Miskati ya Ng’wina

NG’WINA yikuluma chomene kuluska vinyama vyose ivyo viliko lero. Mwachiyelezgero, ng’wina izo zikusangika ku charu cha Australia zikuluma chomene kuluska nkhalamu. Ng’wina yikumanya luŵiro chomene para chinthu chakhwaska miskati yake (njegheyeghe), kuluska umo munthu wangachitira para kanthu kakhwaska ku kamunwe. Kasi ivi vikuchitika wuli apo ng’wina yili na chipapa (chikumba) chikomi chamagankhamagankha?

Miskati ya ng’wina yili na misipa yinandi chomene iyo yikovwira kuti yichenukenge luŵiro. Wasayansi munyake zina lake Duncan Leitch wakati wasanda ng’wina, wakati: “Msipa uliwose ukufumira pa kakhululu ako kali mu chiwangwa cha mu mutu (bwaza).” Ivi vikuvikilira misipa ya mu miskati kweniso vikovwira kuti ng’wina yimanyenge luŵiro vinthu na kuchenuka. Ntheura, ng’wina yikumanya kupambaniska pakati pa chakurya na viswaswa mu mulomo wake. Lekani ng’wina yanakazi yikuyegha twana twake ku mulomo kwambura kutupweteka. Miskati ya ng’wina njankhongono kweniso yikumanya luŵiro tunthu.

Kasi mukuti wuli? Kasi miskati ya ng’wina yikaŵako yekha? Panji yikalengeka?