Mareferensiya ya Xibukwana xa Minhlanganu ya Mahanyelo ni Ntirhu

1 KUYA KA 7 KA JANEIRO

XUMA XINGA KA RITO LA XIKWEMBU | MATEWU 1-3

“Mfumu wa Matilo wu le Kusuhi”

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 3:1

kuchumayela: Hi Xigrika a ritu leli livula “kuhuwelela mahungu tani hi muhuweleli ka vanhu votala.” Leswo swikandziyisa mahuwelelelo: hakanyigi i kuhuwelela ka vanhu votala, kungali kuveka nkulumi ka ntlawa wa vanhu.

Mfumu: I khambi losungula kutirhisiwa a ritu la Xigrika lelinge ba·si·leiʹa; livula mfumu wa wuhosi kumbe ndhawu ni vanhu lavafumiwaka hi hosi yokarhi. Ka makhambi ya 162 lawa ritu leli lihumelelaka ka Matsalwa ya Xigrika ya Wukreste, a 55 wa wona ma ka rungula la Matewu, naswona kutala ka wona makombetela mfumu wa matilo wa Xikwembu. Ka Evhangeli ya yena, Matewu alitirhise kanyingi ritu leli, hikolaho yivitaniwa Evhangeli ya Mfumu.

Mfumu wa matilo: Maritu lawa mahumelela kolomu ka makhambi ya 30, naswona makumeka ntsena ka Evhangeli ya Matewu. Ka Tiyevhangeli ta Marka na Luka, ku ni maritu lamalongolokaka lamange “Mfumu wa Xikwembu”. Maritu lawa matirhisiwa kuvula leswaku “a Mfumu wa Xikwembu” wusimekiwe amatilweni naswona wutafuma nawuli koseniya. — Mt 21:43; Mr 1:15; Lk 4:43; Dn 2:44; 2Tm 4:18.

wu le kusuhi: Laha swivula leswaku Hosi ya Mfumu wa matilo ayili kusuhi ni kufika.

xifaniso ka nwtsty

Matshamela ni mayambalela ya Yohane Mukhuvuli

Yohane aayambala mpahla ya kuhambiwa hi mavoya ya kamelu naswona aayitiyisa ka xisuti hi bandi la xikhumba; naswona bandi leli, alitirhisiwa kuveka swilo swa switsongo ka lona. Muprofeta Eliya aayambala mpahla ya kufana. (2Th 1:8) A mpahla ya kuhambiwa hi mavoya ya Kamelu ayitlhavatlhava, ha kanyingi ayiyambaliwa hi swisiwana. Kuhambana ni leswo, a mpahla ya kuhambiwa hi silika kumbe hi linyu, ayiyambaliwa hi va n’watimale. (Mt 11:7-9) Kusukela apsaliwa, misisi ya Yohane ayizanga yitsemetiwa hikuva aali Munaziri. A matshamela ni mayambalela ya yena amakombisa leswaku aahanya wutomi la kuwolova, aayendla kurhandza ka Xikwembu hi kuhelela.

Ntete

Abibeleni, a ritu lelinge “ntete”, livula minxaka yohambanahambana ya tinjiya letinga ni switwi swa kufana ni swingotana, ngopfu ngopfu tinjiya letihahaka hi mintlawa ya yikulu. Hi kuya hi xikambelo lexiyendliweke a Yerusalema, a 75 porsento wa muzimba wa mintete ya mananga, wuvumbiwa hi maproteyina. Namuntlha, leswaku yidliwa, yirhanga hi kususiwa nhloko, minenge, tipapa ni khwirhi. Kutani a xifuva lexisalaka xidliwa naxili ximbisi kumbe naxiswekiwile. Kuvuliwa leswaku yinandzika kufana ni mahanti kumbe ni makarangeju, naswona yitele hi maproteyina.

Wulombe la Tinyoxi ta Khwati

Lani kukombisiwa xisaka lexihambiweke hi tinyoxi ta khwati (1) ni xiphemu xa wulombe la tinyoxi (2). Wulombe la tinyoxi leli Yohane aadla lona lingahava lihambiwe hi muxaka wokarhi wa tinyoxi ta khwati letivitaniwaka Apis mellifera syriaca, ta ndhawu yoleyo. A tinyoxi ta muxaka lowu taleva naswona atifuyeki. Titolovela kuhanya amananga wa Yudeya; ndhawu leyi yahisa yitlhela yiva ni djandza. Kambe akusunguleni ka lembe xidzana la wu-9 A.E.C., vanhu lava avahanya Israyele avahlayisa a wulombe la tinyoxi ka timbita ta wumba. Kutala ka swisaka leswisaleke, swikumiwile axikarhi ka doropa (leli namunthla livitaniwaka Tel Rehov), linga Nkoveni wa Yordani. A wulombe la tinyoxi la swisaka leswi alihambiwa hi muxaka wa tinyoxi leti ingi titisiwe hi lomu namunthla kutiviwaka hi vitu la Turkiya.

Lavetela Xuma xa Moya

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 1:3

Tamari: Wansati wa kusungula ka lava va 5 lavatsaliweke ka lixaka la Mesiya ka Buku la Matewu. Van’wana va 4 hi Rahava na Rhuti, ha vambirhi avangali Vaisrayele (vr. 5); Bati-xeba, “nsati wa Uriya” (vr. 6); na Mariya (vr. 16). Switikomba onge a mavitu ya vona matsaliwe ka lixaka la xinuna hikuva a ndlela leyi vaveke vakokwana va Yesu ha yona, yahlamalisa.

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 3:11

nimikhuvula: Kumbe “naminyuveta”. A ritu la Xigrika lelinge ba·ptiʹzo livula “kupeta matini; kupela matini”. Mareferensiya man’wani ya Bibele makombisa leswaku a kukhuvuliwa swivula kupetiwa matini hi kuhelela. Khambi lin’wana, Yohane aakhuvula vanhu ka ndhawu yokarhi ya Nkova wa Yordani, kusuhi ni Salime “hikuva aku ni mati yotala”. (Yh 3:23) A nkama Filipi angakhuvula mutsheniwa wa Muetiyopiya, hi wumbirhi ka vona ‘vangirimelile matini’. (Min 8:38) A Septuagint litirhisa ritu lelifanaka la Xigrika ka 2Th 5:14 loko lihlamusela leswaku Namani ‘apelile aYordani’ ka 7.

8 KUYA KA 14 KA JANEIRO

XUMA XINGA KA RITO LA XIKWEMBU | MATEWU 4-5

“Hidjondza Yini ka Nkulumi ya Yesu ya le Ntshaveni?”

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 5:3

Vatsaka: aswivuli ntsena kutsaka kufana ni loko munhu ali ka nkama wa wunene. Matshan’wini ya leswo, loko kuvuliwa leswaku munhu wokarhi watsaka, swivula matshamele ya munhu lweyi akatekisiwaka hi Xikwembu naswona ayamukelekaka ka xona. Naswona ritu leli litirhisiwa kuhlamusela matshamele ya Xikwembu ni ya Yesu ya kuvangama ka vona ka le matilweni. — 1Tm 1:11; 6:15.

lavatwisisaka xilaveko xa vona xa moya:

A maritu ya Xigrika lawa mange “lavatwisisaka”, hakunene mavula “lavanga swisiwana (lavapfumalaka; vakombeli)”; ka rungula leli swivula lavapfumalaka naswona lavatwisisaka kupfumala ka vona. Kutirhisiwa ritu lelifanaka loko kuvulavuliwa hi Lazaro, “mukombeli” ka Lk 16:20, 22. A marito ya Xigrika lawa vahundzuluxeli vokari vange “swisiwana moyeni” mahlamusela vanhu lavatwisisaka swinene wusiwana la vona hi tlhelo la moya ni kulava Xikwembu.

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 5:7

lavanga ni tintswalo: A maritu ya Bibele lawa mange “kuva ni timpsalu” ni “timpsalu” amavuli ntsena kurivalela kumbe kutsetselela munhu loko ayavanyisiwa. Mahlamusela ngopfu ntwela wusiwana lelisusumetelaka munhu leswaku ayendla xokarhi leswaku apfuna lavakarhatekaka.

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 5:9

lavayendlaka leswaku kuva ni kurhula: Avayendli leswaku kutama kuva ni kurhula ntsena, kambe vatisa kurhula laha kukayivelaka.

w07 1/12 paj. 17

Djondzisa Vana va Wena Leswaku Vakondletela Kurhula

Vapsali lavanga vakreste vaswinavela swinene kudjondzisa vana va vona leswaku ‘valava kurhula, vatlhela vakulandzelela.’ (1 Petro 3:11) A ntsaku lowu tisiwaka hi kuva muyendli wa leswaku kuva ni kurhula i wukulu swinene, naswona wutlula mizamu hinkwayu hingayiyendlaka leswaku hihlula kungatshembani ni kunyenyana.

Lavetela Xuma xa Moya

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 4:9

unigandzela: A ritu la Xigrika lelingahundzuluxeliwaka hi “kugandzela”, lana litirhisiwa loko nchumu se wuyendlekile, leswikombisaka leswaku i nchumu lowuyendliwaka kan’we ntsena. Kutirhisa ritu laku “unigandzela”, swikombisa leswaku Sathana aangakombeli Yesu leswaku atama amugandzela, kambe aalava leswaku ‘amugandzela’ kan’we ntsena.

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 4:23

kudjondzisa . . . kuchumayela: Akudjondzisa swahambana ni kuchumayela hikuva lweyi adjondzisaka angahuweleli ntsena, kambe adjondzisa, ahlamusela, atirhisa maritu lamakholwisaka naswona anyikela switiyisekisu.

15 KUYA KA 21 KA JANEIRO

XUMA XINGA KA RITO LA XIKWEMBU | MATEWU 6-7

“Hambetani Milava Mfumu Kusungula”

bhs paj. 169 par. 12

Tsinela ka Xikwembu hi Xikhongelo

¹² Aswikhongelweni swa hina hifanela hirhangisa swilo leswikhumbaka Yehovha Xikwembu. Aswikanakanisi leswaku hifanela himunkhensa hi mbilu hinkwayu hikolaho ka wunene leli ahikombaka lona. (1 Tikronika 29:10-13) Yesu avule xikhongelo xa xikombiso, lexikumekaka ka Matewu 6:9-13, ka xona ahidyondzisa leswaku hikhongelela kukwetsimisiwa ka vitu la Xikwembu. (Lerha) Lexilandzelaka i kuta ka Mfumu wa Xikwembu, ni leswaku a kurhandza ka xona kuyendliwa amisaveni hilaha kuyendliwaka ha kona atilweni. Yesu avule swilo swa munhu hi yexe ndzhaku ka loko avule swilo leswi swa lisima leswikhumbaka Yehovha. Na hina loko hirhangisa swilo leswinga swa lisima aswikhongelweni swa hina, hikombisa leswaku ahikarhateki hi swilo leswikhumbaka hina ntsena.

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 6:24

kuva hlonga: Hi Xigrika, a ritu leli livula kutirha tanihi hlonga la munhu mun’we ntsena. Hi maritu lawa, Yesu aavula leswaku a mukreste angeswikoti kugandzela ntsena Xikwembu hilaha swifanelaka naatinyiketela ka kulavetela lifuwu.

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 6:33

hambetani milava: Hi Xigrika, a ritu leli livula kuyendla nchumu nkama hinkwawu naswona lingahavuliwa hi ndlela leyi, “Lavani nkama hinkwawu”. A valandzeli va Yesu avafanelanga valava mfumu swa nkama nyana vagama vawutshika leswaku valavetela swilo swin’wana. Vafanela vakhathala hi Mfumu kusungula awuton’wini la vona nkama hinkwawu.

Mfumu: Matsalwa man’wani ya Xigrika lawa matsaliweke hi voko mali i “Mfumu wa Xikwembu”.

ka yena: Kuvuliwa Xikwembu, “Tatana wa le tilweni” lavuliweke ka Mt 6:32.

wululami: Lava valavetelaka wululami la Xikwembu vahatlisa vayendla kurhandza ka xona ni kuhanya mayelanu ni minawu ya xona ya leswobiha ni leswolulama. A djondzo leyi yihambanile ni ya vafarisi hikuva avahanya mayelanu ni wululami la vona vinyi. — Mt 5:20.

w16.07 paj. 12 par. 18

Lava Mfumu Kungali Swilo

¹⁸ Lerha Matewu 6:33. Loko hirhangisa Mfumu awuton’wini la hina, Yehovha atahinyika swilo hinkwaswu leswi hiswipfumalaka. Yesu ahlamusele leswaku ha yini hifanela hitshemba xitshembiso xexo. Ate: “Tatana wa n’wina wa le tilweni waswitiva leswaku maswipfumala swilo leswi hinkwaswu.” Yehovha waswitiva leswi uswipfumalaka nawungaseswixiya leswaku waswipfumala. (Flp 4:19) Waswitiva swiyambalo ni swakudya leswi swilavekaka. Nakambe waswitiva leswaku wena ni ndjangu wa wena milava ndhawu yotshama. Yehovha atayendla leswaku mikuma leswi hakunene swilavekaka.

Xuma Xinga ka Rito la Xikwembu

w14 15/5 paj. 14 par. 14-16

Khoma Van’wana hi Ndlela Leyi Ulavaka Kukhomiwa ha Yona aNsin’wini

¹⁴ Ahinge siku lin’wana uligareliwa hi munhu lweyi ungali tiviki ritu la yena. A wumutivi, kambe akuvutisa swivutiso malunghana ni muxaka wa swakudja leswi uswirhandzaka. Wativutisa leswaku munhu yelweyo i mani ni leswaku alava yini kahle-kahle. Kumbexana ungahabula na yena katsongo hi xichavu, kambe utalava kumukombisa leswaku ulava kutsema bulu. Hi hala tlhelo, ahinge munhu lweyi angakuligarela akubyela leswaku hi yena mani, atlhela akubyela leswaku atirha kupfuna vanhu leswaku vadja swakudja leswinga ni lihanyu, ivi hi musa akubyela leswaku akutele ni rungula lokarhi lelingakupfunaka. Aswikanakanisi leswaku utamuyingisela. Phela, haswitsakela loko vanhu vatitivisa loko vavulavula na hina. Hingaxikombisa njhani xichavu lexifanaka ka vanhu lava hivakumaka ansin’wini?

¹⁵ Ka tindhawu totala, hifanela hixihlamusela kahle xivangelo xa liendzo la hina ka n’winyi wa munti. I ntiyiso leswaku hi ni rungula la lisima leli n’winyi wa munti angaliki na lona, kambe ahinge ahititivisi ka n’winyi wa muti ivi hitekela kusungula xingheniso xa hina hi xivutiso xofana ni lexi: “Hi xihi xikarhatu lexi awutaxihelisa loko awokota kuhelisa xikarhatu xihi na xihi amisaveni?” Haswitiva leswaku xikongomelo xa xivutiso xolexo i kutiva leswi munhu yelweyo aswipimisaka, leswaku hitatirhisa Bibele ka bulu la hina. Hambiswilitano, n’winyi wa muti angahativutisa aku: ‘I mani munhu lweyi ningamutiviki naswona ha yini anivutisa xivutiso lexi? Alava yini munhu lweyi?’ Hikwalaho hifanela hiringeta kuyendla leswaku n’wini wa muti atsakela kubula na hina. (Flp. 2:3, 4) Hingaswiyendlisa ku yini sweswo?

¹⁶ Mulanguteli mun’wana wa xifundzha akume leswaku xingheniso lexilandzelaka xatirha. Ndzhaku ka kuxewetana ni n’winyi wa munti atlhela atitivisa, amunyika xiphephana lexinge Xana Wa Swi Lava Ku Kuma Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Nkoka Swinene eVuton’wini? ivi aku: “Namuntlha hinyika vanhu hinkwavu va le ndhawini leyi xiphephana lexi. Xi ni 6 wa swivutiso leswi vanhu votala vaswivutisaka. Hi lexi xa wena.” Makwerhu lweyi avula leswaku vanhu votala vasungula kuntshunxeka katsongo loko vativa xikongomelo xa kuyendzeliwa ka vona. Ha kanyingi swawolova kuya mahlweni ni bulu hi nkarhi wolowo. Ndzhaku ka sweswo, mulanguteli wa xifundzha avutisa munhu yelweyo aku: “Xana utshama utivutisa xin’wana xa swivutiso leswi?” Loko n’winyi wa munti ahlawula xivutiso xin’we, makwerhu lweyi apfula xiphephana xexo ivi avulavula hi leswi Bibele yiswivulaka hi xivutiso xexo. Loko n’winyi wa muti angahlawuli xivutiso, mulanguteli wa xifundzha ahlawula xivutiso ivi aya mahlweni ni bulu handle kokhomisa n’winyi wa munti tingana. Antiyisweni, titele tindlela tosungula bulu. Atindhawini tin’wana, vinyi va minti vangahalangutela leswaku hilandzela mikhuva yokarhi loko hixeweta vanhu hingasevabyela xikongomelo xa kuvayendzela ka hina. Hifanela hiswitwisisa leswaku i swa nkoka kuyendla leswaku xingheniso xa hina xipfumelelana ni swiyimu leswaku vanhu va le ndhawini ya ka hina vatalava kuyingisa rungula la hina.

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 7:28

xihlamala: Ritu la Xigrika lelitirhisiweke lana lingavula “kuhlamala kukulu la ka kuva munhu angahatikoti hi kuhlamala”. Loko kuvuliwa leswaku “xihlamala,” swikombisa leswaku maritu ya Yesu mapfune xitshungu hi nkama woleha.

kudjondzisa ka yena: A maritu lawa mavula madjondzisele ya Yesu, kupatsa ni leswi aaswidjondzisa, ni swilo hinkwaswu angaswidjondzisa ka Nkulumi ya le Ntshaveni.

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 7:29

kungali kufana ni vatsali va vona: Matshan’wini ya kutshaha marito ya varabi kufana ni leswi vatsali avayendla swona, Yesu avulavula tanihi muyimeli wa Yehovha, tanihi munhu wa matimba, lweyi tidjondzo ta yena tihumaka ka Ritu la Xikwembu. — Yh 7:16.

22 KUYA KA 28 KA JANEIRO

XUMA XINGA KA RITO LA XIKWEMBU | MATEWU 8-9

“Yesu Aarhandza Vanhu”

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 8:3

amukhumba: A Nawu wa Moxe awuku a munhu lweyi anga ni nhlokonho aafanela atshama yexe leswaku angatluleti van’wana. (Lv 13:45, 46; Tin 5:1-4) Kambe a varhangeli va vayuda vayengetele minawu. Hi xikombiso, a vanhu avafanela vatshama kule ni munhu avabyaka hi nhlokonho kufikela 1.8 m; kambe a masiku lawa akuba moya, avafanela vatshama kule na vona hi mpfuka wa 45 m. Minawu yoleyo yiyendle leswaku vanhu lava ava ni nhlokono vaxanisiwa ngopfu. A ntumbuluku wubumabumela murabi lweyi aatumbela loko avona vanhu lava ava ni nhlokonho, ni murabi mun’wana lweyi aavabandza hi maribye leswaku vatshama kule na yena. Kuhambana na vona, Yesu akhumbiwe ngopfu hi xikombelo xa wanuna lweyi aani nhlokonho la ka kuva ayendla leswi a vayuda avaswivona naswihoxile, kunga kumukhumba. Amukhumbile hambileswi aani matimba ya kumudaha hi kuvula ritu ntsena. — Mt 8:5-12.

Naswilava: Yesu angatwanga xikombelo ntsena kambe akombise leswaku aaswilava ngopfu kuxihlamula; kukombisa leswaku aangayendle hi nsindzisa, kambe aaswilava hi mbilu.

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 9:10

atshamile kudleni: kumbe “avurhame amezeni”. A kuvurhama ni munhu amezeni swivula leswaku mu vanghanu swinene. Hikolaho, masikwini ya Yesu, a Vayuda avangavurhame mezeni, kumbe kudla ni vamatiko.

vahakelisi: Vayuda votala avahakelisa van’wana male leswaku vanyikela ka tihosi ta le Rhoma. A vanhu avavanyenya swinene vahakelisi hikuva avangatirhisani na vona, naswona avavakanganyisa. A vahakelisi avapapalatiwa hi Vayuda van’wana, avavoniwa kufana ni vadjohi ni tinghwavani. — Mt 11:19; 21:32.

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 9:36

axitwela wusiwana: Hi Xigrika maritu lawa matsaliwa hi ritu lelinge splag·khniʹzo·mai. Ritu leli lifana ni ritu lelinge “marhumbu” (splagʹkhna). Likombisa mintlhaveku leyi munhu ayitwaka ndzeni swinene ka muzimba wa yena, mintlhaveku leyikulu. Hi Xigrika, leli i lin’we la maritu lawa matirhisiwaka kuhlamusela ntwela wusiwna.

Xuma Xinga ka Rito la Xikwembu

w02 15/8 paj. 13 par. 16

“Nimivekele Xikombiso”

¹⁶ Hilaha kufanaka, loko ndhuna ya vuthu — kumbexana leyinga munhu wa Matiko, Murhoma — yitile ka Yesu yimukombela leswaku ahanyisa hlonga la yona lelivabyaka, Yesu aaswitiva leswaku ndhuna yoleyo na yona ayili ni swihoxo. Swingahayendleka ndhuna ya vuthu ya le minkarhini yoleyo yitshame yikhoma vanhu hi tihanyi, yidlaya vanhu ni kukatseka ka wugandzeli la mavunwa. Kambe Yesu alangute leswinene ntsena — kunga lipfumelo lelikulu la ndhuna yoleyo. (Matewu 8:5-13) Ndzhakunyana, loko Yesu avulavula ni mudyohi lweyi aahayekiwe amhandzini ya nxaniso atlhelo ka yena, Yesu angamuholovelanga hikolaho ka swidjoho swa yena leswi aswiyendleke kambe amukhutazile hi kumunyika ntshembo. (Luka 23:43) Yesu aaswitiva kahle leswaku kusola van’wana swingavaheta matimba. A swi kanakanisi leswaku matshalatshala ya yena yokuma leswingaswinene ka van’wana, ma khutaze votala leswaku vayantswisa wutomi la vona.

jy 70 ¶6

Ha yini vadjondzisiwa va Yesu avangatitsoni swakudja?

Yesu aalava kupfuna vadjondzisiwa va Yohane kutwisisa leswaku avangafanelanga vayimela leswaku vadjondzisiwa va Yesu valandza mikhuva ya Xiyuda ya khale, yofana ni kutitsona swakudja. Yena angatelanga kuta khutaza vanhu kutirhisa magandzelelo ya xikhale lawa amali kusuhi ni kutshika kutirha. Aangakutaze magandzelelo lawa amafambisana ni Xiyuda xa masiku lawaya swin’we ni mikhuva ya xona leyi ayiyendliwe hi vanhu. Yesu aangazame kuvekela xiziva ka nguvu ya khale, kumbe kuhlayisa vhinyu limpsha aminkwameni ya xikhumba ya khale.

29 KUYA KA 4 KA FEVEREIRO

XUMA XINGA KA RITO LA XIKWEMBU | MATEWU 10-11

“Yesu Apfune Vanhu Kukuma Kuwisa”

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 10:29

swindzingiri: A ritu la Xigrika strou·thiʹon i mavitanelo yotsongahata lamavulaka xinyenyana xin’wana ni xin’wana lexitsongo. Kambe makhambi manyingi akuvuliwa swindzingiri, leswi aswili baratu kutlula swinyenyana hinkwaswu leswi aswixavisiwa tanihi swakudja.

mali ya nsimbi ya lisima litsongo: Kahlekahle, “hi asariyu,” leyi ayili muholo lowu munhu aawukuma ndzaku kotirha 45 minutu. (vona Apêndice B14 ka nwt-TPO) Swoswi, ka liyendzo la yena la wunharhu a Galileya, Yesu ali swindzingiri swimbirhi swixaviwa hi asariyu yin’we. Kambe loko se kuhundze nkama lowungavaka lembe, loko ali karhi achumayela a Yudiya, avule leswaku ntlhanu wa swindzingiri aswixaviwa hi tiasariyu timbirhi. (Lk 12:6). Loko hifananisa marungula lawa, hidjondza leswaku a swindzingiri aswi ni lisima litsongo ka vaxavisi la ka kuva xa wuntlhanu axinyikeliwa mahala tanihi basela.

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 10:30

Hambi ku li misisi ya tinhloko ta n’wina yi hlayiwile hinkwayo: Kuvuliwa leswaku a misisi ya nhloko ya munhu hi ntolovelo yifika kolomo ka 100.000. Leswi Yehovha ativaka kahle hambi wuxokoxoko la litsanana la kufana ni leli, hatiyiseka ka leswaku wakhatala swinene hi mukreste mun’wana ni mun’wana.

xifaniso ka nwtsty

Swindzingiri

Swindzingiri a kuli swinyenyana swa baratu kutlula swinyenyana hinkwaswu leswi aswixavisiwa tanihi swakudja. Swimbirhi aswixaviwa hi muholo lowu munhu aawukuma ndzaku kotirha 45 minutu. Ritu la Xigrika lelitirhisiwaka kuvula swindzingiri lingahavula swinyenyana swohambanahambana swa switsongo, kupatsa ni lexitolovelekeke ngopfu (Passer domesticus biblicus) ni xindzingiri xa Espanha (Passer hispaniolensis), leswi ni namuntla swahataleke a Israyele.

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 11:28

lavatikeliwaka: A vanhu lava Yesu avavitanaka leswaku vata ka yena ‘vatikeliwa’ hi kuvilela ni kutirha ngopfu. Avavona wugandzeli la Yehovha livatikela hikusa ka Nawu wa Moxe akuyengeteliwe mintumbuluku ya vanhu. (Mt 23:4) Hi xikombiso, a siku la Sabado alifanela liva siku la kuwisa kambe alivoniwa tani hi ndzhwalo. — Eks 23:12; Mr 2:23-28; Lk 6:1-11.

Nitamiwisisa: Hi Xigrika, a ritu lelinge kuwisa lingahavula kuhumula (Mt 26:45; Mr 6:31) ni kutshika kuyendla mintirhu yotika leswaku munhu atlhela akuma matimba (2Ko 7:13; Flm 7). A rungula leli likombisa leswaku a kuteka “mpingu” wa Yesu (Mt 11:29) swivula kutirha kungali kuhumula. A ritu la Xigrika lelivuliwaka hi Yesu likombisa leswaku yena apfuxeta matimba ya lavatikeliwaka la ka kuva vaza vaswilava kurhwala mpingu wa yena wovevuka ni lowunene.

minhlamuselo yodjondza ha yona ka nwtsty ya Mt 11:29

Rhwalani mpingu wa mina: Yesu atirhise ritu lelinge “mpingu” hi kufanekisela naavula kutiveka hansi ka wulawuli ni nkongomisu wa yena. Loko ili leswaku Yesu aayehleketa hi mpingu hi matlhelo mambirhi, naavula lowu Xikwembu ximurhwexeke, kolaho aatava avarhamba kurhwala mpingu xikan’we na yena kutani aatavapfuna. Amhakeni leyo aatavulisa xileswi: “rhwalani mpingu wa mina xikan’we na mina.” Loko mpingu ili lowu Yesu awurhwexaka vanhu van’wana, aswitavula kuva munhu ativeka hansi ka wulawuli ni nkongomiso wa Kreste tanihi mudjondzisiwa wakwe.

Lavetela Xuma xa Moya

jy 96 par. 2-3

Yohane Alava Kutwa Marungula ya Yesu

Xana xivutiso xa yena xivoneka ingi axitwisiseki? Yohane aali munhu wa kutinyiketela. Lomu ka malembe mambirhi lamahundzeke, loko ali karhi akhuvula Yesu, avone moya wokwetsima wuxika henhla ka Yesu ava atwa ritu la Xikwembu lelikombiseke kutsakela Yesu. Ahi na xivangelo xa kuyehleketa leswaku lipfumelo la Yohane alitsanile. Loko aswili tanu Yesu aangatamubumabumela tanihi laha aswiyendlaka ha kona. Kambe loko Yohane anga na kukanakana ha yini ayendla xivutiso lexi malunghana na Yesu?

Swingahayendleka leswaku Yohane awolava kutiyisekisiwa ha Yesu leswaku hi yena Mesiya. Leswo aswitamutiyisa loko ali karhi axaniseka djele. Nakona xivutiso xa Yohane xi ni mongo wun’wana woyengeteleka. Yena ativa swiprofeto swa Bibele leswikombetelaka Mutotiwa wa Xikwembu tanihi hosi ni muponisi. Kambe se kuhundze tihweti totala na Yesu akhuvuliwile, hambi swili tanu Yohane ahali djele. Hikolaho Yohane avutisa kumbe kahatata mun’wana atapfaleta Yesu, atahetisa hikwaswu leswiprofetiweke leswaku Mesiya ataswiyendla.

jy 98 par. 1-2

Khombo ka xintukulwana xokala kuyingisa

Yesu wamuhlonipha swinene Yohane mukhuvuli; kambe vanhu votala vamuvonisa kuyini? Yesu ali “xintukulwana lexi, xifana ni vana lavatsongo lavatshameke atindhawini ta kuxavisela lavahuwelelaka vatlangi-kulobye, vaku, ‘Himichayele nanga, kambe amicinanga; hiyimbelelile tinsimu ta mahlomulu, kambe amirilanga hi gome.’—Matewu 11:16, 17.

Yesu alava kuvula yini? Yena wahlamusela aku, “Hilaha kufanaka, Yohane atile aangadji, anganwi, kambe vanhu vaku, ‘A ni dimoni’; N’wana wa munhu atile adja, anwa, kutani vaku, ‘Maswivo! munhu wa magolo hi lweyi, wa xidakwa, munghanu wa vahakelisi ni vadjohi.” (Matewu 11:18, 19) Yohane ahanye wutomi la munaziri, aanganwi vhinyu, hambi swili tanu xintukulwana lexi xili a ni dimoni. (Tinhlayo 6:2, 3; Luka 1:15) Kambe Yesu aahanya wutomi lelifanaka ni vanhu van’wana. Aadla, anwa hi ndlela yoringanisela, kambe avaku atlulisa mpimu. Ingi aswingakoteki kutsakisa xitshungu.