Nkhwantha Yakuwona Umo Munthu Wakupangikira Munthumbo Yikulongosora Chipulikano Chake

Tiphaliraniko mbiri ya umoyo winu.

Nkhababika mu chaka cha 1966 ndipo nkhakulira ku Taiwan. Ŵapapi ŵane ŵakagomezganga visambizgo vya chisopa cha Chitawo na Chibuda. Nangauli tikasopanga ŵasekuru ŵithu na kulomba ku vikozgo, kweni tikaghanaghanangako yayi kuti Chiuta ndiyo wakalenga vinthu vyose.

Chifukwa wuli mukasambira sayansi ya vya umoyo?

Apo nkhaŵa mwana, nkhatemwanga chomene kuŵeta ntcheŵe na ŵapusi (chona). Nkhakhumbanga kusambira umo ningachizgira vinyama na ŵanthu ku matenda. Nkhasambira udokotala wa viŵeto kwa kanyengo, ndipo pamanyuma nkhasambira umo mwana wakupangikira munthumbo. Nkhagomezganga kuti ichi chinovwirenge kuti nimanye makora umo umoyo ukambira.

Pa nyengo iyo mukagomezganga kuti vinthu vikachita kusintha. Chifukwa wuli mukagomezganga nthena?

Ŵasambizgi ŵithu ku yunivesite ndiwo ŵakatisambizganga fundo yakuti vinthu vikachita kusintha, ndipo ŵakatenge pali ukaboni wakuti fundo iyi njaunenesko. Ntheura nane nkhagomezga.

Chifukwa wuli mukamba kusambira Baibolo?

Pakaŵa vifukwa viŵiri. Chakwamba, nkhamba kughanaghana kuti pa ŵachiuta wose awo ŵanthu ŵakusopa, pakwenera kuŵa yumoza uyo wakuluska ŵanyake. Kweni kasi wangaŵa chiuta nju? Chachiŵiri, nkhamanya kuti Baibolo ni buku ilo ŵanthu ŵanandi ŵakulichindika. Ntheura nkhamba kusambira Baibolo.

Mu 1992, apo nkhamba kusambira pa Belgium’s Catholic University of Leuven, nkhaluta ku tchalitchi cha Katolika. Nkhapempha bambo munyake kuti wanovwire kupulikiska Baibolo, kweni wakakana.

So vikenda wuli kuti musange mazgoro pa mafumbo agho mukaŵa nagho?

Pakati pajumpha vyaka viŵiri, apo nkhaŵa nichali kusambira vya kafukufuku ku Belgium, nkhasangana na mwanakazi wa Chipolishi. Zina lake wakaŵa Ruth ndipo wakaŵa yumoza wa Ŵakaboni ŵa Yehova. Mwanakazi uyu wakasambira Chitchayinizi kuti wawovwirenge ŵana ŵa pa yunivesite awo ŵakakhumbanga kumanya vinandi vya Chiuta. Nkhalombapo kale Chiuta kuti wanipe wovwiri wanthena uwu, ntheura nkhakondwa nati nasangana nayo.

Ruth wakanovwira kuwona kuti ivyo Baibolo likuyowoya vikukolerana na sayansi, nangauli ilo ni buku lasayansi yayi. Chiyelezgero, mulembi wa Baibolo Davide wakalomba kwa Chiuta kuti: “Maso ghinu ghakaniwona nkhati namba waka kupangika mu nthumbo, viŵaro vyane vyose vikalembeka mu buku linu kuyana na mazuŵa agho vikapangikira, pambere chilichose cha ivyo chindaŵeko.” (Salimo 139:16) Apa Davide wakayowoyanga mwa ntharika waka, kweni wakaneneskanga! Pambere viŵaro vya thupi vindapangike, ulongozgi wa umo chilichose chizamuŵira ukuŵapo kale. Baibolo likuyowoya unenesko, ntheura nkhakhorwa kuti ni Mazgu gha Chiuta nadi. Kweniso nkhamanya kuti kuli Chiuta waunenesko yumoza pera, Yehova.¹

Kasi mukakhorwa na vichi kuti Chiuta ndiyo wali kulenga vyamoyo?

Para ŵasayansi ŵakuchita kafukufuku, chilato chawo ntchakuti ŵasange uwo mbunenesko. Chilato ntchakuti ŵakhozgere waka ivyo ŵanthu ŵanyake ŵakuyowoya yayi. Nkhati nasambira umo mwana wakupangikira nkhasintha maghanoghano, nkhung’anamura kuti nkhamba kugomezga kuti vinthu vikachita kulengeka. Chiyelezgero, mainjiniya ghakudankha kudinda pulani mwakuti pa nyengo yakupangira chinthu, chisulo chilichose chijoyinanenge na chinyake icho ntchakwenelera kweniso mu ndondomeko yake. Ivi vikuyanako na ivyo vikuchitika para mwana wakupangika munthumbo, kweni ntchakusuzga kuvipulikiska.

Asi kuti mwana wapangike vikwamba na selo limoza ilo lakhoma?

Enya. Selo limoza likugaŵikana, ndipo likugaŵikana kanandi waka. Kwa kanyengo, maselo agha ghakwandana mu maora 12 m’paka 24 ghalighose. Kukwambilira kwa ntchito iyi, maselo ghapadera² ghakupangika. Maselo ghapadera agha ghangapangaso mitundu yinyake ya maselo ghakukwana 200 panji kujumphirapo. Maselo agha ngakovwira pakupanga maselo ghose ghakukhumbikwira pa mwana, nga ni maselo gha ndopa, viwangwa, misipa, na ghanyake ghanandi.

Maselo ghakupangika mu ndondomeko yake kweniso pa malo ghakwenelera. Chakwamba, ghakuwunjikana na kuŵa viŵaro vya thupi. Kasi walipo munthu waluso uyo wangalemba ulongozgi pa vinthu vyanthena ivi? Kweni ulongozgi wakupangira munthu uli kulembeka makora chomene mu DNA. Para nawona vyose ivi, nkhukhorwa kuti umoyo uli kufuma kwa Chiuta.

Chifukwa wuli mukasankha kuŵa Kaboni wa Yehova?

Chifukwa cha chitemwa. Yesu Khristu wakati: “Usange mukutemwana, wose ŵamanyenge kuti ndimwe ŵasambiri ŵane.” (Yohane 13:35) Chitemwa ichi ntchambura upusikizgi. Chikulaŵiska wunthu, charu, panji mtundu wa munthu yayi. Chitemwa ichi nkhachiwona na kuchisanga nkhati namba kuwungana na Ŵakaboni.