SEMANA 8
PIREKUA 130 Ju je puátsperantani
Nénachi uaa májkueni puátspentani eska Tata Diosï Jeoba
“Tata Diosï Jeobaksïni mintsita jingoni puáchentasti chánksïni, ísï jimbo chájtu májkueni ú je” (KOL. 3:13).
AMBE ENGACHI JORHENGUARHIAKA
Ambechi uaa úni parachi úni puákuntani nemani engajtsïni no sési úchiaka.
1, 2. a) ¿Káni úkua jukasïni puákuntani nemani? b) ¿Néna xarhataspi Daniela eska puákuntaspka acheetini?
¿ÚKUA jukanchasïntsï puákuntani nemani? Ménisï úkua jukasïndi ka sánderu jiánia engajtsïni arhijka ojtsïni úchini ambe ma engajtsïni kánikua no sési pʼikuastajka. Joperuchi uaaka mirikurhini ka puátspentani. Ju je exeni pirenchi Danieleeria ejempluni, ima sési jimbo xarhataspti eska puátspentaspka. Uéxurhini 2017 jimbo, Daniela ka imeeri familiaksï niraspti Jeobaeri testiguecheeri sede mundialirhu. Ka engaksï na nintani japkia, karru ma chokarispti imeecha jingoni. Daniela miákua tsïtaspti ka enga na miántapkia, aiangunhaspti eskaksï imeeri uájpeecha uinhamu jarhaspka ka eska imeeri uámba Brian uarhispka. Daniela uandasïndi: “Kánikua no sési pʼikuarheraspka ka no maru jánhaskani”. Tátsekua mítespti eska aksidenti no úkuarhispka jimboka choferi kauirixapka o droga atini jarhani. Ísï jimbo Daniela kómarhispti Tata Diosï Jeobani paraka íntskupiringa pínandikua ka nóteru ikiani jarhania imani acheeti jingoni.
2 Jupikasptiksï imani choferini enga Danieleeri acheetini uándikupka aksidentirhu ka engaksï kulpabli exepiringa kárselirhu nipirindi. Joperu polisia ma arhispti Danielani eska uandapiringa kortirhu ka ambe enga ima uandapiringa jarhuataapirindi exeni na enga xáni ióni ónhakuarhipiringa ima acheeti. Daniela uandasïndi: “Ménderu miántani imani ambe engani nitamakuarhipka, ísïispti enajki nema marhimantapi jima engani atakuarhipka ka itukua jatsimani”. Ma semanecha jimbojku Daniela kortirhu jarhasptia ima acheetiiri orhepani jimbo para uandani ambe enga xáni no sési úkupka imeeri familiani. ¿Ambe uandaspi? Kurhakuspti juesini eska pʼamojperakua xarhatakupiringa imani acheetini.b Ka enga Daniela kʼamarapkia uandani, juesi ueenaspti uerani ka uandani: “Paxakaia 25 uéxurhini juesiini ka no méni kurhaaxapka nemani ísï uandani kortirhu. Ima familia enga no sési ambe úminhajka no méni kurhajkuarhisïndi pʼamojperata para no sési úri. I primeru xanhariisti engani exeni jaka pʼamojkunksï ka nóksï jatanhekuni”.
3. ¿Ambe jarhuataspi Danielani para puákuntani acheetini?
3 ¿Ambe jarhuataspi Danielani paraka puákuntapiringa acheetini? Eratsentani na enga Tata Diosï Jeoba puátspentajka (Miq. 7:18). Engachi mintsita jingoni jukaparharaska na engajtsïni puáchentajka Tata Diosï Jeoba, juchajtuchi uékaaka ísï puákuantani máteruechani.
4. ¿Ambe uékasïni Tata Diosï Jeoba eskachi uaaka? (Éfesu 4:32).
4 Tata Diosï Jeobajtsïni uékperakua jingoni puáchentasïndi ka uékasïndi eskachi májkueni uaaka (arhinta je Éfesu 4:32). Ima uékasïndi eskachi juchajtu puákuantauaka imeechani engajtsïni no sési pʼikuastaaka (Sal. 86:5; Luk. 17:4). Ini artikulu jimbo, tanimu ambechi exeni jauaka engajtsïni jarhuataaka máteruechani puákuantani.
UANDANTA JE NA ENGAJTSÏ PʼIKUARHERANI JAKA
5. Engajtsïni nema no sési pʼikuastaaka ¿nénachi úpirini pʼikuarherani? (Proverbios 12:18).
5 Jamberi nema uandaati o úni ambe ma engajtsïni kánikua no sési pʼikuastaaka, ka sánderuchi no sési pʼikuarherasïnga enga amigu máejka o familiari ma (Sal. 55:12-14). Ménisïchi xáni no sési pʼikuarherasïnga enga ísïijka komueskajtsïni espada ma jimbo chʼurhurini (arhinta je Proverbios 12:18). Ka jamberichi ísï jámani enajkichi no na pʼikuarherajki. Joperu engachi ísï jámaska, ísïipirindi enajkijtsïni nema kuchiiu ma jimbo atapirini ka jimachi jurajkuni ka nóchi pʼímantani. Sáno májkueni, engajtsï no xarhataaka na engajtsï p’ikuarherajka nójtsï uaaka sési pʼikuarherantani.
6. ¿Ambechi niárasïni sóntku úni engajtsïni nema no sési pʼikuastajka?
6 Engajtsïni nema no sési pʼikuastajka, jamberichi jirejiresï ikiajka, ka Biblia uandasïndi eska inde ambe uaaka úkuarhini. Joperujtsïni ístu arhisïndi eskachi no jámaaka imani ambejku eratseni jarhani engajtsïni úchika (Sal. 4:4; Éfes. 4:26). ¿Andi? Jimboka sáno méntkisï imani ambechi úsïnga ambe engachi p’ikuarherajka. Ka ikiatapu úsïndi eskachi kánikua no sési ambe uaaka (Sant. 1:20). Peru miá je, ménisïchi no uaaka pʼíngukuarhini, joperu juchaari jimbo pakaraati sinchi seguiriua ikiani o nómbe.
Nóchi úsïnga pʼíngukuarhini parachi no ikiani, joperu juchaari jimbo pakarasïndi sinchi seguiriini jaua ikiani o nómbe
7. ¿Ambe máteru ambejtsïni úpirini no sési pʼikuastani?
7 Ístuchi niárasïnga kánikua no sési pʼikuarherani, engajtsïni nema no sési úchijka. Pori ejemplu, pirenchi ma enga Ana arhinhajka uandantasïndi: “Engani sapichuepka, papajtsïni jurajkuspti ka imani jingoni tembuchaspti engareni indeeni kuidariuenga. Kánikua jandiajku pʼikuarheraspka. Ka sánderia jiáni engaksï kánguarhiapkia uájpeechani, ísï pʼikuarheraspka enajkirini nóteru xénchenia. Jimbosïni ísï eratseparini tʼarhexepka eskarini no nema xénchasïreenga”. Pirenchi ma enga Grasiela arhinhajka uandantasïndi na enga pʼikuarherapka enga mítepka eska imeeri acheeti enganiarispka: “Mintsitarini atachespti. Jiánchi uénaspka amigueni engachi sapirhatiipka. ¡Márkuchi prekursoriispka!”. Ka pirenchi ma enga Naomi arhinhajka, uandasïndi: “No méni eratsespka eskarini juchiiti acheeti xáni no sési ambe úchipiringa. Engareni aiangupka eska pornografia exesïreenga sïpatikuarku ísï pʼikuarheraspka enajkirini enganiarini japi”.
8. a) Andichisï jatsi para puátspentani? b) ¿Nénajtsïni marhuachesïni engachi puátspentajka? (Exe je rekuadruni “¿Nemajtsïni imani ambe úchiski engachi iásï jamberi no újka mirikurhini?”).
8 Nóchi uaaka arhiani máteruechani ambe engaksï jatsiaka para uandani o úni, joperuchi kʼóru uaaka pʼíngukuarhini néna engachi mókukuauaka. Ka sánderu sésiisïndi engachi puátspentajka. ¿Andi? Jimbokachi xénchasïnga Tata Diosï Jeobani ka ima uékasïndi eskachi ísï uaaka. Ístu engachi no puátspentaska ka seguiriinchi jarhani ikiani, jamberichi imani ambe uaaka enga no sési jaka ka astachi niárani pʼamenchani (Prov. 14:17, 29, 30). Ju je exeni ambe enga uandajka pirenchi ma enga Cristina arhinhajka: “Engani no újka pʼíngukuarhini ka sóntkuni ikiani nóteruni tsípisïnga, nóteru sési tʼiresïnga ka no úsïnga kʼuíni. Ka inde ambe úsïndi eskani no uaaka pʼíngukuarhini na engani pʼikuarherajka ka nóteru sési pájperani juchiiti acheeti jingoni níjtu máteruecha jingoni”.
9. ¿Andichisï no jatsi para jatanhetspini?
9 ¿Ambechi uaa engajtsïni ima kʼuiripu engajtsïni no sési pʼikuastaka, no kurhacheska eskachi puákuntaaka? Uaakachi úni ambe ma parachi nóteru no sési pʼikuarherani jarhania. Grasiela engachi párrafu 7 jimbo exeka, uandasïndi: “Ióni nitamasti parakani úpiringa puákuntani ka no jatanhekuni imani enga juchiiti acheetiipka. Engani ísï úpka, kánikua sési pʼikuarherantaspka juchiiti mintsitarhu”. Engachi puátspentajka, jarhuatasïndijtsïni parachi nóteru ikiani jarhania. Juchantsïni mismu marhuachesïndi ka ístujtsïni jarhuatasïndi orhepani uérani ka tsípikua jingoni irekani (Prov. 11:17). Jiájkani, ¿ambejtsï jatsiski para úni engajtsï nótki listu jaka para nemani puákuntani? Ju je exeni ambe engajtsï uaaka úni.
JÁNGUARHINTA JE NÓTERU IKIANIA
10. ¿Andichisï tiempu uétarhinchajki parachi úni sési pʼikuarherantani? (Ístu exea je imajeniichani).
10 ¿Ambeksïni jarhuataa parajtsï nóteru ikiania, níjtu no sési pʼikuarherani jarhani? Orheta, jurajku je eska nitamaaka tiempu. Ju je eranhaskani kʼuiripuni ma enga kánikua atakuarhijka. Enga na nirajkia doktori jingoni, uétarhisïndi eska nitamaaka tiempu paraka nimaaka. Májkueniisti juchantsïni jingoni, uétarhinchasïngachi tiempu parachi sési pʼikuarherantani ka ísïchi listu jarhani parachi úni mintsita jingoni puátspentani (Ecl. 3:3; 1 Ped. 1:22).
Enga nema kánikua atakuarhijka uétarhisïndi kuidarikuarhini ka ístu tiempu uétarhisïndi para úni tsinakuarhini. Májkueni úkuarhisïndi engajtsïni nema no sési pʼikuastajka. (Exe je párrafu 10).
11. ¿Nénajtsïni uaa jarhuatani kómarhikua parachi puátspentani?
11 Máteru ambe engajtsï uaaka úni jindeesti kurhakuni Tata Diosï Jeobani eskaksïni jarhuataaka puátspentani.c Ana engachi párrafu 7 jimbo uandaka, uandantasïndi na enga kánikua jarhuatapka kómarhikua: “Kurhakuaspka Tata Diosï Jeobani eskajtsïni puáchentapiringa imani ambe jimbo engachi no sési úpka. Tátsekua karta ma karakuspka papani ka imeeri témbani ka arhiaspka eskani puákuantaspkia”. Ana uandasïndi eska no fásilispka ísï úni, joperu ima uandasïndi: “Engani jánguarhintaka májkueni puátspentani eska Tata Diosï Jeoba, erokuarhisïnga eska ma jurhiani papa ka imeeri témba uékaaka jorhenguarhini Tata Diosïiri ambe”.
12. ¿Andichisï jatsi para Tata Diosï Jeobani mintsikani ka no imani ambe engachi jucha pʼikuarherajka? (Proverbios 3:5, 6).
12 Ka últimu, mintsika je Tata Diosï Jeobani ka no imani ambe enga chá pʼikuarherajka (arhinta je Proverbios 3:5, 6). Tata Diosï Jeoba sési mítesti ambe engachi uétarhinchajka (Is. 55:8, 9). Imajtsïni no méni imani ambe kurhacheati engajtsïni no sési úchiaka. Ísï jimbo engajtsïni ima arhijka eskachi puátspentaaka, uaakachi seguru jarhani engajtsïni inde ambe marhuacheaka (Sal. 40:4; Is. 48:17, 18). Joperu engachi jucha imani ambejku eratseni jauaka na engachi pʼikuarherajka, jamberichi no méni uaaka puátspentani (Prov. 14:12; Jer. 17:9). Naomi engachi párrafu 7 jimbo exeka, uandasïndi: “Antesi ji eratsesïreenga eskani no jatsispka parani juchiiti acheetini puákuntani jimboka ima pornografia exeenga. Ji chésïreenga eskarini ménderu no sési úchipiringa o eska ima mirikurhipiringa na engareni xáni no sési pʼikuastapka. Ka ísï jámasïreenga jimbokani uandasïreenga eskarini Tata Diosï Jeoba kurhanguchisïreenga. Joperu sánhani arhispka kurhanguni eska nájkirukarini Tata Diosï Jeoba kurhanguchijka na engani pʼikuarherajka, no arhikuekasïndi eska ima sési exesïnga na engani jámajka. Ima mítesti na engani pʼikuarherajka ka eskani no sóntkuni sési pʼikuarherantaaka, joperu ima uékasïndi eskani puákuntaaka”.d
JÁNGUARHINTA JE IMANI AMBE ÚNI ENGAKSÏNI SÉSI PʼIKUASTAAKA
13. Eska na arhijka Roma 12:18-21, ¿ambechi jatsiski para úni?
13 Puákuntani nemani engajtsïni no sési úchika, no arhikuekasïndi no uandani imeeri ambe enga úkuarhika, sánderu sési uétarhisïndi ístu máteru ambe úni. Engachi arhirperaaka erachi o pirenchi ma jingoni, jatsiskachi para sési pájperantani (Mat. 5:23, 24). Sánderu sésiuati eskachi pʼamojkuaka enbesi de ikiakuni ka puákuntani enbesi de jatanhekuni (arhinta je Roma 12:18-21; 1 Ped. 3:9). Joperu, ¿ambejtsïni jarhuataa indeni ambe úni?
14. ¿Ambechi jatsiski para jánguarhintani úni ka andi?
14 Jatsiskachi para jánguarhintani ísï exeni imani kʼuiripuni engajtsïni no sési pʼikuastaka eska Tata Diosï Jeoba na exejka. Ima, exeasïndi ambakiti kualidadichani ima kʼuiripueri (2 Crón. 16:9; Sal. 130:3). Ísïisti, engachi jánguarhintaska ambakiti ambe exeni kʼuiripueri, exentaakachi, joperu ístu engachi sánderu imani ambe exeska enga no sési újka, indeni ambejtuchi exentaaka. Ísï jimbo, jatsiskachi parachi sánderu imani ambe exeni engaksï sési újka ka ísï sánderu fásiliuati puákuantani. Pori ejemplu erachi ma enga Jaime arhinhajka, uandasïndi: “Engareni erachi ma no sési pʼikuastajka, ji jánguarhintasïnga sánderuni imani ambe exeni enga erachi sési újka, ka ísï sánderu fásiliisïndi puákuntani”.
15. ¿Andisï xáni jukaparhakue arhini nemani eskachi puákuntaskia?
15 Máteru ambe engachi uaaka úni jindeesti arhini kʼuiripuni eskachi puákuntaskia. ¿Andichisï jatsi para ísï úni? Ju je exeni ambe enga uandajka Naomi: “Engareni juchiiti acheeti kurhamarhipka, ‘¿Tʼurini puáchentaskia?’ Uenhenchaspka ka no úspka arhini ‘Puáchentaskakinia’. Ka exespka eskani nótkini puákuntaxapka mintsita jingoni. Joperu ísï tátsekua úspka arhini ‘Jo puáchentaskakinia’. No méni eranhaskaspka na engajtsïni xáni sési pʼikuastapiringa inde uandakuecha. Juchiiti acheeti xáni sési pʼikuarheraspti enga uerapka ka jíjtuni kánikua sési pʼikuarhenhintaspka mintsitarhu. Jiáni uératini sánhani arhispka ménderu mintsikani, ka iásïchi ménderu kánikua sési pájperasïngia”.
16. ¿Ambejtsï jorhenguarhiskia na enga xáni jukaparhakueka puátspentani?
16 Tata Diosï Jeoba uékasïndi eskachi puátspentaaka (Kol. 3:13). Ka nájkirukachi ménisï úkua jukanchaaka, uaakachi ísï úni. ¿Néna? Arini ambe úparini engachi exekia: uandantani na engajtsï pʼikuarherani jaka, jánguarhintani nóteru ikiania ka jánguarhintani imani ambe úni engaksïni sési pʼikuastaaka (exe je rekuadruni “Tanimu ambe engaksïni jarhuataaka puátspentani”).
ERATSI JE NA ENGA XÁNI SÉSIIKA PUÁTSPENTANI
17. ¿Nénajtsïni marhuachesïni puátspentani?
17 Uánikuaksï rasoniicha jarhasti para puátspentani. Orheta, májkuenchi úsïnga eska juchaari Taati Jeoba ka sésichi pʼikuastasïnga imani enga xáni pʼamojpitiiska (Luk. 6:36). Segundu, xarhatasïngachi eskachi agradeserikusïnga Tata Diosï Jeobani engajtsïni mintsita jingoni puáchentajka (Mat. 6:12). Ka terseru, nóchi xáni pʼamenchaaka ka ambakiti amiguechanchi jatsiauaka.
18, 19. ¿Ambe niárasïni úkuarhini engachi puátspentajka?
18 Engachi puátspentajka, uaati ambakiti ambe úkuarhini engachi no erokuarhijka. Ju je exeni ambe enga nitamakuarhipka Daniela, pirenchi engachi ueenani jámani uandaka. Daniela no mítespti eska ima acheeti enga aksidentirhu uándikupka imeeri uámbani, uándikukuarhipiringa enga na jusgarinhapiringia. Joperu acheeti ísku pakaraspti enga Daniela puákuntapka, jimbosï ueenapti Biblieri ambe jorhenguarhini Jeobaeri testiguecha jingoni.
19 Jamberi puákuntani nemani jindeeti ambe ma engachi sánderu úkua jukanchajka úni. Joperu puátspentani kánikua jukaparhakuesti (Mat. 5:7). Ísï jimbo, ju je jánguarhintani ísïini komueska Tata Diosï Jeoba ka mintsita jingoni puátspentani.
PIREKUA 125 Tsípisïndiksï imecha engaksï pʼamojpitiika
a Máru nombriichaksï mójtakurhisti.
b Enga i ambe úkuarhiska, mándani kristianu jatsisti para exeni ambe uaa.
c Pájinarhu jw.org exea je bideuechani ari pirekuecheeri Hay que perdonar, Jarhuatarini parani tekaakuntani ka Ménderuchi uaaka sési pájperani.
d Nájkiruka pekadu máeka pornografia exeni ka kánikua no sési úkuni temungurhirikuani, Bibliarhu no uandasïndi eska nema uaaka indeni jimbo diborsiarikuarhini.