Kasi Yesu Wakang’anamuranga Moto wa Helo?
ŴANTHU ŵanyake awo ŵakugomezga cisambizgo cakuti kuli moto wa helo, ŵakuti Yesu ndiyo wakayowoya fundo iyi pa Marko 9:48 (panji vesi 44 na 46). Yesu wakayowoya za mpholozi izo zikufwa yayi, na moto uwo ukuzimwa yayi. Para munthu munyake wangamufumbani za mazgu gha mu lemba ili, kasi mungazgora wuli?
Mwakuyana na mtundu wa Baibolo ilo wali nalo, munthu wangaŵazga vesi 44, 46, panji 48, cifukwa mu Mabaibolo ghanyake mavesi agha ghakuyowoya fundo yimoza.a Tumbuka Bible likuti: “Usange jiso lako likukhuŵazga iwe, ulikozombole: nkhuwemi kuti unjire mu Ufumu wa Ciuta na jiso limoza, kwakuluska kuti uŵe na maso ghaŵiri uponyeke mu Gehena; Mwenemumo mpholozi yawo kuti yikufwa cara, na moto kuti ukuzimwa cara.”—Mrk. 9:47, 48.
Ŵanji ŵakuyowoya kuti mazgu gha Yesu ghakukhozgera kuti para ŵanthu ŵaheni ŵafwa, mizimu yawo yikukatambuzgika kwamuyirayira. Mwaciyelezgero, Mazgu agho ghali mu Baibolo la Cisipanishi (Sagrada Biblia) lakung’anamulika na Yunivesite ya Navarre ghakuti: “Apo Fumu yithu yikayowoyanga [mazgu agha], yikang’anamuranga kutambuzgika mu helo. Kanandi, ‘mpholozi iyo yikufwa cara’ yikung’anamura citima cambura kumara ico ŵanthu awo ŵakuŵa mu helo ŵakuŵa naco, ndipo ‘moto uwo ukuzimwa cara’ ukung’anamura vyakuŵinya.”
Ndipouli, yaniskani ivyo Yesu wakayowoya na ivyo vesi laumaliro la ucimi wa Yesaya likuyowoya.b Kasi nchakuwonekerathu yayi kuti Yesu wakayowoyanga mazgu agho ghali mu cipaturo 66 ca buku la Yesaya? Nchakuwonekerathu kuti pa vesi ili, mprofeti wakayowoyanga za kufuma “mu Yerusalemu na kuluta ku Cidika ca Hinomi (Gehena) ico cikaŵa pafupi, uko panyengo yinyake ŵanji ŵakawocherangako ŵanthu kuŵa sembe (Yer. 7:31), ndiposo uko mukuluta kwa nyengo ŵanthu ŵakatayangako viswaswa vya mu msumba.” (The Jerome Biblical Commentary) Mazgu agho ghali pa Yesaya 66:24 ngakuyelezgera waka. Kuti ghakung’anamura kutambuzgika kwa ŵanthu yayi kweni ghakuyowoya waka za vitanda. Ghakuyowoya kuti ivyo vikuleka kufwa ni mpholozi, kuti ŵanthu yayi, nesi mizimu yambura kufwa. Ipo kasi Yesu wakang’anamurangaci?
Wonani mazgu ghakulongosora lemba la Marko 9:48 agho ghali mu El evangelio de Marcos. Análisis lingüístico y comentario exegético, Volume II yikuti: “Mazgu agha ghali kufuma pa Yesaya (66, 24). Pa lemba ili, nchimi iyi yikulongora vinthu viŵiri ivyo ŵakacitanga na vitanda: Kuvivundiska na kocha. . . . Kulemba mpholozi na moto pamalo ghamoza kukadidimizganga za pharanyiko. . . . Vinthu viŵiri ivi ndivyo vikulongosoreka kuti vikukhalilira (‘kuzimwa cara, kufwa cara’), ndipo palije cinthu ico cingapona ku vinthu ivi. Kuyana na ivyo vyayowoyeka apa, vinthu vyekha ivyo vikukhalilira ni mpholozi na moto, kuti munthu cara. Ndipo vinthu ivi vikuparanya cilicose ico caponyekamo. Antheura, mazgu agha ghakung’anamura kutambuzgika kwamuyirayira yayi, kweni kuparanyikirathu kwambura cilindizga ca kuzakawuka. Ghakung’anamuraso nyifwa yaumaliro. Antheura, [moto] ukwimira kuparanyikirathu.”
Waliyose uyo wakumanya kuti Ciuta waunenesko ngwacitemwa ndiposo murunji, wangawona kuti nchakupulikikwa kupulikiska mazgu gha Yesu mu nthowa iyo yalongosoreka pacanya apa. Yesu wakang’anamuranga kuti ŵaheni ŵazamutambuzgika kwamuyirayira yayi. M’malo mwake, ŵazamuparanyikirathu kwambura cilindizga ca kuzakawuka.
[Mazgu ghamusi]
a Mu mipukutu yakale ya Baibolo iyo njakugomezgeka comene, mulije mavesi 44 na 46. Ŵanthu ŵakusanda Baibolo ŵakuzomerezga kuti mavesi ghaŵiri agha ghali kusazgikako waka. Professor Archibald T. Robertson wali kulemba kuti: “Mu mipukutu yakale comene ndiposo yakugomezgeka, mulije mavesi agha. Ŵakasazgiramo mbanthu ŵa ku vyaru vya kumanjiliro gha dazi kwa caru ndiposo ŵa ku Siriya. Mavesi agha ghakuwerezga waka ivyo vili mu vesi 48. Ntheura, [tikuwuskamo] vesi 44 na 46 mu Mabaibolo ghithu cifukwa ŵali kuŵikamo mbanthu.”
b “Tiŵafume na kulaŵiska vitanda vya awo ŵandigarukira; mpholozi yawo ntha yifwenge nesi moto kuzimwa nako cara, ndipo tiŵaŵenge ngati unyankhasi ku ŵanthu wose.”—Yes. 66:24.