Biblia jarhuataasti míjtakuni irekua
Profesionista ma enga no tsitienga relijioniiri ambe, ¿nani exentaski ambe enga uétarhinchani japka imeeri irekuarhu? ¿Ambe jorhenguarhispi katoliku ma uarhikueri ambe enga úpka eska imeeri irekua mójtakukurhepiringa? ¿Náki jurhimbikua Tata Diosïiri ambe úspi eska tumbi ma enga uandanheenga irekueri ambe jimbo niárapiringa aianhpiri úkuarhini? Ju je jurajkuni eskajtsïni indeecha mókuchintaaka.
“Iónisï kurhamarhikuarhispkia andichisï ixú jaki” (ROSALIND JOHN)
UÉXURHINI ENGA ANDAJPENUKA: 1963
PAISI: GRAN BRETAÑA
MÁTERU AMBE: JURAJKUSPTI AMBAKITI ÁNCHIKUARITA MA
NA ENGANI IREKAPKA IÓNTKI:
Andajpenuska distriturhu ma enga sur de Londres jaka, enga arhinhajka Croydon. Juchiiti taatiichaksï isla caribeña de San Vicente anapuesti. Ji ochu ermanuechani kaasïnga. Nájkiruka juchiiti naandi Iglesia Metodisterhu nireenga, ji no tsitisïreenga relijioniiri ambe. Engani sapiipka iámindu ambeeri uékasïreenga jorhenguarhini. Bakasioni jimbo, someni arhiantani jarhasïreenga libruechani lagurhu jandukutini ma engani bibliotekarhu pʼireenga.
Máru uéxurhiniichani tátsekua engani na kʼamarapkia eskuela, uékasïreenga jarhuataani imeecha ni engaksï uétarhinchani japka ambe ma. Uénaspka kʼuiripuecha jingoni engaksï no jatsipka nani irekani, engaksï diskapasidadi ambe jatsipka o engaksï no ueenga sóntku jorhenguarhini ambe ma. Tátsekua unibersidadirhu ma uénaspka kursu ma siensias de la saludiri ambe. Kánikuarini sési nichespti engani na graduarikuaripkia. Ambakiti ánchikuarhitechani jatsiaspka engani kánikua sési maiamuneenga ka engani jimbo ueenga kánikua sési irekani. Jandiajkuni jánguarhintasïrenga jirinhakuntani ka inbestigarini para úni jarhuataani máteruechani. Solu uétarhinchasïreenga komputadora ma ka Interneti parani úni ánchikuarhini. Someni biajarisïreenga ka pakarasïreenga otelirhu engani xáni tsitienga, jimbokani jima úsïreenga nirani gimnasiorhu, jima engaksï masaji íntspijka ka sési járhati lugarichani exeani. Eratsesïreenga eskani iámindu ambe jatsispkia parani tsípikua jingoni irekani. Joperuni seguirisïreenga uandanhiani imeechani jimbo engaksï uétarhinchakuechani jatsiapka.
NA ENGARINI BIBLIA MÓJTAKUCHEKA IREKUA:
Uánikua uéxurhiniichani jimbo kurhamarhikuarhispka andichisï ixú jaki o para ambechi úni kueraanhaski. Joperu no méni eratsespka jirinhantani Bibliarhu. Ma jurhiatikua 1999 jimbo, pʼorhembisptireni juchiiti ermana sánderu sapichu Margaret, ka imeeri amiga ma. Tsimarhanksï Jeobaeri testiguespti. Imeeri amigarini kánikua sési kámaspti ka no jamberi kuenta íntskukuarhespka engani uékapka eskarini jorhendapiringa Biblieri ambe. Kánikuani tiempu úrasïreenga ánchikuarhitarhu ka ístu juchiiti irekuarhu, jimbosïni nótki ueenga sési marhuakuni Jeobani.
Uéxurhini 2002 jimbo, mótsispka Inglaterra suroesterisï, jimbokani uékasïreenga sánderu estudiarini inbestigasioni sosiali ka jatsini juchiiti doktoradu. Jima uénaspka sánderu nirani juchiiti sapi jingoni Kʼumanchikua Reinuerirhu engaksï Jeobaeri testiguecha tánguarhijka. Nájkirukani unibersidadirhu ma nípka, no méni niáraspka sési míteni uandanhiateecheri engachi jatsiajka irekuarhu nijtu néna sési peentani, astakani ueenapka jorhenguarhini Biblieri ambe. Uandakuecha engaksï Mateu 6:24 jimbo jaka, úspti eskani sánderu sési eratsepiringa. No úpiringa parani tsimani patronichani marhuakuani: jatsipiringa para erakuni Tata Diosïni o jatsikuarhekuani. Ambe engani erakupiringa xarhatapirindi ambe engani sánderu jukaparharenga.
Ma uéxurhini antesi, someni nirasïreenga jorhenguarhini Biblieri ambe Jeobaeri testiguecheri kʼumanchikuarhu ma, jima jorhenguarhinhasïrendi libru ¿Existe un Creador que se interese por nosotros?a I amberini jarhuatasti parani úni kurhanguni eska solu juchaari Kuerajpiri, Tata Diosï Jeoba, uaaka sési peentani kʼuiripuecheri uandanhiateechani. Joperu unibersidadirhu jorhentpisïndiksï eska para ma úni sési irekani no uétarhisïnga jakajkuni Kuerajpirini ma. No sési exespka indeni ambe. Apenasi tsimani mesijkusï nirani japka unibersidadirhu, joperu jurajkuspka klasiichani ka sánderu úraspka tiempu parani sési pájperani Tata Diosï jingoni.
Ambe engareni jarhuatapka mójtakuni na engani irekani japka, jindeesti ambe enga arhijka Proverbios 3:5, 6: “Mintsika Jeobani iámindu chiiti mintsitani jingoni, ka asï mintsika chiiti eratsekuani. Iámindu ambe engari uaaka, u imani eratseparini, ka ima jurhimberauati chiiti xanharuechani”. Míteni juchaari kuerajpirini enga xáni uékpitiika sánderu jukaparhakuesti eska doktoradu ma, jatsikuarhekuecha o kánikua mítekateeni. Engani sánderu jorhenguarhienga imeeri ambe enga Tata Diosï uéjka úni Echerirhu ka imeeri ambe enga Jesúsi úpka juchantsïni jimbo enga uarhipka, sánderuni uékasïreenga marhuakuni Tata Diosïni. Ka itsï atakuarhispka komu Jeobaeri testigu abrilini 2003 jimbo. Jiáni uératini jorhenguarhispka sántku ísï ambe jingontku irekani.
NÁKI KÓNTPERATECHANI INTSÏNHAASKIA:
Kánikua jukaparharasïnga juchiiti pájperakua Tata Diosï jingoni. Iásï engani mítekia imani kánikuani sési pʼikuarherasïnga ka tsípikua jingoni. Ístuni sési pʼikuarherasïnga máteru erachiicha jingoni jarhani.
Biblieri jorhenguarhikua jimbo ka tánguarhikuecharhu kánikua ambe jorhenguarhisïnga. Ístu, tsitisïnga aianguani máteruechani ambe engani jakajkujka. Ísï jimbo, úska eska i ambe ísïiuaka eska juchiiti ánchikuarhita. Ka desde juniu de 2008, marhuaxaka komu tiempu kompletueri. Ísï, úsïnga jarhuataani kʼuiripuechani paraksï sánderu sési irekani, ka parakaksï sánderu orhepatini uaaka irekani para méntkisï ixú Echerirhu. No méni xáni sési pʼikuarheraxapka ka tsípikua jingoni. Kánikuani diosmaiamukua íntskuntasïnga Tata Diosïni, jimbokani iásï koru míteskia andisïni ixú jaki.
“Kánikuani no sési pʼikuarheraspka enga juchiiti amigu uarhipka” (ROMAN IRNESBERGER)
UEXURHINI ENGA ANDAJPENUKA: 1973
PAISI: AUSTRIA
MÁTERU AMBE: KÁNIKUA TSITISÏREENDI CHʼANANI KA APOSTARINI
NA ENGANI IREKAPKA IÓNTKI:
Familia katolikarhu ma kʼuiripespka ireta sapichurhu ma enga arhinheenga Braunau (Austria). Imani lugari jimbo, sáni jatsirichasptiksï ka nóksï xáni no sési úricha jarhaspti.
Miásïnga eska ma jurhiatikua 1984 jimbo, engani 11 uéxurhini jatiripka, úkuarhispti ambe ma engani no úpka mirikuarhini. Juchiiti amigu ma, engani jingoni nótki xáni ióni chʼanapka futboli,uarhispti aksidentirhu ma. Uánikua uéxurhiniichani jimbo no sési pʼikuarheraspka enga ima uarhipka. Someni kurhamarhikuarhisïrenga ambechi úkuarhinchasïni engachi uarhijka.
Engani jurajkupka eskuela, uénaspka ánchikuarhini komu elektrisista. Sánderu tátsekua tsitispka chʼanani ka apostarini. Ka nájkirukani kánikua sentabu apostarienga, no méni kueratanchasïreenga sentabu. Ístu, kánikua tiempu úrasïreenga para deportichaani chʼanaani ka musika kurhaani heavy metal ka punk. Ísku jándikua ambe niátasïreenga ka puru diskotekecharhu nirasïreenga ka kʼuínchikuecharhu. Úsïreenga ambe enga ji uékeenga; joperu, ísïini pʼikuarherasïreenga enajkini ambe ma kueratanchani japi.
NA ENGARINI BIBLIA MÓJTAKUCHEKA IREKUA:
Uéxurhini 1995 jimbo, Jeobaeri testigu ma enga jatiripkia kústaspti juchiiti puertani ka aiachisptirini libru ma enga Bibliarhu pʼitakata jaka enga mókuntenga kurhamarhikuani “¿Ambe úkuarhisïni enga ma uarhijka?”. Jiókuarhispka jimbokani útasï no sési pʼikuarherasïreenga juchiiti amigueri uarhikua jimbo. Ka no solu imantku kapitulu arhintaspka enga mókuntenga kurhamarhikuani, sino iámu libruni.
No soluni exeantaspka mókuntskuechani uarhikueri ambe, sino ístuni uánikua ambe jorhenguarhispka. Jimbokani desde sapichu kʼuiriperanhaspka komueska katoliku ma, ji tata Jesukristuni mintsikasïreenga. Joperu, jimbokani ji sési jorhenguarhispkia Biblieri ambe, ístuni ambakiti pájperakua ma jatsispka Jesúsiiri Taati jingoni, Tata Diosï Jeoba. Kánikua tsípispka engani mítepka eska Tata Diosï iáminduechani sési kaasïnga ka eska no iauanikua jarhaska. Ka eska uékasïnga eskaksï sési míteaka imeecha engaksï jirinhantajka (Mateu 7:7-11). Ístuni jorhenguarhiska eska jatsiaska pʼikuarhenikuechani ka eska no chkuanderasïnga. I ambe úspti eskani uékapiringa míteni nénaksï niáraski úkuarhini Bibliarhu anapu profesiecha. Ambe engani jorhenguarhipka úspti eskani sánderu mintsikapiringa Tata Diosïni.
Sóntku kuenta íntskukuarhespka eskani Jeobaeri testiguechantkusï míteapka eskaksï jánguarhintasïrenga jarhuataani kʼuiripuechani paraksï úni kurhanguni Bibliani. Iámindu Biblieri tekstuechani karaasïreenga engaksï publikasionicharhu jukanharhienga ka tátsekua juchiiti Biblia katolikarhu jirinhantaasïrenga. Engani sánderu inbestigarienga, sánderuni seguru jarhasïreenga eskani exentaspkia relijioni jurhimbitiini.
Bibliarhu ístu jorhenguarhispka eska Tata Diosï Jeoba erokuarhisïnga eskani ji kurhajchauaka imeeri juramukuechani. Engani arhintapka Efesu 4:22-24, kurhanguspka eskani jatsipka parani nóteru májkueni jámani eskani na jámani jarhenga ka pímbinhaxentani ísï eska Diosï na uéjka. Sóntku mójtakuspka juchiiti irekuani, ístuni jurajkuspka imani ambe enga ueenga eskani tsitipiringa sánderu jatsikuarheni, chʼanani ka apostarini (1 Korintu 6:9, 10). Ka parani úni ísï úni, jatsispka parani jurajkuani juchiiti amiguechani ka jatsiani amiguechani engaksï ísï újka eskaksï na uandajka Biblieri prinsipiuecha.
Ísï úni úkua jukaspti. Joperu exeantaska ambakiti amiguechani engani ueenapka nirani Jeobaeri testiguecheri tánguarhikuecharhu. Ístuni seguirispka jorhenguarhini Biblieri ambe ka eratsentani ambe engani jorhenguarhienga. Sánhani arhispka mójtakuni musikani engani kureenga, ístu ambe engani uékeenga úni juchiiti irekuarhu ka na engani xarhareenga. Ka uéxurhini 1995 jimbo itsï atakuarhispka komu Jeobaeri testigu ma.
NÁKI KÓNTPERATECHANI INTSÏNHAASKIA:
Iásï nóteruni xáni jukaparharasïngia sentabu ka jatsikuarhekua ambe. Ístuni jorhenguarhiskia pʼíngukuarhini ka nóteru sóntku ikiania eska antesi. Ka nóteru xáni uandanhiasïngia imani ambe jimbo enga úkuarhiaka sánderu orhepani.
Kánikua tsípisïnga jimbokani kuenta úkuarhisïnga kʼuiripuecha jingoni engaksï iápuru ísï anapueka ka engaksï Jeobani marhuakujka. Nájkirukaksï jatsiajka mámaru járhati uandanhiateechani, nóksï méni jurajkusïndi Tata Diosïni. Tsípisïnga uandani eskani iásï no imani ambe uékasïnga engani ji uékeenga úni, sino marhuakuni Jeobani ka ambakiti ambe úni máteruechani jimbo.
“Iásï kʼóruni míteskia andisïni irekani jaki” (IAN KING)
UÉXURHINI ENGA ANDAJPENUKA: 1963
PAISI: GRAN BRETAÑA
MÁTERU AMBE: UÁNDANIASÏRENDI IREKUERI AMBE JIMBO
NA ENGANI IREKAPKA IÓNTKI:
Inglaterra andajpenuspka, joperu engani siete uéxurhini jatiripka juchiiti familia mótsispti Australia jini engaksï uánikua turistecha nirajka Queensland enga arhinhajka Gold Coast. Nájkirukachi no jatsikuarheriipka, nóchi méni kueratanchaspka ambe ma.
Nájkirukani iámindu ambe jatsipka, no tsípikua jingoni irekasïreenga. Uandanhiasïreenga irekueri ambe jimbo. Juchiiti taati kauisïreendi, ka ji no kánikua xénchasïreenga. No tsitisïreenga eska ima kauipiringa ni eska no sési kámapiringa juchiiti naandini ka jíndeni. Úspka kurhanguni andi enga ima ísï jámeenga, jiáni engani mítepka ambe enga ima úkuarhinchapka jiáni enga ima ejersiturhu japka, jini enga iásï ísï mítekateeka komueska Malasia.
Engani tumbiipka, ueenaspka kauini. Enga 16 jatiripka jurajkuspka eskuela ka Marinarhu inchamukuspka. Jiánisï, ueenaspka droga úrani, sóntku tsitispka tabaku ambe úrani ka kánikua kauisïreenga. Ueenani jámani fin de semanechatkuni kauisïreenga, joperu tátsekua, mándani jurhiatikua.
Jamberini 20 uéxurhini ísï jatiripka engani ueenapka kurhamarhikuarhini sini jarhaspi Tata Diosï. Eratsesïreenga, “enga jaka, ¿andisï jurajkujki eskachi komu nitamakuarhiaka ka uarhini? ” Astani uaaspka poemechani engaksï Tata Diosïni kulparienga xáni no sési jásï ambe jimbo engani exenga parhakpinirhu.
Engani 23 jatiripka, nóteru jarhaspkia Marinarhu. Uánikua ánchikuarhiteechani jatsiaspka ka ma uéxurhini biajarini jámaspka, joperu útasïni uandanhiasïreenga irekueri ambe jimbo. No jatsiaspka meteechani. Nijtuni uékeni ambe ma úni. No jánguarhintasïreenga parani jatsini kʼumanchikua ma, ánchikuarhita ma o sánderu ambakiti ánchikuarhita ma. Soluni uékasïreenga kauini ka musika kuraani.
Útasïni miásïnga na engani jatini sánderu uékani japka míteni andisïnisï meru irekani japi. Polonia niraspka exeni kampuni jima engaksï kʼuiripuechani ónhauenga, enga Auschwitz jaka. Arhintaspkia ambe enga xáni úkuarhipka jima, joperu engani ji mismu exekuarhipka na enga xáni kʼépka kampu, kánikuani kómu pʼikuarheraspka. No úsïreenga kurhanguni andiksïsï kʼuiripuecha xáni no sési ambe kámpieenbi. Engani jimeesïsï xanharani japka ueparini, kurhamarhikuarhisïreenga: “¿Andi, andi?”.
NA ENGARINI BIBLIA MÓTAKUCHIKA IREKUA:
Uéxurhini 1993 jimbo, engani junguapkia biajirhu uératini, ueenaspka jirinhantaani mókuntskuechani Bibliarhu. Sánderu tátsekua, tsimani Jeobaeri testiguechaksï kústaspti juchiiti puertarhu ka pʼímarhisptijtsïni kʼéri tánguarhikuarhu ma enga úkuarhipiringa estadiurhu ma enga jima no iauani japka. Ka niraspka.
Máru mesiichani antesi niraspka ini estadiurhu parani partidu ma exeni, peru kʼéri tánguarhikua méntku ménderuenispti. Jeobaeri testiguechaksï sési kámpisïreendi ka sési xukuparhatinksï nirasïreendi, ka imeecheri uájpeechajtuksï sési jámasïreendi. Ískuni pakaraspka jiáni enga tʼirenhani nípka, uánikua Jeobaeri testiguechaksï kampurhu tʼirespti, joperu, engaksï kʼuanhatsentapka imeecheri siiecharhu, méntku no ma sïranda sapichu jándetini pakaraspti. Joperu, ambe engareni sánderu ísku pakatapka jindeespti na engaksï xáni tsípini xarhareenga ka sési, ma ambe engani xáni uékeenga exeni. No ma ambe miásïnga enga jima xáni uandanhaapka, joperu na engaksï Jeobaeri testiguecha jámapka indeni kʼóruni méntku miáni pakaraska.
Ima mismu chúrikua miántaspka eska juchiiti primu enga mítepka Biblieri ambe ka enga uánikua relijionicharhu jámapka, arhisptirini máru uéxurhiniichani antesi, eska Jesúsi uandaspka eska ma úpiringa míteantani ambarhati kristianuechani imeecheri jángua jimbo (Mateu 7:15-20). Eratsespka eskani jatsispka parani míteni andiksïsï Testiguecha no májkueniipi eska máteruecha. No méni xáni tsípini pʼikuarheraspka.
Máteru semana jimbo, Jeobaeri testiguecha engajtsïni pʼímarhipka kʼéri tánguarhikuarhu ménderujtsïni pʼorhembispti. Aiachisptijtsïni Biblieri jorhenguarhikua ma, ka jiókuarhipka. Ístuni ueenaspka nirani tánguarhikuecharhu.
Engani na jorhenguarhipani japka Biblieri ambe, niáraspka mójtakuni na enga eratseenga Tata Diosïiri ambe. Jorhenguarhispka eska ima no kulpa jatsispka no sési jásï ambeeri ka kómu nitamakua ambeeri, ka eska ima kómu pʼikuarherasïnga enga exejka na engaksï kʼuiripuecha no sési ambe újka (Génesis 6:6; Salmo 78:40, 41). Ji mismu aiakuarheska eskani no no sési pʼikuastapiringa Tata Diosïni. Sánderu sési, uékasïreenga tsíperani imeeri mintsitani (Proverbios 27:11). Jurajkuspka sigarru, kauikua ka iámu no sési jásï ambe. Ka marsu de 1994 jimbo, itsï atakuarhispka komueska Jeobaeri testigu.
NÁKI KONTPERATECHANI ÍNTSINHAASKIA:
Kánikuani tsípini pʼikuarherasïnga ka sési. Engani uandanhiani jarhajka, nóteruni alkooli arhasïngia. Sino, Jeobani jurajkukuasïnga juchiiti uandanhiateechani (Salmo 55:22).
Páxakaia 10 uéxurhini tembuchatini sési jásï ma testigu jingoni enga Karen arhinhajka, ka ima sési jásï uájpani ma kámasïndi enga Nella arhinhajka. Taniperanchi kánikua tiempu úrasïnga para aianhpini, ka jarhuataasïngachi máteru kʼuiripuechani paraksï jorhenguarhini jurhimbikua ambe Tata Diosïiri. Iásï kʼóruni míteski andisïni irekani jaki.
a Engaksï Jeobaeri testiguecha úka.