Umo Ŵanthu Ŵakukhwaskikira Na Ŵangelo

“Vyapitapo vyeneivi nkhawona mungelo munyake wakwikha kufuma kucanya, wakuŵa na mazaza ghakuru; . . . Ndipo wakakolomoka comene, wakati, Wawa, wawa, Babulone mukuru.”—CIVUMBUZI 18:1, 2.

1, 2. Kasi nchivici cikulongora kuti Yehova wakutuma ŵangelo kucita khumbo lake?

APO mpositole Yohane wakaŵa mu jere pa cirwa ca Patmo, wakawona mboniwoni ya vinthu ivyo vizamucitika kunthazi. ‘Mwauzimu’ wakaŵa mu nyengo ya “zuŵa la Fumu,” ndipo wakawona vinthu vyakukondweska. Zuŵa ili likamba apo Yesu wakapokera ufumu mu 1914 mpaka kuumaliro wa Muwuso wake wa Vilimika Cikwi.—Civumbuzi 1:10.

² Yehova Ciuta wakapeleka mwakudunjika yayi uvumbuzi uwu kwa Yohane. Wakaupereka mu ndonda. Lemba la Civumbuzi 1:1 likuti: “Civumbuzi ca Yesu Khristu, ceneico Ciuta wakamupa kulongora ku ŵazga ŵake vinthu vyeneivyo vikwenera kucitika mwaluŵiro: ndipo wakatuma na kucipanikizga na mungelo wake ku muzga wake Yohane.” Yehova kwizira mwa Yesu wakatuma mungelo kuti wamanyiske Yohane vinthu vyakukondweska vya mu nyengo ya “zuŵa la Fumu.” Panyengo yinyake, Yohane ‘wakawonaso mungelo munyake wakwikha kufuma kucanya wakuŵa na mazaza ghakuru.’ Kasi mungelo uyu wakaŵa na mulimo wuli? “Ŵakakoromoka comene, wakati, Wawa, wawa, Babulone Mukuru.” (Civumbuzi 18:1, 2) Mungelo wankhongono uyu wakapika mulimo wa kupharazga kuwa kwa Babulone mukuru, ufumu wa cisopa cautesi. Ntheura palije kukayika kuti Yehova wakutuma ŵangelo kucita khumbo lake mu nthowa yakuzirwa comene. Pambere tindambe kusanda milimo ya ŵangelo pakufiska khumbo la Ciuta ndiposo umo tikukhwaskikira, tiyeni tiwone umo vilengiwa vyauzimu ivi vikaŵirako.

Kasi Ŵangelo Ŵakaŵako Wuli?

3. Kasi ni ghanoghano wuli lakubudika ilo ŵanthu ŵanandi ŵali nalo lakukhwaskana na ŵangelo?

³ Ŵanthu mamiliyoni ghanandi ŵakugomezga kuti ŵangelo ŵaliko. Kweni ŵanandi ŵali na maghanoghano ghakubudika ghakukhwaskana na ŵangelo na umo ŵali kuŵirako. Mwaciyelezgero, ŵanthu ŵanyake ŵa visopa ŵakughanaghana kuti para wakutemweka wawo wafwa, wakucemeka na Ciuta na kukazgoka mungelo. Kasi ndivyo Mazgu gha Ciuta ghakusambizga za kalengekero ka ŵangelo?

4. Kasi Malemba ghakutiphalira kuti ŵangelo ŵakaŵako wuli?

⁴ Mungelo mulara, wankhongono comene ndiposo wakucindikika ni Mikayeli. (Yuda 9) Mungelo uyu ni Yesu Khristu. (1 Ŵatesalonika 4:16) Apo Yehova wakamba kulenga, cilengiwa cake cakwamba wakaŵa mwana wake wauzimu. (Civumbuzi 3:14) Pamanyuma pake, kwizira mwa mwana wakwamba uyu, Yehova wakalenga vilengiwa vinyake vyauzimu. (Ŵakolose 1:15-17) Pakuyowoya za vilengiwa vyauzimu nga mbana ŵake, Yehova wakafumba Yobu kuti: “Kasi iwe ukaŵankhu para nkhazika malufura gha caru? Andula, usange uli nagho mahara. . . . Ndi njani walikukhalikapo cilibwe capa cingodya, penepara nyenyezi za kumulenji zikimba pamoza, ndipo ŵana wose ŵa Ciuta ŵakacemerezga na cimwemwe?” (Job 38:4, 6, 7) Nchakuwonekerathu kuti ŵangelo ni vilengiwa vya Ciuta, ndipo ŵakaŵako pambere ŵanthu ŵandaŵeko.

5. Kasi ŵangelo ŵali kulinganizgika wuli?

⁵ Lemba la 1 Ŵakorinte 14:33 likuti: “Ciuta kuti ndi Ciuta wa utimbanizgi cara, kweni wa cimango.” Mwantheura, Yehova wali kulinganizga ŵana ŵake ŵauzimu mu magulu ghatatu: (1) ŵaserafi awo ŵakuteŵeta pa cizumbe ca Ciuta ndipo ŵakupharazga utuŵa wake na kovwira ŵanthu ŵa Ciuta kuŵa ŵatuŵa mwauzimu, (2) ŵakerubi, awo ŵakukhozgera ukuru wa Yehova na (3) ŵangelo ŵanyake awo ŵakufiska khumbo lake. (Salmo 103:20; Yesaya 6:1-3; Ezekiel 10:3-5; Daniel 7:10) Kasi ni mwauli umo vilengiwa vyauzimu ivi vikukhwaskira ŵanthu?—Civumbuzi 5:11.

Kasi Ŵangelo Ŵali na Mulimo Wuli?

6. Kasi Yehova wakatuma ŵakerubi kucita mulimo wuli m’munda wa Edeni?

⁶ Lemba la kwamba ilo likulongosora za vilengiwa vyauzimu ni Genesis 3:24, apo tikuŵazga kuti: “[Yehova] wakamucimbizga munthu; wakaŵika Kerubi ku mafumiro gha dazi kwa munda wa Edeni, na lupanga lwa moto lwakuzgokera kosekose, kusunga nthowa ya ku khuni la umoyo.” Ŵakerubi aŵa ŵakajanda Adamu na Heva kuti ŵaleke kunjiraso mu cikaya cawo. Ivi vikacitika apo ŵanthu ŵakati ŵalengeka waka. Kasi kufuma pa nyengo iyo, ŵangelo ŵakucita mulimo wuli?

7. Kasi ng’anamuro la lizgu lakuti “mungelo” mu Cihebere na Cigiriki likulongora wuli umoza mwa milimo yawo?

⁷ Mu Baibolo, ŵangelo ŵakuzunurika pafupifupi 400. Mu Cihebere na Cigiriki, lizgu lakuti “mungelo” lingang’anamurika kuti “thenga.” Ŵangelo ŵakuteŵeta nga ni mathenga gha Ciuta. Nga ni umo tawonera mu ndime ziŵiri zakwambilira mu nkhani yino, Yehova wakatuma mungelo kupeleka uthenga kwa mpositole Yohane.

8, 9. (a) Kasi Manowa na muwoli wake ŵakakhwaskika wuli na kwiza kwa mungelo? (b) Kasi ŵapapi ŵangasambiraci kwa Manowa?

⁸ Ŵangelo ŵakutumikaso kovwira na kukhozga ŵateŵeti ŵa Ciuta pa caru. Mwaciyelezgero, mu nyengo ya Ŵeruzgi mu Israyeli, Manowa na muwoli wake uyo wakaŵa cumba, ŵakakhumba comene kuŵa na mwana. Yehova wakatuma mungelo kuti wamanyiske muwoli wa Manowa kuti waŵenge na mwana. Nkhani iyi yikuti: “Tiuŵe na nthumbo na kubaba mwana mwanalume. Cimeto cileke kuŵikika pa mutu wake, pakuti iye tiwaŵenge Munaziri wa kwa Ciuta, kwamba mu nthumbo; ndipo watiwambe kuthaska Israyeli mu woko la Ŵafilisti.”—Ŵeruzgi 13:1-5.

⁹ Mukuluta kwa nyengo, muwoli wa Manowa wakababa mwana mwanalume, Samusoni uyo wakaŵa wakumanyikwa comene mu Baibolo. (Ŵeruzgi 13:24) Pambere mwana wandababike, Manowa wakalomba kuti mungelo wizeso kuti wazakamusambizge umo wamulelerenge. Manowa wakafumba kuti: “Kasi nkharo ya mwana, na mulimo wake tiviŵenge wuli?” Mungelo wa Yehova wakawerezga ulongozgi uwo wakaphalira muwoli wa Manowa. (Ŵeruzgi 13:6-14) Manowa wakakhozgeka nadi! Lero ŵangelo ŵangiza kwa munthu mu nthowa iyi yayi, kweni nga ni Manowa, ŵapapi ŵangapenja ulongozgi wa Yehova pakusambizga ŵana ŵawo.—Ŵaefeso 6:4.

10, 11. (a) Kasi Elisha na muteŵeti wake ŵakakhwaskika wuli na kwiza kwa ŵasilikari Ŵasiriya? (b) Kasi tingasanga wuli candulo na cakucitika ici?

¹⁰ Paliso ciyelezgero cakukondweska ca umo ŵangelo ŵakawovwiliranga ŵanthu mu mazuŵa gha mprofeti Elisha. Elisha wakakhalanga mu msumba wa Dotani, ku Israyeli. Zuŵa linyake apo muteŵeti wa Elisha wakawuka mulenji wakawona kuti msumba wazingirizgika na ŵakavalo na magaleta gha nkhondo. Themba la Siriya likatuma ŵasilikari ŵake ŵankhongono kuti ŵakakore Elisha. Kasi muteŵeti wa Elisha wakacita wuli? Mwawofi wakacemerezga kuti: “Mbaya mwe, sekuru wane, kasi ticite wuli?” Wakaŵavya cigomezgo kuti ŵaponenge. Kweni Elisha wakazgora wakati: “Ungopanga; cifukwa awo ŵali na ise mbanandi kwakuluska awo ŵali na iwo.” Kasi Elisha wakang’anamurangaci?—2 Mathemba 6:11-16.

¹¹ Elisha wakamanya kuti ŵangelo ŵamovwirenge. Ndipouli muteŵeti wake wakawona kanthu cara. Antheura “Elisha wakalomba, kuti, ‘Yehova, nkhumulombani, jurani maso ghake kuti wawone.’ Ntheura Yehova wakajura maso gha pungwe, ndipo wakawona; ndipo ehe! lupiri lukazura na ŵakavalo na magaleta gha moto kuzingirizga Elisha.” (2 Mathemba 6:17) Muteŵeti wakawona ciwuru ca ŵangelo. Mwauzimu, nase tingawona ŵangelo awo ŵakulongozgeka na Yehova na Yesu, kovwira na kuvikilira ŵanthu ŵa Yehova.

Wovwiri wa Ŵangelo mu Nyengo ya Yesu

12. Kasi Mariya wakapokera wovwiri wuli kufuma kwa mungelo Gabiriyeli?

¹² Ghanaghanani za wovwiri uwo mwali Waciyuda wakapokera apo wakapulika uthenga wakuti: “Uti uŵenge na nthumbo, ndipo uti ubabenge mwana msepuka, ndipo zina lake uti umuthyenge Yesu.” Pambere wandayowoye uthenga wakuzizika uwu, mungelo Gabiriyeli, uyo wakatumika na Ciuta, wakati: “Ungopanga, Mariya, pakuti uli kusanga ucizi kwa Ciuta.” (Luka 1:26, 27, 30, 31) Mariya wakwenera kuti wakakhozgeka nadi na mazgu ghakumusimikizgira kuti wakatemweka na Ciuta.

13. Kasi ŵangelo ŵakamukhozga wuli Yesu?

¹³ Pa nyengo yinyake apo ŵangelo ŵakapeleka wovwiri ni apo Yesu wakatonda viyezgo vitatu vya Satana mu mapopa. Nkhani iyi yikutiphalira kuti paumaliro wa viyezgo, “Satana wakamusida; ndipo ehena, ŵangelo ŵakiza, ŵakamuteŵeteranga.” (Mateyu 4:1-11) Cakucitika cakuyana waka cikacitika usiku pambere Yesu wandafwe. Apo Yesu wakasuzgika maghanoghano wakajikama na kulomba kuti: “Ŵadada, usange mukukhumba, musezgeko nkhombo yeneiyi kwa Ine: ndipo kweni khumbo lane cara, kweni linu, licitike. Ndipo kukamuwonekera mungelo wakufuma kucanya, kwiza kamukhomeska.” (Luka 22:42, 43) Kasi ŵangelo ŵakutovwira wuli lero?

Umo Ŵangelo Ŵakovwilira Mazuŵa Ghano

14. Kasi Ŵakaboni ŵa Yehova ŵazizipizga nthambuzgo wuli lero ndipo nchivici cacitika?

¹⁴ Para tikusanda mudauko wa mulimo wa kupharazga wa Ŵakaboni ŵa Yehova lero, kasi tikuwona yayi ukaboni wakuti ŵangelo ŵakovwira? Mwaciyelezgero, ŵanthu ŵa Yehova ŵakazizipizga nkhaza za Nazi ku Germany, na ku Western Europe pambere Nkhondo Yaciŵiri ya Caru Cose yindacitike na panyengo ya nkhondo iyo (1939-1945). Pasi pa muwuso wankhaza wa Cikatolika mu vyaru vya Italy, Spain na Portugal, ŵakenera kuzizipizga kwa nyengo yitali. Ndipo kwa vilimika vinandi ŵazizipizga nthambuzgo mu muwuso wa Soviet Union na vyaru ivyo vikaŵa mu muwuso uwo. Ndipo tingaluwa yayi nthambuzgo izo Ŵakaboni ŵazizipizga mu vyaru vinyake vya mu Africa.a Ndipo mwasonosono apa ŵateŵeti ŵa Yehova ŵasuzgika na nthambuzgo zakofya mu caru ca Georgia. Satana wacita cilicose ico wangafiska kuti wamazge mulimo wa Ŵakaboni ŵa Yehova. Ndipouli, nga ni gulu ŵatonda. Ici nchilongolero ca wovwiri uwo ŵangelo ŵakupeleka.—Salmo 34:7; Daniel 3:28; 6:22.

15, 16. Kasi ŵangelo ŵakovwira wuli Ŵakaboni ŵa Yehova pa uteŵeti wawo wa pa caru cose?

¹⁵ Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakulimbikira kucita mulimo wawo wa kupharazga makani ghawemi gha Ufumu wa Ciuta pa caru cose. Ndipo ŵakusambizga ŵanthu ŵakunweka unenesko wa mu Baibolo. (Mateyu 28:19, 20) Kweni ŵakumanya kuti ŵangafiska yayi mulimo uwu kwambura kovwirika na ŵangelo. Mwantheura, mazgu agho ghalembeka pa Civumbuzi 14:6, 7 ghakuŵakhozga comene. Tikuŵazga kuti: “Nkhawona mungelo munyake wakuwuruka mucanya mukatikati, wakuŵa na ivangeli landanda kupharazga kwa awo ŵakukhala pa caru ca pasi, na ku mtundu wose na fuko na lulimi na ŵanthu; wakayowoya na lizgu likuru, Mopani Ciuta, ndipo mupani nchindi: pakuti liza ora la ceruzgo cake: ndipo mulambirani Mweneuyo wakalenga kucanya na caru ca pasi na nyanja na visimi vya maji.”

¹⁶ Mazgu agha ghakulongora pakweru kuti mulimo wa kupharazga pa caru cose wa Ŵakaboni ŵa Yehova ukovwirika na kulongozgeka na ŵangelo. Yehova wakutuma ŵangelo ŵake kulongozgera ŵanthu ŵa mitima yiwemi ku Ŵakaboni ŵake. Ŵangelo ŵakulongozgaso Ŵakaboni ku ŵanthu ŵakwenelera. Vikucitika mwamwaŵi waka yayi kuti kanandi yumoza wa Ŵakaboni ŵa Yehova wakukumana na munthu uyo wali na masuzgo ndipo wakukhumba wovwiri wauzimu.

Mulimo Ukuru Uwo Ŵacitenge Sonosono Apa

17. Kasi nchivici ico cikacitikira Ŵasiriya apo mungelo yumoza wakaŵawukira?

¹⁷ Padera pakuŵa mathenga na ŵakukhozga ŵasopi ŵa Yehova, ŵangelo ŵakucita mulimo unyake. Mu nyengo zakale, ŵakapeleka ceruzgo ca Ciuta. Mwaciyelezgero, mu vilimika vya m’ma 800 B.C.E., Yerusalemu wakazingirizgika na gulu la ŵasilikari Ŵasiriya. Kasi Yehova wakacita wuli? Wakati: “Tindivikilire muzi uwu kuwuponoska, cifukwa ca Ine ndekha na cifukwa ca muteŵeti wane Davide.” Nkhani ya mu Baibolo yikutiphalira ico cikacitika: “Kukati usiku wenewura mungelo wa Yehova wakafuma, wakakoma mu misasa ya Ŵasiriya ŵanthu vikwi makumi khumi na makumi ghankhondi na ghatatu pacanya ŵankhondi; ndipo para ŵanthu ŵakawuka namacerocero comene, wonani, wose awo ŵakaŵa vitanda pera.” (2 Mathemba 19:34, 35) Ŵasilikari ŵa ŵanthu ŵalijirethu nkhongono pakuyelezgera na mungelo yumoza.

18, 19. Kasi sonosono apa ŵangelo ŵazamucita mulimo wuli ukuru, ndipo ici cikukhwaska wuli ŵanthu?

¹⁸ Sonosono apa ŵangelo ŵazamupelekaso ceruzgo ca Ciuta. Ndipo pa nyengo iyo, Yesu wazamwiza “na ŵangelo ŵa nkhongono zake mu dimi la moto.” Cilato cawo cizamuŵa “kwiza kaŵatayira nduzga awo ŵalive kumanya Ciuta, na awo ŵakuleka kupulikira ivangeli la Fumu yithu Yesu.” (2 Ŵatesalonika 1:7, 8) Ŵanthu ŵazamukhwaskika nadi! Awo ŵakukana kupulika makani ghawemi gha Ufumu wa Ciuta agho ghakupharazgika pa caru cose wazamuparanyika. Ŵekha awo ŵakupenja Yehova, urunji, na kuzika ‘ŵazamubisika pa zuŵa la ukali wa Yehova.’—Zefaniya 2:3.

¹⁹ Tili ŵakukondwa kuti Yehova wakutuma ŵangelo ŵake ŵankhongono kovwira na kukhozga ŵasopi ŵake pa caru capasi. Kumanya makora milimo iyo ŵangelo ŵakucita pakufiska khumbo la Ciuta nkhwakupembuzga cifukwa pali ŵangelo awo ŵali kugalukira Yehova ndipo ŵakulongozgeka na Satana. Nkhani yakulondezgapo yikulongosora ivyo Ŵakhristu ŵaunenesko ŵangacita kuti ŵajivikilire ku nkhongono za Satana na viŵanda vyake.

[Mazgu ghamusi]

Kasi Mwasambira Vici?

• Kasi ŵangelo ŵakaŵako wuli?

• Kasi ŵangelo ŵakacitanga mulimo wuli nyengo zakale?

• Kasi lemba la Civumbuzi 14:6, 7 likuvumbura wuli mulimo wa ŵangelo lero?

• Kasi sonosono apa ŵangelo ŵazamucita mulimo wuli ukuru?

[Cithuzithuzi pa peji 13]

Manowa na muwoli wake ŵakakhozgeka na mungelo

[Cithuzithuzi pa peji 15]

“Awo ŵali na ise mbanandi kwakuluska awo ŵali na iwo.”