A Wu Swi Tiva?

Vaprista va le tempeleni ya Yerusalema a va yendla yini hi ngati ya swifuyu leswi a swi nyikeliwa swaku swi va magandzelo?

LEMBE ni lembe vaprista va Israyele wa khale a va nyikela hi swiharhi swa swinyingi swaku swi va magandzelo ka tempele. Hi ku ya hi Josephus, mutsali wa switoriya wa Muyuda wa nkama wa Vakreste va ku sungula, a ku nyikeliwa ku tlula 250.000 wa tinyempfu leswaku ti va magandzelo hi nkama wa Paxkwa. Phela magandzelo wolawo a ma yendla leswaku ku va ni ngati ya yinyingi swinene. (Lev. 1:10, 11; Tin. 28:16, 19) Se a ku yendliwa yini hi ngati yoleyo?

Nkama vakambeli va swilo leswi nga yendleka khale va nga txela matlhelweni ka tempele leyi a yi li kona ka masiku ya Yesu leyi a yi hambiwe hi Heroda, va kume ndhawu ya ku leha ya ku fambisa mati. Ndhawu leyi a yi tirhiseliwa ku fambisa ngati ya swifuyu leswi a ku nyikeliwa magandzelo hi swona atempeleni.

Kambisisa swilo swimbirhi leswi hi pfunaka ku vona swaku ndhawu leyi a yi tirhisa ku yini swaku altari yi tshama na yi basile:

• Mimbhovo leyi a yi li ka altari: Buku leli vitaniwaka Mishná leli vulavulaka hi mahanyelo ni minawu ya Vayuda leli nga tsaliwa kolomu ka lembe la 200 E.C., li vulavula hi ndhawu ya ku fambisa mati leyi a yi li ka altari. Lona li li: “Ka altari a ku ni mimbhovo yimbirhi, . . . ngati ya swiharhi swa magandzelo ni mati lawa a ma tirhisiwa leswaku ku basisiwa altari, a swi famba hi ka mimbhovo yoleyo swi za swi ya fika ka nkova wa Kedroni.”

  A mhaka ya ku va ni mimbhovo ka altari yi tiyisekisiwa hi leswi vakambeli va swilo leswi nga yendleka khale va ha ku swi tsumbulaka. Buku lin’wani leli vulavulaka hi xitoriya xa Vayuda li vula leswaku vakambeli va tsumbule ndhawu yayikulu ya ku fambisa mati a kusuhi ni tempele, leyi swi nga yendlekaka a yi fambisa mati ni ngati ya magandzelo.

• A ku laveka mati ya manyingi: Vaprista a va lava mati ya manyingi leswaku altari yi tshama na yi basile ni leswaku ngati ya magandzelo yi famba anze yi ya fika ka Nkova wa Kedroni. Mati wolawo a ma ta hi doropeni naswona leswaku ma za ma ya fika ka tempele, a ma famba hi tindlela ta ku fana ni musele, naswona a ma fika ma hlayisiwa ka swihlovo ni ka matanki. Ntivi yin’wani leyi vitaniwaka Joseph Patrich, yi vula leswaku “swi tikomba a ku nga na tempele yin’wani ya nkama lowuyani leyi a yi ni ndhawu yayinene ya ku hlayisa mati ni ya ku humesa mati ya nsila.”