Hlonipha Van’wani

1. Hi mhaka muni vanhu va swi rhandza ku hloniphiwa? (Swivuriso 22:1)

U TITWISA ku yini loko vanhu va ku hlonipha? Ha tiyiseka leswaku wa tsaka. Phela hinkwerhu ha tsaka loko van’wani va hi hlonipha. Hi mhaka leyo, Bibele li vula leswaku “ku hloniphiwa ku tlula prata ni woru”! — Lerha Swivuriso 22:1.

2-3. Hi mhaka muni minkama yin’wani swi nga vevuki ku hlonipha van’wani naswona hi ta djondza hi yini ka nhlokomhaka leyi?

² Minkama yin’wani a swi vevuki ku hlonipha vanhu van’wani. Xivangelo xin’wani lexi yendlaka swaku swi nga hi vevukeli hileswi hi vonaka swihoxo swa vona. Kasi xin’wani, hileswi vanhu va vanyingi va kalaka va nga va hloniphi van’wani. Kambe hina a hi fanelanga hi fana na vona hikusa Yehovha a lava leswaku hi ‘hlonipha vanhu hinkwavu.’ — 1 Pe. 2:17.

³ Ka nhlokomhaka leyi, hi ta vona leswaku swi vula yini ku hlonipha van’wani ni leswaku hi nga xi kombisisa ku yini xihlonipho 1) andjangwini, 2) abandleni, ni 3) ka vanhu lava kalaka va nga mu tirheli Yehovha. Hi ta tlhela hi vona leswaku hi nga xi kombisisa ku yini xihlonipho hambi hi li ka swiyimu swa ku karhata.

SWI VULA YINI KU HLONIPHA VAN’WANI?

4. Swi vula yini ku hlonipha van’wani?

⁴ Rito leli nge “xihlonipho” li fambisana hintamu ni leswi hi swi pimisaka hi van’wani ni ndlela leyi hi va khomaka hi yona. Phela loko hi vona swaku van’wani va ni wumunhu lalinene, va yendla swilo swaswinene kumbe va ni xitshamu xa ku tlakuka, minkama ya yinyingi hi va khoma hi ndlela yayinene hi tlhela hi va komba xihlonipho. Naswona i swa lisima ku va hlonipha na swi sukela ambilwini. — Mat. 15:8.

5. I yini lexi hi yendlaka hi hlonipha van’wani?

⁵ Yehovha a lava leswaku hi hlonipha vanhu van’wani. Hi xikombiso, a hi byela swaku hi hlonipha “lava fumaka.” (Rom. 13:1, 7) Kambe van’wani va nga ha ku, “mina ni hlonipha ntsena lava yendlaka swilo swaswinene.” Indjhe i swinene ku pimisa hi ndlela leyo? A hi swinene, hikusa leswi hi nga vanhu va Yehovha ha swi twisisa swaku hi fanele hi hlonipha van’wani, ku nga li hileswi va swi yendlaka kumbe leswi va kalaka va nga swi yendli kambe hileswi Yehovha a hi byelaka swaku hi fanele hi va hlonipha ni leswi hi lavaka ku mu tsakisa. — Yox. 4:14; 1 Pe. 3:15.

6. Indjhe swa koteka ku hlonipha munhu wa ku kala a nga ku hloniphi? Tlhamusela. (Vona mufoto.)

⁶ Van’wani va nga ha tivutisa va ku: ‘Indjhe swa koteka ku hlonipha munhu lweyi a kalaka a nga ni hloniphi?’ Ina swa koteka. Hi xikombiso, Hosi Sawulo a danise n’wana wa yena Yonatani phambheni ka vanhu van’wani. (1 Sa. 20:30-34) Hambileswo, Yonatani a tame a hlonipha papayi wa yena a tlhela a mu seketela anyimpini wutomi la yena hinkwalu. (Eks. 20:12; 2 Sa. 1:23) Muprista Wamukulu Eli a lumbete Ana, a vula leswaku a dakwile. (1 Sa. 1:12-14) Hambileswo, Ana a vulavule na Eli hi ndlela ya xihlonipho hambileswi Vayisrayele a va swi tiva swaku Eli a a nga li papayi wamunene funtshi a a nga wu yendli kahle ntirho wa yena wa ku va Muprista Wamukulu. (1 Sa. 1:15-18; 2:22-24) Vanhu van’wani va le Atena va rhuketele Pawulo, va vula swaku a a li “nhlanyi”. (Min. 17:18) Hambileswo, Pawulo a vulavule na vona hi ndlela ya xihlonipho. (Min. 17:22) Swikombiso hinkwaswu leswi swi hi pfuna ku vona leswaku loko hi mu rhandza hintamu Yehovha hi tlhela hi nga lavi ku mu kwatisa, hi ta yendla hinkwaswu leswaku hi hlonipha vanhu van’wani hambiloko swi nga vevuki ku yendla leswo. Se swoswi a hi voneni leswaku i vamani lava hi faneleke hi va hlonipha ni leswaku hi mhaka muni.

KOMBISA XIHLONIPHO NDJANGWINI

7. Hi mhaka muni swi nga ha hi karhatelaka ku kombisa xihlonipho andjangwini?

⁷ Xikarhatu. Leswi hi hetaka nkama wa wunyingi ni ndjangu wa hina swi vevuka hintamu kuva hi tiva wumunhu lalinene leli mun’wani ni mun’wani a nga na lona kambe hi tlhela hi tiva ni swihoxo swa vona. Van’wani andjangwini va nga ha tshamela ku vilela kasi van’wani va va ni mavabyi lawa ma yendlaka swi hi karhatela ku va hlayisa. Van’wani swi nga yendleka va vula kumbe ku yendla swilo leswi nga ta hi vavisa. Phela andjangwini a ku fanele ku va ndhawu leyi hi titwaka na hi pepile ni ku rhula, kambe van’wani va yendla swaku ku va ni ku kwatisana ni ku kala ku nga twananiwi hi mhaka leswi va kalaka va nga kombisi xihlonipho. Ku fana ni leswi mavabyi ma nga yendlaka swaku muzimbha wu nga tirhi kahle, loko andjangwini ku nga na ku hloniphana swi nga yendla swaku ku nga tsakiwi ku tlhela ku nga na ku twanana. Kambe ku fana ni leswi mavabyi ya manyingi ma nga dahiwaka, swa koteka swaku ndjangu wu djondza ku hloniphana.

8. Hi mhaka muni swi li swa lisima ku hlonipha vandjangu wa hina? (1 Timotiya 5:4, 8)

⁸ Hi mhaka muni hi fanele hi hlonipha vandjangu wa hina? (Lerha 1 Timotiya 5:4, 8.) Ka Timotiya wa ku sungula, Pawulo a tlhamusele leswaku hi fanele hi va hlayisisa ku yini vandjangu wa hina. A tlhamusela leswaku xivangelo xaxikulu xi yendlaka swaku hi hlonipha vanhu va ndjangu wa hina a hileswi swi ngo boha ntsena kambe ni hileswi swi fambisanaka ni ku ‘tinyiketela [ka hina] ka Xikwembu’, ku nga ntirho lowu hi wu yendlelaka Xikwembu. Phela i Yehovha Musunguli wa mindjangu. (Efe. 3:14, 15) Se loko hi hlonipha vandjangu wa hina, hi va hi hlonipha Yehovha Musunguli wa ndjangu. Impela lexi i xivangelo xa lisima lexi xi hi yendlaka hi hlonipha vanhu va ndjangu wa hina!

9. Nuna na nsati va nga swi kombisisa ku yini swaku va hloniphana? (Vona mafoto.)

⁹ Hi nga xi kombisisa ku yini xihlonipho andjangwini? Wanuna lweyi a hloniphaka nsati wa yena a kombisa swaku wa mu nyika lisima loko va li voxe ni loko va li ni vanhu van’wani. (Swiv. 31:28; 1 Pe. 3:7) A nga mu bi kumbe ku vula nchumu lexi nga yendlaka nsati wa yena a titwa a nga li wa nchumu. Makwerhu mun’wani lweyi a vitaniwaka Ariel,a a tshamaka Argentina, a li: “Hi mhaka ya mavabyi ya yena, nsati wa mina minkama yin’wani a vula swilo leswi swi ni kwatisaka. Loko leswo swi yendleka, ni zama ku khumbuka swaku phela leswi a nga swi vula a hi swona leswi a titwisaka xiswona hikakunene. Ndzimana yin’wani yi ni pfunaka ka mhaka leyi, i 1 Vakorinto 13:5, leyi kombisaka swaku hi fanele hi tshika ku kwata kambe hi hlonipha van’wani.” (Swiv. 19:11) Wansati lweyi a hloniphaka nuna wa yena a vulavula kahle hi yena ka van’wani. (Efe. 5:33) A nga tshuki a vulavula ku biha hi nuna wa yena kumbe a mandara mapiyada hi yena kumbe a mu rhuketela; wa swi tiva swaku leswo swi nga hohlota wukati la vona ku fana ni leswi feruji li nga wonhaka nsimbi. (Swiv. 14:1) Makwerhu mun’wani wa xisati lweyi a tshamaka aItália a li: “Nuna wa mina a vabya hi ansiedade, se minkama yin’wani ni pimisa swaku a vilela ku tlula mpimu. A khale leswi a ni mu yangulisa xiswona ni leswi a ni mu txuvukisa xiswona a swi kombisa swaku a ni nga mu hloniphi. Kambe lexi nga ni pfuna ku hlonipha nuna wa mina i ku va ni vanghanu lava kombisaka xihlonipho.”

10. Vana va nga swi kombisisa yini swaku va va hlonipha vapsali va vona?

¹⁰ N’wina vana, yingisani minawu leyi vapsali va n’wina va mi nyikaka yona. (Efe. 6:1-3) Vulavulani na vona hi ndlela ya xihlonipho. (Eks. 21:17) Nkama lowu va yaka va kula, kombisani leswaku ma va hlonipha hi ku va pfuna hi leswi va swi lavaka. Funtshi yendlani hinkwaswu leswi mi nga swi kotaka leswaku mi va hlayisa. Hi leswo swi nga yendliwa hi María. Nkama papayi wa yena lweyi a kalaka a nga li Mboni a nga vabya, a swi nga mu vevukeli ku mu hlayisa hikusa a a nga mu khomi kahle. Yena a li: “A ni khongela ka Yehovha leswaku a ni pfuna kuva ni hlonipha papayi wa mina ni tlhela ni swi kombisa hi leswi a ni swi yendla. A ni tibyela ni ku: ‘Loko Yehovha a ni kombela swaku ni hlonipha vapsali va mina, a ta tlhela a ni nyika matimba leswaku ni swi kota leswo.’ Hi ku famba ka nkama, ni djondze swaku hambiloko papayi wa mina a nga ni khomi hi ndlela yayinene ni fanele ni tama ni mu hlonipha.” Phela loko hi hlonipha vandjangu wa hina hambiloko va yendla swihoxo, hi va hi kombisa swaku hi hlonipha Yehovha Musunguli wa ndjangu.

KOMBISA XIHLONIPHO ABANDLENI

11. Hi mhaka muni swi nga hi karhatelaka ku hlonipha vamakwerhu?

¹¹ Xikarhatu. Hambileswi vamakwerhu va zamaka ku tirhisa leswi Bibele li swi vulaka, minkama yin’wani va nga ha yendla swilo leswi nga ta hi kwatisa, va hi khoma hi ndlela ya ku kala yi nga li yinene kumbe va pimisa swilo swa ku biha hi hina. Loko makwerhu a yendla nchumu lexi hi nga mu ‘solaka hi xona’ swi nga hi karhatela ku tama hi mu hlonipha. (Kol. 3:13) Kambe i yini xi nga hi pfunaka swaku hi tama hi mu hlonipha?

12. Hi mhaka muni swi li swa lisima ku hlonipha vamakwerhu? (2 Pedru 2:9-12)

¹² Hi mhaka muni hi fanele hi hlonipha vamakwerhu? (Lerha 2 Pedru 2:9-12.) Ka karta la yena la wumbirhi, mupostolo Pedru a vule leswaku a ku ni vanhu bandleni lava a va vulavula “hi vakwetsimi” ku nga madoda hi ndlela ya ku kala xihlonipho. Tintsumi a ti swi vona leswo, kambe leswi ‘ti hloniphaka Yehovha’ a ti zanga ti vulavula hi ndlela ya ku kala xihlonipho hi vanhu lavayani kumbe ku va yavanyisa. Handle ka leswo ti swi tshikele Yehovha. (Rom. 14:10-12; vona Yuda 9.) Phela hi nga djondza swilo swa lisima ka tintsumi leti. Leswi hi kalaka hi nga fanelanga hi va khoma hi ndlela ya ku kala xihlonipho valala va Yehovha, swi li yini hi vamakwerhu! Hi fanele hi ‘tinyimisela ku va va ku sungula ku va hlonipha’. (Rom. 12:10) Loko hi yendla leswo, hi va hi kombisa swaku ha mu hlonipha Yehovha.

13-14. Nyikela swikombiso swa ndlela leyi hi nga kombisaka xihlonipho abandleni. (Vona mafoto.)

¹³ Hi nga xi kombisisa ku yini xihlonipho abandleni? N’wina madoda, yendlani hinkwaswu swaku mi djondzisa hi ndlela ya lirhandzu. (Flm. 8, 9) Loko swi lava swaku mi laya munhu, swi yendleni hi ndlela ya lirhandzu ku nga li loko mi kwatile. N’wina vamakwerhu va xisati, yendlani swaku abandleni ku va ndhawu ya ku rhula ni leyi nga ni xihlonipho; mi nga yendla leswo hi ku kala mi nga vi ni tindzava kumbe ku wonha van’wani vito. (Tit. 2:3-5) Phela hinkwerhu hi nga kombisa swaku ha ma hlonipha madoda hi ku tirhisana kahle na wona. Ndlela yin’wani ya ku yendla leswo i ku khensa minzamu hinkwayu leyi ma yi yendlaka swaku ma fambisa mintlhanganu, ma rhangela ntirho wa ku chumayela ni ku pfuna lava nga “huma ndleleni”. — Gal. 6:1; 1 Tm. 5:17.

¹⁴ Makwerhu mun’wani wa xisati lweyi a vitaniwaka Rocío a swi mu karhatela ku hlonipha doda leli li nga mu nyika xitsundzuxu. Yena a li: “A ni pimisa leswaku makwerhu lwiyani a ni tikiselile, phela a ni vulavula ku biha hi yena loko ni li kaya. Hambileswi a ni nga swi kombisi ka vanhu van’wani a ni pimisa swaku a nga na mhaka na mina; hi mhaka leyo, a ni xi yingisanga xitsundzuxu xa yena.” I mpsini leswi nga pfuna Rocío? Yena a tlhela a ku: “Nkama na ni lerha Bibele, ni kume 1 Vatesalonika 5:12, 13. Nkama ni nga vona swaku a ni nga mu hloniphi makwerhu lwiyani ni sungule ku biwa hi lipfalu. Se ni khongelile ka Yehovha ni ku yendla mapexkiza ka mabuku ya hina leswaku ni kuma leswi a swi ta ni pfuna swaku ni txintxa mayendlelo ya mina ya swilo. Hi ku famba ka nkama, ni swi vonile swaku xikarhatu a ku nga li makwerhu lwiyani kambe a ku li hi mhaka ya leswi a ni tibyela. Swoswi na swi twisisa swaku kuva ni kota ku hlonipha vanhu van’wani ni fanele ni tiveka hansi. Hambileswi swa ha lavaka ni yampsisa ka mhaka leyi, swoswi ni titwa ni pepile hi ku tiva swaku Yehovha wa tsaka hileswi ni tikarhatelaka ku yampsisa.”

KOMBISA XIHLONIPHO KA LAVA KALAKA VA NGA MU TIRHELI YEHOVHA

15. Hi mhaka muni swi karhata ku kombisa xihlonipho ka lava va kalaka va nga mu tirheli Yehovha?

¹⁵ Xikarhatu. Ka ntirho wa ku chumayela swi tolovelekile ku kuma vanhu lava swi tikombaka ingi a va swi nyiki lisima leswi Bibele li swi djondzisaka. (Efe. 4:18) Van’wani a va lavi ku twa nchumu hi mahungu ya ku tsakisa hi mhaka ya leswi va nga djondzisiwa swona na va ha li vatsongo. Swi nga yendleka vapatrao va hina kumbe vaprofesori va nga swi nyiki lisima leswi hi swi yendlaka, naswona lava hi djondzaka na vona kumbe lava hi tirhaka na vona swi nga yendleka va nga hi hloniphi. Leswo swi nga yendla swaku hi ku famba ka nkama hi nga va hloniphi hi tlhela hi nga va khomi hi ndlela yayinene.

16. Hi mhaka muni swi li swa lisima ku hlonipha lava kalaka va nga mu tirheli Yehovha? (1 Pedru 2:12; 3:15)

¹⁶ Hi mhaka muni hi fanele hi hlonipha lava va kalaka va nga mu tirheli Yehovha? Khumbuka leswaku Yehovha a ni mhaka swinene ni ndlela leyi hi va khomaka hi yona lava va kalaka va nga mu tirheli. Mupostolo Pedru a byele Vakreste leswaku mahanyelo ya vona yamanene a ma ta yendla leswaku vanhu va “dzunisa Xikwembu”. Hi mhaka leyo, a va byele leswaku nkama lowu va tlhamuselaka leswi va kholwaka ka swona va fanele va “swi yendla hi ku rhula ni hi xihlonipho xaxikulu.” (Lerha 1 Pedru 2:12; 3:15.) Se ku nga na mhaka leswaku ho nyimelela lipfumelo la hina atribunali kumbe ho bula ni vhizinyu hi fanele hi vulavula hi ndlela ya xihlonipho ni lava va kalaka va nga mu tirheli Yehovha ingaku ho va na Yehovha tlhelweni ka hina. Phela Yehovha wa swi vona hinkwaswu funtshi wa swi twa leswi hi swi vulaka ni ndlela leyi hi swi vulaka hi yona. Lexo i xivangelo xaxikulu lexi hi yendlaka hi hlonipha vanhu lava va kalaka va nga mu tirheli Yehovha!

17. Hi nga xi kombisa ku yini xihlonipho ka lava va kalaka va nga mu tirheli Yehovha?

¹⁷ Hi nga xi kombisisa ku yini xihlonipho ka lava va kalaka va nga mu tirheli Yehovha? Loko hi li nsin’wini, a hi lavi ku yendla nchumu lexi nga yendlaka van’wani va pimisa swaku ha yampsa ku va tlula hileswi va kalaka va nga tivi swa swinyingi hi Bibele kumbe hileswi va kalaka va nga tivi nchumu hi leswi li swi djondzisaka. Hi lava ku vona vanhu volavo na va li va lisima ku hi tlula hi tlhela hi khumbuka swaku na vona i va lisima swinene ka Xikwembu. (Hag. 2:7; Filp. 2:3) Loko munhu a tshuka a vulavula ku biha hi leswi hi kholwaka ka swona, tikhomi leswaku u nga mu tlheliseli; u nga tshuki u vula nchumu lexi nga yendlaka a tivona na a nga li wa nchumu. (1 Pe. 2:23) Loko u tshuka u phazama ka leswi u nga ta swi vula tekela ku kombela rivalelo. Loko u li ntirhweni ke, u nga yendla yini leswaku u kombisa xihlonipho? Tikarhateli ku va mutirhi wamunene naswona zama ku vona wumunhu lalinene la vakolega ni tixefi ta wena. (Tit. 2:9, 10) Loko u tshembeka u tlhela u tirha hi matimba, swi nga yendleka van’wani va ku tsakela kambe swi nga yendleka minkama yin’wani va nga ku tsakeli, hambileswo tiyiseka hi ku helela swaku u ta mu tsakisa Yehovha. — Kol. 3:22, 23.

18. Hi mhaka muni swi li swa lisima ku hlonipha van’wani?

¹⁸ Ka nhlokomhaka leyi, hi vone swivangelo swa lisima leswi hi yendlaka hi hlonipha van’wani! Hi djondze leswaku loko hi hlonipha vandjangu wa hina, hi va hi hlonipha Musunguli wa ndjangu ku nga Yehovha. Loko hi hlonipha vamakwerhu bandleni hi va hi hlonipha Papayi wa hina wa le matilweni. Loko hi hlonipha lava kalaka va nga xi tirheli Xikwembu, hi va hi yendla swaku swi koteka kuva siku lin’wani na vona va xi hlonipha ni ku xi dzunisa. Hambiloko vanhu van’wani lava hi va hloniphaka va nga hi hloniphi, hi fanele hi tama hi va hlonipha hikusa Yehovha a ta hi katekisa. Phela yena a li: “Lava va ni hloniphaka ni ta va hlonipha.” — 1 Sa. 2:30.