Mareferensiya ya Xibukwana xa Mintlhanganu ya Mahanyelo ni Ntirho
7 KU YA KA 13 KA DEZEMBRO
XUMA XI NGA KA RITO LA XIKWEMBU | LEVHITIKA 10-11
“Rhandza Yehovha Ku Tlula Maxaka Ya Wena”
it-2-T paj. 371
Nchumu Xa Ku Kala Xi Nga Li Nawini
Incenso Ni Ndzilu Wa Ku Kala Wu Nga Li Nawini. Ka Levhitika 10:1, a rito la Xiheberu leli nge zar (kumbe, za·ráh; li vula nchumu xa kukala xi nga tolovelekanga) li tirhiseliwa ku vula “ndzilu lowu kalaka wu nga li nawini” lowu vana va Aroni, Nadabu na Abihu va nga wu nyikela ka Yehovha. Hi mhaka leyo Yehovha a va dlayile hi ndzilu. (Lv 10:2; Tin 3:4; 26:61) Yehovha a game a byela Aroni a ku: “U nga tshuki u nwa vhinyu kumbe byala lin’wana loko wena ni vana va wena mi nghena ka tenda la ntlhanganu, swaku mi nga fi. Nawu lowu wu ta tshama na wu li kona minkama hinkwayu. Leswi swi ta yentxa swaku ku va ni ku hambana ka nchumu xa ku kwetsima ni nchumu xa ku kala xi nga kwetsimi swi tlhela swi hambanisa nchumu xa ku basa ni nchumu xa ku kala xi nga basanga, ni ku djondzisa Vayisrayele minawu hinkwayu leyi Yehovha a nga va byela hi ku tirhisa Moxe.” (Lv 10:8-11) Swi tikomba ingaku Nadabu na Abihu a va dakwile nkama va nga hamba magandzelo hi ndzilu wa ku kala wu nga li nawini. Swi nga yentxeka va hambe magandzelo ka ndhawu ya ku kala yi nga li yona, hi nkama wa ku kala wu nga li wona kumbe hi ndlela ya ku kala yi nga li yona. Swi nga yentxeka a incenso leyi va nga yi tirhisa ku nga li yona leyi nga tlhamuseliwa ka Eksoda 30:34, 35. Hambileswi a va dakwile va ve ni nandzu hi mhaka xidjoho xa vona.
w11-TS 15/7 paj. 31 par. 16
U Nghenile A Ku Humuleni Ka Xikwembu?
Aroni, makwavu wa Moxe, a a li ka xiyimu xa ku karhata hi mhaka ya vana va yena vambirhi. Pimisa hi leswi a nga titwisa xiswona a nkama vana va yena, Nadabu na Abihu, va nga hamba magandzelo ya ku kala ma nga yamukeleki a gama Yehovha a va dlaya. Leswo swi yentxe swaku Aroni a luza vana va yena kambe ku ni swin’wana lewi nga yentxeka. Yehovha a byele Aroni ni vana va yena van’wana va ku tshembeka a ku: “Mi nga tshuki mi tshika misisi ya n’wina na yi nga lunghisiwanga funtshi mi nga tshuki mi handzula timpahla ta n’wina, leswaku mi nga fi nileswaku Xikwembu xi nga kwateli xitshungu hinkwaxu.” (Lev. 10:1-6) Hi djondza yini ka mhaka leyi? Hi djondza swaku hi fanele hi rhandza Yehovha hintamu ku tlula maxaka ya hina lawa ma kalaka ma nga tshembeki ka yena.
Lavetela Xuma Ka Rito La Xikwembu
w14-TS 15/11 paj. 17 par. 18
Hi Fanele Hi Kwetsima Ka Mahanyelo Ya Hina
Leswaku hi va lava kwetsimaka, hi fanele hi swi kambisisa kahle leswi Matsalwa ma swi vulaka hi tlhela hi yentxa leswi Xikwembu xi swi lavaka. Pimisa hi leswi Bibele li swi vulaka hi Nadabu na Abihu vana va Aroni, lava Yehovha a nga va dlaya hi mhaka va nga humesa magandzelo hi “ndzilu lowu kalaka wu nga li nawini” kumbe hi mhaka leswi a va dakwile. (Lev. 10:1, 2) Vona leswi Xikwembu xi nga gama xi byela Aroni. (Lerha Levhitika 10:8-11.) Ku nga va swaku tindzimana leti ti vula swaku a hi fanelanga hi nwa byala loko hi ya mintlhanganwini? Pimisa hi tipontu leti: A hi le hansi ka Nawu wa Moxe. (Rhom. 10:4) Ka matiku man’wana vamakwerhu va nwa byala la litsongo nkama va dlaka na va nga se ya mintlhanganwini. Hi nkama wa Paxkwa a ku tirhisiwa 4 wa tikopu ta vhinyu. Ka siku leli Yesu a nga dlayiwa hi lona, a nyike vapostolo va yena vhinyu swaku va nwa, a tlhela a va byela swaku li fanekisela ngati ya yena. (Mat. 26:27) Bibele li vula swaku swi bihile ku nwa ku tlula mpimu ni ku dakwa. (1 Kor. 6:10; 1 Tim. 3:8) Vakreste va vanyingi loko va yentxa mintirho ya ku kwetsima lipfalu la vona li ta va yentxa swaku va nga nwi byala. Hambileswo, swiyimu swa hambana hi ku ya hi matiku, kambe xa lisima i swaku Vakreste va swi tiva “ku hambana ka nchumu xa ku kwetsima ni nchumu xa ku kala xi nga kwetsimi,” swaku va ta tshama na va kwetsima va tlhela va tsakisa Xikwembu.
it-1-T paj. 135 par. 4
Swiharhi
Lava a va tirhisa Nawu wa Moxe hi vona a va tsimbisiwa ku dla swiharhi swin’wana hikusa ka Levhitika 11:8 a Nawu a wu ku: “Ka n’wina a swi basanga”, leswi vulaka swaku a swi nga basanga ka Vayisrayele. Leswi Nawu wa Moxe wu kalaka wu nga ha tirhi hi mhaka leswi hi ponisiwaka hi lifu la Yesu, a swa ha tsimbisiwi ku dla swiharhi swoleswo naswona vanhu va chunsekile ku dla swiharhi hinkwaswu hi lani Yehovha a nga byela Nowa nkama ku nga hela Ndhambi. — Ko 2:13-17; Gn 9:3, 4.
14 KU YA KA 20 KA DEZEMBRO
XUMA XI NGA KA RITO LA XIKWEMBU | LEVHITIKA 12-13
“Hi Nga Djondza Yini Ka Nawu Lowu A Wu Vulavula Hi Mavabyi Ya Lepra?”
wp18.1-TS paj. 7
Bibele Li Hundzeliwe Hi Nkama Kumbe La Ha Tirha Ni Swoswi?
• Ku hambanisa vanhu lava vabyaka ni van’wana.
Ka Nawu wa Moxe, a swi tsimbisiwa swaku vanhu lava nga ni mavabyi ya lepra va tshama ni vanhu van’wana. Kambe ku sukela hi lembe la 500 ku ya ka 1500 a minkameni ya hina, nkama ku nga humelela mavabyi ya manyingi vamediku va djondze ku tirhisa nawu lowu, lowu pfunaka hintamu swoswi. — Levhitika tindzima 13 na 14.
wp16.4-TS paj. 9 par. 1
A Wu Swi Tiva?
Vayuda va khale a va chava mavabyi ya lepra lawa a ma tolovelekile a minkameni ya Bibele. Mavabyi wolawo ya ku chavisa a ma wonha misiha ya munhu ma tlhela ma yentxa swaku a limala funtshi a ma nga na murhi. Hi mhaka leyo, munhu lweyi a nga ni mavabyi lawa a a fanele a tshama kule ni vanhu van’wana funtshi a a fanele a va byela swaku a na wona. — Levhitika 13:45, 46.
it-2-T paj. 690 par. 11
Lepra
Ka mpahla ni ka tiyindlo. A mavabyi ya lepra a ma nghena ka mpahla ni ka minchumu yin’wana ya ku hambiwa hi xikhumba. Swi nga yentxeka a tikorikori leti a ti va kona ka mpahla leyi nga ni lepra a ti nyamalala loko va yi hlampsa funtshi a va yi hambanisa ni mpahla yin’wana. Loko mavabyi lawo ma yala ku suka, a mpahla yoleyo a yi hisiwa. (Lv 13:47-59) Loko ka paredi la yindlo ku sungula ku humelela tikorikori ta verdi, amarelu ni ta ku phsuka, a muprista a a tsimbisa vanhu swaku va nga ngheni ka munti wolowo. Swi nga yentxeka a va fanele va susa maribye lawa a ma ni tikorikori va tlhela va khwaya ndzeni ka yindlo va gama va teka maribye lawa va nga ma susa ni leswi va nga swi khwaya va ya swi txukumeta ka ndhawu ya kule hintamu. Loko lepra li tlhela li humelela, yindlo yoleyo a yi voniwa na yi nga basanga funtshi a yi fanele yi gidlitiwa ku tlhela ku txukumetiwa hinkwaswu leswi a yi yakiwe hi swona. Kambe loko yindlo yi khwayiwile ni lepra li nga ha humeleli, a ku vuliwa swaku yi basile naswona a yi fanele yi basisiwa hi nawu. (Lv 14:33-57) Van’wana va pimisa swaku a lepra leli a li humelela ka mpahla ni ka tiyindlo a ku li nkuxe kambe a hi tiyiseki hi swona.
Lavetela Xuma Ka Rito La Xikwembu
w04-TS 15/5 paj. 23 par. 2
Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Levhitika
12:2, 5 — Ha yini ku tswala n’wana a ku endla wansati a va “la nga tengangiki”? Swirho swa mbeleko a swi endleriwe ku humesa vutomi bya munhu la hetisekeke. Hambiswiritano, hikwalaho ka xidyoho lexi hi xi kumeke tanihi ndzhaka, n’wana u velekiwa a nga hetisekanga naswona a ri ni xidyoho. Nkarhi lowu wo koma wa ‘ku nga tengi’ lowu a wu fambisana ni ku tswala n’wana, swin’we ni timhaka tin’wana, to tanihi ku ya enkarhini ni ku humesa mbewu, a wu endla va tsundzuka vudyoho lebyi va byi kumeke tanihi ndzhaka. (Levhitika 15:16-24; Pisalema 51:5; Varhoma 5:12) Milawu ya ku tibasisa loku a ku fanele ku endliwa a yi ta pfuna Vaisrayele leswaku va vona xilaveko xa gandzelo ra nkutsulo, leri a ri ta herisa vudyoho bya vanhu, ri vuyisela vanhu eku hetisekeni. Hikwalaho Nawu wu ve “mukongomisi wa [vona] la yisaka eka Kreste.” — Vagalatiya 3:24.
wp18.1-TS paj. 7
Bibele Li Hundzeliwe Hi Nkama Kumbe La Ha Tirha Ni Swoswi?
• Nkama wa kahle wa ku hamba circuncisão.
Nawu wa Xikwembu a wu hlaya swaku n’wana wa wanuna a a fanele a hambiwa circuncisão loko se a ni 8 wa masiku na a psaliwile. (Levhitika 12:3) Phela loko n’wana se a ni vhiki na a psaliwile ngati ya yena yi hantla yi tiya swaku ku daheka xilondza. A minkameni ya Bibele a ku nga na madahelo ya ku fana ni lawa ma tirhisiwaka swoswi, hi mhaka leyo n’wana a a fanele a hambiwa circuncisão se na ku hundze vhiki na a psaliwile.
21 KU YA KA 27 KA DEZEMBRO
XUMA XI NGA KA RITO LA XIKWEMBU | LEVHITIKA 14-15
“Lava Gandzelaka Xikwembu Va Fanele Va Basa”
it-1-T paj. 305
Banho
Requeria-se, por vários motivos, um banho cerimonial por parte dos israelitas em geral. Aquele que se restabelecesse da lepra, aquele que entrasse em contato com coisas tocadas por alguém que tivesse “um fluxo”, o homem que tivesse uma emissão de sêmen, a mulher após a menstruação ou uma hemorragia, ou todo aquele que tivesse relações sexuais era “impuro” e tinha de banhar-se. (Le 14:8, 9; 15:4-27) Alguém que estivesse numa tenda com um cadáver humano ou o tocasse era “impuro” e tinha de ser purificado com água de purificação. Quem se negasse a acatar este regulamento tinha ‘de ser decepado do meio da congregação, visto que profanou o santuário de Jeová’. (Núm 19:20) Apropriadamente, pois, a lavagem é usada de modo figurativo para indicar uma posição limpa perante Jeová. (Sal 26:6; 73:13; Is 1:16; Ez 16:9) Banhar-se com a palavra da verdade de Jeová, simbolizada pela água, tem poder purificador. — Ef 5:26.
it-2-T paj. 805 par. 5
Masiku Ya Ku Vona Tiwheti
A wansati a a voniwa na a nga basanga loko a tshamela ku huma ngati kumbe loko a heta masiku na a huma ngati ku ve masiku ya yena ya ku vona tiwheti mahundzile. Ka nkama wolowo swilo leswi a a yetlela ka swona ni leswi a a swi tshamela a swi voniwa na swi nga basanga ku patsa ni vanhu lava a va swi khumba. Loko ngati yi nyima ku huma a ku fanele ku hundza vhiki swaku a ta voniwa na a basile. Hi siku lawu-8 a a fanele a teka swinyanyana swimbirhi kumbe swituvana swimbirhi a swi yisa ka muprista swaku a ta basisiwa. Muprista a a fanele a teka xinyanyana xin’we kumbe xituvana a hamba magandzelo ya ku kombela ku rivaleliwa xidjoho a gama a teka xin’wana a hamba magandzelo ya ku hisiwa. — Lv 15:19-30; vona LIMPO, LIMPEZA.
it-2-T paj. 724
Ndhawu Ya Ku Kwetsima
2. Tenda la ntlhanganu ni tempele. Tindhawu hinkwatu ta tenda la ntlhanganu ni tempele ku patsa ni kintari wa kona a ti li tindhawu ta ku kwetsima. (Eks 38:24; 2Tk 29:5; Min 21:28) Swilo swa lisima leswi a swi li ka kintari a ku li alitari la magandzelo ni basiya la kobri, na swona a swi li minchumu ya ku kwetsima. Ntsena lava a va basisiwile hi nawu hi vona a va fanele va nghena ka kintari wa tenda la ntlhanganu kumbe tempele. Lava va ku kala va nga basanga a va nga pfumeleliwi. Hi xikombiso, wansati wa ku kala nga basanga a a nga fanelanga a khumba minchumu ya ku kwetsima kumbe ku nghena ka ndhawu ya ku kwetsima. (Lv 12:2-4) Phela Vayisrayele lava a va heta nkama wa wunyingi na va nga basanga a va voniwa na va nchimisa a tempele. (Lv 15:31) Lava a va yisa magandzelo ya vona swaku va ta basisiwa ka lepra a va gamela nyanghweni. (Lv 14:11) Hinkwavu lava a va nga basanga a va nga fanelanga va dla magandzelo ya wunghanu ka tabernakele kumbe ka tempele. Loko a vo tshuka va yentxa leswo, a va ta dlayiwa. — Lv 7:20, 21.
Lavetela Xuma Ka Rito La Xikwembu
it-3-T paj. 150 par. 1
Ndleve
Ka nkama lowu na ku vekiwa vaprista a Israyele, Moxe a rhumiwe swaku a teka ngati ya nyempfu leyi nga tirhisiwa a tota ndleve ya direita ya Aroni ni vana va yena a tlhela a va tota ni ka mavoko ni minenge ya vona ya direita. Leswo a swi kombisa swaku hinkwaswu leswi a va swi twa, leswi a va swi yentxa ni mafambelo ya vona a swi fanele swi fambisana ni leswi a swi yentxeka ka tabernakele. (Lv 8:22-24) Leswo swa fana ni leswi a swi yentxeka ka munhu lweyi a a basisiwa ka lepra. Nawu a wu kombisa swaku muprista a a fanele a teka ngati ya nyempfu leyi nga nyikeliwa swaku ku hambiwa magandzelo ya nandzu a tlhela a teka mafurha a mu tota ka ndleve ya direita. (Lv 14:14, 17, 25, 28) Hi ku fanana, munhu lweyi a a navela ku tama a va xikarawa wutomi la yena hinkwalu a a fanele a yisiwa nyanghweni ka yindlo ya patrão wa yena swaku a ya boxiwa ndleve hi sovhela. Ku boxiwa ndleve a swi kombisa swaku a lava ku tama a yentxa hinkwaswu swi laviwaka hi patrão wa yena. — Eks 21:5, 6.
g-TS 1/06 paj. 14, kwadru
Nkuxe — I Munghanu Funtshi I Nala!
BIBELE LA VULAVULA HI NKUXE?
A Bibele li vulavula hi mavabyi ya lepra lawa a ma va ka maparedi ya tiyindlo. (Levhitika 14:34-48) Ku hlayiwa swaku mavabyi lawa lama dlayaka a ku li nkuxe lowu a wu va kona ka tiyindlo, kambe a hi tiyiseki hi swona. Leswi hi swi tivaka i swaku Nawu wa Xikwembu a wu vula swaku vinyi va tiyindlo a va fanele va susa maribye lama nga ni mavabyi lawa, va khwaya yindlo hinkwayu a ndzeni va gama va humesa minchumu hinkwayu leyi nga ni nkuxe, va ya yi txukumeta ka kule. Loko mavabyi lawa ma tlhela ma humelela, yindlo hinkwayu a yi voniwa na yi nga basanga, leswo a swi yentxa swaku yindlo yi gidlitiwa, yi gama yi txukumetiwa. Minawu leyi Yehovha a a yi nyikela a yi kombisa swaku wa va rhandza vanhu va yena funtshi a a lava swaku va va ni wutomi la linene.
28 KA DEZEMBRO KU YA KA 3 KA JANEIRO
XUMA XI NGA KA RITO LA XIKWEMBU | LEVHITIKA 16-17
“U Nga Djondza Yini Ka Siku La Ku Kombela Ku Rivaleliwa Swidjoho?”
Leswi Hingaswi Djondzaka ka Buku la Levhitika
Lerha Levhitika 16:12, 13. Pimisa hi leswi aswi yendliwa hi Siku la Kurivaleliwa Swidjoho. Muprista lwenkulu a anghena atabernakeleni. Lelo akuli khambi la kusungula ka makhambi manharhu lawa a afanele a nghena aNdhawini Yokwetsima Ngopfu hi siku lelo. Hi voko lin’we a tamele xibya lexinga ni b’asu la kunun’hwela kumbe murhi wa risuna, kasi hi voko lelin’wana a tamele xibya xa worhu lexi taleke hi makhala ya ndzilo. A nyima nyana phambheni ka kortina leli pfalaka nyanghwa wa Ndhawu Yokwetsima Ngopfu. Hi xihloniphu lexikulu a nghena ka Ndhawu Yokwetsima Ngopfu, ivi a fika a nyima aphambheni ka bokisi la ntwananu. Hi ndlela ya kufanekisela a nyime phambheni ka Yehovha Xikwembu! Hi kutsongokutsongo a chela b’asu lokwetsima ka makhala ya ndzilo, ivi kusungula kuhuma nun’whelo wonandzika. Hi nkama wun’wana a tlhela a nghena aNdhawini Yokwetsima Ngopfu na a tamele ngati ya swiharhi leswi nyikeliweke. Vona leswaku a sungula hi kuhisa b’asu na angase nyikela ngati ya magandzelo ya kurivaleliwa swidjoho.
Leswi Hingaswi Djondzaka ka Buku la Levhitika
Hinga djondza yini hi kutirhisiwa ka b’asu hi Siku la Kurivaleliwa Swidjoho? Bibele li kombisa leswaku swikhongelo swa vagandzeli votshembeka va Yehovha, swi fana ni nun’hwelo wa b’asu ka yena. (Pis. 141:2; Nhla. 5:8) Khumbuka leswaku loko muprista lwenkulu a yisa b’asu ka Yehovha aaswi yendla hi xihloniphu lexikulu. Hi kufanana, loko hi khongela ka Yehovha, hiswi yendla hi xihloniphu lexikulu. Hiswi khensa swinene leswi Muyendli wa swilo hinkwaswu ahi pfumelelaka kutshinela kusuhi na yena, kufana ni n’wana lweyi a tshinelaka ka papayi wa yena. (Yak. 4:8) Yehovha ahi teka tani hi vanghanu va yena. (Pis. 25:14) Hi mhaka leyo, hi fanele hiswi teka kuli lunghelo lalikulu, naswona ahi lavi kuyendla nchumu lexingatamu kwatisa.
Leswi Hingaswi Djondzaka ka Buku la Levhitika
Khumbuka leswaku muprista lwenkulu a afanele a sungula hi kuhisa b’asu na angase nyikela magandzelo. Hi kuyendla leswo, aata tiyiseka leswaku Xikwembu xamu tsakela. Hinga djondza yini ka mhaka leyi? A nkama lowu Yesu a ali laha misaveni a afanele a yendla nchumu wa lisima swinene kutlula kunyikela wutomi la yena tani hi gandzelo leswaku a ponisa vanhu. Akuli yini nchumu wa kona? A afanele a yingisa Yehovha hi kutshembeka wutomi la yena hinkwalu laha misaveni, hi kona Yehovha aata yamukela gandzelo la yena. Hi kuyendla leswo, yena aata kombisa leswaku kuyendla swilo hi kuya hi kurhandza ka Yehovha i ndlela leyinene ya kuhanya hi yona. Nakambe Yesu aata tiyisekisa leswaku wulawuli la Yehovha ni mafumelo ya yena hi wona ya kululama.
Lavetela Xuma Ka Rito La Xikwembu
it-1-T paj. 284 par. 2
Azazele
Hi lani Pawulo a nga tlhamusela hi kona, Yesu a nyikele hi wutomi la yena la ku hetiseka swaku hi rivaleliwa swidjoho swa hina. Leswo i swa lisima hintamu ku tlula ‘ngati ya maduna ni ya swiphongo’. (Hv 10:4, 11, 12) Yesu a fanisiwa ni xiharhi lexi a ku hambiwa magandzelo hi xona hikusa a rhwale ‘mavabyi ya hina’, funtshi “a tlhaviwe hi mhaka ya swidjoho swa hina”. (Esa 53:4, 5; Mt 8:17; 1Pe 2:24) A “rhwale” swidjoho swa vanhu hinkwavu lava kholwaka swaku va nga ponisiwa hi lifu la yena. A kombise swaku Xikwembu xi ta helisa swidjoho hinkwaswu. Hi mhaka leyo, ximbutana “xa Azazele” xi fanekisela a lifu la Yesu Kreste.
w14-TS 15/11 paj. 10 par. 10
Hi Mhaka Muni Hi Fanele Hi Kwetsima?
Lerha Levhitika 17:10. Yehovha a byele Vaisrayele swaku a va nga fanelanga va dla ngati. Vakreste na vona a va fanelanga va dla ngati ya xiharhi kumbe ya munhu. (Mint. 15:28, 29) Swa chavisa ku tiva swaku Xikwembu xi lwisana ni lava dlaka ngati funtshi xa va hlongola abandleni. Ha xi rhandza Xikwembu naswona hi lava ku xi yingisa. Hambiloko wutomi la hina li li nghozini, a hi pfumeli loko vanhu lava kalaka va nga mu tivi Yehovha va hi xengetela kumbe va hi sindzisa swaku hi nga mu yingisi. Ha swi tiva swaku vanhu va ta hi poyila hi mhaka leswi hi kalaka hi nga yi tirhisi ngati, kambe hina hi langa ku yingisa Xikwembu. (Yuda 17, 18) I yini lexi nga hi pfunaka swaku hi nga dli ngati funtshi hi nga pfumeli ku cheliwa? — Det. 12:23.