NHLOKOMHAKA YA DJONDZO 30
LISIMU 36 A Hi Hlayiseni Mbilu Ya Hina
Hi Djondza Yini Ka Tihosi Ta Israyele?
“Se mi ta tlhela mi vona ku hambana ka munhu wa ku lulama ni munhu lweyi a yendlaka swaku biha ni ka lweyi a tirhelaka Xikwembu ni lweyi a kalaka a nga xi tirheli.” — MAL. 3:18.
LESWI HI NGA TA SWI DJONDZA
Hi ta vona leswi Yehovha a a ti vonisa xiswona a tihosi ta Israyele ni leswi a swi nyimelaka ka hina namuntlha.
1-2. Bibele li vula yini hi tihosi ta Israyele?
A BIBELE li vulavula hi kolomuyani ka ku tlula 40 wa tihosi leti nga fuma aIsrayele.a Naswona loko Bibele li vulavula hi tin’wani ta tihosi toleto li hi byela swilo swin’wani leswi ti nga swi yendla. Hi xikombiso, hambi hi tihosi letiya a ti yendle swilo swaswinene a ti pfa ti mu djohela Yehovha. Yehovha a vule leswaku Davhida “a a mu landzela hi mbilu ya yena hinkwayu a tlhela a mu yendlela swaswinene ntsena.” (1 Tih. 14:8) Kambe khumbuka leswaku Davhida a yendle xidjoho xaxikulu hi ku va a mbuyetile ni nsati wa vanhu ni ku yendla leswaku nuna wa wansati yelweyo a dlayiwa a nyimpini. — 2 Sa. 11:4, 14, 15.
2 Ku tala ka tihosi leti a ti nga tshembeki, ku ni swilo swin’wani swaswinene ti nga swi yendla. Vona xikombiso xa Robuwamu. Phela ka Yehovha a a “yendla swilo swa ku kala swi nga li swinene.” (2 Tik. 12:14) Hambileswo Robuwamu a yingise nawu wa Yehovha wa ku kala a nga lwi ni 10 wa tinxaka ta Israyele ni ku ti tshika ti langa hosi yin’wani. A tlhele a vhikela madoropa ni ku sirhelela vanhu va Xikwembu ka valala. — 1 Tih. 12:21-24; 2 Tik. 11:5-12.
3. Hi swini swivutiso leswi hi nga tivutisaka swona, naswona hi ta vona yini ka djondzo leyi?
3 Nkama hi djondzaka hi tihosi ta Israyele, hi nga ha sungula ku kanakana hi mhaka leswi tihosi leti ti nga yendla swilo swaswinene ni swa ku biha. I swini leswi a swi yendla Yehovha a vula leswaku hosi leyi i yinene kumbe a hi yinene? Nhlamulu ya xivutiso lexi yi ta hi pfuna ku vona leswi mun’wani ni mun’wani wa hina a nga swi yendlaka swaku a tsakisa Xikwembu. Ka djondzo leyi hi ta vona minchumu yinharhu leyi Yehovha a a yi tekela nhlokweni nkama a a kambela tihosi ta Israyele. Nchumu wa ku sungula: Leswi timbilu ta vona a ti tshamise xiswona; wa wumbirhi, ndlela leyi a va tisola ha yona; wa wunharhu, leswi a va mu tirhelisa xiswona Yehovha.
TIRHELA YEHOVHA HI MBILU HINKWAYU
4. A ku li kwini ku hambana ka tihosi ta ku tshembeka ni ta ku kala ti nga tshembekanga?
4 A tihosi leti nga mu tsakisa kahle Yehovha hi leti ti nga mu tirhela hi mbilu hinkwayu.b Hi xikombiso, Hosi Yehoxafati lweyi a nga va hosi yayinene, a mu tirhelile “hi mbilu ya yena hinkwayu” Yehovha. (2 Tik. 22:9) Loko Bibele li vulavula hi Yosiya li vula leswaku na yena a ku zanga kuve ni hosi yin’wana ya ku fana na yena leyi nga tirhela Yehovha ‘hi mbilu ya yona hinkwayu.’ (2 Tih. 23:25) Loko li vulavula hi Solomoni lweyi a nga gama a yendla minchumu ya ku biha ka wutomi la yena, li vula leswaku ‘mbilu ya yena a yi nga helelanga ka Yehovha.’ (1 Tih. 11:4) Naswona loko li tlhela li vulavula Abiyami lweyi a nga va hosi ya ku biha, li vula leswaku mbilu ya yena a yi nga helelanga ka Yehovha. — 1 Tih. 15:3.
5. Swi vula yini ku tirhela Yehovha hi mbilu hinkwayu?
5 Kasi swi vula yini ku tirhela Yehovha hi mbilu hinkwayu? Phela munhu lweyi a tirhelaka Yehovha hi mbilu hinkwayu a ngo yendla leswo hi mhaka leswi a sindzisiwaka hi vanhu van’wani. Kambe a swi yendla hileswi a mu rhandzaka hintamu Yehovha a tlhela a mu hlonipha. Se a tama a rhandza Yehovha a tlhela a mu hlonipha wutomi la yena hinkwalu.
6. Hi nga swi kotisa ku yini ku tirhela Yehovha hi mbilu hinkwayu? (Swivuriso 4:23; Matewu 5:29, 30)
6 Hi nga ti tekelelisa ku yini tihosi ta Israyele ta ku tshembeka, leswaku hi tirhela Yehovha hi mbilu hinkwayu? Swi lava leswaku hi fambela kule ni swilo leswi nga hi yendlaka hi nga ha mu rhandzi hintamu Yehovha. Hi xikombiso, swi lava leswaku hi tivonela ka leswi hi swi sixtiraka kumbe swin’wani leswi hi hungataka hi swona. Xin’wani, hi fanele hi tivonela ka vanhu lava hi tlangaka na vona, funtshi hi nga pimisi swaku male kumbe ku ganya hi swona swi nga swa lisima hintamu ka wutomi la hina. Loko hi tsumbula swaku lirhandzu leli hi nga na lona hi Yehovha li ya li hola, swi lava hi yendla xan’wanchumu hi ku hantlisa. — Lerha Swivuriso 4:23; Matewu 5:29, 30.
7. Hi mhaka muni hi fanele hi fambela kule ni swilo swa ku biha?
7 Hi fanele hi yendla hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka swaku hi tama hi tirhela Yehovha hi mbilu hinkwayu. A hi fanelanga hi pimisa swaku leswi hi yaka mintlhanganwini, hi chumayelaka hi tlhela hi djondza Bibele, a ku nga ta yendleka nchumu hi hina lexi nga wonhaka wunghanu la hina na Yehovha. Hi xikombiso, pimisa hi munhu lweyi a swiyelaka ndlwini ka yena, kambe a gama a nga pfali xipfalu. Phela a a ta va a nga tirhanga nchumu hikusa loko a tshika xipfalu na xi pfulekile, a nsila yi ta tlhela yi nghena. Swi hi ku fana ni wunghanu la hina na Yehovha. Hi fanele hi yendla swilo leswi nga ta tiyisa wunghanu la hina na Yehovha. Kambe ku yendla leswo a swi xegi. Swi lava swaku hi pfala xipfalu hi ndlela ya ku fanekisela, swaku hi nga yendli swilo kumbe ku pimisa ku fana ni leswi vanhu lava va kalaka va nga mu tirheli Yehovha va yendlisaka xiswona. — Efe. 2:2.
KU TISOLA NA SWI SUKELA MBILWINI
8-9. I mpsini leswi Hosi Davhida na Hezekiya va nga swi yendla nkama va nga layiwa? (Vona mufoto.)
8 Hilani se hi nga djondza hi kona, Davhida a yendle swidjoho swaswikulu hintamu, kambe nkama muprofeta Natani a nga mu yela a ya mu byela ndlela leyi Yehovha a a titwa hi yona hi mhaka ya swidjoho swa yena, Davhida a tiveke hansi, a tisola na swi sukela mbilwini. (2 Sa. 12:13) A marito ya yena lawa ma nga ka Tipisalema 51, ma hi pfuna ku vona swaku a a tisola na swi sukela mbilwini hikakunene hi mhaka leswi a nga swi yendla. Ku tisola ka Davhida a ku li ka ntiyiso. A nga tisolanga hi ku lava ku kanganyisa Natani kumbe hi ku chava ku khatisiwa kambe a o tisola na swi sukela mbilwini. — Ps. 51:3, 4, 17, xingheniso.
9 Hilani ku fanaka, Hosi Hezekiya na yena a djohele Yehovha. Hi yona mhaka leyo Bibele li ngo: “A sungule ku tibyela se Xikwembu xi mu kwatela ku patsa ni tiko la Yuda ni la Yerusalema.” (2 Tik. 32:25) Kasi hi mhaka muni Hezekiya a tibyelile? Swi nga yendleka a sungule ku tibyela hileswi a nga hanyisiwa ka mavabyi ya yena hi singita; kumbexana hileswi a nga hlula Vasiriya, kumbe hi mhaka ya swilo leswi a a li na swona. Se ku tibyela loko ku yendle leswaku a komba Vababilona swilo leswi a a li na swona. Hi mhaka leyo, muprofeta Esaya a fambe a ya bula na yena a mu byela swaku Yehovha a mu kwatelile hintamu. (2 Tih. 20:12-18) Nkama a nga twa marito lawo, Hezekiya a tiveke hansi a tisola ka swidjoho swa yena. (2 Tik. 32:26) Se hi mhaka hinkwaswu leswi a nga swi yendla, Yehovha a mu vone na a li hosi yayinene leyi nga tsakisa mbilu ya yena. — 2 Tih. 18:3.
Hosi Davhida na Hosi Hezekiya va tisolile nkama va nga twa ndlela leyi Yehovha a nga titwa hi yona hi mhaka ya swidjoho swa vona (Vona maparagrafu 8-9)
10. I yini leswi Amaziya a nga swi yendla nkama va nga mu laya?
10 Ku hambana na Davhida na Hezekiya, Amaziya a nga mu tirhelanga “hi mbilu hinkwayu” Yehovha. (2 Tik. 25:2) Hi vula leswo hikusa nkama lowu Yehovha a nga mu pfuna swaku a hlula Vaedomu, a game a gandzela swikwembu swa vona.c Naswona nkama Yehovha a nga rhumela muprofeta swaku a ya mu ba ndleve, yena a nga lavanga ku twa nchumu. — 2 Tik. 25:14-16.
11. Hi ku ya hi 2 Vakorinto 7:9, 11, hi fanele hi yendla yini leswaku Yehovha a hi rivalela? (Vona mafoto.)
11 I mpsini leswi hi nga swi djondzaka ka swikombiso leswi hi nga djondza hi swona ku ta fikela lani? Hi djondza swaku loko hi djohile hi fanele hi tisola ka swidjoho swa hina hi tlhela hi yendla hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka swaku hi nga ha swi phindhi. Hambiloko ko va nchumu wawutsongo lowu hi nga kawukiwa ka wona, hi xikombiso hi madoda, hi lava ku yendla hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka swaku hi txintxa. Funtshi a hi swi lavi ku pimisa leswaku ku va hi layiwile swi kombisa swaku vanhu lava va yo hi kwatela kumbe Yehovha a nga ha hi rhandzi. Phela hambi hi tihosi tin’wani ta khale ta Israyele minkama yin’wani a ti layiwa. Se na hina minkama yin’wani swi nga yendleka hi kawukiwa ka xanchumu. (Heb. 12:6) Kambe hi lava ku tama hi yendla hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka swaku hi pfumela ku layiwa koloko hi ya phambheni. Se i mpsini leswi hi faneleke hi swi yendla loko hi tshuka hi layiwa? 1) Hi fanele hi tiveka hansi, hi pfumela ku layiwa, 2) hi yendla hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka swaku hi nga ha phindhi xidjoho lexi a hi wele ka xona, 3) hi nga txuvuki ndzhaku, kambe hi ya phambheni hi tama hi tirhela Yehovha na hi tsakile. Loko hi yendla leswo, hi nga tiyiseka swaku Yehovha a ta hi rivalela. — Lerha 2 Vakorinto 7:9, 11.
Loko hi layiwa, hi fanele hi yendla 3 wa minchumu: 1) Hi tiveka hansi hi tlhela hi tisola, 2) hi txintxa loko swi laveka, 3) hi tlhela hi tirhela Yehovha hi matimba hinkwawu ni hi mbilu hinkwayu (Vona paragrafu 11)f
GANDZELA YEHOVHA HI NDLELA YAYINENE
12. I yini lexi nga yendla Yehovha a vona tihosi tin’wani na ti tshembekile?
12 A tihosi leti Yehovha a nga vula swaku ti tshembekile ka yena a ti gandzela yena ntsena ti tlhela ti pfuna vanhu swaku va gandzela Yehovha ntsena. Hambileswi minkama yin’wani a ti pfana ti phazama, ti yendle hinkwaswu leswi ti nga swi kota swaku vanhu va nga gandzeli swikwembu swin’wani.d
13. Hi mhaka muni Yehovha a vule swaku Hosi Akabu a a nga tshembekanga?
13 Hi mhaka muni Yehovha a vone tihosi tin’wani na ti nga tshembekanga? I ntiyiso swaku a hi swilo hinkwaswu leswi a va swi yendla a swi bihile. Phela hambi hi Hosi Akabu lweyi a a yendla swa ku biha, a tiveke hansinyana a tlhela tisolanyana nkama ku nga dlayiwa Naboti. (1 Tih. 21:27-29) A tlhele a yaka madoropa ni ku hlula ka tinyimpi tin’wani. (1 Tih. 20:21, 29; 22:39) Kambe Akabu a yendle nchumu xin’wani xa ku biha hintamu. Hi ku xengeteliwa hi nsati wa yena a yendle swaku vanhu va gandzela swikwembu swa mavunhwa, funtshi a nga zanga a tisola. — 1 Tih. 21:25, 26.
14. a) Hi mhaka muni Yehovha a vule swaku Hosi Robuwamu a a nga tshembekanga? b) I yini lexi nga yendla Yehovha a vona tihosi tin’wani na ti nga tshembekanga?
14 Hosi yin’wani leyi kalaka yi nga tshembekanga ka Yehovha kuve Robuwamu. Yena a yendle swilo swaswinene nkama lowu a a fuma vanhu va Yehovha, kambe nkama lowu swilo a swi mu fambela kahle, a tshike ku gandzela Yehovha a sungula ku gandzela swikwembu swin’wani. (2 Tik. 12:1) Hi nkama wolowo a a gandzela Yehovha a tlhela a gandzela swikwembu swa mavunhwa hi nkama wolowu wa wun’we. (1 Tih. 14:21-24) Lani, hi yo vulavula hi Akabu na Robuwamu ntsena; kambe ku ni tihosi tin’wani leti na tona ti kalaka ti nga tshembekanga ka Yehovha. Leswo swi kombisa swaku leswi nga yendla Yehovha a vona tihosi leti na ti nga tshembekanga, kuve hileswi ti nga gandzela swikwembu swin’wani ti tlhela ti yendla swaku vanhu van’wani na vona va gandzela swikwembu swin’wani.
15. Hi mhaka muni wugandzeli la ntiyiso li li la lisima ka Yehovha?
15 Hi mhaka muni Yehovha a a nga ti tsakeli tihosi leti a ti seketela swaku vanhu va gandzela swikwembu swa mavunhwa? Hikusa ntirho wa tona, a ku li ku pfuna vanhu swaku va gandzela Yehovha ku nga li swikwembu swin’wani. (Hos. 4:1, 2) Funtshi nkama lowu vanhu va tirhelaka swikwembu swin’wani, minkama ya yinyingi va gama va yendla minchumu leyi Yehovha a kalaka a nga yi rhandzi. Leswi vona ni vanhu lavayani a va li tiko la Yehovha, se a va tinyiketelile ka yena; se a ku va va mu tshika va ya tirhela swikwembu swin’wanyani, a swo fana ni ku mbuyeta. Funtshi tindzimana tin’wani ta Bibele ti vula swaku a ku tshika ku tirhela Yehovha u ya gandzela swikwembu swin’wani swi fana ni ku mbuyeta. (Yer. 3:8, 9) Phela loko munhu a mbuyeta, a tshova mbilu ya lweyi a nga chada na yena. Swa fana ni loko munhu a tshika ku gandzela Yehovha a ya gandzela swikwembu swin’wanyani, a yi vavisa swinene mbilu ya Yehovha.e — Det. 4:23, 24.
16. Hi ku ya hi Yehovha, hi kwini ku hambana ka munhu wamunene ni wa ku biha?
16 Hi djondza yini ka mhaka leyi? Phela swi basile lani swaku hi fanele hi fambela kule ni swilo leswi fambisanaka ni wukhongeli la mavunhwa. Funtshi swi lava leswaku hi khomelela ka wugandzeli la ntiyiso hi ku tama hi tirhela Yehovha. Muprofeta Malakiya a tlhamusele ku hambana ku nga kona ka munhu wa kahle ni munhu wa ku biha ka Yehovha. Yena a vule leswi: “Se mi ta tlhela mi vona ku hambana ka munhu wa ku lulama ni munhu lweyi a yendlaka swa ku biha, ni ka lweyi a tirhelaka Xikwembu ni lweyi a kalaka a nga xi tirheli.” (Mal. 3:18) Hi mhaka leyo, a hi fanelanga hi pfumelela nchumu, hambi hi ku kala ku hetiseka ka hina ni ku phazama swi hi godolisa lakakuva hi nyima ku gandzela Yehovha. Phela ku tshika ku gandzela Yehovha a nga va xidjoho xaxikulu hintamu.
17. Hi mhaka muni u fanele u tivonela loko u lava munhu wa ku chada na yena?
17 Loko u nge se na chada, u vona swaku a marito lawa ma nga ka Malakiya ma nga ku pfunisa ku yini nkama lowu u lavetelaka munhu wa ku chada na yena? Phela swi nga yendleka munhu a ni wumunhu la kahle, kambe loko a nga mu tirheli Yehovha, munhu yelweyo a nga kahle naswona a nga lulamanga hi ku ya hi mavonelo ya Yehovha. (2 Ko. 6:14) Se loko wo chada na yena munhu yelweyo, u vona swaku a ta ku pfuna kuva u tama u tirhela Yehovha hi mbilu hinkwayu? Phela hambi hi vasati va Solomoni lava a va nga mu tirheli Yehovha, swi nga yendleka a va ni wumunhu la kahle. Kambe leswi a va nga mu tirheli Yehovha hi katsongokatsongo va mu yive mbilu Solomoni, se na yena a gama a sungula ku tirhela swikwembu swa mavunhwa. — 1 Tih. 11:1, 4.
18. I mpsini leswi vapsali va faneleke va djondzisa vana va vona?
18 Vapsali va nga tirhisa leswi nga yendliwa hi tihosi ta Israyele swaku va djondzisa vana va vona kuva va rhandza ku tirhela Yehovha. Va nga ha pfuna vana va vona kuva va vona swaku Yehovha a vona munhu na a tshembekile loko a gandzela yena ntsena, a nga gandzeli swikwembu swa mavunhwa. Loko vapsali va ya mintlhanganwini nkama ni nkama, va lerha Bibele va tlhela va ya nsin’wini, va ta va va komba vana va vona swaku swilo leswi i swa lisima hintamu awuton’wini. (Mat. 6:33) Kambe loko va nga swi yendli leswo, a vana va nga ha pimisa swaku vo va ka nhlengeletanu ya Yehovha hileswi vapsali va vona va nga Timboni, funtshi leswo swi nga ha yendla swaku vana volavo va nga swi voni na swi li swa lisima ku gandzela Yehovha kumbe va tshika ku mu tirhela.
19. Hi mhaka muni munhu lweyi a nga tshika ku tirhela Yehovha a nga lahlekanga ka yena? (Vona kwadru leli nge “U Nga Vuyela Ka Yehovha!”)
19 Loko ku ni munhu lweyi a nga tshika ku tirhela Yehovha, swi lava ku vula swaku swi helile hi yena? Nada. Phela yena a nga ha tisola a tlhela a gandzela Yehovha hi ndlela yayinene. Leswaku a yendla leswo, swi lava swaku a tshika mahanyelo ya yena ya ku biha, ni ku tlhela a pfumela ku pfuniwa hi madoda ya bandla. (Yak. 5:14) I ya lisima minzamu hinkwayu leyi a nga ta yi yendla leswaku a tlhelela ka Yehovha, hambiloko swo karhata kandjhani!
20. Yehovha a ta hi vonisa ku yini loko hi tekelela tihosi ta ku tshembeka ta Israyele?
20 Hi djondze yini ka nhlokomhaka leyi? Hi djondze swaku ku fana ni tihosi ta ku tshembeka leti ti nga fuma vanhu va Yehovha aIsrayele, hi nga swi kota ku tama hi tirhela Yehovha hi mbilu ya hina hinkwayu. Se, swi lava hi djondza ka swihoxo swa hina, hi tisola hi tlhela hi txintxa loko swi laveka, hi yendla swilo swaswinene. Minkama hinkwayu hi fanele hi khumbuka swaku Yehovha a lava swaku hi gandzela yena ntsena. Loko u yendla leswo, Yehovha a ta tsaka swinene, naswona a ta ku vona na wu li munhu wa ku tshembeka.
LISIMU 45 Miyanakanyu ya Mina
a Ka djondzo leyi, loko hi vulavula hi “tihosi ta Israyele” hi vulavula hi tihosi hinkwatu leti nga fuma vanhu va Yehovha; ku sukela ka leti nga fuma ka tinxaka timbirhi ta Yuda, ka leti nga fuma ka 10 wa tinxaka ta Israyele ni leti nga fuma nkama lowu tiko la Israyele a li nge se yavana.
b MARITO LAWA MA NGA TLHAMUSELIWA: Ka Bibele, minkama ya yinyingi rito leli nge “mbilu” li vula leswi munhu a nga tshamisa xiswona hi le ndzeni. Ku nga ha va leswi a swi pimisaka, leswi a swi navelaka, leswi a swi yendlisaka xiswona swilo ni leswi a pimisaka ku swi yendla.
c Ka minkama ya khale a swi tolovelekile swaku loko tihosi ti hlula matiko yokarhi ti gama ti tirhela swikwembu swa matiko wolawo ti nga ma hlula.
d Hosi Asa a yendlile swidjoho swa swinyingi hintamu swinene. (2 Tik. 16:7, 10) Kambe Bibele li vula swaku a yendle swaswinene ka Yehovha. Hambileswi ku sunguleni a kalaka a nga pfumelanga ku layiwa, swi nga yendleka hi ku famba ka nkama a gamile a tisola ka swihoxo swa yena. Leswi nge Yehovha a vonile minchumu yayinene leyi Asa a nga yi yendla, ku nga li swilo swa ku biha leswi a nga swi yendla. Xa lisima hileswaku a tirhele Yehovha ntsena naswona a yendle hinkwaswu leswi a nga swi kota leswaku a helisa wugandzeli la mavunhwa nkama lowu a nga fuma hi wona. — 1 Tih. 15:11-13; 2 Tik. 14:2-5.
e Swa tikomba swaku a mhaka leyi ya ku gandzela Yehovha ntsena i ya lisima hintamu ka yena, hikusa ka 10 wa Minawu leyi a nga yi nyika Vayisrayele, minawu yimbirhi ya ku sungula a yi tsimbisa Vayisrayele ku gandzela munhu kumbe nchumu xin’wani loko ku nga li yena. — Eks. 20:1-6.
f NTLHAMUSELO WA MAFOTO: Doda leli nga jovhem li bula ni makwerhu mun’wani, li kombisa leswaku li karhatekile hi ndlela leyi a phuzaka hi yona byala. Se makwerhu lwiyani a pfumelile ku layiwa a tlhela txintxa naswona a tama a tirhela Yehovha hi ku tshembeka.