“Okukira Byona Mube N’okugonzangana Kwingi”
“Baitu empero ya byona eri haihi. . . . Okukira byona muyina okugonzangana kwingi muno inywenka nainywenka.”—1 PETERO 4:7, 8.
YESU akamanya akasumi ke n’abegeswa be akaha mpero kali k’omuhendo mwingi. Akaba namanya ekyali kibalindirire omu maiso. Bali baine omulimu gw’amaani okukora kyonka bali baine okunobwa n’okuhiganizibwa nkawe baine kunobwa n’okuhiganizibwa nkawe nkoku yakozirwe. (Yohana 15:18-20) Kukira ha murundi gumu obwakaba ali nabo ha bwire obw’ekiro ekyasembereyo akabaijukya ha mugaso ‘gw’okugonzangana.’—Yohana 13:34, 35; 15:12, 13, 17.
2 Omutumwa Petero owakaba aroho ha kiro ekyo, ensonga akagyetegereza. Akasumi obu kahingwireho Yerusalemi obwekaba eri haihi kuhwerekerezebwa, Petero akahandika nagumya obukuru bw’okugonza. Akatererra abakristayo ati: “Baitu empero ya byona eri haihi . . . Okukira byona muyina okugonzangana kwingi muno inywenka nainywenka.” (1 Petero 4:7, 8) Ebigambo bya Petero bikuru muno hali abo abakubaire bomezi mu ‘biro bya ha mperu’ y’entekaniza enu ey’ebintu. (2 Timoseo 3:1) ‘Okugonzangana okwingi’ nikyo kiki? Habwaki twine kuba n’okugonza nkoku hali abandi? Kandi tusobora kukwoleka tutta ngu tukwine?
“Okugonzangana Kwingi”—Nikyo Kiki?
3 Baingi nibatekereza ngu nukwo okwehurra kuruga munda ekirukubaho. Baitu Petero akaba atarukugambaho okugonzangana oku; baitu akaba nagambaho okugonza mumulingo gwakwo ogwa haiguru muno. Ekigambo “okugonza” mu 1 Petero 4:8 kikahindurwa kuruga mu kigambo ky’oruyonani ekya a·gaʹpe. Ekigambo kino amakuru ag’okugonzangana okutaine bugobya bwona, okwine emisingi ey’amaani. Ebihandiko ebimu bikigambaho ngu: Okugonza kwa agape nikusoborwa kuragirwa habwokuba tukuruga omunyehurra ey’omunda baitu hali ekyo ekyosaziremu okukora habwawe.” Twine obugwetwa bw’okwetekerezaho itwenka nahabwekyo twine kwijukizibwa kwoleka okugonzangana mumulingo ogw’ebiragiro bya Ruhanga okubiragiramu.—Okubanza 8:21; Abarumi 5:12.
4 Kinu tikirukumanyisa ngu twine okugonzangana nk’okuhikya buhikya omukoro. Okugonza kwa ag·aʹpe kwine obutagasi n’okwehurra. Petero akagamba ngu twine “kuba n’okugonzangana kwingi.”a [Okutaina bugobya.] (Kingdom Interlinear) Ha kigambo ky’Oruyonani ekyahandikirwe “kwingi” omuseruliza omu akagamba ngu: “Nikyoleka nk’omwiruki obu atamu amaani muno n’enyama zikerega obwaba ali haihi okumara okwiruka.”
5 Okugonza kwaitu tikusemerire kugarukira kukora ebiturora ngu bitwanguhire n’okwoleka bene baitu abake. Okugonza okw’Obukristayo ‘okutaina bugobya’ kwine kwolekebwa n’obukyakuba kinu kigumire okukikora. (2 Abakolinso 6:11-13) Gunu nugwo omulingo gw’okugonzangana ogutwine kwoleka nkakokurorraho k’omwiruki asemerire kutendekebwa n’okukora muno okuhinduraho obukodyo bwe. Kikuru muno okuba n’okugonzangana okwekika kinu. Habwaki? Habw’ensonga isatu.
Habwaki Twine Okugonzangana?
6 Ekyokubanza “okugonza kuruga hali Ruhanga.” (1 Yohana 4:7) Yahwe nuwe Ndugirro y’omulingo guno omurungi nuwe yabandize kutugonza. Omutumwa Yohana akagamba: “Nubwo hamanyisibwemu okugonza kwa Ruhanga nambere tuli ngu Ruhanga akatuma Omwana we ayazairwe omu wenka omu nsi tube abomezi habwe.” (1 Yohana 4:9) Omwana wa Ruhanga ‘akatumwa’ yafooka omuntu akaheereza hanyuma akafa ha muti gw’okubonabona—binu byona bikabaho nukwo ‘tutunge obwomezi.’ Okugonza kunu okwa Ruhanga okwingi hali itwe twakukutwaire tuta? Yohana akagamba: “Ruhanga obwaraba yatugondeze ati, naitwe kituhikirire okugonzangana.” (1 Yohana 4:11) Yohana akahandika ngu “Ruhanga obwaraba yatugondeze.” Atagonze iwe wenka baitu itwena naha bwensonga enu neyetegerezebwa kurungi: Obu Ruhanga araba nagonza abarukumuramya bene, baitu naitwe twine kukora nikyo kimu.
7 Ekyakabiri, nikyetagisibwa muno okugonzangana hati nukwo tusobore kukonyera bene baitu abarukuba mu bwetago habwokuba “emperu ya byoona irire haiti.” (1 Petero 4:7) Tuli mubiro ebyakabi kaingi.” (2 Timoseo 3:1) Ebizibu eby’ensi, n’ebyobuhangwa kusisikara hamu n’okuhakanizibwa, binu nibireeta emihito hali itwe. Mu bwire bw’okugezesebwa nitwetaga kwirra haihingana. Okuba n’okugonzangana okwingi nikwija kututeraniza hamu nokututererra “okukonyerangana.”—1 Abakolinso 12:25, 26.
8 Ekyakasatu twine okugonzangana habwokuba titurukugonza “kuhigiza Sitani” okutwohya. (Abefeso 4:27) Sitani ayanguha muno okukozesa obutahikirra bwa baramya bene baitu n’obuceke bwabu hamu n’ebisobyo byabu okutwesitaza. Ekigambo ekibi n’ebikorwa ebitali by’embabazi kuruga ha bene baitu mukwikiriza byakutuletire kutagaruka kugenda omunsorrokano? (Enfumo 12:18) Mananu titwakulekereyo kugenda kakuba twakubaire n’okugonzangana okwingi. Okugonzangana kunu nikutukonyera okwikara omubusinge kandi tuli bumu mukuhereza Ruhanga “n’omutima gumu.”—Zefaniya 3:9.
Osobora Ota Kwoleka ngu n’Ogonza Abandi
9 Okwoleka okugonza kwine kutandikira omu maka. Yesu akagamba ngu abakurasibe abamananu bakubaire nibamanyirwa ha kugonzangana oku baine. (Yohana 13:34, 35) Okugonzangana tikwine kwolekebwa omunsorrokaniro honka baitu n’omumaka—hagati y’abaswirangaine, nahagati y’abazaire n’abaana. Tikirukumara okugamba ngu nitugonzangana nk’ab’omu maka baitu twine kukwoleka omu bikorwa ebihikire.
10 Abaswirangaine basemerire kwoleka bata ngu nibagonzangana? Omusaija anyakwine okugonza okutaine bugobya hali mukazi we akimwoleka mu bigambo n’omu bikorwa mu bantu boona rundi n’omunsita ngu n’amutwara nk’eky’omuhendo muno. Namutamu ekitinisa kandi ahuliriza ebitekerezo bye, endora ye y’ebintu, hamu n’enyehurra ye. (1 Petero 3:7) Eby’omukazi we ebyagonza abita mukikaro kikuru kukira ebye kandi akora kyona ekirukusoboka kurolerra ebyetago bye, eby’omubiri, eby’omwoyo, n’eby’enyehurra ye. (Abefeso 5:25, 28) Omukazi owagonza musaija we muno “amuhurra” n’obwaraba obundi tahikiriza ebyamunihiramu. (Abefeso 5:22, 33) Omukazi aine kusagika musaija n’okumuhurra n’obutasaba ebitarukusoboka nukwo akoraganire hamu nawe hakutekerezaho ha bintu eby’omwoyo.—Okubanza 2:18; Matayo 6:33.
11 Abazaire basobora bata kwoleka okugonza hali abana babu? Mukukora muno kwanyu okubaha ebyetaago byabu eby’omubiri kokurorraho k’okugonza kwanyu. (1 Timoseo 5:8) Abaana nibetaga ebindi okukira ha byokulya, engoye n’ah’okurara. Kakuba bakukulire mu kugonza kandi n’okuhereza Ruhanga ow’amananu nibetaaga okutendekebwa n’omubyomwoyo. (Enfumo 22:6) Kinu nikimanyisa okuhayo obwire okusomera hamu Baibuli n’okutebeza n’okugenda mu nsorrokano ez’Ekikristaayo nk’amaka. (Ekyebiragiro 6:4-7) Okugumizamu kukora ebi nikyetagisa kwefereza kwa maani n’okukira muno mu biro binu eby’akabi. Okufaayo n’amaani gawe okuyamba abana bawe mu by’omwoyo nikyoleka okugonza nukwo noyoleka ngu n’obagondeza obwomezi bw’ebiro n’ebiro.—Yohana 17:3.
12 Kikuru muno abazaire okwoleka okugonza nibafayo ha by’empurra y’omunda y’abaana babu. Emitima y’abaana netwarwa bwangu, n’eyenda okugumibwa ngu nimubagonza. Mubagambire ngu nimubagonza kandi muboleke engozi nyingi. Ebikorwa binu nibibaletera kumanya ngu nibagonzebwa kandi b’omugaso. Boleke okusiima okutalimu obugobya kinu nikijja kubaletera okumanya nti norora kandi nosiima amaani gabu. Mubahane n’engozi nakyo kinu nikijja kwoleka ngu nimufayo nkoku bantu bamulingo ki ogubafookeremu. (Abefeso 6:4) Ebikorwa binu byoona ebirukwoleka okugonza nibyombeka amaka agasemerirwe nagali ahamu agetegekere kurungi okugumira okupikirizibwa kw’ebiro binu ebyaha mperu.
13 Okugonza kutuyamba obutafaayo habisobyo byabandi. Ijuka ngu obu yagambiire abasomi be ngu “mube n’okugonzangana inywenka na inywenka,” Petero akaha ensonga habwaki kinu kikuru: “Habwokuba okugonza kuswekerra ebibi bingi.” (1 Petero 4:8) ‘Okuswekerra’ ebibi kunu tikurukumanyisa ‘okuserekera kimu’ ebibi ebyamaani. Ebibi ebi bisemerire kwatulirwa abo abaine obujunanizibwa omu kitebe kandi bakabikoraho. (Eby’Abalevi 5:1; Enfumo 29:24) Kyakubaire kitali kikorwa kya kugonza kandi kitali kyamubyahandikirwe kuleka abasisi okweyongera kurumya n’okusisa abo abataine musango.—1 Abakolinso 5:9-13.
14 Emirundi erukukira obwingi ebisobyo n’okuhaba kwa bene baitu kuba kutaito, mukutwarra hamu obundi. Itwena tutabaijuka mu bigambo n’omubikorwa tusobya n’okurumyangana. (Yakobo 3:2) Twakwanguhire okurarangya ebisobyo by’abandi? Engeso enu yakulesereho obutabanguko mu kitebe. (Abafeso 4:1-3) Obu turaaba nitulemwa okugonza ‘titwakuhangirire’ omuramya mwene waitu. (Zabuli 50:20) Nka plasta n’erangi nkoku biswekerra obubi bwekisiika nikyo kimu okugonza kuswekerra obutahikirire bw’abandi.—Enfumo 17:9.
15 Okugonza nikwija kutuletera okuyamba abandi obubaba mubwetago. Nk’ebiro bya hamperu obu byeyongera okuba bibi muno, obundi bene baitu mu by’omwoyo baba betaga obukonyezi bwe by’omubiri. (1 Yohana 3:17, 18) Nk’ekyokurorraho haroho mwene waitu owaferirwe omulimu rundi atungire obugumu mu byentahya? Tusobora kukonyera mu mulingo gwona mubyomubiri nkoku turukusobora. (Enfumo 3:27, 28; Yakobo 2:14-17) Enju y’omu habakuzire omu myaka n’eyenda kudabirizibwa? Obumu n’osobora kutwara obujunanizibwa kuyamba mukugidabiriza.—Yakobo 1:27.
16 Okwoleka okugonzangana tikurukugarukira hali abo abatwikara haihi. Obumu tuhurra abahereza ba Ruhanga omu nsi ezindi batirwe lhunga ly’amaani, omusisa, rundi akaimukirra k’obulemu. Basobora kuba mubwetago bwamaani mubyokulya, engoye, n’ebintu ebindi. Titwakufireyo ngu bo bihanga erindi rundi bekika ekindi. Twine kuba ‘n’okugonza bene baitu mu nsi yoona.’ (1 Petero 2:17, NW) Nkomu bitebe ebyomu kyasa ekyokubanza, nitusobora naitwe kusagika entegeka ey’obuyambi eyekuba etegekerwe. (Engeso 11:27-30; Abarumi 15:26) Obutwoleka okugonza mu miringo enu yoona, tugumya enkoragana etuletera obumu mu biro binu eby’emperu.—Abakolosayi 3:14.
17 Okugonza kutuleetera okugabana n’abandi amakuru amarungi ag’Obukama bwa Ruhanga. Tekerezaho ekyokurorraho kya Yesu. Habwaki yatebize hamu n’okwegesa? “Habw’okuganyira” abantu habw’omulingo omubi ogu bali balimu mu by’omwoyo. (Marako 6:34) Bali bahabisibwe n’obutafayo bwa bakuru babo eb’ediini z’ebisuba, abakaba basemerire kubegesa amazima ag’ebyomwoyo hamu n’okubaha okunihira. N’ahabwekyo habwokugira okugonza kwingi hamu n’ekisa Yesu akagumya abantu “n’amakuru amarungi ag’obukama bwa Ruhanga.”—Luka 4:16-21, 43.
18 Biro binu abantu baingi tibafirweho omu by’omwoyo bahabisibwe kandi tibaine okunihira. Kakuba tuba nka Yesu, twine okurora okwetaga kw’eby’omwoyo eby’abo abatakamanyire Ruhanga ow’amazima n’ahabwekyo nitwija kukubirizibwa okugonza n’ekisa nibija kututamu amaani nukwo tugabane nabo amakuru amarungi ag’Obukama bwa Ruhanga. (Matayo 6:9, 10; 24:14) Habwa kasumi kake akasigaireyo nikyetagisa kutebeza amakuru ganu ag’okujuna obwomezi mu bwangu.—1 Timoseo 4:16.
“Emperu ya Byona eri Haihi”
19 Ijuka Petero akafundikira ebigambo bye eby’okugonzangana n’ebigambo binu “Emperu ya byoona eri haihi.” (1 Petero 4:7) Mu biro ebitali bya hara ensi enu embi nijja kwihibwaho hagarukeho ensi empyaka eya Ruhanga ey’obuhikirire. (2 Petero 3:13) Biro binu tinibyo byokuba nkabatarukweferayo. Yesu akatuhabura: “Baitu mwerindege inywena n’emitima yanyu etalemererwa obw’omukaijo n’okutamiira amarwa, nokutabana okwobwomezi bunu, kitabahikaho bwangu nk’ekisuli.”—Luka 21:34, 35.
20 Mu byona katwikale tuli ‘bulindaara’ nitwetegereza kurungi nkaha nambere tuli mubusumi. (Matayo 24:42) Katwerinde ebyohyo byoona ebya Sitani ebisobora kutuhugura. Titwine kwikiriza ensi enu erukufuka kandi etaine kugonza okututanga kwoleka okugonza hali abandi. Baitu mu byoona katwirre haihi Ruhanga owamananu, Yahwe araleta obukama bwe obwa masiya oburahikiriza ekigendererwa kye hali ensi enu.—Okusuku’rwa 21:4, 5.
[Obugambo obuli wansi]
a Empindura ezindi eza Baibuli zigamba omu 1 Petero 4;8 ngu twine kugonzangana “obutaba na bugobya” “muno” “n’amaani gaitu.”
EBIKAGUZO EBY’OKWEGA
• Okutererra ki oku Yesu yahaire okw’okumalirra hali abegeswa be, kandi kiki ekirukwoleka ngu Petero aketegereza ensonga enu? (Bucweka 1-2)
• ‘Okugonzangana kwingi’ nikumanyisa ki? (Bucweka 3-5)
• Habwaki twine okugonzangana? (Bucweka 6-8)
• Osobora kwoleka ota ngu n’ogonza abandi? (Bucweka 9-18)
• Habwaki obwire bunu tubuli bw’obutefeerayo rundi twine kumalira kukora ki? (Bucweka 19-20)
[Ekisisani ekiri ha rupapura 31]
Okugabana na bandi amakuru amarungi ag’Obukama bwa Ruhanga kikorwa ky’okugonza
[Ekisisani ekiri ha rupapura 29]
Amaka agali hamu nigaba getekanize kurungi kugumira okupikiriza kw’ebiro binu ebyaha mperu
[Ekisisani ekiri ha rupapura 30]
Okugonza nikututamu amaani kuyamba abo ababa mananu mubwetago