10 Нәрсә ул Изге Язмалар?

Көнчыгышта Изге Язмалар — Тәүрат, Зәбур һәм Инҗилдән торган китап дип санала. Аларның кайберләре үз чиратында кечерәк китапларга бүленгән. Изге Язмалар, ягъни Библия исеме «библиа» дигән грек сүзеннән алынган. Ә «библиа» сүзе «кечкенә китаплар» дигән мәгънә йөртә. Изге Язмалар шундый 66 «кечкенә китаптан» тора. Беренче биш «кечкенә китапны» — Тәүрат, ә бер китапны — Зәбур дип атыйлар. Тәүрат, Зәбур һәм 33 пәйгамбәр китаплары Еврей Язмалары дип атала. Калган 27 «кечкенә китап» — Инҗил.

Грек Язмаларының, ягъни Инҗилнең, 27 «кечкенә китабын» биш тарихи китап, Гайсә шәкертләренең берничә хатлары һәм тулысынча диярлек пәйгамбәрлекләрдән торган тагын бер китап тәшкил итә. Изге Язмаларның бу өлеше, аның беренче дүрт китабында Яхшы хәбәр язылганга, Инҗил дип атала. Бу Яхшы хәбәрләрне Гайсәнең шәкертләре бәян иткән: Маттай, Марк, Лүк һәм Яхъя. Яхшы хәбәрләрнең һәрберсендә Гайсә Мәсихнең тормышы һәм үлеме турында әйтелгән.

Изге Язмаларны язуда якынча 40 кеше катнашкан. Алар арасында көтүче, балыкчы, игенче, табиб һәм салым җыючылар да бар. Ким дигәндә икесе патша булган. Кайберләре рухани булып хезмәт иткән, пәйгамбәр булган я башка эшләр башкарган. Алар барысы «изге рух җитәкчелегендә сөйләгәннәр» (2Пт 1:19—21). Аларның һәрберсе намуслы булган, кайвакыт хәтта үзенең эшләгән хаталарын да язып куйган.

Изге Язмаларның беренче китабы язылганнан соң якынча 1600 ел үткәч, аның соңгы китабы язылган. Шулай да ул бер китап булып кала. Аның аша бер төп тема үтә. Бу китапта каршылыклар юк. Бу нәрсәне исбатлый? Изге Язмаларның 66 «кечкенә китабын» 40 кеше язса да, аларның барысы белән бер Автор җитәкчелек итеп торган! Инҗил, яки Грек Язмалары турында нәрсә әйтеп була? Ул аерым китапмы? Изге Язмаларның бу өлешенең беренче сүзләрен укып чыгыйк: «Ибраһим улы Давыт токымыннан булган Гайсә Мәсихнең тормышы турында китап. Ибраһим Исхакның атасы» (Мт 1:1, 2). Әгәр Грек Язмалары аерым китап булса, Ибраһим, Исхак, Давыт кем икәнен һәм ни өчен Гайсә аларның буыныннан чыгарга тиеш икәнен аңлатырга кирәк булыр иде. Моны без Еврей Язмаларын укып кына белә алабыз. Димәк, Грек Язмалары — Еврей Язмаларына өстәмә китап.