NHLOKOMHAKA YA DJONDZO 35
LISIMU 121 Hi Fanele Hi Tikhoma
U Nga Swi Kota Ku Hlula Ku Navela Ka Ku Biha
“Mi nga pfumeleli xidjoho xi tama xi manda muzimbha wa n’wina, xi mi yendla mi yingisa leswi xi swi lavaka.” — ROM. 6:12.
LESWI HI NGA TA SWI DJONDZA
Nhlokomhaka leyi, yi ta hi pfuna ku vona swaku hi mhaka muni hi nga fanelanga hi hela ntamu loko hi tshuka hi navela ku yendla swilo swa ku biha ni swaku hi nga yendla yini kuva hi lwisana ni ku navela koloko.
1. Hi yini nyimpi leyi hinkwerhu hi faneleke hi yi lwa?
U TSHAMA u swi navela hintamu ku yendla swilo leswi Yehovha a swi nyenyaka? Loko swi tshame swi ku yendlekela, u nga heli ntamu hikusa Bibele li li: “A mi se humeleliwa hi ndzingo wa ku hambana ni lowu humelelaka vanhu van’wani.” (1 Ko. 10:13) Marito lawa ma kombisa leswaku ku nga na mhaka leswaku hi yini nyimpi leyi u lwisanaka na yona, ku ni van’wani lava na vona va nga ka nyimpi ya ku fana naswona hi ku pfuniwa hi Yehovha, u nga swi kota ku hlula nyimpi yoleyo.
2. I ku navela kwini ka ku biha loku vamakwerhu van’wani ni lava djondzaka Bibele va lwisanaka na kona? (Vona mafoto.)
2 Bibele li tlhela li ku: “Mun’wani ni mun’wani a ringiwa hi ku kokiwa ni ku wongiwa hi leswi a swi navelaka.” (Yak. 1:14) Leswo swi vula swaku mun’wani ni mun’wani a lwisana ni ku navela ka yena ka ku biha. Hi xikombiso, vamakwerhu van’wani swi nga yendleka va navela ku yendla wuntunga la swa masangu, kasi van’wani va ni ku navela ka wugeyi. Van’wani lava khale a va sixtira pornografiya, swi nga yendleka va navela ku tlhela va li sixtira. Naswona vanyingi lava nga tshika ku tirhisa mbangi kumbe ku phuza byala ku tlula mpimu, swi nga yendleka va navela ku tlhela va swi yendla. Leswi o va swin’wani swa swikombiso swa swikarhatu leswi Vakreste ni lava va ha djondzaka Bibele va lwisanaka na swona. Swi nga yendleka hinkwerhu hi tshame hi titwa ku fana ni mupostolo Pawulo lweyi a nge te: “Loko ni lava ku yendla swaswinene, swa ku biha swi kona ka mina.” — Rom. 7:21.
Ndzingo wu nga ha humelela na hi nga wu nyimelanga — hi nkama ni ndhawu yin’wani ni yin’wani (Vona paragrafu 2)c
3. Munhu lweyi a nga ni nkama wa wunyingi na a lwisana ni ku navela ku yendla swa ku biha a nga ha titwisa ku yini?
3 Loko se ku hundza nkama wa wunyingi na wu lwisana ni ku navela ku yendla swilo swa ku biha, swi nga yendleka u hela ntamu u tlhela u pimisa leswaku u nge swi koti ku hlula ku navela koloko, funtshi u nga ha pimisa swaku Yehovha a nga ha ku tsakeli. Kambe tiyiseka leswaku leswo a hi ntiyiso. Leswaku hi yi twisisa kahle mhaka leyi, nhlokomhaka leyi yi ta hi pfuna ku vona swaku 1) i mani lweyi a lavaka hi pimisisa xileswo? 2) Hi nga swi kotisa ku yini ku hlula ku navela ku yendla swilo swa ku biha?
LESWI SATHANA A LAVAKA HI PIMISA SWONA
4. a) Sathana a lava swaku hi pimisa yini loko hi ringiwa? b) Hi mhaka muni hi nga tiyisekaka leswaku hi nga swi kota ku tama hi tshembeka?
4 Loko hi ringiwa, Sathana a lava leswaku hi pimisa leswaku a hi nge swi koti ku tama hi tiya. Yesu a swi kombise kahle leswaku Sathana a ta zama hinkwaswu leswaku a hi ringa. Yena a djondzise vadjondzisiwa va yena leswaku va khongela va ku: “Hi pfuni leswaku hi nga hluliwi hi ndzingo; u hi vhikela ka lweyi wa ku biha.” (Mat. 6:13; ntlhamuselo) Sathana a vula swaku vanhu a va nge swi koti ku tama va yingisa Yehovha loko va ringiwa ku yendla swilo swa ku biha. (Yob. 2:4, 5) Hi mhaka muni a pimisa leswo? Phela hi yena wa ku sungula lweyi a nga hluliwa hi ku navela ka yena ka ku biha naswona a nga swi kotanga ku tama a tshembeka ka Yehovha, se a pimisa swaku hi ta fana na yena. Sathana a swi mu danisanga hambi hi ku ringa N’wana wa Xikwembu leswaku a yendla swilo swa ku biha. (Mat. 4:8, 9) Kambe ku nga va leswaku a hi nge swi koti ku lwisana ni ku navela ku yendla swilo swa ku biha? Ihim. Phela mupostolo Pawulo a vule leswi: “Ka hinkwaswu ni ni matimba hi mhaka ya lweyi a ni nyikaka matimba.” — Filp. 4:13.
5. I mpsini swi kombisaka swaku Yehovha wa tiyiseka swaku hi nga swi kota ku hlula ku navela ka ku biha?
5 Phela Yehovha a hambane hintamu na Sathana. Yehovha wa tiyiseka leswaku hina vanhu hi nga swi kota ku hlula ku navela ka ku biha. Hi swi tivisa ku yini? Yehovha a profete swaku a ku ta va ni xitshungu xaxikulu xa vanhu va ku tshembeka, lava va nga ta pona ka nhlomulu wawukulu. Swi vula yini leswo? Yehovha Xikwembu lexi kalaka xi nga hembi, a vule swaku vanhu va vanyingi swinene a va ta ‘hlampsa timpahla ta vona ta ku leha va ti basisa hi ngati ya Xinyempfani.’ Leswi vulaka swaku va ta yamukeleka ka Yehovha va tlhela va nghena ka misava ya nyuwani. (Nhl. 7:9, 13, 14) Swa tikomba swaku Yehovha wa tiyiseka swaku hi nga swi kota ku lwisana ni ku navela ka ku biha.
6-7. Hi swini swilo swin’wani leswi Sathana a lavaka swaku hi pimisa swona?
6 Sathana a lava swaku hi pimisa leswaku leswi hi nga ni ku navela ka ku yendla swilo swa ku biha, Yehovha a nga ha hi yamukeli naswona a nga ta hi nyika wutomi la ku kala li nga heli. Kambe leswo a swi na nhloko; ku vula ntiyiso, hi yena Sathana a kalaka a nga ha yamukeleki ka Yehovha funtshi a nga ta li kuma wutomi la ku kala li nga heli. (Gen. 3:15; Nhl. 20:10) Sathana a lava swaku hi pimisa leswaku Yehovha a nga hi yamukeli, ngopfungopfu leswi a swi vonaka swaku a nga ha na ntshembo. Kambe hina hi hambanile swinene na yena. Yehovha a nga lavi ku hi khatisa, kambe a lava ku hi pfuna. Bibele li hi byela leswaku Yehovha “a nga swi naveli leswaku ku helisiwa munhu ni mun’we, a lava leswaku vanhu hinkwavu va txintxa.” — 2 Pe. 3:9.
7 Nkama lowu hi lwisanaka ni ku navela ka ku biha, loko ho tshuka hi pimisa leswaku a hi nge swi koti ku nyima hi tiyile funtshi Yehovha a nge hi yamukeli, hi ta va na hi pimisa hi ndlela leyi Sathana a lavaka swaku hi pimisa hi yona. Ku twisisa mhaka leyi, swi hi pfuna leswaku hi tinyimisela ku lwisana na Sathana. — 1 Pe. 5:8, 9.
LESWI XIDJOHO XI NGA YENDLAKA HI PIMISA SWONA
8. Rito leli nge “xidjoho” li nga ha tlhela li vula yini? (Tipisalema 51:5) (Vona “Ntlhamuselo Wa Rito.”)
8 Handle ka Sathana, i yini xin’wani xi nga hi yendlaka hi godola ku lwisana ni ku navela ka ku biha kumbe ku pimisa swaku Yehovha a nge hi tsakeli? I xidjoho lexi hi nga xi kuma ka vapsali va hina va ku sungula.a — Yob. 14:4; lerha Tipisalema 51:5.
9-10. a) I mpsini swi nga yendlekela Adamu na Evha nkama va nga djoha? (Vona mufoto.) b) Xidjoho xi hi khumbisa ku yini?
9 Pimisa hi leswi Adamu na Evha va nga titwisa xiswona nkama lowu va nga djoha. Nkama va nga tshika ku yingisa Yehovha, vona va ye va ya tumbela va tlhela va zama ku tipfalapfala muzimbha wa vona. A Estudo Perspicaz loko a vulavula hi mhaka leyi a li: “Xidjoho xi yendle leswaku Adamu na Evha va titwa nandzu, va karhateka, va titwa na va nga vhikelekanga va tlhela va va ni tingana.” A swo fana ni loko va khiyeleliwe ka yindlo leyi nga ni 4 wa makwartu, ku nga ku titwa nandzu, ku karhateka, ku kala va nga vhikelekanga ni tingana, naswona a va ta rhendzelekela ka makwartu wolawo, kambe a swi nga ta koteka leswaku va huma. Leswo swi lava ku vula swaku a va nga ha ta swi kota ku baleka xidjoho.
10 Xiyimu xa hina xi hambanile swinene ni xa Adamu na Evha, hikusa a nkutsulu a wu tirhi ka vona. Kambe hina wa hi pfuna leswaku swidjoho swa hina swi rivaleliwa hi tlhela hi va ni lipfalu la ku basa. (1 Ko. 6:11) Hambileswo, Adamu na Evha va hi tlulete xidjoho, hi mhaka leyo, minkama yin’wani na hina hi nga titwa nandzu, hi karhateka, hi titwa na hi nga vhikelekanga ni ku va ni tingana. Bibele li vula leswaku xidjoho xi tama xi fuma vanhu hambi hi “lava kalaka va djohisanga leswi Adamu a nga djohisa xiswona.” (Rom. 5:14) Kambe a hi fanelanga hi pimisa leswaku leswi hi nga psaliwa ni xidjoho a hi nge swi koti ku yendla swilo swaswinene funtshi Yehovha a nge hi nyiki wutomi la ku kala li nga heli. Se i mpsini leswi nga hi pfunaka leswaku hi lwisana ni mimpimiso yoleyo ya ku kala yi nga li yinene? A hi swi voneni.
Xidjoho xi yendle leswaku Adamu na Evha va sungula ku titwa nandzu, va karhateka, va titwa va nga vhikelekanga va tlhela va va ni tingana (Vona paragrafu 9)
11. Loko hi tshuka hi hela ntamu, i mpsini leswi hi kalaka hi nga fanelanga hi swi yendla naswona hi mhaka muni? (Varoma 6:12)
11 Loko hi tibyela hi ku ‘a hi nge swi koti ku hlula ku navela ka ku biha,’ swo fana ni loko ku li ni rito ka nhloko ya hina li hi byelaka swaku a hi nge swi koti ku lwisana ni ku navela ka ku biha. Kambe a hi fanelanga hi li yingisela rito lolelo. Hi mhaka muni? Hikusa Bibele li hi byela leswaku a hi fanelanga hi tshika ‘xidjoho xi tama xi hi manda.’ (Lerha Varoma 6:12.) Leswo swi vula swaku hi nga tilangela ku kala hi nga yendli swilo swa ku biha. (Gal. 5:16) Phela Yehovha wa swi tiva swaku hi nga swi kota ku hlula ku navela ku yendla swilo swa ku biha; loko a a nga tiyiseki ina a nga hi kombeli swaku hi lwa nyimpi leyi. (Det. 30:11-14; Rom. 6:6; 1 Tes. 4:3) Hi mhaka leyo, ha tiyiseka leswaku hi nga swi kota ku hlula ku navela ka ku biha.
12. I yini leswi hi kalaka hi nga fanelanga hi swi yendla loko hi tshuka hi pimisa swaku Yehovha a nga hi yamukeli naswona hi mhaka muni?
12 Loko ku navela ku yendla swilo swa ku biha ku hi yendla hi pimisa swaku a hi va nchumu naswona Yehovha a nga hi tsakeli, swo fana ni loko hi pfumelela xidjoho xi vulavula na hina. Kambe a hi fanelanga hi yingisela leswi xi swi vulaka, hikusa Bibele li hi djondzisa leswaku Yehovha wa swi twisisa leswaku hina a hi hetisekanga. (Ps. 103:13, 14) Yena a “tiva swilo hinkwaswu” hi hina ni leswi xidjoho xi mu khumbisaka xiswona mun’wani ni mun’wani wa hina. (1 Yo. 3:19, 20) Hi mhaka leyo, loko hi yendla hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka swaku hi lwisana ni mapimiselo wolawo hi tlhela hi nga yendli swilo swa ku biha, Yehovha a ta hi yamukela. Hi mhaka muni hi fanele hi tiyiseka hi leswo?
13-14. Indjhe ku va ni ku navela ka ku biha swi vula swaku Yehovha a nge hi yamukeli? Tlhamusela.
13 Bibele li kombisa ku hambana kakukulu ka ku yendla swilo swa ku biha ni ku navela ku yendla swilo swa ku biha. Phela a hi minkama hinkwayu leyi hi nga ta swi kota ku kala hi nga naveli swilo swa ku biha, kambe hi nga swi kota ku kala hi nga swi yendli. Hi leswo swi nga yendliwa hi Vakreste van’wani va le Korinto lava a va tshame va va mageyi. Pawulo a vule leswi: “Hi leswi van’wani va n’wina a mi hanyisa swona.” Phela ku navela ka vona ka ku va mageyi a ku yo vhela ku nyamalala, hikusa ka van’wani a ku dzime timintsu. Kambe Vakreste lavayani va le Korinto swi lave va tikhoma leswaku va nga yendli leswi a va swi navela funtshi Yehovha a a va yamukela a tlhela a va vona na ‘va hlampsiwile va basa.’ (1 Ko. 6:9-11) Se ku nga yendleka swa ku fana ni ka wena.
14 Ku nga na mhaka swaku hi kwini ku navela ka ku biha loku u lwisanaka na kona, u nga swi kota ku hlula. Hambiloko u nga swi koti ku ku susa hi ku helela ku navela koloko, u nga swi kota ku tikhoma u nga ‘yendli leswi tsakisaka nyama ni mimpimiso ya wena’. (Efe. 2:3) A hi voneni swaku u nga swi yendlisa ku yini swoleswo.
LESWI U NGA SWI YENDLAKA SWAKU U HLULA MINDZINGO
15. Leswaku u hlula ku navela ku yendla swilo swa ku biha, hi mhaka muni swi lava u tiva lani u nga tsana kona?
15 Leswaku u hlula nyimpi ya ku navela ku yendla swilo swa ku biha, swi lava u tiva lomu u nga tsana kona u tlhela u pfumela swaku swi lava u yampsisa. Tivoneli swaku u nga ‘kanganyisiwi hi mimpimiso ya mavunhwa.’ (Yak. 1:22) Hi xikombiso, munhu lweyi a phuzaka ngopfu byala a nga ha tinyimelela a vula swaku ‘ku ni vanhu van’wani lava phuzaka ngopfu ku tlula mina’ kumbe wanuna lweyi a sixtiraka pornografiya a nga ha lumbeta nsati wa yena a tinyimelela hi ku vula swaku ‘loko nsati wa mina a wo ni komba swaku wa ni rhandza, ina ni nga zi ni navela ku sixtira pornografiya.’ Mapimiselo ya ku fana ni lawa ma nga yendla leswaku u wela ka xidjoho. Se u nga zami ku tinyimelela ka swilo swa ku biha leswi u swi yendlaka hambi hi ka mbilu ya wena kambe pfumela swaku swi lava u yampsisa. — Gal. 6:7.
16. I mpsini leswi nga ku pfunaka swaku u tama u tinyimisela ku yendla swilo swaswinene?
16 Handle ka ku tiva lomu hi tsandzekaka kona, i swa lisima kuva hi tinyimisela ku yendla swilo swaswinene. (1 Ko. 9:26, 27; 1 Tes. 4:4; 1 Pe. 1:15, 16) Pimisa hi swaku hi wini ndzingo lowu swi ku karhatelaka ku wu tiyiselela ni leswaku hi wini nkama lowu wu tolovelaka ku ta hi wona. Hi xikombiso, ku nga va leswaku swa ku karhatela ku hlula ku navela ka ku biha loko u karhalile kumbe loko a li wusiku? Se loko u swi tiva leswo, tilunghiseleli na ka ha li swoswi leswaku u tiva leswi u nga ta swi yendla loko xiyimu lexo xi fika. Phela nkama wawunene wa ku yendla leswo, hi loko ndzingo wu nga se fika. — Swiv. 22:3.
17. Hi djondza yini ka xikombiso xa Yosefa? (Genesa 39:7-9) (Vona mafoto.)
17 Pimisa hi xikombiso xa Yosefa. Nkama nsati wa Potifaru a nga mu xengetela swaku a yetlela na yena, Yosefa a nga djikadjikanga a vhele a yala. (Lerha Genesa 39:7-9.) Hi djondza yini? Na nsati wa Potifaru a nga se mu xengetela Yosefa, yena se a a tibohelile ka mbilu ya yena swaku a a nga ta tshuka a yetlela ni nsati wa wanuna mun’wani. Hi ku fana, na wena u nga tiyisa ku tinyimisela ka wena ka ku yendla swilo swaswinene na ndzingo wu nge se humelela. Se loko u tshuka u ringiwa ku yendla swilo swa ku biha swi ta ku vevukela ku yendla leswi se u nga tibohela swona ka mbilu ya wena.
Ku fana na Yosefa, loko u ringiwa tekela ku yala! (Vona paragrafu 17)
‘TAMA U TIKAMBELA’
18. U nga yendla yini swaku u hlula ku navela ku yendla swilo swa ku biha? (2 Vakorinto 13:5)
18 Leswaku u hlula nkama lowu u lwisana ni ku navela ku yendla swilo swa ku biha, swi lava ‘u tikambela’ ku vona swaku swi famba ndjhani. (Lerha 2 Vakorinto 13:5.) Tinyiki nkama wa ku kambela ndlela leyi u swi yendlaka hi yona swilo ni ndlela leyi u pimisaka hi yona u tlhela u yampsisa loko swi laveka. Hi xikombiso, hambiloko u swi kotile ku hlula ndzingo u nga ha tivutisa leswi: ‘Ni teke nkama muni swaku ni kota ku hlula ndzingo wolowo?’ Loko u tsumbula swaku u hlwelilenyana u nga godoli, handle ka leswo yendla xan’wanchumu swaku swi famba kahle ka khambi li taka. U nga ha tivutisa leswi: ‘Loko ni teliwa hi mimpimiso ya ku biha, i yini lexi nga ni pfunaka swaku ni tekela ku huma ka yona? Indjhe swilo leswi ni hungataka hi swona swi ni yendla ni navela ku yendla swilo swa ku biha? Loko ku tshuka ku humelela nchumu wa ku kala wu nga basanga ni tekela ku djikisa matihlo swaku ni nga wu voni? Hambiloko swi ni karhatela ku tikhoma, indjhe na swi twisisa swaku ku yingisa Yehovha minkama hinkwayu swi pfuna mina?’ — Ps. 101:3.
19. Swiboho swa ku kala swi nga li swinene ka swilo swaswitsongo swi nga hi khumbisa ku yini?
19 Nkama lowu u tikambelaka u nga zami ku tinyimelela ka swihoxo swa wena. Bibele li li: “Mbilu yi kanganyisa ngopfu ku tlula swilo hinkwaswu naswona yi ni khombo.” (Yer. 17:9) Yesu a tlhele a vula leswaku ‘mimpimiso ya ku biha, yi ta hi ka mbilu.’ (Mat. 15:19) Hi xikombiso munhu lweyi a nga tshika ku sixtira pornografiya, hi ku famba ka nkama a nga ha pimisa swaku a swi na nghozi ku vona mafoto lawa ma nga mu yendlaka a pimisa hi ku famba masangu kambe lexi nga biha i ku vona mafoto ya vanhu lava kalaka va nga yambalanga nchumu. Kumbe a nga pimisa swaku a ku tipimisa na a yendla swilo swa ku biha a swi hoxanga, lexi nga biha i ku swi yendla. Phela ku yendla leswo swi ni nghozi hikusa a ta va na a ‘tshamela ku pimisa hi ndlela ya ku yendla xidjoho.’ (Rom. 13:14) Se hi nga yendla yini swaku hi nga weli ka nghozi yoleyo? Tivoneli ka swiboho leswi u swi yendlaka. Loko u yendla swiboho swa ku kala swi nga li swinene ka swilo swaswitsongo, ni ka swilo swaswikulu u ta yendla swiboho swa ku kala swi nga li swinene; se leswo swi ta yendla swaku u wela ka xidjoho.b Hi mhaka leyo, fambela kule ni “mimpimiso [hinkwayu] ya ku biha” leyi nga yendlaka swaku u tinyimelela ka mahanyelo ya wena ya ku biha.
20. Hi wini ntshembo lowu hi nga na wona naswona i mani a nga hi pfunaka swoswi?
20 Hilani se hi nga swi vona hi kona, Yehovha a hi nyika ntamu swaku hi hlula mindzingo. Hi mhaka ya nkutsulu, swidjoho swa hina swi nga rivaleliwa naswona hi ni ntshembo wa wutomi la ku kala hi nga heli ka misava ya nyuwani, lani swi nga ta tsakisa hintamu ku tirhela Yehovha na hi nga lwisani ni mimpimiso kumbe matitwelo ya ku biha. Kambe na nkama wolowo wu nge se fika, a hi tiyisekeni swaku hi va lisima ka Yehovha. Loko hi yendla hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka swaku hi hlula ku navela ka ku biha, Yehovha a ta hi katekisa naswona hi ta swi kota ku hlula nyimpi leyi!
LISIMU 122 Ahi Tiyeni, Hinga Tsekatseki!
a NTLHAMUSELO WA RITO: Ka Bibele a rito leli nge “xidjoho” hi ntolovelo li kombetela ka ku yendla swilo swa ku biha swa ku fana ni ku yiva, ku mbuyeta kumbe ku dlaya. (Eks. 20:13-15; 1 Ko. 6:18) Kambe ka tindzimana tin’wani, a “xidjoho” xi kombetela ka ku kala ku hetiseka loku hi nga ku kuma nkama lowu hi nga psaliwa hambiloko hi nga se yendla swilo swa ku biha.
b Djaha leli ku vulavuliwaka hi lona ka Swivuriso 7:7-23 li yendle swiboho swa ku biha ka swilo swaswitsongo leswi nga yendla swaku li gama li yendla xiboho xa ku biha hintamu ku nga ku yendla wuntunga la swa masangu.
c NTLHAMUSELO WA MAFOTO: Hi tlhelo la ximatsi: Makwerhu lweyi a nga jovhem a tikhwevelaka txani na a vona vavanuna vambirhi na va namorara. Hi tlhelo la xinene: Makwerhu wa xisati a vona vanhu vambirhi na va dzaha.