KU HUMELELA NTUNGU
2. Hikuyini zvi nga hi karatelako a ku vhuna van’wani loku ku humelela ntungu?
2 Loku ku humelela ntungu zvi nga tshuka zvi hi karatela ku vhuna van’wani. Hi cikombiso, hi nga xuva ku vhuxela vanghana va hina, kanilezvi na zvi veka mhangweni a wutomi ga hina ni ga van’wani. Hi nga xuva ku ramba vokari va nga wusiwaneni kasi hi taga navo, kanilezvi zvonawu zvi nga koteki. Hi nga xuva ku vhuna van’wani kanilezvi loku a va ngango wa hinawu va xaniseka lezvo zvi nga hi karatela. Hambulezvo, hi fanele ku vhuna vamakabye va hina, niku Jehovha wa tsaka loku hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku va vhuna. (Mav. 3:27; 19:17) Zvini hi nga mahako?
3. Hi gondza yini ka lezvi ma nga maha a madhota ya bandla ga Desi? (Jeremia 23:4)
3 Lezvi a madhota ma nga mahako: Loku u hi dhota, ti tive khwatsi a tiyivhu. (Lera Jeremia 23:4.) Desi, hi mu kumbukileko ka ndzima yi nga hundza, i wulile lezvi: “A madhota ya ntlawa wa mina wa simu ma wa ndzi ramba ni van’wani hi ya chumayela zvin’we ni ku hlakana na ku nga se humelela ntungu.”b Lezvi a varisi lavo va nga tolovela ku maha zvi mahile ku zvi va olovela ku vhuna Desi a cikhati ku nga sangula ntungu wa COVID-19, lowu wu nga daya zviro zvo kari zva ngango wakwe.
4. Cini ci nga maha ku a madhota ma zvi kota ku vhuna Desi, niku hi gondza yini?
4 Desi i tlhavinyeta aku: “Lezvi makunu ndzi nga wona madhota kota vanghana, zvi wa ndzi olovela ku ma byela lezvi ndzi nga ti zwisa zvona ni lezvi zvi nga ndzi karata.” Madhota, mu gondza yini? Risani vamakabye na ku nga se humelela cikarato. Mahani wunghana navo. Loku ku tshuka ku humelela ntungu wu nga mahako ku zvi nga koteki a ku va vhuxela nghohe ni nghohe, va vhuxeleni hi tindlela tin’wani. Desi i wula lezvi: “Ka zvikhati zvokari, a madhota yo hambana ma wa ndzi fonela kutani ku ndzi rumela timesaji hi siku galegi ga gin’we. A mitsalo leyi va nga ndzi komba yi ndzi khumbile, hambu lezvi ndzi nga kari ndzi yi tiva khwatsi.”
5. A madhota ma nga zvi tivisa kuyini lezvi zvi lavekako ka vamakabye, niku va nga va vhunisa kuyini?
5 A cin’we ca lezvi zvi to ku vhuna ku tiva lezvi zvi lavekako ka vamakabye, ku va kuca ku va ti phofula hi ku va maha zviwutiso hi ndlela ya yinene. (Mav. 20:5) Ku ngava lezvaku va na ni zvakuga zvo enela, mimuri ni zvin’wani? A ku va nga tshuka va luza ntiro kutani miti yabye? Va lava ku vhuniwa kasi va kombela mufumo lezvaku wu va vhuna? Desi i vhunilwe hi vamakabye hi tlhelo ga nyama. Kanilezvi, leci ci nga mu vhuna ku timisela zvikarato zvakwe ku chavelelwa ni ku vhuniwa hi madhota hi tlhelo ga moya. I wula lezvi: “A madhota ma no khongela na mina. Hambu lezvi ndzi kalako ndzi nga ha zvi alakanyi khwatsi lezvi va nga wula ka mikhongelo yabye, ndza ha zvi alakanya lezvi ndzi nga ti zwisa zvona. Leyo yive ndlela ya ku Jehovha a ndzi byela ku: ‘Ndzi na wena.’” — Isa. 41:10, 13.
A makabye loyi a rangelako cipandze mutlhanganweni o tsaka hi ku kuzwa mihlamulo yo tiyisa ya vamakabye vo tala na va hlamula, a kupatsa ni makabye loyi a babyako a hlamulako hi ku tirisa videoconferência (Wona paragrafo 6)
6. Zvini lezvi a kutala ka hina lomu bandleni hi nga mahako kasi ku tiyisa van’wani? (Wona mufota.)
6 Lezvi a van’wani va nga mahako: Hi rindzela ku a madhota ma ranga hi wona ma khatalela vamakabye lomu bandleni, niku lezvo zva zwisiseka. Kanilezvi Jehovha i kombela hontlheni lezvaku hi tiyisa van’wani ni ku va vhuna. (Gal. 6:10) Hambu loku ho maha nchumu wa wutsongwani kasi ku vhuna wokari a babyako, zvi nga mu tiyisa nguvhu. A n’wanana a nga tsala cipapilwana kutani dhezenyu kasi ku tiyisa a makabye wo kari. A muswa a nga ya mu xavela zvokari a makabye kutani ku mu vhuna hi zvin’wani. A vamakabye van’wani va nga mu bhikela zvakuga a wokari a babyako va mu heleketela. Hi lisine, loku ku humelela ntungu wa hombe, vontlhe a vamakabye lomu bandleni va lava ku tiyisiwa. Kuzvilava hi nga tshamanyana hi bhula ni vamakabye andzhako ka mitlhangano, kani ya nghohe ni nghohe kutani ya ku tlhangana hi michini. Ni madhota wonawu ma zvi lava ku tiyisiwa. A vamakabye vo kari va ma bonga nguvhu a madhota lawa ma tshamako na ma khomekile nguvhu loku ku humelela ntungu. A zvo ku tsakisa loku hontlheni hi maha lezvi hi zvi kotako kasi ku ‘simama ku tiyisana ni ku akana’! — 1 Tes. 5:11.
VHUNA VAN’WANI LOKU KU HUMELELA MHANGO
7. Zvikarato muni zvi nga vangiwako hi mhango?
7 A mhango yi nga hohlola wutomi ga munhu hi kutsopeta ka tihlo. Lava va welwako hi mhango va nga luza zvilo zvabye, miti yabye, hambu maxaka futsi. Hambu vamakabye va hina va nga humelelwa hi zvilo lezvo. Hi nga va vhunisa kuyini?
8. Zvini lezvi a madhota ni tihloko ta mingango ti nga mahako na ku nga se humelela mhango?
8 Lezvi a madhota ma nga mahako: Madhota, vhunani vamakabye a ku va tshama na va longile, na ku nga se humelela mhango. Mahani zvontlhe mu zvi kotako kasi vontlhe lomu bandleni va zvi tiva lezvi va faneleko ku maha kasi ku ti vhikela mhango ni ndlela ya ku bhula ni madhota. Margaret, hi mu kumbukileko ka ndzima yi nga hundza, i te: “A madhota ma no maha zvilaveko zva bandla, ma hi tlhamusela ku a nguva ya tinhova a yi se mbhela. Ma no hi byela ku loku a mufumo wu laya ku hi huma, kutani loku hi wona ku hi le mhangweni, hi fanele ku tekela ku huma.” A citlharihiso leco ci chikele hi cikhati ci nene, hakuva andzhako ka 5 wa mavhiki ku nova ni nhova yi nga veka mhangweni a wutomi ga vanhu. Ka wukhozeli ga ngango, a tihloko ta mingango ti nga vhuxeta lezvi a mun’we ni mun’wani wabye a to maha loku ku humelela mhango. Loku wena ni vana va wena mu longile, mu nga ta jujeka kupima loku ku humelela mhango.
9. A madhota ma nga ranga ma maha yini kasi ku vhuna vamakabye na ku nga se mhango? Ahati ndzeni ka mhango ke?
9 Loku u hi muwoneleli wa ntlawa wa ntiro wo chumayela, u nga rindzeli lezvaku ku humelela mhango kasi u tiyiseka lezvaku u na ni tinumero ta vamakabye vontlhe va ntlawa wa wena wa simu. Tshama ni lista ya tinumero tabye, u tlhela uta na u tiyiseka ku ta ha tira ke. Loku makunu ku humelela khombo, u ta zvi kota ku tiva ciyimo ca muhuweleli mun’we ni mun’wani kasi ku mu vhuna. Loku u ci tivile ciyimo cabye, tekela ku tivisa mutlhanganisi wa hubye ya madhota, yena makunu i ta bhula ni muwoneleli wa cipandze. Loku loyi a ti karata hi seno, loyi a ti karata hi seniya, a vamakabye va ta vhuneka nguvhu. A cikhati ku ngava ni nhova, a muwoneleli wa cipandze wa Margaret, i no mbheta 36 wa tihora na a nga gi tsimbangi, na a tirisana ni madhota kasi ku fonela ni ku khatalela a cipimo ca 450 wa vamakabye lava zvi nga kari zvi boha ku va suka lomu va nga hi kona. (2 Kor. 11:27) Lezvo zvi mahile ku vontlhe lava va nga lava ko tshama kona va ku kuma.
10. Hikuyini a ku risa wu nga ntiro wa lisima ka madhota? (Johani 21:15)
10 A madhota ma na ni ntiro wa ku vhuna ni ku va tiyisa hi Mitsalo lava va karatekileko. (1 Ped. 5:2) Ndzeni ka mhango, ma fanele ku maha zvontlhe ma zvi kotako kasi a vamakabye vontlhe va suka laha ku nga ni mhango, vava ni ca kuga, ca ku ambala ni ko tumbela kona. Andzhako ka mhango, kuzvilava ku ta hundza tihweti to tala lava va nga huluka na va ha lava ku chavelelwa ni ku tiyisiwa hi tlhelo ga moya. (Lera Johani 21:15.) Harold, a tirako ka Kometi ya Ravi, loyi a vhuxeleko vamakabye vo tala va welweko hi timhango, i wula lezvi: “Zvi teka cikhati kasi va tiya. Va nga sangula ku ti zwisa ku khwatsi zvi hundzile. Kanilezvi, loku va felwe hi munhu va mu randzako, va luzile nchumu wa lisima nguvhu, kutani va ponile na gi no ha, zvi nga va karatela a ku zvi rivakelwa. A cikhati va zvi alakanyako, zvi nga va vhuxela kukarateka. Lezvo a zvi wuli ku a va na kukholwa, hina vanhu hi no tshamisa zvezvo.”
11. Zvini zvi nga lavako ku a mingango yi tshama hi ku zvi maha?
11 Madhota, mu nga rivali ku tirisa wusungukati ga ku “rila ni lava va rilako.” (Rom. 12:15) Lava va hulukileko zvi nga lava ku va tiyisekisiwa lezvaku Jehovha ni vamakabye va va randza. Zvi lava ku a madhota ma vhuna a mingango lezvaku yi simama ku khongela, ku gondza, kuya mitlhanganweni ni ku chumayela. A madhota kambe ma nga kuca vapswali a ku vhuna vana vabye lezvaku va veka kupima zvilo zva ku a ku na mhango ya ku yi nga zvi hahlula. Vapswali, alakanyisani a vana va n’wina lezvaku contlhe cikhati Jehovha i tava Munghana wabye niku i tshama a longile ku va vhuna. Mahani zvontlhe mu zvi kotako kasi ku va tiyisekisa lezvaku misaveni yontlhe hi na ni vamakabye va tshamako na va longile ku va vhuna. — 1 Ped. 2:17.
U nga ti nyikela kasi u ya vhunetela lomu ku nga humelela mhango lomu cipandzeni ca n’wina ke? (Wona paragrafo 12)e
12. Zvini lezvi a van’wani va nga mahako kasi ku vhunetela lava va welweko hi mhango? (Wona mufota.)
12 Lezvi a van’wani va nga mahako: Loku ku humelele mhango lomu kusuhani, wutisa madhota lezvi u nga mahako kasi ku vhunetela. Kuzvilava u nga va nyika ko tshama kona hi cikhatana lava va tsutsumileko lomu ku nga ni mhango kutani lava va tako va ta vhunetela ku aketa tiyindlu tabye. Kuzvilava u nga va nyika zvakuga ni zvin’wani zvi lavekako a vamakabye lavo va nga kuxanisekeni. Loku a mhango yi humelela kule, u nga vhunetela kambe. Hi ndlela muni? Hi ku khongelela lava va welweko hi mhango. (2 Kor. 1:8-11) Hi nga vhunetela hi mali kambe a ntiro wu mahiwako kasi ku vhuna lava va nga welwa hi mhango hi ku maha minyikelo yiya ka ntiro wa matiko wontlhe. (2 Kor. 8:2-5) Loku zvi koteka kuya ka wutshamu lego ku nga humelela mhango, wutisa madhota lezvi u nga mahako kasi ku ya vhunetela. Loku u rambiwa ku ya vhunetela, kuzvilava u nga gondzisiwa zvokari kasi u tirisiwa ni ka cihi cikhati kutani wutshamu laha u to laveka nguvhu.
VHUNA A VAMAKABYE KU VA TIMISELA LOKU VA XANISIWA
13. Zvikarato muni va kumanako nazvo a vamakabye ka matiko lawa a ntiro wa hina wu betelwako?
13 Ka matiko lawa a ntiro wa hina wu betelwako, a kuxanisiwa ku maha ku a wutomi ga vamakabye va hina gi bindza. A vamakabye lavo kambe va lwisana ni wusiwana, mababyi ni ku felwa hi maxaka yabye. Kanilezvi, hi kota ya kubetelwa ka ntiro wa hina, zvi nga maha ku zvi karata ku a madhota ma endzela kutani ku bhula ni vamakabye lava va lavako ku tiyisiwa. Hi zvalezvo futsi zvi nga humelela Andrei, loyi hi mu kumbukileko ka ndzima yi nga hundza. A makabye wo kari wa cisati wa ntlawa wakwe i wa hi wusiwaneni. I no guma a humelelwa hi mhango ya movha. Zvi lavile ku a mahiwa maoperasawu yo tala, niku zvi wa nga koteki ku a tira. Hambu lezvi a ntiro wa hina wu nga betelwa ni lezvi ku nga hi ni ntungu, a vamakabye va mahile zvontlhe va nga zvi kota kasi ku mu vhuna niku Jehovha i wa zvi wona.
14. A madhota ma vekisa kuyini cikombiso ci nene mhakeni ya ku tsumba Jehovha?
14 Lezvi a madhota ma nga mahako: Andrei, i no khongela a guma a maha lezvi zvi nga hi ntan’wini wakwe. Jehovha i mu hlamulisile kuyini? I no kuca vamakabye lava zvi nga kari zvi koteka ku vaya mu vhuna. A vokari va noya mu teka hi movha va famba naye cipitali, a van’wani va mu vhuna hi mali. Jehovha i no va kuca ku va maha lezvi zvi nga hi ntan’wini wabye, a tlhela a katekisa kutiya-hlanha ni kutikarata kabye. (Mah. 13:16) Madhota, loku a ntiro wa hina wu betelwa, kombelani vamakabye van’wani va mu vhuna. (Jer. 36:5, 6) A ca hombe ka zvontlhe, tsumbani Jehovha. A nga mu vhuna ku khatalela vamakabye.
15. Hi yini ndlela ya ku hanya hi kuzwanana ni vamakabye va hina loku hi xanisiwa?
15 Lezvi a van’wani va nga mahako: Loku a ntiro wa hina wu betelwa, kuzvilava zvi nga boha ku hi tlhangana hi mitlawa ya vanhu va tsongwani. Hikwalaho, zva lisima nguvhu a ku hi hanya hi kuzwanana zvezvi. A hi lweni na Sathani; hi ngalwi hi ca ka hina. U nga veki kupima ka zvihoxo zva vamakabye. Ahandle ka lezvo, zama ku tekela ku lulamisa ni gihi zunga. (Mav. 19:11; Efe. 4:26) A hi tshameni na hi longile ku vhunana. (Tit. 3:14) Lezvi a nga khatalelwisa zvona a makabye loyi a nga hi cikaratweni, zvi va tiyisile nguvhu a vamakabye va ntlawa wakwe. Va no hanya hi kuzwanana, a ku khwatsi i ngango. — Lis. 133:1.
16. Hi kuya hi Va Le Kolosi 4:3, 18, hi nga va vhunisa kuyini a vamakabye va hina va xanisiwako?
16 A vamakabye vo tala va simama ku tirela Jehovha hambu lezvi a mufumo wu nga va tsikiko va khozela na va tlhatlhekile. A vokari vabye va vhalelwa hi kota ya ku yimela kukholwa kabye. Hi nga va khongelela, hi khongelela mingango yabye ni lava va ti vekako mhangweni kasi ku va vhunetela hi tlhelo ga moya ni ga nyama ni ku va seketela lomu titribhulani.c (Lera Va Le Kolosi 4:3, 18.) U nga rivali lezvaku a mikhongelo ya wena yi nga va vhuna vontlhe a vamakabye lavo! — 2 Tes. 3:1, 2; 1 Tim. 2:1, 2.
U nga wu longiselisa kuyini a ngango wa wena zvezvi na ku nga se sangula a kuxanisiwa? (Wona paragrafo 17)
17. Hi nga ti longiselisa kuyini zvezvi na hi nga se xanisiwa?
17 Wena ni va ngango wa wena mu nga ti longisela zvezvi na mu nga se vhukelwa. (Miti. 14:22) U nga zami ku alakanyela zvilo zvontlhe zva hava zvi nga humelelako. Kanilezvi, tiyisa wunghana ga wena na Jehovha ni ku vhuna vana va wena lezvaku vonawu va maha lezvo. Loku u tshuka u karateka, mu byele zvontlhe u ti zwisako zvona Jehovha. (Lis. 62:7, 8) Kota ngango, bhulani hi zvontlhe zvi mu mahako mu tsumba Jehovha.d Loku ku humelela mhango na mu ti longisele mu tlhela mu tsumba Jehovha, a vana va n’wina va ta tiya hlanha va tlhela va rula.
18. Zvini hi to ti buza hi zvona cikhatini ci tako?
18 A kurula ku tako hi ka Nungungulu, ku hi vhuna ku hi nga chavi. (Filp. 4:6, 7) Jehovha i rulisa timbilu ta hina hi kurula loko, hambu loku ku humelela ntungu, timhango kutani kuxanisiwa. I tirisa madhota ma tirako hi kutikarata kasi ku hi vhuna. I tlhela a hi nyika thomo hontlheni ga ku hi vhunana. A kurula loku hi ti buzako hi kona zvezvi, ku ta hi vhuna ku lwisana ni zvikarato zva ha tako, ni “kuxaniseka ka hombe” kambe. (Mat. 24:21) Ka cikhati leco, zvi ta lava ku hi simama ku rula hi tlhela hi vhuna van’wani lezvaku vonawu va rula. Kanilezvi, loku a kuxaniseka ka hombe ku hundza hi nga ta ha kumana ni zvikarato lezvi zvi hi mahako hi karateka nyamutlha. Hi ta ku hefu, hi ti buza hi lezvi Jehovha a nga zvi lava kusukela kale— a kurula ko mbhelela ko kala magumo. — Isa. 26:3, 4.
LISIMU 109 Randzanani hi mbilu yontlhe
a A kutala ka zvikhati Jehovha i tirisa malandza yakwe yo tsumbeka kasi ku tiyisa lava va kumanako ni zvikarato. Wenawu a nga ku tirisa kasi ku tiyisa vamakabye. A hi woneni lezvi hi nga mahako loku a van’wani va lava ku vhuniwa.
b A mavito yo kari ma cicilwe.
c A zvi koteki ku a ravi kutani lava va nga tsindza ga misava yontlhe va rumela mapapilo ya munhu ni munhu ka vamakabye lava va nga paxweni.
d Wona ndzima “A kuxaniseka ka tshinela — ti longisele zvezvi” ka Murindzeli wa Julho wa 2019.
e TLHAMUSELO WA MUFOTA: I nuna ni sati va wu telako ni zvakuga a ngango wu nga chavela lomu tendeni andzhako ka mhango yo kari.